Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Ngữ văn 10), trường THPT Quốc Oai - Hà Nội.

CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN

(Trích truyền kì mạn lục – Nguyễn Dữ)

1. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

• Nguyễn Dữ sống vào khoảng thế kỉ XVI.

• Xuất thân trong gia đình khoa bảng.

• Từng làm quan nhưng không bao lâu lại từ quan về ở ẩn.

• Tác phẩm nổi tiếng : Truyền kì mạn lục.

• Nguyễn Dữ là kiểu nhà nho ở ẩn.

2. Tác phẩm

1. Thể loại truyền kì:

• Là thể loại văn xuôi tự sự thời trung đại, chịu ảnh hưởng của truyện truyền kì Trung Quốc, thời Đường.

• Bằng văn xuôi chữ Hán, có lời bình.

• Yếu tố hoang đường, kì ảo.

• Cốt lõi hiện thực.

2. Tác phẩm Truyền kì mạn lục:

• Ra đời: nửa đầu thế kỉ XVI, 20 truyện, viết bằng chữ Hán.

• Nội dung: Phản ánh hiện thực xã hội đương thời.

• Nghệ thuật: Yếu tố hoang đường.

• Tác phẩm có giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo; là “thiên cổ kì bút” được dịch ra nhiều thứ tiếng.

3. Văn bản: chuyện chức phán sự đền Tản Viên

• Xuất xứ: được rút từ tập Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ.

• Tóm tắt tác phẩm: sgk

• Bố cục: 4 đoạn

Đoạn 1: Ngô Tử Văn và hành động đốt đền

Đoạn 2: Tử Văn gặp hồn ma Bách hộ họ Thôi và Thổ thần

Đoạn 3: Cuộc đấu tranh giành công lí của Tử Văn ở âm cung

Đoạn 4: Tử Văn thắng lợi trở về, nhận chức phán sự

2. Đọc hiểu văn bản

1. Nhân vật Ngô Tử Văn:

1. Giới thiệu nhân vật

• Ngô Tử Văn tên là Soạn.

• Quê quán: huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang.

• Tính tình:khẳng khái, nóng nảy

• Phẩm chất: cương trực

• Giới thiệu trực tiếp theo lối truyền thống.

2. Tử Văn đốt đền tà

• Nguyên nhân đốt đền:

• tức giận hồn ma tướng giặc làm yêu làm quái trong dân gian

• muốn trừ hại cho dân lành

• Mục đích cao đẹp.

• Cách thực hiện:

• Trước khi đốt đền:

+ tắm gội sạch sẽ: tẩy trần làm việc thiêng.

+ khấn trời: cầu mong được sự ủng hộ của trời đất

• Châm lửa đốt đền:

+ Người dân: lắc đầu, lè lưỡi, lo sợ, quý nể ngầm.

+ Tử Văn: vung tay không cần gì cả.

• Hành động ngay thẳng.

• Kết quả:

• Đền bị đốt, tướng giặc không có nơi nương thân, không phá hoại được đời sống của nhân dân.

• Tử Văn lên cơn sốt nóng sốt rét.

• Ý nghĩa:

• Thể hiện được sự khẳng khái, chính trực, dũng cảm của Tử Văn.

• Thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ.

3. Cuộc gặp gỡ với hồn ma tướng giặc và Thổ thần.

• Gặp hồn ma tướng giặc:

Hồn ma Bách hộ họ Thôi	Tử Văn
Diện mao: khôi ngô, cao lớn, đầu đội mũ trụ.	Mặc kệ, ngồi ngất ngưởng tự nhiên
Lời nói: xưng là cư sĩ, tỏ vẻ hiểu biết.
Mục đích: đe dọa, đòi dựng trả lại đền.

• Gặp Thổ thần:

Thổ Thần	Tử Văn
Diện mạo: ông già áo vải, mũ đen, phong độ nhàn nhã, thủng thỉnh.	-Kinh ngạc: sao nhiều thần quá vậy? -Hiểu rõ sự việc -Vâng lời Thổ thần về cách đối phó với vụ kiện ở âm phủ.
Lời nói: Xưng là Thổ thần
Mục đích: tỏ lời mừng
Bày cách cho Tử Văn cách đối phó với vụ kiện ở Minh ti

• Tử Văn thấy rõ bản chất: hung ác, xảo trá của hồn ma.

• Khẳng định sự dũng cảm, chính trực của Tử Văn.

4. Cuộc đấu tranh giành công lí của Tử Văn ở Minh ti.

   Chặng	Hồn ma	Diêm Vương	Tử Văn
   Thứ 1	Kiện Tử Văn ở Minh ti	Quát mắng Tử Văn, bênh vực hồn ma	Không run sợ, một mực kêu oan
   Thứ 2	Đổi giọng nhân nghĩa	Cử người đến đền Tản Viên lấy chứng thực	Đề nghị Diêm Vương đến đền Tản Viên xác minh
   Kết quả	Bị nhốt vào ngục Cửu U	Mắng, trừng phạt hồn ma	Được ban thưởng

5. Tử Văn nhận chức phán sự đền Tản Viên.

• Do Thổ thần tiến cử.

• Chức phán sự: chức quan công lí.

• Ý nghĩa:

+ giải trừ được tai họa, đem lại an lành cho dân

+ khẳng định: thiện thắng ác; chính nghĩa thắng gian tà.

+ khích lệ tinh thần dũng cảm, chống lại cái ác.

6. Kết luận:

• Ngô Tử Văn là đại diện tiêu biểu của người trí thức nước Việt đương thời, khẳng khái, cương trực, giàu tinh thần dân tộc, dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân.

• Thể hiện niềm tin sâu sắc, mãnh liệt về công lí, chính nghĩa tất thắng gian tà.

2. Lời bình cuối truyện của tác giả.

• Ca ngợi và khuyên răn kẻ sĩ đương thời: cứng cỏi, cương trực, có dũng khí không ngừng đấu tranh chống lại cái xấu, cái ác để bảo vệ công lí.

3. Tổng kết

1. Nội dung:

• Đề cao tinh thần khẳng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt.

• Thể hiện niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng gian tà.

2. Nghệ thuật:

• Kể chuyện lôi cuốn, tình tiết và diễn biến truyện giàu kịch tính

• Nhân vật được xây dựng sắc nét.

• Yếu tố kì ảo.

2. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP.

1. Thái độ của mọi người và thái độ của chính Tử Văn ra sao khi chàng đốt đền? Anh/chị có đồng tình với hành động đốt đền của Ngô Tử Văn không? Nếu gặp cái ác, cái xấu trong thực tế, anh/chị sẽ ứng xử như thế nào?

2. Trước lời đe dọa của viên Bách hộ họ Thôi, Tử Văn vẫn cứ ngồi ngất ngưởng tự nhiên. Thái độ của Tử Văn có quá ngông ngạo không? Vì sao?

3. Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 8 – 10 câu) giới thiệu về nhân vật Ngô Tử Văn theo cách của anh/chị

4. Về hình tượng Ngô Tử Văn trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ), có ý kiến cho rằng: Ngô Tử Văn là kẻ sĩ ngông ngạo, tự kiêu, hiếu thắng, sở dĩ thắng kiện viên Bách hộ họ Thôi là do được Thổ thần mách nước. Ý kiến khác lại khẳng định: Ngô Tử Văn là một trí thức nước Việt dũng cảm, kiên cường, dám chống lại các thế lực gian tà để đòi công bằng, chính nghĩa.

Trên cơ sơ phân tích hình tượng nhân vật Ngô Tử Văn trong tác phẩm, anh/chị hãy trình bày suy nghĩ của mình về các ý kiến trên.

5. Phân tích vai trò của yếu tố kì ảo trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ)

6. Phân tích ý nghĩa của đoạn kết trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (từ Vương nghĩ Tử Văn…đến…nhà quan Phán sự) và lời bình cuối truyện (Từ Than ôi!...đến hết)

7. Từ hình tượng Ngô Tử Văn trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ), hãy viết đoạn văn nghị luận khoảng 200 chữ, trình bày suy nghĩ của anh/chị về cuộc chiến đấu chống lại cái ác cái xấu của con người.