BÀI 41: HẠT KÍN - ĐẶC ĐIỂM CỦA THỰC VẬT HẠT KÍN

I. Lý thuyết

Hạt kín: hạt được bảo vệ bên trong quả. Gồm nhóm thực vật có hoa

1. Các cơ quan của thực vật có hoa

a. Cơ quan sinh dưỡng

* Rễ

 

- Các dạng rễ chính: rễ cọc và rễ chùm

- Biến dạng của rễ: rễ củ, rễ móc, rễ thở giác mút

* Thân

- Các dạng thân chính:

+ Thân đứng: thân gỗ thân cột, thân cỏ

+ Thân leo: thân quấn, tua cuốn

- Các loại biến dạng của thân: thân củ, thân rễ, thân mọng nước

* Lá

 

- Các dạng lá chính: lá đơn, lá kép

- Các kiểu gân lá: gân hình mạng, gân song song, gân hình cung

- Biến dạng của lá: lá biến thành gai, lá biến thành vảy, lá dự trữ, tay móc, tua cuốn

b. Cơ quan sinh sản

* Hoa

 

Đặc điểm

- Căn cứ vào bộ phận sinh sản chia hoa thành 2 nhóm: hoa đơn tính và hoa lưỡng tính

- Cách mọc: hoa mọc đơn độc, hoa mọc thành cụm

- Màu sắc hoa đa dạng: màu đỏ, màu hồng, màu trắng

- Số nhị của hoa thì khác nhau ở mỗi hoa

- Cách thụ phấn cho hoa: tự thụ phấn, thụ phấn nhờ côn trùng, thụ phấn nhờ gió, nhờ con người.

* Quả

 

Đặc điểm

- Quả được chia thành 2 nhóm

+ Quả khô: quả khô nẻ và quả khô không nẻ

+ Quả thịt: quả mọng và quả hạch

* Hạt

- Hạt nằm trong quả

- Cách phát tán của quả: tự phát tán, phát tán nhờ gió, côn trùng

2. Đặc điểm của thực vật hạt kín

Ví dụ đặc điểm của 1 số cây có hoa

STT	Cây	Dạng thân	Dạng rễ	Kiểu lá	Gân lá	Cánh hoa	Quả (nếu có)	Môi trường sống
1	Bưởi	Gỗ	Cọc	Đơn	Hình mạng	Rời	Mọng	Ở cạn
2	Cam	Gỗ	Cọc	Kép	Hình mạng	Rời	Mọng	Ở cạn
3	Lúa	Cỏ	Chùm	Đơn	Song song	Dính	Khô không nẻ	Ở nước
4	Bèo tây	Cỏ	Chùm	Đơn	Hình cung	Dính		Ở nước

 

* Đặc điểm của thực vật hạt kín

- Cơ quan sinh dưỡng phát triển đa dạng (rễ cọc, rễ chùm, thân gốc, thân cỏ, lá đơn, lá kép …) trong thân có mạch dẫn hoàn thiện

- Có hoa, quả. Hạt nằm trong quả (trước đó là noãn nằm trong bầu) là 1 ưu thế của các cây Hạt kín, vì nó được bảo vệ tốt hơn. Hoa và quả có rất nhiều dạng khác nhau

- Môi trường sống đa dạng: trên cạn, dưới nước

- Đây là nhóm thực vật tiến hóa hơn cả

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

Câu 1: Đặc điểm chung của thực vật hạt kín.

Hướng dẫn trả lời: 

Cơ quan sinh dưỡng phát triển đa dạng (rễ cọc, rễ chùm thân gỗ thân thảo, lá đơn, lá kép..), trong thân có mạch dẫn phát triển. Có hoa quả, hạt nằm trong quả (trước đó là noãn nằm trong bầu). Đây là một đặc điểm tiến hóa và là ưu thế của cây Hạt kín (hạt được bảo vệ tốt hơn). Hoa và quả có rất nhiều dạng khác nhau.

Câu 2: Giữa cây Hạt trần và cây Hạt kín có những điểm gì phân biệt, trong đó điểm nào là quan trọng nhất ?

Hướng dẫn trả lời: 

Câu 3: Vì sao thực vật Hạt kín lại có thể phát triển đa dạng phong phú như ngày nay ?

Hướng dẫn trả lời: 

Thực vật Hạt kín phát triển đa dạng phong phú vì chúng có những đặc điểm sau:

-    Cơ quan sinh dưỡng phát triển đa dạng, trong thân có mạch dẫn phát triển hoàn thiện.

-    Cây Hạt kín phân bố rộng rãi trên Trái Đất là nhờ có quả và hạt. Quả và hạt của chúng rất đa dạng và các kiểu phát tán khác nhau: tự phát tán, phát tán nhờ gió, phát tán nhờ nước, phát tán nhờ người hoặc động vật.

-    Tính chất hạt kín là một ưu thế quan trọng của thực vật: giữ cho hạt khỏi bị tác hại bởi những điều kiện bất lợi của môi trường.

-    Có khả năng thích nghi với những điều kiện môi trường sống khác nhau.

-     Ngành Hạt kín rất lớn: chiếm tới quá nửa tổng số các loài thực vật.

Như thế thực vật Hạt kín phát triển đa dạng phong phú nhất, phân bố rộng rãi nhất trên đất liền (một số loài mọc cả ở nước ngọt và nước mặn), giữ vai trò quan trọng nhất trong việc tạo ra các chất hữu cơ mà các sinh vật khác tiêu thụ.

Bài tập

• Câu 2 (SGK trang 136)
• Câu 1 (SGK trang 136)
• Câu 3 (SGK trang 136)
• Câu 4 (SGK trang 136)