Cộng đồng chia sẻ tri thức Lib24.vn

Bài 25 : Phong trào Tây Sơn

BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN

 

I. KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN

1.  Xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỷ XVIII.

a. Tình hình xã hội Đàng Trong

-  Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn suy yếu, mục nát.

-  Số lượng quan lại tăng quá mức, việc mua quan bán tước khá phổ biến. Quan lại, cường hào đàn áp bóc lột nhân dân vô cùng dã man.

-  Trong khi đó, ở triều đình, tập đoàn Trương Phúc Loan lũng đoạn triều đình, nắm mọi quyền hành, khét tiếng tham nhũng

=>  Hậu quả:

+ Nông dân mất ruộng đất, nộp nhiều thứ thuế, nộp lâm thổ sản quý, đời sống cực khổ.

+ Mâu thuẫn giữa các tầng lớp xã hội đối với chính quyền họ Nguyễn ngày càng dâng cao, nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra.

b.  Khởi nghĩa của chàng Lía

-  Trong bối cảnh xã hội Đàng Trong đang ngày càng rối loạn, đời sống nhân dân khổ cực như vậy, cuộc khởi nghĩa của chàng Lía đã bùng n

- Căn cứ của cuộc khởi nghĩa: Truông Mây (Bình Định)

-  Chủ trương: Lấy của nhà giàu, chia cho người nghèo.

- Mặc dù cuối cùng cuộc khởi nghĩa chàng Lía bị dập tắt nhưng tinh thần đấu tranh và hình ảnh anh dũng của chàng Lía sẽ còn mai tròng người dân.

2. Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ.

- Năm 1771, cuộc khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ, lãnh đạo là 3 anh em: Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ.

-  Căn cứ:

          +   Tây Sơn Thượng Đạo (An Khê, Gia Lai)

          +   Tây Sơn Hạ Đạo (Tây Sơn, Bình Định)

Lược đồ căn cứ địa của nghĩa quân Tây Sơn
Lược đồ căn cứ địa của nghĩa quân Tây Sơn

 

Nghĩa quân chủ trương: "lấy của người giàu chia cho người nghèo", xoá nợ cho nông dân, bãi bỏ các thứ thuế

- Lực lượng: dân nghèo, đồng bào dân tộc Chăm, Ba-na, thợ thủ công, thương nhân…

II.  TÂY SƠN LẬT ĐỔ CHÍNH QUYỀN HỌ NGUYỄN VÀ ĐÁNH TAN QUÂN XÂM LƯỢC XIÊM

1. Lật đổ chính quyền họ Nguyễn

- Tháng 9/1773, nghĩa quân Tây Sơn hạ thành Quy Nhơn.

- Năm 1774, nghĩa quân mở rộng vùng kiểm soát từ Quảng Nam đến Bình Thuận.

- Biết tin quân Tây Sơn nổi dậy, chúa Trịnh phái quân đánh vào Phú Xuân, chúa Nguyễn không chống nổi, phải vượt biển vào Gia định

=> Nghĩa quân Tây Sơn rơi vào thế bất lợi: phía Bắc là quân Trịnh, phía Nam là quân chúa Nguyễn

Do vậy, Nguyễn Nhạc phải tạm hòa hoãn với quân Trịnh để tập trung đánh Nguyễn.

-  Từ năm 1776 đến năm 1783, nghĩa quân đã 4 lần đánh vào Gia định, năm 1777 Tây Sơn bắt và giết được Chúa Nguyễn, Nguyễn Ánh chạy thoát, chính quyền họ Nguyễn Đàng Trong bị lật đổ.

2. Chiến thắng Rạch Gầm – Xoài Mút (1785)

a.  Nguyên nhân

-  Nguyễn Ánh sau khi chạy thoát đã cầu cứu quân Xiêm. 

- Nhân cơ hội đó vua Xiêm đưa quân tiến vào nước ta.

b.  Diễn biến

- Giữa năm 1784, 5 vạn quân Xiêm tiến vào nước ta.

          +  2 vạn quân thuỷ đổ bộ lên Rạch Giá (Kiên Giang)

          +  3 vạn quân bộ đi qua Chân Lạp tiến vào Cần Thơ

-  1/1785, Nguyễn Huệ tiến vào Gia Định, chọn đoạn sông Tiền từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm trận địa quyết chiến

-  19/1/1785, Nguyễn Huệ dùng mưu nhử địch vào trận địa mai phục. Quân ta từ Rạch Gầm, Xoài Mút và cù lao Thới Sơn đồng loạt xông thẳng vào đội hình của địch. Bị tấn công bất ngờ và mãnh liệt, quân Xiêm bị tiêu diệt gần hết, Nguyễn Ánh thoát chết, sang Xiêm lưu vong.

Lược đồ chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút
Lược đồ chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút

d.  Ý nghĩa

-  Đập tan âm mưu xâm lược của nhà Xiêm.

-  Khẳng định sức mạnh của dân tộc.

-  Trận Rạch gầm-  Xoài Mút là một trong những trận thuỷ chiến lớn nhất trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta

III.  TÂY SƠN LẬT ĐỔ CHÍNH QUYỀN HỌ TRỊNH

1.  Hạ thành Phú Xuân - Tiến ra Bắc Hà diệt họ Trịnh.

- Sau khi tiệt diệt quân xâm lược Xiêm, nghĩa quân Tây Sơn có ý định tiêu diệt nốt chính quyền họ Trịnh ở Đàng Ngoài. Đặc biệt, khi đó quân Trịnh đóng ở Phú Xuân lại kiêu căng, sách nhiễu khiến dân chúng rất căm giận.

- Hè 1786 Nguyễn Huệ, Nguyễn Hữu Chỉnh tiến quân vượt đèo Hải Vân đánh thành Phú Xuân.

- Tháng 6/1786, nghĩa quân hạ thành Phú Xuân, giải phóng toàn bộ đất Đàng Trong.

- Sau đó, Nguyễn Huệ nêu danh nghĩa "phù Lê diệt Trịnh", tiến thẳng ra Đàng Ngoài.

- Giữa 1786, Nguyễn Huệ đánh vào Thăng Long, chúa Trịnh bị bắt, chính quyền họ Trịnh chấm dứt tồn tại sau hơn 200 năm. Sau đó Nguyễn Huệ giao lại chính quyền Đàng Ngoài cho vua Lê.

=> Như vậy, với việc tiêu diệt chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong và chúa Trịnh ở Đàng Ngoài, quân Tây Sơn đã phá bỏ ranh giới sông Giành, tạo điều kiện cơ bản cho sự thống nhất đất nước.

2.  Nguyễn Hữu Chỉnh mưu phản -  Nguyễn Huệ thu phục Bắc Hà.

-  Nguyễn Hữu Chỉnh ở ngoài Bắc lộng quyền chống Tây Sơn, do vậy, Nguyễn Huệ cử Vũ Văn Nhậm ra Bắc diệt Chỉnh, nhưng sau đó Nhậm lại ra mặt chống Tây Sơn.

- Giữa năm 1788, Nguyễn Huệ tiến quân ra Thăng Long diệt Nhậm và xây dựng chính quyền ở Bắc Hà được nhiều sĩ phu giúp sức

VI. TÂY SƠN ĐÁNH TAN QUÂN THANH

1.  Quân Thanh xâm lược nước ta.

a. Hoàn cảnh

-  Lê Chiêu Chống cầu cứu nhà Thanh.

-  Năm 1788 Tôn Sĩ Nghị, đem 29 vạn quân tiến vào nước ta.

b. Chuẩn bị của nghĩa quân Tây Sơn

-  Trước thế giặc mạnh, nghĩa quân tạm rút khỏi Thăng Long

-  Lập phòng tuyến có quân bộ ở Tam Điệp, quân thủy đóng ở Biệt Sơn. Quân thủy bộ liên kết chặt chẽ, vững chắc.

2.  Quang Trung đại phá quân Thanh (1789)

-  Tháng 1/1788 Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng Đế lấy niên hiệu là Quang Trung và tiến quân ra Bắc.

Lược đồ Quang Trung đại phá Quân Thanh
Lược đồ Quang Trung đại phá Quân Thanh

-  Từ Tam Điệp, Quang Trung chia làm 5 đạo.

-  Đêm 30 tết âm lịch, quân của Quang Trung vượt sông Gián Khẩu, tiêu diệt đồn tiền tiêu của địch.

-  Đêm mồng 3 tết, nghĩa quân bí mật vây đồn Hà Hồi (Thường Tín - Hà Nội). Quân địch hoảng sợ, vội đầu hàng.

-  Sáng mùng 5 tết đánh đồn Ngọc Hồi (Thanh Trì - Hà Nội) khiến cho đội quân của Sầm Nghi Đống bị tiêu diệt tan tác, Tôn Sĩ Nghị nghe thấy vậy cũng hoảng sợ, vội vàng bỏ chạy sang Gia Lâm.

Lược đồ diễn biến trận đánh Ngọc Hồi – Đống Đa (Tết Kỷ Dậu -1789)
Lược đồ diễn biến trận đánh Ngọc Hồi – Đống Đa (Tết Kỷ Dậu -1789)

-  Trưa mùng 5 tết, Quang Trung cùng đoàn quân chiến thắng tiến vào Thăng Long. 

Lược đồ Tây Sơn khởi nghĩa chống các thế lực phong kiến và chống quân xâm lược nước ngoài.
Lược đồ Tây Sơn khởi nghĩa chống các thế lực phong kiến
và chống quân xâm lược nước ngoài.

3.  Nguyên nhân, kết quả, ý nghĩa phong trào nông dân Tây Sơn

a.  Nguyên nhân.

- Nhờ ý chí đấu tranh, tinh thần yêu nước cao cả của nhân dân ta và nghĩa quân Tây Sơn

- Sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Quang Trung và bộ chỉ huy nghĩa quân.

Tượng đài Quang Trung ở Bình Định
Lược đồ Quang Trung đại phá Quân Thanh

b. Ý nghĩa

- Lật đổ chính quyền phong kiến thối nát Nguyễn, Trịnh, Lê.

- Xóa bỏ sự chia cắt đất nước, đặt nền tảng thống nhất đất nước.

- Đánh tan quân xâm lược Xiêm - Thanh bảo vệ nền độc lập và lãnh thổ tổ quốc.

* HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI 

1. Nguyên nhân nào làm cho chính quyền ở Đàng Trong ngày càng suy yếu ?

Trả lời :

Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong suy yếu dần và mục nát :

- Việc mua bán quan tước phổ biến. Số quan lại ngày càng tăng, nhất là quan thu thuế. Có nơi trong một xã có 20 xã trưởng và hàng chục nhân viên thu thuế

- Quan lại cường hào kết thành bè cánh đàn áp bóc lột nhân dân, đua nhau ăn chơi xa xỉ

- Trong triều đình Phú Xuân, Trương Phúc Loan nắm hết quyền hành, tự xưng "quốc phó", khét tiếng tham lam

2. Sự mục nát của của chính quyền họ Nguyễn dẫn đến những hậu quả gì đối với nông dân và các tầng lớp khác ?

Trả lời :

- Nông dân bị địa chủ cường hào lấn chiếm ruộng đất

- Nông dân đồng bằng phải nộp nhiều thứ thuế

- Nhân dân miền núi phải nộp lâm thổ sản như ngà voi, sừng tê, mật ong

- Cuộc sống của người dân ngày càng cơ cực.

3. Hãy nêu những nét chính về tình hình xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII như thế nào?

Trả lời :

- Chính quyền họ Nguyễn bị suy yếu,  mục nát

- Quan lại địa chủ hà hiếp nhân dân

- Cuộc sống của người dân ngày càng cơ cực, nỗi bất bình oán hận của các tầng lớp xã hội đối với chính quyền họ Nguyễn ngày càng dâng cao

- Nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân chống lại chính quyền họ Nguyễn nổ ra

4. Nêu một vài nét về cuộc khởi nghĩa của chàng Lía ?

Trả lời :

- Lía xuất thân trong một gia đình nghèo khổ. Là người khí khái, giỏi võ nghệ, Lía tập hợp dân nghèo nổi dậy, chọn Truông Mây (Bình Định) làm căn cứ, lấy của người giầu chia cho người nghèo.

- Khởi nghĩa của Lía bị dập tắt nhưng hình ảnh của chàng Lía vẫn còn mãi trong lòng người dân miền Trung

5. Lãnh đạo khởi nghĩa Tây Sơn là ai ?

Trả lời :

Lãnh đạo khởi nghĩa Tây Sơn là ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ.

6. Anh em Nguyễn Nhạc đã làm gì để chuẩn bị khởi nghĩa ?

Trả lời :

- Mùa xuân năm 1771, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ lên vùng Tây Sơn thương đạo (hiện nay thuộc An Khê, Gia Lai) dựng cờ khởi nghĩa chống chính quyền họ Nguyễn

- Nguyễn Nhạc xây thành lũy, lập kho tàng, luyện tập võ nghệ. Nghĩa quân được đồng bào thiểu số ủng hộ lương thực, voi ngựa.

- Khi lực lượng đã mạnh, nghĩa quân đánh xuống Tây Sơn hạ đạo, lập căn cứ ở Kiên Mĩ (Huyện Tây Sơn - Bình Định) rồi mở rộng hoạt động xuống vùng đồng bằng

7. Em hãy cho biết lực lượng tham gia nghĩa quân Tây Sơn ?

Trả lời :

Lực lượng tham gia nghĩa quân Tây Sơn là :

- Nông dân nghèo, thợ thủ công, thương nhân

- Đồng bào Chăm, đồng bào Ba-na vùng An Khê

- Một bộ phận trong tầng lớp thống trị vốn bất bình với phe cánh Trương Phúc Loan

- Một số hào mục ở các địa phương

8. Tại sao nhân dân hăng hái tham gia khởi nghĩa Tây Sơn ngay từ đầu ?

Trả lời :

Nhân dân hăng hái tham gia khởi nghĩa Tây Sơn ngay từ đầu vì:

- Cuộc sống của nhân nhân dưới chính quyền của họ Nguyễn ở Đàng Trong thế kỉ XVIII ngày càng cơ cực, nỗi bất bình, oán hận của các tầng lớp nhân dân đối với chính quyền họ Nguyễn ngày càng dâng cao

- Khẩu hiệu "Đánh đổ quyền thần Trương Phúc Loan, ủng hộ hoàng tộc Nguyễn Phúc Dương"; "Lấy của nhà giầu chia cho dân nghèo" của nghĩa quân Tây Sơn phù hợp với nguyện vọng của nhân dân nên đã thu hút đông đảo lực lượng tham gia, có cả nông dân miền ngược, miền xuôi, lôi kéo một bộ phận giai cấp thống trị vốn bất bình với phe cánh Trương Phúc Loan.

9. Tại sao Nguyễn Nhạc phải hòa hoãn với quân Trịnh ?

Trả lời :

Khi biết khởi nghĩa Tây Sơn nổ ra ở Đàng Trong, chúa Trịnh liền cử Hoàng Ngũ Phúc cầm đầu 3 vạn quân vào Đàng Trong, lấy danh nghĩa giúp chúa Nguyễn đánh đổ quyền thần Trương Phúc Loan và dẹp quân Tây Sơn. Nhưng khi Trương Phúc Loan bị bắt, quân Trịnh vẫn tiếp tục đánh Phú Xuân, chúa Nguyễn không chống lại nổi, vượt biên vào Gia Định

Sau trận đụng độ với quân Tây Sơn phải rút về Quy Nhơn. Ở phía Nam, quân Nguyễn tấn công. Nghĩa quân Tây Sơ ở vào thế bất lợi. Phía Bắc có quân Trịnh, vì thế Nguyễn Nhạc thay đổi chiến lược tạm hòa với Trịnh để dồn sức đánh Nguyễn.

10. Nêu những hoạt động của nghĩa quân Tây Sơn từ năm 1776 đến năm 1783 ?

Trả lời :

- Từ năm 1776 đến 1783, nghĩa quân Tây Sơn đã bốn lần đánh vào Gia Định

- Trong lần tiến quân năm 1777, Tây Sơn bắt giết được chúa Nguyễn, chỉ còn Nguyễn Ánh chạy thoát. Chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong đến đây bị lật đổ

11. Quân Xiêm lấy cớ gì xâm lược nước ta ?

Trả lời :

Năm 1777, nghĩa quân Tây Sơn đã tiêu diệt được thế lực của họ Nguyễn. Nguyễn Ánh cầu cứu vua Xiêm. Vua Xiêm lợi dụng cơ hội này đem quân đánh chiếm Gia Định

12. Em có suy nghĩ gì về hành động của Nguyễn Ánh ?

Trả lời :

Đây là một hành động bán nước : Nguyễn Ánh vì quyền lợi của mình sẵn sàng bán rẻ tổ quốc cho quân xâm lược, hành động của Nguyễn Ánh sẽ bị lịch sử ngàn đời lên án là kẻ "cõng rắn cắn gà nhà"

13. Thái độ của quân Xiêm như thế nào khi vào nước ta ?

Trả lời :

Thái độ của quân Xiêm khi đánh chiếm miền Tây Gia Định rất kiêu căng, tàn bạo, mặc sức đốt phá, giết người, cướp vàng bạc trở về nước

14. Tại sao Nguyễn Huệ chọn khúc sông Tiền từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm trận địa quyết chiến với quân Xiêm ?

Trả lời :

Nguyễn  Huệ chọn khúc sông Tiền từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm trận địa quyết chiến vì đoạn sông này dài khoảng 6km, rộng hơn 1 km, có chỗ gần 2km. Hai bờ sông cây cối rậm rạp, giữa dòng có cù lao Thới Sơn. Địa hình thuận lợi cho việc đặt phục binh

15. Trình bày diễn biến trận Rạch Gầm - Xoài Mút ? Nêu ý nghĩa ?

Trả lời :

* Diễn biến :

- Sau nhiều lần thất bại, Nguyễn Ánh cầu cứu vua Xiêm. Giữa năm 1784, quân Xiêm kéo vào Gia Định : 2 vạn quân thủy đổ bộ lên Rạch Giá (Kiên Giang), 3 vạn quân bộ xuyên qua Chân Lạp, tiến vào Cần Thơ. Cuối năm đó, quân Xiêm đã chiếm hết miền Tay Gia Định (Các tỉnh miền Tây Nam Bộ)

- Tháng 1 - 1785, Nguyễn Huệ được lệnh tiến quân vào Gia Định. Nguyễn Huệ đóng đại bản doanh ở Mĩ Tho, chọn khúc sông Tiền từ Rạch Gầm đến Xoài Mút (Châu Thành - Tiền Giang) làm trận địa quyết chiến

- Bố trí xong trận địa, mờ sáng ngày 19/1/1785, Nguyễn Huệ dùng mưu nhử quân địch vào trận địa mai phục. Quân Xiêm có ưu thế về quân số nên tướng địch rất chủ quan, chúng huy động tất cả quân thủy, bộ từ Trà Lọt, tiến xuống Mĩ Tho, đuổi theo quân Tây Sơn. Khi quân địch hoàn toàn vào trận địa mai phục, thủy quân của ta giấu ở hai bên bờ và cù lao Thới Sơn bất ngờ xông thẳng vào đội hình địch đang xuôi theo dòng nước.

- Bị tấn công bất ngờ và mãnh liệt, các chiến thuyền quân Xiêm bị đánh tan tác hoặc bị đốt cháy, gần 4 vạn quân bị giết tại trận, chỉ còn vài nghìn tên sống sót theo đường bộ chạy về nước. Từ đó quân Xiêm " sợ quân Tây Sơn như sợ cọp". Nguyễn Ánh thoát chết, sang Xiêm lưu vong

* Ý nghĩa :

Trận Rạch Gầm - Xoài Mút là một trong những trận thủy chiến lớn nhất trong lịch sử chống ngoại xâm của nhân dân ta, đập tan âm mưu xâm lược của phong kiến Xiêm

16. Trình bày ngắn gọn việc Nguyễn Huệ hạ thành Phú Xuân ?

Trả lời :

- Mùa hè 1786, Nguyễn Huệ được sự giúp sức của Nguyễn Hữu Chỉnh, tiến quân vượt đèo Hải Vân, tiến đánh thành Phú Xuân

- Tháng 6 - 1786, quân Tây Sơn kéo đến trước thành Phú Xuân. Nhờ nước sông lên cao, thuyền của Tây Sơn tiến sát thành, cùng bộ binh giáp chiến với quân Trịnh. Quân Trịnh bạc nhược, bị tiêu diệt nhanh chóng

- Thừa thắng, Nguyễn Huệ đưa quân ra Nam sông Gianh, giải phóng toàn bộ đất Đàng Trong

17. Nêu những hoạt động của Nguyễn Huệ trong cuộc tiến quân ra Bắc Hà lần thứ nhất (1786) ?

Trả lời :

- Sau khi giải phóng toàn bộ đất Đàng Trong, Nguyễn Huệ quyết định tiến thẳng ra Đàng Ngoài. Ông nêu danh nghĩa "Phù Lê diệt Trịnh" và kêu gọi nhân dân hưởng ứng

- Giữa năm 1786, Nguyễn Huệ đánh vào Thăng Long. Chúa Trịnh bị nhân dân bắt và nộp cho quân Tây Sơn. Chính quyền chúa Trịnh tồn tại hơn 200 năm đến đây sụp đổ

- Nguyễn Huệ vào Thăng Long, giao chính quyền ở Đàng Ngoài cho vua Lê

18. Những thắng lợi trên của quân Tây Sơn có ý nghĩa như thế nào ?

Trả lời :

Cùng với việc tiêu diệt chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong, việc quân Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Trịnh ở Đàng Ngoài đã tạo ra những điều kiện cơ bản cho sự thống nhất đất nước, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân cả nước

19. Em hãy cho biết tình hình Bắc Hà sau khi Tây Sơn trở về Nam ?

Trả lời :

- Trên đường trở về Nam, Nguyễn Huệ cho Nguyễn Hữu Chỉnh ở lại Nghệ An giúp trấn thủ Nguyễn Văn Duệ. Sau khi Tây Sơn rút, tình hình Bắc Hà lại rối loạn. Lê Chiêu Thống không dẹp nổi những cuộc nổi loạn của con cháu họ Trịnh, phải mời Nguyễn Hữu Chỉnh ra giúp.

- Nguyễn Hữu Chỉnh giúp vua Lê đánh tan các tàn dư họ Trịnh nhưng Chỉnh lại lộng quyền, muốn xây dựng lực lượng riêng và ra mặt chống Tây Sơn

20. Vì sao Nguyễn Huệ thu phục được Bắc Hà ?

Trả lời :

Nguyễn Huệ thu phục được Bắc Hà vì :

- Được nhân dân, nhiều sĩ phu nổi tiếng ở Bắc Hà giúp đỡ

- Lực lượng Tây Sơn hùng mạnh

- Chính quyền phong kiến Trịnh - Lê thối nát bị nhân dân căm ghét

21. Nhiều quan lại, sĩ phu tiến bộ ở Bắc Hà như Ngô Thì Nhậm, Phan Huy Ích, Nguyễn Thế Lịch.....được Nguyễn Huệ trọng dụng, phong cho chức tước mới. Việc làm này của Nguyễn Huệ có ý nghĩa như thế nào ?

Trả lời :

Việc làm của Nguyễn Huệ đã tập hợp được lực lượng ủng hộ mình để xây dựng chính quyền ở Bắc Hà ổn định, cũng là để tập hợp lực lượng, xây dựng sức mạnh chống ngoại xâm

22. Yếu tố nào giúp quân Tây Sơn lật đổ được các chính quyền đó ?

Trả lời :

- Quân Tây Sơn được sự ủng hộ hết lòng của quân chúng nhân dân ở những nơi mà quân Tây Sơn đặt chân đến

- Khởi nghĩa ngay từ lúc nổ ra đã hợp với lòng dân

- Có bộ chỉ huy nghĩa quân tài giỏi, không chỉ giỏi chiến thuật đánh giặc mà còn giỏi trong việc thu phục các tầng lớp sĩ phu

23. Việc tiêu diệt quân Nguyễn ở Đàng Trong và lật đổ các tập đoàn phong kiến Lê - Trịnh ở Đàng Ngoài có ý nghĩa như thế nào ?

Trả lời :

Việc tiêu diệt quân Nguyễn ở Đàng Trong và lật đổ các tập đoàn phong kiến Lê - Trịnh ở Đàng Ngoài có ý nghĩa : 

- Xóa bỏ được tình trạng chia cắt đất nước : Đàng Trong và Đàng Ngoài

- Tạo cơ sở cho việc thống nhất lãnh thổ nước nhà

24. Sau khi Nguyễn Huệ thu phục được Bắc Hà, vua Lê Chiêu Thống đã có hành động gì ?

Trả lời :

Sau khi Nguyễn Huệ thu phục được Bắc Hà, vua Lê Chiêu Thống đã sai người sang cầu cứu nhà Thanh

25. Nhà Thanh có âm mưu gì khi được Lê Chiêu Thống cầu cứu giúp đỡ ?

Trả lời :

Vua Thanh là Càn Long nhân cơ hội Lê Chiêu Thống cầu cấu giúp đỡ muốn thực hiện âm mưu xâm lược nước ta, để mở rộng lãnh thổ xuống phương Nam

26. Vì sao triều Thanh theo đuổi âm mưu xâm lược nước ta ?

Trả lời :

Triều đình nhà Thanh tuy sợ lực lượng Tây Sơn nhưng vẫn không giấu được âm mưu muốn thôn tính nước ta. Tuần phủ Quảng Tây là Tôn Vĩnh Thanh tâu lên vua Càn Long : "Chi bằng đóng quân không đánh, đợi cho Lê và Tây Sơn đánh nhay, cả hai cùng mệt mỏi, bấy giờ ta sẽ thừa cơ chiếm lấy cũng chưa muộn.". Cuối cùng, Càn Long tán thành ý kiến của Tôn Sĩ Nghị : ..."Nếu phục hưng cho nhà Lê rồi , ta sẽ đặt thú binh mà giữ lấy nước, thế là vừa phục tồn nhà Lê lại vừa được đất An Nam, thật là được cả hai việc."

27. Quân Thanh tiến vào nước ta như thế nào ?

Trả lời :

- Cuối năm 1788, nhà Thanh cử Tôn Sĩ Nghị đem 29 vạn quân chia thành 4 đạo tiến vào nước ta

- Đạo thứ nhất theo đường Lạng Sơn

- Đạo thứ hai theo đường Cao Bằng

- Đạo thứ ba theo đường Tuyên Quang

- Đạo thứ tư theo đường Quảng Ninh tiến vào Hải Dương

28. Vì sao quân ta rút khỏi Thăng Long ?

Trả lời :

Trước thế giặc mạnh, quân ta phải rút khỏi Thăng Long, để bảo toàn lực lượng, chuẩn bị xây dựng phòng tuyến vững chắc để chống giặc

29. Khi vào xâm lược nước ta quân Thanh có những hành động như thế nào ? Thái độ của nhân dân Thăng Long như thế nào trước hành động của quân Thanh ?

Trả lời :

- Tại Thăng Long, Tôn Sĩ Nghị cho quân lính cướp bóc, đốt nhà, giết người rất tàn bạo

- Phong Lê Chiêu Thống làm "An Nam quốc vương", thực ta chỉ là vua bù nhìn

- Tôn Sĩ Nghị suốt ngày ăn chơi, bắt nhân dân Thăng Long và các vùng lân cận phải nộp bò, lợn, lúa gạo; có nơi còn bắt phải nộp rơm cỏ nuôi lừa, ngựa, dựng nhà cửa, đồn lũy cho giặc

- Nhân dân Thăng Long căm thù cao độ quân cướp nước và bè lũ bán nước, quyết tâm đứng lên đánh tan quân xâm lược bảo vệ đất nước

30. Việc Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế có ý nghĩa gì ?

Trả lời :

 Việc Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế có ý nghĩa :

- Khẳng định chủ quyền của dân tộc, chứng tỏ nước Nam đã có chủ

 - Tập hợp được lòng dân, tạo sức mạnh đoàn kết dân tộc

31. Những việc làm nào của Nguyễn Huệ thể hiện rõ quyết tâm đánh tan quân ngoại xâm, bảo vệ nền độc lập dân tộc ?

Trả lời :

- Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng Đế (1788) lấy niên hiệu là Quang Trung

- Mở một cuộc duyệt binh lớn ở Nghệ An

- Ra đến Thanh Hóa, Quang Trung tuyển thêm quân và làm lễ "Thệ sư" (lễ tế cờ và quân lính thề trước khi ra trận) và đọc bài "hiểu dụ tướng sĩ" thể hiện rõ quyết tâm đánh tan giặc ngoại xâm, bảo vệ nền độc lập dân tộc

32. Qua bài thơ : "Hiếu dụ tướng sĩ"

"Đánh cho để dài tóc

Đánh cho để đen răng

Đánh cho nó chích luân bất phản

Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn

Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ"

Em hãy cho biết bài thơ muốn nói lên điều gì ?

Trả lời :

Bài thơ này muốn nói lên ý chí đánh tan quân xâm lược, bảo vệ độc lập dân tộc, giữ gìn nền văn hóa và những phong tục tập quán lâu đời của nhân dân. Ý chí quyết tâm tiêu diệt giặc khiến cho quân thủ mảnh giáp không còn, không một chiếc xe nào trở về, đánh cho chúng biết rằng nước Nam anh hùng là có chủ

33. Vì sao vua Quang Trung quyết định tiêu diệt quân Thanh vào dịp Tết Kỉ Dậu ?

Trả lời :

Vua Quang Trung quyết định tiêu diệt quân Thanh vào dịp Tết Kỉ Dậu vì :

- Quân Thanh vừa chiếm được Thăng Long dễ dàng nên còn chủ quan, kiêu ngạo

- Vào dịp tết, quân Thanh lo nghỉ ngơi, ăn chơi trong niềm vui đón tết, lơ là vì thế Quang Trung đánh vào yếu tố bất ngờ, chủ quan, làm cho chúng không kịp trở tay, nhanh chóng thất bại.

34. Em hãy cho biết Quang Trung đã bố trí các hướng tiến công như thế nào ?

Trả lời :

Từ Tam Điệp, Quang Trung chia quân làm năm đạo :

- Đạo chủ lực, do Quang Trung trực tiếp chỉ huy, thẳng hướng Thăng Long

- Đạo thứ hai và thứ ba đánh vào Tây Nam Thăng Long và yểm hộ cho đạo chủ lực

- Đạo thứ tư tiến ra từ phía Hải Dương

- Đạo thứ năm tiến lên Lạng Giang (Bắc Giang), chặn đường rút quân của địch

35. Em hãy tường thuật trận đánh đồn Ngọc Hồi của Quang Trung ?

Trả lời :

- Mờ sang mồng 5 tết Kỉ Dậu, quân ta đánh đồn Ngọc Hồi (Thanh Trì - Hà Nội). Đây là đồn quan trọng nhất của địch với khoảng 3 vạn quân tinh nhuệ đóng giữ. Đồn lũy được xây đắp kiên cố, xung quanh đều cắm chống sắt và chôn địa lôi dày đặc

- Mở đầu trận đánh, hơn 100 voi chiến của quân ta ào ào tiến về đồn giặc, tiếp sau là đội quân mang những tấm lá chắn bằng gỗ quấn rơm tẩm nước, bảo vệ bộ binh theo sau.

- Khi đến sát đồn giặc, Quang Trung truyền lệnh cho tượng binh và bộ binh đồng loạt xông tới. Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết..., thây ngổn ngang đầy đồng, máu chảy thành suối. Quân Thanh đại bại

36. Chiến thắng Ngọc Hồi có ý nghĩa như thế nào ?

Trả lời :

- Đồn Ngọc Hồi là vị trí quan trọng nhất của địch ở phía Nam Thăng Long, mất Ngọc Hồi giặc mất một lực lượng tinh nhuệ gồm 3 vạn quân đóng giữ ở đây

- Cách đánh bất ngờ làm cho quân giặc hoảng loạn không còn khả năng chiến đấu, khí thế chiến đấu của quân ta dâng cao như vũ bão

37. Nêu nguyên nhân thắng lợi của phong trào Tây Sơn ?

Trả lời :

Phong trào Tây Sơn dành được thắng lợi là nhờ những nhân tố sau :

- Nhờ ý chí đấu tranh chống áp bức bóc lột, tinh thần yêu nước, đoàn kết và hi sinh cao cả của nhân dân ta

- Nhờ sự lãnh đạo tài tình sáng suốt của Quang Trung và bộ chỉ huy nghĩa quân

38. Nêu ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn ?

Trả lời :

- Lật đổ các tập đoàn phong kiến thối nát Nguyễn, Trịnh, Lê xóa ranh giới chia cắt đất nước, đặt nền tàng cho việc thống nhất quốc gia

- Đánh tan các cuộc xâm lược của Xiêm, Thanh bảo vệ nền độc lập và lãnh thổ của Tổ Quốc

- Tạo được những điều kiện cơ bản cho công cuộc thống nhất và khôi phục đất nước

39. Hãy nêu những cống hiến to lớn của phong trào Tây Sơn đối với lịch sử dân tộc trong những năm 1771 - 1789 ?

Trả lời :

Những cống hiến to lớn của phong trào Tây Sơn đối với lịch sử dân tộc trong những năm 1771 - 1789 là :

- Phong trào Tây Sơn đã lật đổ các chính quyền phong kiến thối nát Lê, Trịnh, Nguyễn, xóa bỏ ranh giới chia cắt đất nước, đặt nền tảng thống nhất quốc gia

- Phong trào Tây Sơn đánh tan các cuộc xâm lược của Xiêm, Thanh, bảo vệ nền độc lập và lãnh thổ của Tổ Quốc

40. Em hãy cho biết đặc điểm nổi bật trong nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh của Quang Trung là gì ?

Trả lời :

Đặc điểm nổi bật trong nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh của Quang Trung là đánh bất ngời, hành quân thần tốc, tiến quân mãnh liệt, tổ chức và chỉ đạo chiến đấu hết sức cơ động

41. Lập niên biểu hoạt động của phong trào Tây Sơn từ năm 1771 đến 1789 ?

Trả lời :

Thời gian

Sự kiện

Năm 1771

Ba anh em Nguyễn Nhạc lập căn cứ ở An Khê, Gia Lai, dựng cờ khởi nghĩa chống chính quyền họ Nguyễn

Tháng 9.1773

Nghĩa quân Tây Sơn hạ thủ thành Quy Nhơn

Giữa năm 1774

Nghĩa quân kiểm soát từ Quảng Nam ở phía Bắc đến Bình Thuận ở phía Nam

1776-1783

Nghĩa quân bốn lần đánh vào Gia Định

1777

Tây Sơn bắt giết chúa Nguyễn, chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong bị lật đổ

Tháng1.1785

Nguyễn Huệ tiến quân vào Gia Định, chọn khúc sông Tiền từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm trận địa quyết chiến

Hè năm 1786

Nguyễn Huệ tiến quân đánh thành Phú Xuân

Tháng 6.1786

Quân Tây Sơn tiêu diệt quân Trịnh, giải phóng toàn bộ đất Đàng Trong 

Giữa năm 1789

Nguyễn Huệ đánh vào Thăng Long. Chúa Trịnh bị bắt. Nguyễn Huệ giao chính quyền ở Đàng Ngoài cho vua Lê

Cuối 1786-giữa 1788

Tây Sơn đã tiêu diệt quân Nguyễn ở Đàng Trong và lật đổ chính quyền Lê - Trịnh ở Đàng Ngoài

1788

Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế

1789

Quang Trung đại phá quân Thanh

 

Bài tập

Có thể bạn quan tâm



Có thể bạn quan tâm