Bài tập về NST Sinh 9

Ngày soạn: 6/10/2019 Ngày dạy: 10,11/10/2019 Tiết 16 : BÀI TẬP VỀ NHIỄM SẮC THỂ I / Mục tiêu: Qua tiết bài tập HS : - Củng cố được các kiến thức cơ bản về nguyên phân, giảm phân và phát sinh giao tử, từ đó phát triển năng lực tư duy ở học sinh. - Bổ sung thêm các dạng bài tập có liên quan đến NST, nguyên phân, giảm phân, thụ tinh. II / . Đinh hướng phát triển năng lực - Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, năng lực vận dụng kiến thức vào cuộc sống III / Phương pháp: -Giải quyết vần đề. -Động não -Tranh luận. IV / Đồ dùng dạy học: -Sách phân dạng bài tập và hướng dẫn giải -các dạng bài tập có liên quan đến NST V / Hoạt động dạy và học: 1. Hoạt động khởi động: -Cho HS chơi trò chơi: Ai nhanh hơn: -GV nêu vến đề : 2 bài tập Bài 1: Bộ NST 2n ở ngô 2n = 14. Hỏi ở kì đầu của nguyên phân thì số lượng NST đơn, số tâm động trong tế bào là bao nhiêu? Bài 2: ở gà có bộ NST 2n = 78. Hỏi ở kì giữa, kì sau của nguyên phân số NST đơn, cromatit, tâm động là bao nhiêu? Yêu cầu HS trao đổi nhóm và cho đại diện các nhóm lên làm bài tập GV xác định đúng sai , ghi điểm và chuyển vào phần các dạng bài tập 2. Hoạt động hình thành kiến thức: Hoạt động 1: Nhiễm sắc thể và nguyên phân: Hoạt động của Gv Hoạt động của HS I. Nhiễm sắc thể và nguyên phân Dạng 1: Xác định số NST, số cromatit, số tâm Dạng 1: Xác định số NST, số cromatit, số động trong một tế bào qua mỗi kỳ nguyên phân tâm động trong một tế bào qua mỗi kỳ a. Phương pháp giải: nguyên phân ? Yêu cầu HS nhắc lại hoạt động của NST trong các kỳ của nguyên phân -HS nhớ lại kiến thức và nêu các kỳ - Gv chốt lại kiến thức có liên quan đến bài tập: * NST nhân đôi ở kỳ trung gian trở thành NST kép, tồn tại trong tế bào đến cuối kỳ giữa. Vào kì sau, Kết luận: NST kép bị chẻ dọc tại tâm động tách thành 2 NST - Gọi 2n là bộ NST lưỡng bội của loài ,số đơn, phân li đồng đếu về 2 cực tế bào NST, số cromatit, số tâm động có trong * Cromatit chỉ tồn tại ở NST kép, mỗi NST kép có 2 một tế bào qua mỗi kỳ quá trình nguyên cromatit. phân là: * Mỗi NST dù ở thể kép hay đơn đều mang 1 tâm động. Vậy có bao nhiêu NST thì có bấy nhiêu tâm Kỳ Số NST Số Số tâm động. cromatit động * Do vậy, gọi 2n là bộ NST lưỡng bội của loài ,số Trung 2n (kép) 2(2n) = 4n 2 NST, số cromatit, số tâm động có trong một tế bào gian qua mỗi kỳ quá trình nguyên phân là bao nhiêu? Trước 2n(kép) 2(2n) = 4n 2n GV kẻ bảng cho HS lên xác định. Giữa 2n(kép) 2(2n) = 4n 2n - Gv chốt lại( bảng bên) Sau 4n ( đơn) 0 4n b. Bài tập vận dụng: Cuối 2n ( đơn) 2n 1) Loài đậu Hà lan có bộ NST lưỡng bội 2n = 14. 0 Hợp tử của loài trải qua nguyên phân. Hãy cho biết có bao nhiệu NST, cromatit, tâm động có trong tế - HS áp dụng làm bài tập. Nêu được đúng: bào qua mỗi kỳ quá trình nguyên phân? Kỳ Số NST Số Số tâm cromatit động Trung 14 (kép) 28 14 gian 2)a. Quan sát quá trình nguyên phân của một tế bào, Trước 14 (kép) 28 14 người ta đếm được 14 NST kép, xếp một hàng ở mặt Giữa 14 (kép) 28 14 phẳng giữa của thoi vô sắc. Hãy cho biết bộ NST Sau 28(đơn) 0 28 lưỡng bội của loài và tế bào đang ở kỳ nào của Cuối 14 (đơn) 14 nguyên phân 0 .b.Quan sát tế bào của loài khác đang xảy ra nguyên -HS thảo luân nêu kết quả phân, người ta đếm được ở hai đầu cực của tế bào có 40 NST đơn. Xác định bộ NST lưỡng bội của loài và tế bào đang ở kỳ nào của nguyên phân? - HS nêu kết quả GV chốt lại : + NST đang ở trạng thái kép, xếp 1 hảng ở mặt phẳng giữa của thoi vô sắc khi tế bào đang ở kỳ giữa của nguyên phân.. Bộ NST lưỡng bội của loài 2n=14 + NST đang ở trạng thái đơn, phân li vế hai cực tế bào khi tế bào đang ở kỳ sau của nguyên phân.. Bộ NST lưỡng bội của loài 2n= 20 Dạng 2: Xác định số tế bào sinh ra qua nguyên phân; số lần nguyên phân a. Phương pháp giải: Dạng 2: Xác định số tế bào sinh ra qua * Số tế bào sinh ra qua nguyên phân: nguyên phân; số lần nguyên phân - Giả sử 1 tế bào thực hiện nguyên phân: * Số tế bào sinh ra qua nguyên phân: Số lần nguyên phân Số tế bào con - một tế bào qua k lần nguyên phân sẽ hình 1 2 = 21 thành 2k tế bào con 2 2 4=2 - a tế bào qua k lần nguyên phân sô tế bào 3 8 = 23 con được tạo thành là: 4 ……. Vậy một tế bào qua k lần nguyên phân sẽ hình thành a.2k tế bào bao nhiêu tế bào con? b. Áp dụng: -Số lần nguyên phân là số nguyên, chẵn Một hợp tử nguyên phân một số lần đã tạo ra 64 tế bào con. Xác định số lần nguyên phân của hợp tử? * Áp dụng: - Gọi x là số lần ngyên phân của hợp tử, ta có số tế bào con tạo ra là: 2x = 64 = 26 x = 6 Vậy hợp tử đã nguyên phân 6 lần Hoạt động 2: Giảm phân và thụ tinh II . Giảm phân và thụ tinh Dạng 1: Xác định số NST, số cromatit, số tâm động trong một tế bào qua mỗi kỳ giảm phân a.Phương pháp giải: ? Yêu cầu HS nhắc lại hoạt động của NST trong các kỳ của giảm phân - Gv chốt lại kiến thức có liên quan đến bài tập: * NST nhân đôi ở kỳ trung gian trở thành NST kép, tồn tại trong tế bào đến cuối kỳ giữa II. Vào kì sau II, NST kép tách đôi thành 2 NST đơn, phân li về 2 cực tế bào * Cromatit chỉ tồn tại ở NST kép, mỗi NST kép có 2 cromatit. * Mỗi NST dù ở thể kép hay đơn đều mang 1 tâm động. Vậy có bao nhiêu NST thì có bấy nhiêu tâm động. * Do vậy, gọi 2n là bộ NST lưỡng bội của loài ,số NST, số cromatit, số tâm động có trong một tế bào qua mỗi kỳ quá trình giảm phân là bao nhiêu? Dạng 1: Xác định số NST, số cromatit, số tâm động trong một tế bào qua mỗi kỳ giảm phân - hs nhắc lại quá trình giảm phân Kết luận: Gọi 2n là bộ NST lưỡng bội của loài ,số NST, số cromatit, số tâm động có trong một tế bào qua mỗi kỳ quá trình giảm phân là: Kỳ Trung gian Trước I Giữa Sau b. Bài tập vận dụng bài 1: Ở dưa lê, bộ NST lưỡng bội 2n=34 1.Hãy cho biết số NST, số cromatit, số tâm động có trong một tế bào qua mỗi kỳ của quá trình giảm phân. 2.Một tế bào của loài trên nguyên phân một số đợt. Các tế bào con đều trải qua giảm phân. Người ta đếm được 1088 NST đơn đang phân li về hai cực tế bào. a .Các tế bào đang ở kỳ nào và có bao nhiêu tế bào đang phân chia. b.Tính số đợt nguyên phân của tế bào ban đầu Cuối I Trước II Giữa II Số NST Số cromatit 2n (kép) 4n 2n (k p) 2n(kép ) 2n (kép) 2 4n 4n 2n 4n 2n n (kép) n (kép) n (kép) 2n 2n 2n n n 2n (đơn) n đơn) 0 0 Sau II Cuối II 1. Kỳ Số NST T. gian Trước I 34 (kép) 34 (kép) Giữa Sau I Cuối I Trước II Giữa II Sau II Cuối II Số tâm động 2n 34 (kép 34 (kép 17 (kép) 17 (kép) 17 (kép) 34 (đơn) 17 (đơn) Số cromatit 68 68 68 68 34 34 34 0 0 n 2n n Số tâm động 34 34 34 34 17 17 17 34 17 Dạng 2: Tính số tế bào con và số giao tử tạo ra sau giảm phân a. Phương pháp giải: - hs trao đổi nhóm hoàn thành bài tập: 2. a Các NST đơn phân li về 2 cực , nên số tế bào trên đang ở kỳ sau của giảm phân II - Mỗi tế bào ở kỳ này chứa 17 x 2 = 34 NST đơn - Vậy số tế bào đang phân chia: 1088 : 34 = ? Một tế bào sinh tinh 2n qua giảm phân tạo ra mấy giao tử? ( 4 giao tử đực (tinh trùng) đều có n NST) ? Một tế bào sinh trứng 2n qua giảm phân tạo ra mấy giao tử? ( 3 thể định hướng và một trứng đều có n NST) -Gọi a là số tế bào sinh tinh và b là số tế bào sinh trứng thì : + Tổng số tinh trùng được tạo ra : 4a + Số trứng tạo ra bằng số tế bào trứng bằng : b + Số thể định hướng tạo ra là : 3b b. Bài tập vận dụng: Bài 1: Vịt nhà có bộ NST 2n =80. Có 25 tế bào sinh dục đực và 50 tế bào sinh dục cái của vịt nhà giảm phân. Xác định: a. Số tinh trùng được tạo ra cùng với số NST của chúng? b. Số trứng được tao ra cùng với số NST của chúng. c. Số thể định hướng được tao ra cùng với số NST của chúng. 32 b. Số tế bào tham gia quá trình giảm phân: 32 :2 = 16 = 24 Vậy tế bào ban đầu đã nguyên phân 4 đợt Dạng 2: Tính số tế bào con và số giao tử tạo ra sau giảm phân - Gọi a là số tế bào sinh tinh và b là số tế bào sinh trứng thì : + Tổng số tinh trùng được tạo ra : 4a + Số trứng tạo ra bằng số tế bào trứng : b + Số thể định hướng tạo ra là : 3b - HS trao đổi nhóm giải bài tập : a) – Số tinh trùng được tạo ra: 4.a = 4 x 25 = 100 tinh trùng - Mỗi tinh trùng chứa n NST nên số NST chứa trong các tinh trùng được tạo thành là: 80: 2 100 = 4.000 tinh trùng b) – Số trứng tạo ra bằng số tế bào sinh trứng là 50 - Mỗi trứng chứa n NST nên số NST có trong các trứng được tạo thành là : Dạng 3: Tính số hợp tử được tạo thành qua thụ 80 : 2 x 50 = 2000 NST. tinh và hiệu suất thụ tinh của giao tử c.)- Số thể định hướng tạo ra gấp 3 lần số tế - GV : Do một hợp tử tạo thành từ sự thụ tinh giữa 1 bào sinh trứng : 3 x 50 = 150 thể định hướng. trứng với 1 tinh trùng nên: - Mỗi thể định hướng chứa n NST nên số NST có trong các thể định hướng được tạo Số hợp tử tạo thành = số trứng thụ tinh = * số tinh trùng thụ tinh. thành là : 80 : 2 x 150 = 6000 NST. - Hiệu suất thụ tinh ( HSTT) là tỉ lệ phần trăm giữa số giao tử được thụ tinh so với tổng số giao tử được Dạng 3: Tính số hợp tử được tạo thành tạo ra qua thụ tinh và hiệu suất thụ tinh của giao tử Số giao tử thụ tinh HSTT = x 100% Tổng số giao tử tạo ra b. bài tập vận dụng: Trong cơ thể của một chuột đực có 8 tế bào sinh tinh giảm phân. Tất cả các tinh trùng tạo ra đều tham gia vào quá trình thụ tinh và dẫn đến kết quả con chuột cái đẻ được 4 chuột con. a) Tính hiệu suất thụ tinh của tinh trùng. Số hợp tử tạo thành = số trứng thụ tinh = số tinh trùng thụ tinh. Số giao tử thụ tinh HSTT = x 100% Tổng số giao tử tạo ra b) Nếu HSTT của trứng là 50%thì đã có bao nhiêu tế bào sinh trứng được huy động cho quá trình trên. - HS lắng nghe hướng dẫn về nhà tự giải Giải: a) HSTT của tinh trùng: - Có 4 chuột con suy ra có 4 hợp tử từ sự thụ tinh giữa 4 tinh trùng với trứng. - Tổng số tinh trùng được tạo thành: - 4 x 8 = 32 tinh trùng - Hiệu suất thụ tinh của tinh trùng: - 4 : 32 x 100% = 12,5% b) Số tế bào trứng: - Có 4 trứng thụ tinh với hiệu suất là 50%, suy ra số trứng đã được tạo ra: 100 4x = 8 trứng 50 Số tế bào sinh trứng bằng số trứng tạo ra và bằng 8 3/ Hoạt động luyện tập: Bài 1: Tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân một số đợt liên tiếp đã hình thành 64 tế bào con với tổng số 512 NST. a. xác định bộ NST 2n. b. Xác định số NST trong tinh trùng, trứng Bài 2: Tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân một số đợt liên tiếp đã hình thành 128 tế bào con a. Xác định số đợt nguyên phân b. Xác định số NST trong tinh trùng, trứng? Cho biết bộ NST 2n =80 4/ Hoạt động vận dụng: - bài 1,2,3 trang 21,22 sbt 2009 5/ Hoạt động tìm tòi mở rộng: Chuẩn bị bài 15