Cộng đồng chia sẻ tri thức Lib24.vn

Bài 21 : Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945)

Bài 21:  CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI ( 1939- 1945)

 

I. Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh thế giới thứ hai

-  Sau cuộc khủng hỏang kinh tế thế giới 1929- 1933, mâu thuẫn về thuộc địa giữa đế quốc gay gắt, dẫn đến hình thành hai khối quân sự đối địch nhau là khối Đồng Minh Anh-  Pháp –Mỹ và phát xít Đức – Ý – Nhật.
-  Chính sách thỏa hiệp của Anh-  Pháp- Mỹ đã tạo điều kiện để phát xít Đức-  Ý-  Nhật châm ngòi cho chiến tranh.
-  Anh – Pháp – Mỹ muốn gây chiến tranh nên mượn phát xít tiêu diệt Liên Xô vì Liên Xô là kẻ thù cần tiêu diệt.
=> Do thái độ thỏa hiệp này, sau khi sáp nhật Áo vào Đức,  Hít - le chiếm Tiệp Khắc (3- 1939).
-  Trước thái độ nhân nhượng của Anh – Pháp -  Mỹ và chưa đủ sức đánh Liên Xô nên Hít le đánh châu Âu.
- Ngày 1- 9- 1939 tấn công Ba Lan nên Anh-  Pháp tuyên chiến với Đức, chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ.

II.  Những diễn biến chính.

1.  Chiến tranh bùng nổ và lan rộng toàn thế giới (1- 9- 1939 đến đầu năm 1943).

-  Với chiến thuật chớp nhoáng Đức chiếm hầu hết các nước Châu Âu trừ Anh và vài nước trung lập.

Quân Đức tiến vào Pari
Quân Đức tiến vào Pari

-  22- 6- 1941, Đức tấn công Liên Xô và dần dần tiến sâu vào lãnh thổ Liên Xô.
-  7- 12- 1941, Nhật tấn công hạm đội Mỹ ở Trân Châu Cảng; chiếm toàn bộ Đông Nam Á và một số đảo ở Thái Bình Dương.
-  9- 1940, Ý chiếm Ai cập, chiến tranh lan rộng ra toàn thế giới
- Tháng 1- 1942, Mặt trận Đồng minh chống phát xít được thành lập.

Lược đồ quân Đức đánh chiếm châu Âu ( 1939 - 1941)
Lược đồ quân Đức đánh chiếm châu Âu ( 1939 - 1941)

2.  Quân Đồng Minh phản công, chiến tranh kết thúc từ đầu năm 1943-> 8- 1945

a.  Mặt trận Xô và Đức:
- Sau chiến thắng Xta-lin-grát (2-2-1943), Hồng Quân Liên Xô và liên quân Anh – Mỹ liên tiếp phản công trên nhiều mặt trận. 

Các chiến sĩ Hồng quân Liên Xô ăn mừng sau chiến thắng Xta-lin-grat
Các chiến sĩ Hồng quân Liên Xô ăn mừng sau chiến thắng Xta-lin-grat
Hồng quân Xô-viết tổ chức phản công phát-xít Đức ở mặt trận phía tây Mát-xcơ-va
Hồng quân Xô-viết tổ chức phản công phát-xít Đức ở mặt trận phía tây Mát-xcơ-va


- Cuối 1944, toàn bộ Liên Xô được giải phóng và giúp nhân dân Đông Âu truy quét quân Đức.
- 5- 1943, Đức –Ý hạ vũ khí ở Bắc Phi
- 6- 6- 1944, Mỹ - Anh đổ bộ lên Bắc Pháp.
- 9- 5- 1945, Đức hàng không điều kiện, chiên tranh kết thúc ở châu Âu.
b.  Châu Á – Thái bình Dương:

- Hồng Quân Liên Xô đánh tan đạo quân Quan Đông của Nhật ở Đông Bắc Trung Quốc.
- 6 và 9- 8- 1945 Mỹ thả bom nguyên tử xuống Hi-rô-si-ma và Na-ga-sa-ki.
- 15- 8- 1945: Nhật hàng không điều kiện. Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.

*Tính chất của chiến tranh:  là chiến tranh đế quốc, phi nghĩa,khi Liên Xô tham chiến là chiến tranh chính nghĩa, bảo vệ tổ quốc, giải phóng nhân loại.

3.  Kết cục của chiến tranh thế giới thứ hai:

- Phát xít Đức – Ý – Nhật sụp đổ hoàn toàn. Liên Xô là lực lượng đi đầu, chủ chốt trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít.
- Là cuộc chiến lớn, nhất, khốc liệt nhất, 60 triệu người chết, 90 triệu người bị thương và tàn tật, thiệt hại vật chất gấp 10 lần chiến tranh thế giới thứ nhất.
- Tình hình thế giới biến đổi căn bản: hệ thống xã hội chủ nghĩa ra đời, phong trào giải phóng dân tộc phát triển. 

 

* HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI 

1. Nguyên nhân bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ hai ?

Trả lời :

- Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, giữa các nước đế quốc lại nảy sinh những mâu thuẫn mới về quyền lơi, thị trường, thuộc địa.

- Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới (1929 -1933) làm cho mâu thuẫn giữa các nước đế quốc ngày càng thêm sâu sắc, các nước đế quốc phân chia thành hai khối địch : khối phát xít Đức - Italia - Nhật Bản và khối Đồng Minh Anh - Pháp - Mĩ

- Cả hai khối tuy mâu thuẫn gay gắt với nhau nhưng đều coi Liên Xô là kẻ thù chung cần phải tiêu diệt. Vì thế Anh, Pháp, Mĩ thực hiện đường lối thỏa hiệp, nhượng bộ để khối phát xít chĩa mũi nhọn chiến tranh về phía Liên Xô.

- Chính sách thỏa hiệp của Anh, Pháp, Mĩ đã tạo điều kiện cho Phát xít Đức đánh chiếm Tiệp Khắc, tấn công Ba Lan, châm ngòi cho chiến tranh bùng nổ.

2. Quan sát hình 76 (SGK trang 105), em hãy giải thích tại sao Hitle lại tấn công các nước Châu Âu trước ?

Trả lời :

 Trong bức tranh, Hítle được ví như người khổng lồ Giu-li-vơ trong truyện Giu-li-vơ  du kí, xung quanh là các nhà lãnh đạo các nước châu Âu được xem  như những người tí hon bị Hítle đều khiển. Các nước Anh, Pháp, Mĩ đã thực hiện đường lối thỏa hiệp để cho Đức quay sang tấn công Liên Xô. Tuy vậy Hít le quyết đinh tấ n công các nước nước châu Âu trước vì thấy chưa đủ sức đánh ngay Liên Xô, cần phải chuẩn bị tích lũy lực lương đủ mạnh để tán công Liên Xô.

3. Vì sao Đức chiếm được Ba Lan một cách nhanh chóng ?

Trả lời :

Khi Đức tân công Ba Lan thì liên quân Anh - Pháp dàn trận dọc theo biên giới phía Tây nước Đức nhưng không tấn công Đức và cũng không có hành động quân sự nào đỡ đòn cho Ba Lan. Vì vậy, phát xít Đức đã đánh chiếm Ba Lan một cách nhanh chóng

4. Nêu diễn biến chính của giai đoạn đầu Chiến tranh thế giới thứ hai ?

Trả lời :

- Trong giai đoạn này, bằng chiến thuận chớp nhoáng, phát xít Đức đánh chiếm hầu hết các nước châu Âu (trừ Anh và một vài nước trung lập). Ngày 22-6-1914, phát xít Đức tấn công và dần dần tiến sâu vào lãnh thổ Liên Xô

- Ở Thái Bình Dương, ngày 7-12-1941, Nhật Bản bất ngờ tấn công hạm độ Mĩ ở Trân Châu Cảng (đảo Ha-oai). Quân đội Nhật chiếm toàn bộ vùng Đông Nam Á và một số đảo ở Thái Bình Dương

- Ở Bắc Phi, tháng 9-1940, quân Italia tấn công Ai Cập. Chiến tranh lan rộng toàn thế giới

- Tháng 1-1942, Mặt trận Đồng Minh chống phát xít được thành lập nhằm đoàn kết và tập hợp các lực lượng chống phát xít trên toàn thế giới để tiêu diệt chủ nghĩa phát xít.

5. Quan sát hình 77 và 78 (SGK trang 107), em hãy cho biết hai bức ảnh nói lên điều gì ?

Trả lời :

- Hình 77 : là hình ảnh hoang tan của thủ đô Luân Đôn sau khi bị quân Đức ném bom

- Hình 78 : quân Đức treo cổ người dân Liên Xô ở vùng chiếm đóng.

Cả hai bức ảnh trên nói lên tội ác man rợ của chủ nghĩa phát xít trong Chiến tranh

6. Trình bày những diến biến chính của chiến tranh (từ đầu năm 1943 đến tháng 8-1945) ?

Trả lời :

- Ngày 2-2-1943, Liên Xô giành thắng lợi trong trận phản công ở Xta-lin-grat, đã tạo nên bước ngoặt, làm xoay chuyển tình thế của cuộc chiến tranh thế giới.

- Sau chiến thắng Xta-lin-grat (2-2-1943), Hồng quân Liên Xô và liên quân Mĩ - Anh liên tiếp mở nhiều cuộc phản công trên khắp các mặt trận

- Đến cuối năm 1944, toàn bộ lãnh thổ Liên Xô được giải phóng. Trên đường truy kích quân Đức, Hồng quân Liên Xô đã giúp đỡ nhân dân các nước Đông Âu giải phóng khỏi ách phát xít

- Ở mặt trận Bắc Phi, tháng 5 - 1943, trước các đợt tấn công của liên quân Mĩ - Anh, quân Đức và Italia đã phải hạ vũ khí.

- Ở mặt trận Tây Âu, ngày 6-6-1944, liên quân Mĩ - Anh đổ bộ vào miền bắc nước Pháp, mở mặt trận thứ hai ở Tây Âu

- Đêm mồng 8 rạng sáng 9-5-1945, phát xít Đức kí văn kiện đầu hàng không điều kiện. Chiến tranh kết thúc ở châu Âu.

- Ở mặt trận châu Á - Thái Bình Dương, Hồng quân Liên Xô đánh tan đạo quân Quan Đông của Nhật ở vùng Đông Bắc Trung Quốc. Ngày 6 và 9/8/1945, Mĩ ném bom nguyên tử hủy diệt thành phố Hi-rô-si-ma và Na-ga-xa-ki (Nhật Bản)

- Ngày 15/8/1945, Nhật Bản đầu hàng không điều kiện. Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.

7. Nêu tính chất của Chiến tranh thế giới thứ hai ?

Trả lời :

- Từ tháng 9-1939 đến tháng 6-1941, cuộc chiến tranh hoàn toàn mang tính chất đế quốc chủ nghĩa, phi nghĩa đối với cả hai bên tham chiến. Đó là cuộc chiến tranh giữa hai tập đoàn phát xít và đế quốc nhằm tranh giành thuộc địa và thống trị thế giới.

- Từ tháng 6-1941, khi Đức tấn công Liên Xô và Liên Xô tham gia chiến tranh đã làm thay đổi căn bản tính chất của cuộc chiến tranh. Đó là chiến tranh chính nghĩa, chiến tranh giải phóng của Liên Xô và các lực lượng dân chủ nhằm tiêu diệt chủ nghĩa phát xít.

8. Lập  niên biểu về những sự kiện chính của Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945) ?

Trả lời :

Niên đại Sự kiện chính
1-9-1939 Đức tấn công Ba Lan, chiến tranh bùng nổ
9-1940 Italia tấn công Ai Cập
26-6-1941 Đức tấn công Liên Xô
7-12-1941 Nhật tấn công Mĩ ở Ha - oai
1-1942 Mặt trận Đồng minh chống phát xít thành lập
6-6-1944 Anh - Mĩ đổ bộ vào Bắc Pháp
9-5-1945 Phát xít Đức đầu hàng
15-8-1945 Nhật đầu hàng, chiến tranh kết thúc

9. Kết thúc của Chiến tranh thế giới thứ hai như thế nào ?

Trả lời :

- Chiến tranh kết thúc với sự sụp đổ hoàn toàn của chủ nghĩa phát xít Đức, Italia, Nhật Bản

- Chiến tranh thế giới thứ hai đã để lại những hậu quả tàn khốc. 60 triệu người chết, 90 triệu người tàn tật, thiệt hại về vật chát gấp 10 lần so với Chiến tranh thế giới thứ nhất, bằng tất cả các cuộc chiến tranh trong 1000 năm trước đó cộng lại

- Chiến tranh kết thúc đã dẫn đến những biến đổi căn bản của tình hình thế giới.

10. Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc đã dẫn đến những biến đổi căn bản gì của tình hình thế giới ?

Trả lời :

- Nhờ thắng lợi của Liên Xô trong chiến tranh, hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa đã ra đời ở Đông Âu và châu Á

- Chiến tranh đã làm thay đổi thế và lực trong hệ thống các nước tư bản chủ nghĩa : phát xít Đức, Nhật bị tiêu diệt. Anh, Pháp suy yếu. Chỉ có Mĩ thêm lớn mạnh, trở thành một siêu cường quốc đứng đầu hệ thống này

- Chiến tranh đã tạo điều kiện cho phong trào giải phóng dân tộc phát triển, làm sụp đổ hệ thống thuộc địa của các đế quốc châu Âu, lập nên các quốc gia mới ở châu Á và châu Phi.

Bài tập

Có thể bạn quan tâm