Bài 30 : Tổng kết
Nông nghiệp đóng kín trong công xã nông thôn |
Từ thế kỉ X đến khoảng thế kỉ XVTừ thế kỉ III TCN đến khoảng thế kỉ XTỔNG KẾT
1. Xã hội phong kiến đã hình thành và phát triển như thế nào ?
Trả lời :
- Xã hội phong kiến được hình thành trên cơ sở tan rã của xã hội cổ đại
- Xã hội phong kiến phát triển qua các giai đoạn được hình thành, phát triển, cực thịnh và suy vong
2. Thể chế nhà nước của xã hội phong kiến là gì ?
Trả lời :
Thể chế nhà nước của xã hội phong kiến là chế độ quân chủ (do vua đứng đầu)
3. Lập bảng so sánh giữa xã hội phong kiến phương Đông với xã hội phong kiến châu Âu ?
Trả lời :
Nội dung so sánh | Xã hội phong kiến phương Đông | Xã hội phong kiến châu Âu |
Thời kỳ hình thành | Từ thế kỉ III TCN đến khoảng thế kỉ X | Từ thế kỉ V đến khoảng thế kỉ X |
Thời kỳ phát triển | Từ thế kỉ X đến khoảng thế kỉ XV | Từ thế kỉ XI đến khoảng thế kỉ XV |
Thời kỳ khủng hoảng và suy vong | Từ thế kỉ XVI đến khoảng thế kỉ XIX | Từ thế kỉ XIV đến khoảng thế kỉ XV |
Cơ sở kinh tế | Nông nghiệp đóng kín trong công xã nông thôn | Nông nghiệp đón kín trong lãnh địa |
Giai cấp | Địa chủ và nông dân lĩnh canh | Lãnh chúa và nông nô |
Nhà nước | Quân chủ | Quân chủ |
4. Lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX đã trải qua những giai đoạn lớn nào ?
Trả lời :
Lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX đã trải qua những giai đoạn lớn là :
- Giai đoạn buổi đầu độc lập
- Giai đoạn Lý - Trần - Hồ
- Giai đoạn Lê sơ
- Giai đoạn thế kỉ XVI - XVII đầu thế kỉ XVIII
- Giai đoạn nửa cuối thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX
5. Những sự kiện lịch sử nào khẳng định thắng lợi hoàn toàn của nhân dân ta trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền độc lập, tự chủ của tổ quốc (trong các thế kỉ X - XV) ?
Trả lời :
- Chiến thắng Bạch Đằng năm 938
- Chiến thắng chống Tống của Lê Hoàn năm 981
- Chiến thắng chống Tống của Lý Thường Kiệt
- Chiến thắng quân Mông - Nguyên ở sông Bạch Đằng của nhà Trần
- Chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang năm 1427
- Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa năm 1789
6. Hãy nêu tên các vị anh hùng đã có công và giương cao ngọn cờ đấu tranh chống giặc ngoại xâm, bảo vệ nền độc lập cho tổ quốc từ thế kỉ X - XVI ?
Trả lời :
Các vị anh hùng đã có công và giương cao ngọn cờ đấu tranh chống giặc ngoại xâm, bảo vệ nền độc lập cho tổ quốc từ thế kỉ X - XVI là : Ngô Quyền, Lê Hoàn, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Trần Thái Tông, Trần Nhân Tông, Lê Thái Tổ, Nguyễn Trãi, Quang Trung, Ngô Văn Sở, Bùi Thị Xuân,...
7. Lập bảng thống kê các cuộc kháng chiến, khởi nghĩa chống ngoại xâm của dân tộc ta từ thế kỉ X đến thế kỉ XVIII ?
Trả lời :
STT | Tên cuộc kháng chiến, khởi nghĩa | Thời gian | Người lãnh đạo | Cách đánh giặc |
1 | Chiến thắng Bạch Đằng | 938 | Ngô Quyền | Dựa vào địa hình tự nhiên đặt bãi cọc ngầm nhử địch vào trận địa, cho quân mai phục, phản công tiêu diệt địch giành thắng lợi |
2 | Kháng chiến chống Tống | 981 | Lê Hoàn | Lê Hoàn trực tiếp tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến, cho quân mai phục trên đường thủy và đường bộ. Đặc biệt, trên đường thủy ông cũng lợi dụng địa hình tự nhiên cho quân đóng cọc trên sông Bạch Đằng để tiêu diệt địch |
3 | Cuộc kháng chiến chống xâm lược Tống | (1075-1077) | Lý Thường Kiệt |
- Tiến công trước để tự vệ - Dùng thơ văn làm vũ khí gây cho địch hoang mang tinh thần - Cho xây dựng phòng tuyến vững chắc trên sông Như Nguyệt, đánh bất ngờ, đưa giặc vào thế bị động để tiêu diệt giành thắng lợi - Kết thúc chiến tranh bằng biện pháp giảng hòa |
4 | Kháng chiến chống xâm lược Mông Nguyên | (1258-1288) | Vua Trần và Trần Hưng Đạo |
- Tránh thế giặc mạnh lúc đầu, ta chủ động rút lui để bảo toàn lực lượng, chờ thời cơ để phản công tiêu diệt giặc, thực hiện kế hoạch "vườn không nhà trống" - Tập trung tiêu diệt đoàn thuyền chở lương thực của Trương Văn Hổ để quân Mông - Nguyên không có lương thảo nuôi quân, dồn chúng vào thế bị động, khó khăn - Dựa vào địa hình tự nhiên, chủ động bố trí trận địa bãi cọc trên sông Bạch Đằng để tiêu diệt thuyền chiến của giặc và đánh sập ý đồ xâm lược của nhà Nguyên đối với nước ta |
5 | Khởi nghĩa Lam Sơn | (1418-1423) | Lê Lợi - Nguyễn Trãi |
- Khi lực lượng còn ít và yếu cho quân rút lui để bảo toàn lực lượng - Đánh vào đòn tâm lý của địch để địch hoảng sợ - Lợi dụng địa hình đặt phục binh, phục kích địch - Tập trung tiêu diệt viện binh, đưa giặc vào thế bị động, suy yếu, tiêu diệt địch hoàn toàn - Chấp nhận giảng hòa để kết thúc chiến tranh |
6 | Khởi nghĩa Tây Sơn | Thế kỉ XVIII | Quang Trung | - Đánh bất ngờ, hành quân thần tốc, tiến quân mãnh liệt và chỉ đạo chiến đấu hết sức cơ động |
8. Lập bảng thống kê những nét chính về tình hình kinh tế từ thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XIX ?
Trả lời :
Nội dung |
Ngô - Đinh - Tiền Lê |
Lý - Trần |
Lê sơ |
Thế kỉ XVI - XVIII |
Nửa đầu thế kỉ XIX |
Nông nghiệp |
- Khuyến khích sản xuất - Tổ chức lễ cày tich điền - Chú ý đào vét kênh ngòi |
- Ruộng đất tư ngày càng nhiều, xuất hiện điền trang thái ấp - Thi hành chính sách "ngụ binh ư nông" |
- Thực hiện phép quân điền - Đặt ra các cơ quan chuyên trách như khuyến nông sứ, đồn điền sứ |
- Đàng Ngoài : bị trì trện kìm hãm. Đàng trong : có những bước phát triển - Vua Quang Trung ban "Chiếu khuyến nông" |
- Khai hoang, lập ấp, lập đồn điền - Việc sửa đắp đê không được chú trọng |
Thủ công nghiệp |
- Xây dụng một số xưởng thủ công của Nhà nước - Các nghề thủ công cổ truyền tiếp tục phát triển |
- Xuất hiện nhiều ngành nghề khác nhau đạt trình độ cao đặc biệt là nghề gốm |
- 36 phường thủ công ở Thăng long. - Nhiều làng thủ công chuyên nghiệp - Xuất hiện công xưởng (cục bách tác) |
- Nhiều làng nghề thủ công | Mở rộng khai thác mỏ |
Thương nghiệp |
- Đúc tiền đồng để lưu thông trong nước. - Xuất hiện trung tâm buôn bán và chợ làng quê |
- Đẩy mạnh ngoại thương - Thăng Long là trung tâm kinh tế sầm uất |
- Khuyến khích mở chợ - Hạn chế buôn bán với người nước ngoài |
- Xuất hiện đô thị, phố xá - Giảm thuế, mở cửa ải, thông chợ búa |
- Nhiều thành thị, thị tứ mới - Hạn chế buôn bán với người phương Tây |
Văn học nghệ thuật, giáo dục |
- Văn hóa dân gian là chủ yếu - Giáo dục chưa phát triển |
- Các tác phẩm văn học tiêu biểu của Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Trương Hán Siêu,... - Xây dựng Quốc Tử Giám |
- Mở nhiều trường học, khuyến khích thi cử - Văn học chữ Nôm giữ vị trí quan trọng |
- Chữ Quốc ngữ ra đời - Ban hành "Chiếu lập học" - Nhiều truyện Nôm ra đời - Nghệ thuật sân khấu đa dạng phong phú |
- Văn học phát triển rực rỡ - Nhiều công trình kiến trúc đồ sộ, nổi tiếng |
Khoa học kỹ thuật |
- Cơ quan chuyên viết sử ra đời - Thầy thuốc nổi tiếng Tuệ Tĩnh |
Nhiều tác phẩm sử học, địa lí học, toán học |
- Chế vũ khí - Phát triển làng nghề thủ công
|
- Sử học, địa lí, y học đạt nhiều thành tựu. - Tiếp thu kĩ thuật máy móc tiên tiến của phương Tây |
9. Những thành tựu về nền văn hóa Việt Nam từ thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XIX có những điểm gì mới ?
Trả lời :
Nội dung | Ngô - Định - Tiền Lê | Lý - Trần - Hồ | Lê sơ | Thế kỉ XVI - XVIII | Nửa đầu thế kỉ XIX |
Giáo dục | Chưa phát triển | Giáo dục ngày càng phát triển | Mở nhiều trường học, khuyến khích thi cử |
- Chữ Quốc ngữ ra đời - Ban hành "Chiếu lập học" |
|
Văn học | Chủ yếu là văn học dân gian | Các tác phẩm tiêu biểu của Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Trương Hán Siêu,... | Văn học chữ Nôm giữ vị trí quan trọng | Nhiều truyện Nôm ra đời | Văn học phát triển rực rỡ |
Khoa học kĩ thuật nghệ thuật |
- Cơ quan chuyên viết sử ra đời - Thầy thuốc nổi tiếng Tuệ Tĩnh - Nhà thiên văn Đặng Lộ, Trần Nguyên Đán - Chế tạo súng thần cơ - Nhiều công trình kiến trúc mới có giá trị |
- Nhiều tác phẩm sử học, địa lí học, toán học. - Y học : bản thảo toát yếu - Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc các công trình lăng tầm, cung điện
|
- Chế tạo vũ khí - Phát triển nhiều làng nghề thủ công |
- Sử học, địa lí, y học đạt nhiều thành tựu. - Tiếp thu kĩ thuật máy móc tiên tiến của phương Tây |