Cộng đồng chia sẻ tri thức Lib24.vn

Bài 46. Trụ não, tiểu não, não trung gian

BÀI 46: TRỤ NÃO, TIỂU NÃO, NÃO TRUNG GIAN

I. Lý thuyết

1. Vị trí và các thành phần của não bộ

- Não bộ gồm 3 bộ phận: trụ não, tiểu não, não trung gian và đại não.

Não bổ dọc

- Vị trí các thành phần của não bộ:

+ Trụ não tiếp liền với tủy sống ở phía dưới.

+ Nằm giữa trụ não và đại não là não trung gian.

+ Trụ não gồm: não giữa, cầu não và hành não.

+ Não giữa gồm cuống não ở mặt trước và củ não sinh tư ở mặt sau.

+ Phía sau trụ não là tiểu não.

2. Cấu tạo và chức năng của trụ não

- Trụ não gồm:

+ Não giữa: của não sinh tư và cuống não

+ Cầu não

+Hành não.

- Câu tạo của trụ não: chất trắng (bên ngoài) và chất xám (bên trong).

+ Chất trắng: là các đường liên lạc dọc, nối tủy sống với các phần trên của não và bao quanh chất xám.

+ Chất xám: ở trụ não tập trung thành nhân xám (trung khu thần kinh nơi xuất phát các dây thần kinh não).

- Có 12 đôi dây thần kinh não, chia thành 3 loại:

+ Dây cảm giác

+ Dây vận động

+ Dây pha

- Chức năng của trụ não

+ Điều khiển, điều hòa hoạt động của các nội quan.

+ Đặc biệt là hoạt động tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa do các nhân xám đảm nhiệm.

+ Chất trắng làm nhiệm vụ dẫn truyền, bao gồm các đường dẫn truyền lên (cảm giác) và đường dẫn truyền xuống (vận động)

* So sánh vị trí, chức năng của tủy sống và trụ não

 

 

Tủy sống

Trụ não

Vị trí

Chức năng

Vị trí

Chức năng

Bộ phận trung ương

Chất xám

Ở giữa tủy sống

Trung khu của các phản xạ không điều kiện

Tập trung thành nhân xám

Điều khiển hoặt động của các nội quan (tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa)

Chất trắng

Bao quanh chất xám

Đường dẫn truyền nối các căn cứ trong tủy sống với nhau và với não bộ

Bao phía ngoài chất xám

Dẫn truyền: đường dẫn truyền lên và đường dẫn truyền xuống

Bộ phận ngoại biên (dây thần kinh)

31 đôi dây thần kinh tủy

Dẫn truyền xung TK vận động từ trung ường – cơ quan và xung thần kinh cảm giác từ thụ quan về trung ương

12 đôi dây thần kinh não nằm ở trung khu thần kinh

Vận động, cảm giác và dây pha

 3. Não trung gian

- Vị trí: nằm giữa trụ não và đại não

- Gồm: đồi thị và vùng dưới đồi

- Chức năng:

+ Đồi thị là trạm cuối cùng chuyển tiếp của tất cả các đường dẫn truyền cảm giác từ dưới đi lên.

+ Nhân xám nằm ở vùng dưới đồi là trung ương điều khiển các quá trình trao đổi chất và điều hòa thân nhiệt.

4. Tiểu não

- Vị trí: nằm ở phía sau trụ não

- Gồm: chất trắng và chất xám

+ Chất xám làm thành lớp vỏ tiểu não và các nhân

+ Chất trắng: nằm ở phía trong, là các đường dẫn truyền nối vỏ tiểu não và các nhân với các phần khác của hệ thần kinh.

- Chức năng:

Thí nghiệm

+ Phá tiểu não chim bồ câu, con vật đi lảo đảo, mất thăng bằng

+ Phá hủy 1 bên tiểu não ếch, ếch nhảy, bơi lệch về phía bị hủy tiểu não

\(\rightarrow\)  chức năng của tiểu não là: điều hào, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng cơ thể.

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

Câu 1: Lập bảng so sánh cấu tạo và chức năng trụ não, não trung gian và tiểu não.

Hướng dẫn trả lời:
                                                                  

  

Câu 2: Giải thích vì sao người say rượu thường có biểu hiện chân nam đá chân chiêu trong lúc đi.

Hướng dẫn trả lời:

 Người say rượu chân nam đá chân chiêu là do rượu đã ngăn cản, ức chế sự dẫn truyền qua xináp giữa các tế bào có liên quan đến tiểu não. Tiểu não không điều khiển được các hoạt động phức tạp và giữ thăng bằng cơ thể một cách chính xác, nên người say rượu bước đi không vững.

 

Bài tập

Có thể bạn quan tâm