Soạn bài lớp 12: Ôn tập nghị luận xã hội

Doc24.vnSOẠN BÀI LỚP 12: ÔN TẬP NGHỊ LUẬN XÃ HỘII. Khái niệm- Nghị luận xã hội là phương pháp nghị luận lấy đề tài từ các lĩnh vực xã hội chính trị, đạođức làm nội dung bàn bạc nhằm làm sáng tỏ cái đúng sai, cái tốt xấu của vấn đề đượcnêu ra. Từ đó đưa ra một cách hiểu thấu đáo về vấn đề nghị luận cũng như vận dụng nóvào đời sống.- Gồm có hai dạng:+ Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.+ Nghị luận về một hiện tượng đời sống.II. Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí1. Khái niệm: quá trình kết hợp những thao tác lập luận để làm rõ những vấn đề tư tưởng,đạo lí trong cuộc đời. Bao gồm:+ Lí tưởng (lẽ sống)+ Cách sống+ Hoạt động sống+ Mối quan hệ trong cuộc đời giữa con người với con người (cha con, vợ chồng, anhem và những người thân thuộc khác). ngoài xã hội có các quan hệ: tình làng nghĩa xóm,thầy trò, bạn bè…2. Hai dạng đề nghị luận về một tư tưởng, đạo lí thường gặp- Dạng đề trong đó tư tưởng, đạo lí được nói tới một cách trực tiếpVí dụ:+ Đề 1: Suy nghĩ của anh/chị về đức tính hy sinh. Đề 2: Trình bày kiến của anh/chị về vấn đề:Sự tự tin của con người trong cuộcsống.- Dạng đề trong đó tư tưởng, đạo lí được nói tới một cách gián tiếp: dạng đề này, vấnđề tư tưởng, đạo lí được ẩn trong một câu tục ngữ, một câu danh ngôn, một câu ngạnngữ, một câu chuyện, một văn bản ngắn…Ví dụ:Doc24.vn+ Đề 1: Viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) trình bày kiến của anh/chị về câunói sau đây của nhà văn Nga Lep Tôn-xtôi: “Bạn đừng nên chờ đợi những quà tặngbất ngờ của cuộc sống mà hãy tự mình làm nên cuộc sống”.+ Đề 2: Viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị vềcâu nói sau:“Một trong những tổn thất không có gì bù đắp được là tổn thất về thời gian”.3. Kĩ năng làm văn nghị luận .a. Phân tích đề- Đọc kĩ đề, chú từ ngữ quan trọng, những khái niệm khó, nghĩa đen, nghĩa bóng. Chiavế, ngăn đoạn, tìm mối tương quan giữa các vế.- Xác định ba yêu cầu:+ Yêu cầu về nội dung: Vấn đề nghị luận là gì? Có bao nhiêu cần triển khai? Mốiquan hệ giữa các như thế nào?+ Yêu cầu về hình thức: Cần kết hợp các thao tác lập luận giải thích, phân tích,chứng minh, bình luận.+ Yêu cầu về phạm vi dẫn chứng: đời sống văn học, đời sống thực tiễn (chủ yếu làđời sống thực tiễn).b. Lập dàn ý- Nội dung luận đề cần được triển khai thành hệ thống luận điểm, luận cứ, luận chứng.- Cần sắp xếp các thành hệ thống chặt chẽ và bao quát nội dung.- Cần chú các bước cơ bản của bài văn nghị luận về tư tưởng, đạo lí:+ Giải thích tư tưởng, đạo lí cần bàn luận.+ Phân tích, chứng minh những mặt đúng, bác bỏ những biểu hiện sai lệch có liênquan đến vấn đề cần bàn luận.+ Nêu nghĩa, rút ra bài học nhận thức và hành động.c. Tiến hành viết bài vănd. Đọc lại và sửa chữa để hoàn chỉnh bài viết4. Một số đề bài và cách giảiDoc24.vnĐề 1: Viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về câunói: Thất bại là mẹ thành công .Ý 1. Giải thíchCâu nói hàm chứa triết lý sống, cách sống mạnh mẽ: thất bại không được nản lòng, saumỗi lần thất bại giúp ta tiến đến thành côngÝ 2. Phân tích, Chứng minh- Trong cuộc đời mỗi con người, ai mà không có lần thất bại trong công việc, nhưngdừng vì thất bại (dù tới vài lần liên tiếp) mà nản lòng.- Có thất bại rồi mới có kinh nghiệm và rút ra bài học sau mỗi lần thất bại để sửa đổi lạilối suy nghĩ, cách làm việc và từ đó giúp ta tiến gần đến sự thành công.- Có được những thành công trong cuộc sống chính là biết đi lên từ những thất bại (cóthể lấy dẫn chứng từ cuộc đời của các nhà khoa học, các nhân vật trong các tác phẩmvăn học…)Ý 3. Bình luận- Câu nói bao hàm một nhân sinh quan tích cực, một lời khuyên đúng đắn: sống mạnhmẽ, lạc quan và luôn có niềm tin vào mục đích sống tốt đẹp.- kiến riêng của cá nhân về nghĩa của câu nói (Thí sinh có sự lí giải khác nhaunhưng cần lô gich và có sức thuyết phục).Đề 2: Viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về câungạn ngữ Hi Lạp: Cái rễ của học hành thì cay đắng nhưng quả của nó thì ngọt ngào.Gợi ý* 1. Giải thích câu ngạn ngữ- Học hành là quá trình học và thực hành để mở mang kiến thức, nâng cao trình độ hiểubiết của mỗi người.- Rễ đắng và quả ngọt là hình ảnh ẩn dụ chỉ công lao học hành và kết quả học tập.=> Câu ngạn ngữ thể hiện nhận thức sâu sắc về quy luật của học vấn và vai trò quan trọngcủa việc học hành đối với mỗi người.* Phân tích, Chứng minh câu ngạn ngữ .Doc24.vn- Học hành có những chùm rễ đắng cay: tốn thời gian, công sức bị quở mắng; thihỏng…Quá trình học tập có những khó khăn, gian nan, vất vả.- Vị ngọt của quả tri thức: niềm vui, niềm tự hào của gia đình; những khát vọng mới mẻ,sự thành công của bản thân trên con đường lập nghiệp.- Chấp nhận đắng cay giai đoạn đầu để sau đó hưởng thành quả tốt đẹp lâu dài. (Lấy dẫnchứng từ cuộc đời của các nhà văn, nhà khoa học…)*Ý 3. Bình luận câu ngạn ngữ- Bài học tư tưởng:+ Câu nói bao hàm một nhận thức đúng đắn, một lời khuyên tích cực: nhận thứcđược quá trình chiếm lĩnh tri thức, mỗi người cần có bản lĩnh, chủ động vượt quakhó khăn để thu nhận được thành quả tốt đẹp trong học tập.+ Trong thực tế, nhiều người lười biếng không chịu khó học hỏi, trau dồi kiến thức,không biết biến nhựa đắng thành quả ngọt dâng cho đời.- Bài học hành động: (Học sinh có sự lí giải khác nhau nhưng cần hợp lí và có sứcthuyết phục cao)Đề 3: Viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về kiếncủa nhà văn Ban-dắc: Khi công nhận cái yếu của mình, con người trở nên mạnh mẽ Gợi ý* 1. Giải thích kiến- Công nhận cái yếu của mình tức là con người có đủ dũng cảm, trung thực vànăng lựcnhận thức để kiểm điểm bản thân một cách khách quan, toàn diện.- Điều ấy giúp con người có nghị lực, trưởng thành “trở nên mạnh mẽ”* Phân tích, Chứng minh kiến- Trong mỗi con người, ai cũng có những thế mạnh và yếu.- Con người sẽ trở nên mạnh mẽ khi nhận thức, kiểm điểm bản thân một cách nghiêmtúc, trung thực- Vấn đề này đã được chứng minh trong thực tiễn cuộc sống nhiều lĩnh vực, trongnhững hoàn cảnh khác nhau (đưa dẫn chứng cụ thể)* 3. Bình luận kiếnDoc24.vn- Bài học tư tưởng:+ Vấn đề đặt ra đúng đắn, sâu sắc, có nghĩa định hướng cho con người trong nhậnthức, lối sống.+ Khi công nhận cái yếu của bản thân, cá nhân không tự cao, tự đại, biết ứng xử mộtcách khiêm tốn, đúng mực; biết nhìn nhận mọi người xung quanh một cáchkhách quan, đúng đắn; biết học tập vươn lên.+ Đây không phải chỉ là vấn đề đặt ra với cá nhân mà còn có nghĩa với cả tập thể,quốc gia, dân tộc.- Bài học hành động: liên hệ bản thân (Học sinh có sự lí giải khác nhau nhưng cần hợp lívà có sức thuyết phục cao)Đề 4: Điều gì có thể theo đuổi suốt cuộc đời Khổng Tử đáp: “C hỉ có lượng thứ màthôi ”.Từ những câu trả lời trên, anh/chị hãy trình bày trong một đoạn văn ngắn (không quá 400từ) suy nghĩ của mình về sự lượng thứ, lòng khoan dung trong cuộc sống của mỗi conngười.Gợi ý* 1. Giải thíchLời đáp của Khổng Tử cho thấy sự lượng thứ, khoan dung chính là cách ứng xử độ lượng,vị tha, biết hy sinh, nhường nhịn đối với người khác, biết bỏ qua những lỗi lầm của ngườikhác gây ra cho mình hoặc cho xã hội.* Phân tích, Chứng minh- Nhờ có lượng thứ, khoan dung làm cho cuộc sống trở nên tốt đẹp, con người sống gầngũi đáng yêu hơn. (đưa dẫn chứng minh họa)- Song lượng thứ, khoan dung cũng không phải là sự đồng nhất với nhu nhược hoặc baoche, dung túng, đồng tình với những khuyết điểm của người khác.* 3. Bình luận- Lượng thứ, khoan dung là một phẩm chất cao đẹp, một ứng xử cao thượng cần đượcthực hiện và ca ngợi.Doc24.vn- Trong cuộc sống xã hội hiện đại ngày nay, nhiều người trở nên vô cảm, dửng dưng thiếutrách nhiệm và quên đi những truyền thống đạo lí tốt đẹp. Những con người ấy cần bị lênán.- Mỗi học sinh cần phải không ngừng học tập để nâng cao trình độ văn hóa, tri thức để cósự hiểu biết phong phú, biết sống vị tha, bao dung hơn. Tích cực thực hành và bồi đắp lẽsống khoan dung, sự lượng thứ từ những việc nhỏ xung quanh mình, với những ngườithân của mình;tích cực tham gia các hoạt động của cộng đồng, xã hội.III. Nghị luận về hiện tượng đời sống.1. Khái niệm- Sử dụng tổng hợp các thao tác lập luận để làm cho người đọc hiểu rõ, hiểu đúng, hiểusâu những hiện tượng đời sống có nghĩa xã hội.- Thông thường, những hiện tượng mà đề bài đề cập tới thường là những hiện tượng nổibật, tạo được sự chú và có tác động đến đời sống xã hội.- Không chỉ đề cập đến những hiện tượng tốt đẹp, tích cực trong đời sống, kiểu bài nghịluận này còn đề cập đến những hiện tượng mang tính chất tiêu cực, đang bị xã hội lên án,phê phán.2. Cách làmĐể triển khai bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống, học sinh cần theo các bướcsau:- Giải thích, nêu thực trạng của hiện tượng.- Phân tích: nguyên nhân, hậu quả của hiện tượng.- Biện pháp, khắc phục hoặc giải pháp cho sự phát triển của hiện tượng.3. Một số đề bài và cách giảiĐề 1: Viết một bài văn nghị luận ngắn (khoảng 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị vềvấn đề: Làm thế nào để giữ môi trường sống của chúng ta ngày càng sạch đẹp ?Gợi ý* 1. Giải thích môi trường sạch đẹp.+ Môi trường sống bao gồm môi trường không khí, đất, nước.+ Môi trường sạch đẹp là môi trường không bị nhiễm, có sự hài hòa, vẻ mĩ quan cao.Doc24.vn+ Vai trò của môi trường sạch đẹp: tránh bệnh tật, có lợi cho sức khỏe…* 2. Môi trường sống sạch đẹp đang bị thu hẹp, nguyên nhân và hậu quả:Thực trạng và nguyên nhân: Hiện nay chúng ta phải đối mặt với tình trạng nguồn nước, không khí đang đứngtrước nguy cơ nhiễm nghiêm trọng vì sự vô trách nhiệm của con người. Rừng trên thế giới và nước ta đã bị khai thác, đốt phá quá mức, đang bị hủy hoạinghiêm trọng. Rác thải và xử lí nước thải mức báo động cao về độ an toàn vệ sinh.Hậu quả: Môi trường bị nhiễm, làm suy giảm nghiêm trọng chất lượng cuộc sống của conngười. Bệnh dịch dễ phát sinh, hiện tượng căng thẳng mỏi mệt do môi trường giatăng. Môi trường nhiễm làm xấu tổng thể mĩ quan, làm suy giảm sự phát triển kinh tế-xãhội…* 3. Giải pháp bảo vệ môi trường sống sạch đẹp.Đối với xã hội: Khai thác tài nguyên thiên nhiên phải hợp lí. Không làm nhiểm các nguồn nước,không khí, không làm ảnh hưởng xấu đến bầu khí quyển bảo vệ trái đất. Cần có phương án bảo vệ các loài thú, đặc biệt là các loài đang đứng trước nguy cơdiệt vong. Tích cực tu bổ làm phong phú thêm thiên nhiên (trồng cây, gây rừng) Khi xây dựng nhà ở, nhà máy, cơ sở sản xuất cần tôn trọng và thực hiện đúng các yêucầu đối với việc bảo vệ môi trường và xử lí tích cực nguồn khói thải, nước thải, chấtthải công nghiệp.Đối với cá nhân: Cần có những hành động thiết thực làm cho môi trường sống ngày càng sạch đẹp. Mỗi học sinh phải luôn thức giữ gìn vệ sinh trường lớp, không xả rác bừa bãi ra sântrường và lớp học, thường xuyên tham gia các hoạt động trồng cây xanh do nhàtrường và địa phương tổ chức.Doc24.vnĐề 2: Viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) trình bày kiến của anh/chị về nạn bạohành trong xã hội.Gợi ý* 1. Giải thích, nêu thực trạng hiện tượng+ Nạn bạo hành: sự hành hạ, xúc phạm người khác một cách thô bạo, làm ảnh hưởngnghiêm trọng đến sức khỏe, tinh thần của người khác, đang trở thành phổ biến hiện nay.+ Nạn bạo hành: thể hiện nhiều góc độ, nhiều phương diện của đời sống xã hội. Nạnbạo hành diễn ra trong: gia đình, trường học, công sở…* 2. Nguyên nhân của hiện tượng:+ Do bản tính hung hăng, thiếu kiềm chế của một số người.+ Do ảnh hưởng của phim ảnh mang tính bạo lực (nhất là đối với tầng lớp thanh thiếuniên).+ Do áp lực cuộc sống.+ Do sự thiếu kiên quyết trong cách xử lí nạn bạo hành.* 3. Tác hại của hiện tượng+ Làm tổn hại đến sức khỏe, tinh thần của con người.+ Làm ảnh hưởng đến tâm lí, sự phát triển nhân cách, đặc biệt là tuổi trẻ.* 4. Đề uất giải pháp+ Cần lên án đối với nạn bạo hành.+ Cần xử lí nghiêm khắc hơn với những người trực tiếp thực hiện hành vi bạo hành.+ Cần quan tâm, giúp đỡ kịp thời đối với nạn nhân của bạo hành.Trên đây chỉ là phần trích dẫn 10 trang đầu của tài liệu và có thế hiển thị lỗi font, bạn muốn xem đầyđủ tài liệu gốc thì ấn vào nút Tải về phía dưới.