hủ đề 2 - Tiết 3,4 PHÂN BÀO (Sinh học lớp 10), THPT Lê Hồng Phong - Phú Yên

GHI NHỚ

HƯỚNG DẪN

I. Chu kì tế bào.

- Chu kì tế bào là chuỗi các sự kiện có trật tự từ khi 1 tế bào phân chia tạo thành 2 tế bào con, cho đến khi các tế bào con này lại tiếp tục phân chia.

Chu kỳ tế bào gồm 2 giai đoạn: kì trung gian và quá trình nguyên phân.

* Kì trung gian: Chiếm thời gian dài nhất, được chia làm 3 pha:

- Pha G₁: Là thời kì sinh trưởng chủ yếu của tế bào.

- Pha S: diễn ra sự nhân đôi ADN, nhân đôi NST và trung tử.

- Pha G₂: Diễn ra sự tổng hợp protein histon, prôtein của thoi phân bào.

Sau pha G₂ sẽ diễn ra quá trình nguyên phân.

* Nguyên phân: Thời gian ngắn,Gồm 2 giai đoạn:

+ Phân chia nhân: 4 kì (kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối)

+ Phân chia tế bào chất.

II. Quá trình nguyên phân.

• Nguyên phân là hình thức phân chia tế bào (sinh dưỡng và tế bào sinh dục sơ khai), xảy ra phổ biến ở sinh vật nhân thực. Gồm 2 giai đoạn:

1) Phân chia nhân:

* Kì đầu:

-NST kép bắt đầu co xoắn.

-Trung tử tiến về 2 cực của tế bào.

-Thoi vô sắc hình thành.

-Màng nhân và nhân con biến mất.

* Kì giữa:

- NST kép co xoắn cực đại và tập trung thành một hàng trên mặt phẳng xích đạo của thoi vô sắc.

- NST có hình dạng và kích thước đặc trưng cho loài.

* Kì sau:

Mỗi NST kép tách nhau ra ở tâm động, hình thành 2 NST đơn đi về 2 cực của tế bào.

*Kì cuối:

- NST dãn xoắn dần.

- Màng nhân và nhân con xuất hiện.

- Thoi vô sắc biến mất.

2) Phân chia tế bào chất.

- Phân chia TBC diễn ra ở đầu kì cuối .

- TBC phân chia dần tách thành 2 TB con

* Kết quả: Từ 1 tế bào mẹ ban đầu (2n) sau 1 lần nguyên phân tạo ra 2 tế bào con có bộ NST giống nhau và giống mẹ.

III. Ý nghĩa của quá trình nguyên phân.

* Về mặt lí luận:

+ Nhờ nguyên phân mà giúp cho cơ thể đa bào lớn lên, đối với cơ thể đơn bào nguyên phân là cơ chế sinh sản .

+ Nhờ nguyên phân giúp tái sinh mô, cơ quan bị tổn thương

* Về mặt thực tiễn:

Phương pháp giâm, chiết, ghép cành và nuôi cấy mô đều dựa trên cơ sở của quá trình nguyên phân.

IV.GIẢM PHÂN

Giảm phân là:

+ Hình thức phân bào giảm nhiễm.

+ Xảy ra ở tế bào sinh dục chín.

+ Từ 1 TB ban đầu qua quá trình giảm phân tạo ra 4 TB con có số lượng NST giảm đi một nửa so với TB mẹ.

1.Giảm phân 1

\2. Giảm Phân 2 có 4 kì: kì đầu ,kì giữa, kì sau, kì cuối.

- Diễm biến: xảy ra trong giảm phân 2 tương tự như ở nguyên phân.

• Kết quả: Từ một tế bào mẹ (2n) qua 2 lần phân bào liên tiếp tạo 4 tế bào con có bộ NST bằng một nửa tế bào mẹ (n)

V.Ý NGHĨA CỦA GIẢM PHÂN

* Về mặt lí luận :

+ Nhờ giảm phân , giao tử được tạo thành mang bộ NST đơn bội (n) , thông qua thụ tinh mà bộ NST (2n) của loài được khôi phục

+ Sự kết hợp 3 quá trình : nguyên phân , giảm phân và thụ tinh mà bộ NST của loài sinh sản hữu tính được duy trì , ổn định qua các thế hệ cơ thể .

* Về mặt thực tiễn :

Sử dụng lai hữu tính giúp tạo ra nhiều biến dị tổ hợp , là nguồn nguyên liệu cho tiến hoá và chọn giống .

(?) NST sau khi nhân đôi không tách nhau ngay mà còn dính nhau ở tâm động sẽ có lợi ích gì ?

NST dính nhau ở tâm động giúp phân chia đồng đều vật chất di truyền cho TB con.

(?) Tại sao các NST lại phải co xoắn tới mức cực đại rồi mới phân chia các nhiễm sắc tử về 2 cực của tế bào ?

NST dễ dàng phân li về 2 cực của TB mà không bị rối.

Hoạt động này nhằm cân bằng lực kéo ở 2 đầu TB của thoi vô sắc.

NST biến đổi có tính chu kì: tháo xoắn → đóng xoắn → tháo xoắn .

(?) Tại sao khi phân chia xong, NST tháo xoắn trở về trạng thái sợi mãnh ?

NST tháo xoắn để thực hiện quá trình nhân đôi ADN và tổng hợp ARN tổng hợp protein chuẩn bị cho kì sau.

(?) Điều gì sẽ xảy ra nếu ở kì giữa của nguyên phân,các thoi phân bào bị phá hủy ?