Soạn bài lớp 11: Chiếu cầu hiền

Soạn bài: Chiếu cầu hiềnCHIẾU CẦU HIỀNNgô Thì NhậmI. KIẾN THỨC CƠ BẢNNgô Thì Nhậm (1746 1803) hiệu là Hi Doãn, người làng Tả Thanh Oai, huyện ThanhOai, tỉnh Hà Tây, xuất thân trong gia đình có truyền thống thơ văn. Ông đỗ Tiến sĩ năm1775, từng làm quan dưới triều Lê Cảnh Hưng. Sau ông theo giúp Tây Sơn và đượcNguyễn Huệ tin dùng.Chiếu cầu hiền là tác phẩm xuất sắc tiêu biểu cho loại văn bản nghị luận trung đại. Trongtác phẩm này, người viết chú trọng đưa ra những lí lẽ sắc sảo, lời lẽ tâm huyết và đầy sứcthuyết phục để kêu gọi người hiền tài ra giúp Quang Trung xây dựng và củng cố đất nướcsau những năm nội chiến và nạn ngoại xâm liên miên. Những lí lẽ mà Ngô Thì Nhậm đưara để kêu gọi người hiền tài đều là những lí lẽ sắc sảo, hợp đạo lí. II. RÈN KĨ NĂNG1. Hoàn cảnh ra đời của Chiếu cầu hiềnNăm 1788, Nguyễn Huệ đánh tan quân Thanh lên ngôi Hoàng đế, đặt niên hiệu là QuangTrung. Khi lên ngôi, vua Quang Trung chú ngay đến việc tìm nhân tài ra giúp nước.Ông giao cho Ngô Thì Nhậm viết Chiếu cầu hiền để kêu gọi người hiền tài ra giúp nước.Mặc dù Lê Chiêu Thống đã mang quân Thanh vào giày xéo giang sơn nhưng nhiều nhânsĩ Bắc Hà chưa thực sự ủng hộ việc lên ngôi của Nguyễn Huệ. Ngô Thì Nhậm giúpQuang Trung viết Chiếu cầu hiền trong hoàn cảnh phức tạp như vậy nên việc đưa ranhững lí lẽ thuyết phục là điều rất quan trọng.2. Ngay đoạn mở đầu tác giả đã đặt ra vấn đề: người hiền tài thì phải ra giúp vua xâydựng đất nước, đó là trời như “sao sáng ắt chầu về ngôi Bắc Thần”, không làm như vậylà trái trời. Tác giả đã dùng lời của Khổng Tử để xác nhận một lí lẽ rất xác đáng và có ýnghĩa quan trọng với mục đích cầu hiền của bản chiếu. Bởi với các nhà nho, lời củaKhổng Tử luôn luôn là đúng đắn. Vì thế việc tác giả dùng lời Khổng Tử sẽ tạo nên sứcthuyết phục cho lời “cầu hiền”.3. Đoạn 2a, tác giả chỉ rõ thái độ của nho sĩ Bắc Hà trước việc Nguyễn Huệ đem quân raBắc diệt Trịnh: ẩn, mai danh ẩn tích bỏ phí tài năng, làm việc cầm chừng, sống vô ích,một số người tự vẫn làm uổng phí tài năng... Trong lúc thời thế suy vi, họ lánh đời để bảotoàn phẩm cách là đúng. Tác giả đã dùng những hình ảnh hàm súc để chỉ thái độ của cácDoc24.vnnho sĩ, điều đó thể hiện sự tôn trọng của tác giả đối với người hiền tài. Nhưng tác giảcũng chỉ ra rằng khi đất nước cần mà chỉ lo sống yên phận là vô trách nhiệm, vô tích sựvới xã hội. Có tài mà không ra giúp đời thì sống cũng như chết (chết đuối trên cạn).Sau khi chỉ ra điều đó, tác giả mới đưa ra lời kêu gọi. Lời kêu gọi cũng được thể hiệndưới một hình thức rất độc đáo: tác giả dùng cách đặt câu hỏi theo thế lưỡng đao buộcngười nghe phải suy nghĩ lại. Cả hai giả thiết ông đưa ra đều không đúng để khẳng địnhkhông có lí do gì người tài lại không ra giúp đời khi xã hội đã hết loạn lạc và QuangTrung là một minh quân, có đủ tài và đức. đoạn 2b lời kêu gọi kiên quyết nhưng cũng rất khiêm nhường nhờ việc sử dụng nhữngtừ ngữ như “đức hoa của trẫm chưa kịp thấm nhuần khắp nơi”, “nơm nớp lo lắng”, “mộtcái cột... dựng nghiệp trị bình” và một loạt câu nghi vấn tu từ đã khiến cho câu văn cóthêm sức nặng.Cuối đoạn, tác giả lại dùng lời của Không Tử để khẳng định nhân tài có rất nhiều. Và vuaQuang Trung đang mong mỏi và tin rằng họ sẽ ra giúp triều đình. 4. Con đường cầu hiền của Quang Trung rất rộng mở và đúng đắn. đoạn 3, tác giả trìnhbày hai biện pháp cụ thể, chỉ rõ hai con đường và cách thức ra giúp đời cho người tài. Tấtcả các biện pháp tác giả đưa ra đều rất cụ thể và dễ thực hiện. Người viết đã vạch ra và lígiải rõ ràng, cụ thể con đường để người tài ra giúp vua một cách thuận tiện nhất. Cáchlàm này đã thể hiện thành và thái độ trọng dụng người tài của vua Quang Trung.5. Ngô Thì Nhậm đã dùng những lập luận đầy đủ, thấu đáo và sắc sảo để chỉ ra cho ngườihiền tài thấy được trách nhiệm của họ với đất nước, đồng thời thể hiện được nhân cách vàphẩm chất của vua Quang Trung. Vừa lên ngôi những vua Quang Trung đã có một chínhsách rất đúng đắn là trọng dụng nhân tài. Bài kí có bố cục hợp lí theo một logic chặt chẽ,lần lượt trình bày các nội dung:+ Khẳng định vấn đề: người tài phải ra giúp nước mới hợp trời. Đó cũng là điều KhổngTử đã nói.+ Thái độ của kẻ sĩ Bắc Hà đối với Tây Sơn: chưa nhiệt tình ủng hộ. Từ đó chỉ ra tínhchất của thời đại và vai trò của người hiền tài đối với đất nước.+ Vạch ra các con đường để người hiền tài ra cống hiến cho đất nướcTừ khái quát vấn đề, giải quyết từng khía cạnh cụ thể của vấn đề và khẳng định, cầu hiềnmột cách khẩn thiết là logic của bản chiếu. Điều đó đã làm nên sức thuyết phục của vănbản đối với những nhà Nho còn đang ẩn dật chờ thời hoặc sống lánh đời để bảo toàn danhphẩm cho riêng mình. Bản chiếu không chỉ là lời kêu gọi người hiền ra giúp đời mà nóDoc24.vncòn giúp cho những nho sĩ chưa hiểu thời cuộc, còn ẩn dật, lánh đời hiểu hơn về vuaQuang Trung, một vị minh quân. Doc24.vnTrên đây chỉ là phần trích dẫn 10 trang đầu của tài liệu và có thế hiển thị lỗi font, bạn muốn xem đầyđủ tài liệu gốc thì ấn vào nút Tải về phía dưới.