185 nhận định về văn học

NHẬN ĐỊNH VỀ VĂN HỌC 

I.  Văn xuôi 

1.

Cuộc sống còn tuyệt vời biết bao trong thực tế và trên trang sách. Nhưng 

cuộc sống cũng bi thảm biết bao. Cái đẹp còn trộn lẫn niềm sầu buồn. Cái nên thơ còn lóng lánh giọt nước mắt ở đời.(Trích trong Nhất ký của Nguyễn Văn Thạc) 

2.

Tôi hãy còn một trái tim, một dòng máu nóng để yêu thương, cảm thông và 

chia sẻ. (Dostoevski) 

3.

Điều duy nhất có giá trị trong cuộc đời chính là những dấu ấn của tình yêu 

mà chúng ta đã để lại phía sau khi ra đi. (Albert Schweitzer) 

4.

Chi tiết làm nên bụi vàng của tác phẩm. (Pauxtopxki) 

5.

Con hãy lắng nghe nỗi buồn của cành cây héo khô, của chim muông què 

quặt, của hành tinh lạnh ngắt. Nhưng trước hết con hãy lắng nghe nỗi buồn của con người. (Nadimetlicmet) 

6.

Tác phẩm nghệ thuật sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống chỉ để miêu tả, nếu 

nó không phải là tiếng thét khổ đau hay lời ca tụng hân hoan, nếu nó không đặt ra những câu hỏi hoặc trả lời những câu hỏi đó. (Bêlinxki) 

7.

Văn học là nhân học (M. Gorki) 

8.

Nhà văn là người cho máu ( Nữ văn sĩ Pháp Elsa Trisolet) 

9.

Một  nghệ  sĩ  chân  chính  phải  là  một  nhà  nhân  đạo  từ  trong  cốt  tủy(Sê  – 

Khốp) 

10.

Không có gì nghệ thuật hơn bản thân lòng yêu quý con người(Van Gốc) 

11.

Văn chương bất hủ cổ kim đều viết bằng huyết lệ (Lâm Ngũ Đường) 

12.

Con người đến với cuộc sống từ nhiều nẻo đường, trên muôn vàn cung bậc 

phong phú nhưng tiêu điểm mà con người hướng đến vẫn là con người. (Đặng Thai 

Mai) 

13.

Tư tưởng nhân đạo xuyên suốt văn học từ xưa đến nay. Khái niệm nhân đạo 

có  những  tiền  thân  của  nó,  trong  lời  nói  thông  thường  đó  là  “tình  thương,  lòng thương người” (Lê Trí Viễn) 

14.

Thanh nam châm thu hút mọi thế hệ vẫn là cái cao thượng, cái đẹp và cái 

nhân đạo của lòng người (Xê – Lê – Khốp) 

15.

Cốt lõi của lòng nhân đạo là lòng yêu thương. Bản chất của nó là chữ tâm 

đối với con người (Hoài Chân) 

16.

Nếu như cảm hứng nhân bản nghiêng về đồng cảm với những khát vọng rất 

người  của  con  người,  cảm  hứng  nhân  văn  thiên  về  ngợi  ca  vẻ  đeho  của  của  con người thì cảm hứng nhân đạo là cảm hứng bao trùm. (Hoài Thanh) 

17.

Nghệ thuật là sự vươn tới, sự níu giữ mãi mãi. Cái cốt lõi của nghệ thuật là 

tính nhân đạo. (Nguyên Ngọc) 

18.

Xét đến cùng, ý nghĩa thực sự của văn học là nhân đạo hóa con người (Đề 

thi HSG văn toàn quốc bảng B năm 1996) 

19.

Một tác phẩm thật giá trị phải vượt lên trên tất cả bờ cõi và giới hạn, phải là 

một tác phẩm chung cho tất cả loài người. Nó phải chứa đựng nột cái gì lớn lao, mạnh mẽ, vừa đau đớn lại vừa phấn khởi, nó ca tụng lòng thương, tình bác ái, sự công bằng…Nó làm cho người gần người hơn. (Đời Thừa – Nam Cao) 

20.

Niềm vui của nhà văn chân chính là niềm vui của người dẫn đường đến xứ 

sở cái đẹp. (Pautopxki) 

21.

Nói nghệ thuật tức là nói đến sự cao cả của tâm hồn. Đẹp tức là một cái gì 

cao cả. Đã nói đẹp là nói cao cả. Có khi nhà văn miêu tả một cái nhìn rất xấu, một tội  ác,  một  tên  giết  người  nhưng  cách  nhìn,  cách  miêu  tả  phải  cao  cả. (Nguyễn Đình Thi) 

22.

Văn chương có loại đáng thờ và không đáng thờ. Loại không đáng thờ là 

loại  chuyên  chú  ở  văn  chương.  Loại  đáng  thờ  là  loại  chuyên  chú  ở  con người. (Nguyễn Văn Siêu) 

23.

Cuộc bể dâu mà con người nhìn thấy trong văn thơ dân tộc là máu trong trái 

tim của người nghệ sĩ (Tố Hữu) 

24.

Nhà văn phải là người đi tìm gắng đi tìm những hạt ngọc ẩn giấu trong bề 

sâu tâm hồn của con người. (Nguyễn Minh Châu) 

25.

Nhà văn tồn tại ở trên  đời trước hết để làm công việc giống như kẻ nâng 

giấc cho những con người bị cùng đường, tuyệt lộ, bị cái ác hoặc số phận đen đủi 

dồn đến chân tường. Những con người cả tâm hồn và thể xác bị hắt hủi và đọa đày đến ê chề, hoàn toàn mất hết lòng tin vào con người và cuộc đời. Nhà văn tồn tại ở trên đời để bênh vực cho những con người không có ai để bênh vực.(Nguyễn Minh 

Châu) 

26.

Giá trị của một tác phẩm nghệ thuật trước hết là ở giá trị tư tưởng của nó. 

Nhưng là tư tưởng đã  được run lên ở các  cung bậc  và  tình cảm và tình cảm chứ không  phải  là  tư  tưởng  nằm  thẳng  đơ  trên  trang  giấy.  Có  thể  nói,  tình  cảm  của người viết là khâu đầu tiên và là khâu sau cùng trong quá trình xây dựng một tác phẩm như thế nào. (Nguyễn Khải) 

27.

Cảm động lòng người trước hết không gì bằng tình cảm và tình cảm là cái 

gốc của văn chương. (Bạch Cư Dị) 

28.

Những cuộc chiến qua đi, những trang lịch sử của từng dân tộc được sang 

trang, các chiến tuyến có thể được dựng lên hay san bằng. Nhưng những tác phẩm đi xuyên qua mọi thời đại, mọi nền văn hóa hoặc ngôn ngữ cuối cùng vẫn nằm ở tính nhân bản của nó. Có thể màu sắc, quốc kì, ngôn ngữ hay màu da chúng ta khác nhau. Nhưng máu chúng ta đều có màu đỏ, nhịp tim đều giống nhau. Văn học cuối cùng là viết về trái tim con người.  (Maxin Malien) 

29.

Xét đến cùng, ý nghĩa thực sự của văn học là nhân đạo hóa con người (M. 

Gorki) 

30.

Tôi muốn tác phẩm của tôi giúp mọi người trở nên tốt, có tâm hồn thuần 

khiết, tôi muốn chúng góp phần gợi dậy tình yêu con người, đồng loại và ý muốn đấu tranh mãnh liệt cho những lí tưởng của chủ nghĩa nhân đạo và sự tiến bộ của loài người. (Sô – Lô – Khốp) 

31.

Nói tới giá trị nhân đạo là nói tới thái độ của người nghệ sĩ dành cho con 

người mà hạt nhân căn bản là lòng yêu thương con con người. (Từ điển văn học) 

32.

Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu. (L. Tônxtôi) 

33.

Nếu truyện Kiều là một dòng sông thì thơ chữ Hán là những con suối nhỏ, 

tất  cả  đều  đổ  vào  đại  dương  mênh  mông  là  chủ  nghĩa  nhân  đạo  của  nhà thơ (Nguyễn Đăng Mạnh) 

34.

Nhà văn phải là nhà thư ký trung thành của thời đại. (Banlzac) 

35.

Văn học, đó là tư tưởng đi tìm cái đẹp trong ánh sáng (Charles DuBos) 

36.

Nhà văn phải biết khơi lên ở con người niềm trắc ẩn, ý thức phản kháng cái 

ác; cái khát vọng khôi phục và bảo vệ những cái tốt đẹp(Ai – ma – tôp ) 

37.

Đối với tôi văn chương không phải là cách đem đến cho người đọc sự thoát 

ly  hay  sự quên; trái lại văn chương là  một thứ khí giới  thanh cao  và  đắc lực  mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối, tàn ác, vừa làm cho lòng người đọc thêm trong sạch và phong phú thêm. (Thạch Lam) 

38.

Văn học giúp con người hiểu được bản thân mình, nâng cao niềm tin vào 

bản thân mình và làm nảy nở ở con người khát vọng hướng tới chân lý. (M. Gorki) 

39.

Nghệ thuật không phải là ánh trăng lừa dối,  nghệ thuật không nên là ánh 

trăng lừa dối. Nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ kia thoát ra từ những kiếp lầm 

than. (Nam Cao) 

40.

Một nhà văn thiên tài là người muốn cảm nhận mọi vẻ đẹp man mác của vũ 

trụ. (Thạch Lam) 

41.

Sống  đã  rồi  hãy  viết,  hãy  hòa  mình  vào  cuộc  sống  vĩ  đại  của  nhân 

dân. (Nam Cao) 

42.

Ở đâu có lao động thì ở đó có sáng tạo ra ngôn ngữ. Nhà văn không chỉ học 

tập ngôn ngữ của nhân dân mà còn là người phát triển ra ngôn ngữ sáng tạo, không nên ăn bám vào người khác. Giàu ngôn ngữ thì văn sẽ hay… Cũng cùng một vốn ngôn ngữ ấy nhưng sử dụng có sáng tạo thì văn sẽ có bề thế và kích thước. Có vốn mà không biết sử dụng chỉ như nhà giàu giữ của. Dùng chữ như đánh cờ tướng, chữ nào để chỗ nào phải đúng vị trí của nó. Văn phải linh hoạt. Văn không linh hoạt gọi là văn cứng đơ thấp khớp…. (Nguyễn Tuân) 

43.

Mỗi tác phẩm nghệ thuật phải là mỗi phát minh về hình thức và khám phá 

mới về nội dung. (Lêonit Lêonop) 

44.

Cái quan trọng trong tài năng văn học và tôi nghĩ rằng cũng có thể trong bất 

kì tài năng nào, là cái mà tôi muốn gọi là tiếng nói của riêng mình. (Ivan Tuốc Ghê 

Nhiép) 

45.

Nếu  tác  giả  không  có  lối  đi  riêng  thì  người  đó  không  bao  giờ  là  nhà  văn 

cả… Nếu anh không có giọng riêng, anh khó trở thành nhà văn thực thụ (Sê – Khôp) 

46.

Văn học làm cho con người thêm phong phú, tạo khả năng cho con người 

lớn lên, hiểu được con người nhiều hơn.(M.L.Kalinine) 

47.

Đối  với  con  người,  sự  thật  đôi  khi  nghiệt  ngã,  nhưng  chưa  bao  giờ  cũng 

dũng  cảm  cũng  cố  trong  lòng  người  đọc  niềm  tin  ở  tương  lai.  Tôi  mong  muốn những tác phẩm của tôi sẽ làm cho con người tốt hơn, tâm hồn trong sạch hơn, thức tỉnh tình yêu đối với con người và khát vọng tích cực đấu tranh cho lí tưởng nhân đạo và tiến bộ của loài người. (Sô – Lô – Khốp) 

48.

Một  tiểu  thuyết  thực  sự  hứng  thú  là  tiểu  thuyết  không  chỉ  mua  vui  cho 

chúng ta, mà còn chủ yếu hơn là giúp đỡ chúng ta nhận thức cuộc sống, lí giải cuộc sống. (Giooc – giơ – Đuy – a – men) 

49.

Văn học không quan tâm đến những câu trả lời do nhà văn đem lại, mà quan 

tâm đến những câu hỏi do nhà văn đặt ra, và những câu hỏi này luôn luôn rộng hơn bất kỳ một câu trả lời cặn kẽ nào.(Ciaudio Magris – Nhà văn Ý) 

50.

Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu. Tình yêu con người, ước 

mơ cháy bornh vì một xã hội công bằng, bình đẳng, bác ái luôn luôn thôi thúc các nhà văn sống và viết, vắt cạn kiệt những dòng suy nghĩ, hiến dâng máu nóng của mình cho nhân loại. (Leptonxtoi) 

51.

Thiên chức của nhà văn cũng như những chức vụ cao quý khác là phải nâng 

đỡ những cái tốt để trong đời có nhiều công bằng, thương yêu hơn. (Thạch Lam) 

52.

Công việc của nhà văn là phát hiện ra cái đẹp ở chỗ không ai ngờ tới, tìm 

cái  đẹp  kín  đáo  và  che  lấp  của  sự  vật,  để  cho  người  đọc  bài  học  trông  nhìn  và thưởng thức. (Thạch Lam) 

53.

Nghệ thuật bao giờ cũng là tiếng nói tình cảm của con người, là sự tự giãi 

bày và gửi gắm tâm tư. (Lê Ngọc Trà) 

54.

Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là một sự bất lương rồi. Nhưng sự cẩu 

thả trong văn chương thì thật là đê tiện. (Nam Cao) 

55.

Tôi  khuyên  bạn  nên  đọc  truyện  cổ  tích…  thơ  ngụ  ngôn,  các  tuyển  tập  ca 

dao…  Hãy  đi  sâu  vào  vẻ  đẹp  quyến  rũ  của  ngôn  ngữ  bình  dân,  hãy  đi  sâu  vào những câu hài hòa cân đối trong các bài ca, trong truyện cổ tích… Bạn sẽ thấy ở đó sự phong phú lạ thường của các hình tượng, sự giản dị sức mạnh làm say đắm lòng 

người, vẻ đẹp tuyệt vời của những định nghĩa… Hãy đi sâu vào những tác phẩm của nhân dân, nó trong lành như nguồn nước ngọt ngào, tươi mát, róc rách từ khe núi chảy ra. (M. Gorki) 

56.

Tất cả mọi nghệ thuật đều phục vụ cho một nghệ thuật vĩ đại nhất là nghệ 

thuật sống trên Trái Đất. (Béc – tôn Brếch) 

57.

Giống như ngọn lửa thần bốc lên từ những cành khô, tài năng bắt nguồn từ 

những tình cảm mạnh mẽ nhất của con người. (Raxun Gazatop) 

58.

Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp hơn câu chuyện do chính cuộc sống 

viết ra. (Anđecxen) 

59.

Cuộc đời là nơi xuất bản, cũng là nơi đi tới của văn học. (Tố Hữu) 

60.

Sự trưởng thành của một thể loại được đánh dấu bằng cổ nhiên, nhưng rõ 

hơn lại đánh dấu bằng những phong cách. (LLVH) 

61.

Nghệ sĩ là người biết khai thác những ấn tượng riêng chủ quan của mình, 

tìm thấy những ấn tượng đó có giá trị khái quát và biết làm cho những ấn tượng đó có những hình thức riêng. (M. Gorki) 

62.

Nghệ thuật là lĩnh vực của cái độc đáo vì vậy nó đồi hỏi người viết sự sáng 

tạo phong cách mới lạ, thu hút người đọc. (LLVH) 

63.

Cái bóng của độc giả đang cuối xuống sau lưng nhà văn khi nhà văn ngồi 

dưới tờ giấy trắng. Nó có mặt ngay cả khi nhà văn không thừa nhận sự có mặt đó. Chính độc giả đã ghi lên tờ giấy trắng cái dấu hiệu vô hình không thể tẩy xóa được của mình. (LLVH) 

64.

Phải đẩy tới chóp đỉnh cao của  mâu thuẫn  thì sự sống nhiều hình  mới vẽ 

ra. (Heghen) 

65.

Tác phẩm chân chính không kết thúc ở trang cuối cùng, không bao giờ hết 

khả năng kể chuyện khi câu chuyện về các nhân vật đã kết thúc.  Tác phẩm nhập vào tâm hồn và ý thức của bạn đọc, tiếp tục sống và hành động như một lực lượng sống nội tâm, như sự dằn vặt và ánh sáng của lương tâm, không bao giờ tàn tạ như thi ca của sự thật. (Aimatop) 

66.

Tình huống là một lát cắt của sự sống, là một sự kiện diễn ra có phẩn bất 

ngờ  nhưng  cái  quan  trọng  là  sẽ  chi  phối  nhiều  điều  trong  cuộc  sống  con người. (Nguyễn Minh Châu) 

67.

Văn học phản ánh hiện thực nhưng không phải là chụp ảnh sao chép hiện 

thực  một  cách  hời  hợt  nông  cạn.  Nhà  văn  không  bê  nguyên  si  các  sự  kiện,  con người vào trong sách một cách thụ động, giản đơn. Tác phẩm nghệ thuật là kết quả của một quá trình nuôi dưỡng cảm hứng, thai nghén sáng tạo ra một thế giới hấp dẫn sinh động…thể hiện những vấn đề có ý nghĩa sâu sắc, bản chất của đời sống xã hội con người…Nhân vật trong tác phẩm của  một thiên tài thật sự nhiều khi thật hơn cả con người ngoài đời bởi sức sống lâu bền, bởi ý nghĩa điển hình của nó. Qua nhân vật ta thấy cả một tầng lớp, một giai cấp, một thời đại, thậm chí có nhân vật vượt  lên  khỏi  thời  đại,  có  ý  nghĩa  nhân  loại,  vĩnh  cửu  sống  mãi  với  thời 

gian. (LLVH) 

68.

Cái đen là cuộc sống. (Secnưsepxki) 

69.

Các  ông  muốn  tiểu  thuyết  cứ  là  tiểu  thuyết.  Tôi  và  các  nhà  văn  cùng  chí 

hướng như tôi muốn tiểu thuyết là sự thực ở đời. (Vũ Trọng Phụng) 

70.

Người sáng tác là nhà văn và  người tạo nên số phận cho tác phẩm là độc 

giả. (M. Gorki) 

71.

Văn chương phải là thế trận đuổi nghìn quân giặc. (Trần Thái Tông) 

72.

Những gì tôi viết ra là những gì thương yêu nhất của tôi, những ước mong 

nhức nhối của tôi. (Nguyên Hồng) 

73.

Nếu tác giả không có lối nói riêng của mình thì người đó không bao giờ là 

nhà văn cả. Nếu anh ta không có giọng riêng, anh ta khó trở thành nhà văn thực thụ. (Sê – Khốp) 

74.

Nếu những nỗi đau khổ từ lâu bị kiềm chế, nay sôi sục dâng lên trong lòng 

thì tôi viết. (Nêkratxtop) 

75.

Có những đêm không ngủ, mắt rực cháy và thổn thức, lòng tràn ngập nhớ 

nhung. Khi đó tôi viết. (Lecmôntop) 

76.

Mỗi khi có gì chất chứa trong lòng, không nói ra, không chịu được thì lại 

cần thấy làm thơ. (Tố Hữu) 

77.

Nghệ thuật đó là sự mô phỏng tự nhiên. (Ruskin) 

78.

Đau đớn thay cho những kiếp sống muốn cất cánh bay cao nhưng lại bị cơm 

áo ghì sát đất. (Sống mòn – Nam Cao) 

79.

Điều quan trọng hơn hết trong sự nghiệp của những nhà văn vĩ đại ấy lại là 

cuộc sống, trường đại học chân chính của thiên tài. Họ đã biết đời sống xã hội của thời đại, đã cảm thấy sâu sắc mọi nỗi đau đớn của con người trong thời đại, đã rung động tận đáy tâm hồn với những nỗi lo âu, bực bội, tủi hổ và những ước mong tha thiết nhất của loài người. Đó chính là cái hơi thở, cái sức sống của những tác phẩm vĩ đại. (Đặng Thai Mai) 

80.

Văn học giúp con người hiểu được bản thân mình, nâng cao niềm tin vào 

bản thân mình và làm nảy nở ở con người khát vọng hướng tới chân lí. (M. Gorki) 

81.

Sống  đã  rồi  hãy  viết,  hãy  hòa  mình  vào  cuộc  sống  vĩ  đại  của  nhân 

dân. (Quan niệm của Nam Cao sau Cách mạng tháng Tám) 

82.

Nhà văn phải: “đứng trong lao khổ, mở hồn ra đón lấy mọi vang động của 

cuộc đời”. 

83.

Tất cả trong con người! Tất cả vì con người! Con người! Tiếng ấy thật kì 

diệu! Tiếng ấy vang lên kiêu hãnh và hùng tráng xiết bao! (M. Gorki) 

84.

Một tác phẩm trác việt là một tác phẩm làm bất hủ nỗi thống khổ của con 

người. 

85.

Nếu như Nguyễn Công Hoan đời là mảnh ghép của những nghịch cảnh, với 

Thạch Lam đời là miếng vải có lổ thủng, những vết ố, nhưng vẫn nguyên vẹn, thì với Nam Cao, cuộc đời là tấm áo cũ bị xé rách tả tơi từ cái làng Vũ Đại đến mỗi gia đình, mỗi số phận. 

86.

Ở đâu có lao động thì ở đó có sáng tạo ra ngôn ngữ. Nhà văn không chỉ học 

tập ngôn ngữ của nhân dân mà còn là người phát triển ra ngôn ngữ sáng tạo,không nên ăn bám vào người khác.Giàu ngôn ngữ thì văn sẽ hay...Cũng cùng 1 vốn ngôn ngữ ấy nhưng sử dụng có sáng tạo thì văn sẽ có bề thế và kích thước.Có vốn mà không biết sử dụng chỉ như nhà giàu giữ của.Dùng chữ như đánh cờ tướng,chữ nào để chỗ nào phải đúng vị trí của nó.Văn phải linh hoạt.Văn không linh hoạt gọi là văn cứng đơ thấp khớp (Nguyễn Tuân)