Bài 40. Hạt trần - Cây thông

BÀI 40: HẠT TRẦN - CÂY THÔNG

I. Lý thuyết

* Đặc điểm của ngàng thực vật hạt trần

- Thuộc nhóm thực vật bậc cao, đã có cấu tạo phức tạp: thân gỗ, có mạch dẫn trong thân.

- Sinh sản bằng hạt nằm lộ trên noãn nên được gọi là hạt trần.

- Chưa có hoa và quả

* Đại diện của cây hạt trần: cây thông (trong bài tìm hiểu về thông nhựa hay thông 2 lá)

1. Cơ quan sinh dưỡng của cây thông

- Ở nước ta, cây thông khá phổ biến, được trồng ở nhiều nơi có khi thành rừng.

- Cơ quan sinh dưỡng của thông

+ Rễ

- Đặc điểm của rễ: to, khỏe, đâm sâu xuống dưới đất

+ Thân

- Đặc điểm thân cây: thân gỗ, phân nhiều cành, có vỏ ngoài nâu, xù xì.

+ Lá

- Đặc điểm của lá: lá nhỏ, hình kim.

- Trên cành mọc từ 2 – 3 lá con.

2. Cơ quan sinh sản

- Cơ quan sinh sản của thông là nón. Có 2 loại nón là: nón đực và nón cái

* Nón đực

Đặc điểm:

- Nhỏ, màu vàng, mọc thành cụm

- Cấu tạo gồm:

+ Trục nón

+ Vảy (nhị) mang túi phấn

+ Túi phấn chứa các hạt phấn (cơ quan sinh sản đực)

* Nón cái

Đặc điểm

- Lớn hơn nón cái, mọc riêng lẻ

- Cấu tạo gồm:

+ Trục noãn

+ Vảy (lá noãn) chứa noãn

+ Noãn (cơ quan sinh sản cái)

* So sánh cấu tạo của hoa với nón của thông

Đặc điểm	Lá đài	Cánh hoa	Nhị		Nhụy
Đặc điểm	Lá đài	Cánh hoa	Chỉ nhị	Bao phấn hay túi phấn	Đầu	Vòi	Vị trí của noãn
Hoa	+	+	+	+	+	+	Nằm trong bầu nhụy
Nón thông	-	-	-	-	-	-	Nằm trong lá noãn hở

* Lưu ý: ở thông chưa có hoa, quả và hạt

- Nón chưa có bầu nhụy chứa noãn nên chưa được coi là hoa.

- Hạt nằm trên lá noãn hở (hạt trần) chưa có quả.

* Sinh sản của thông

3. Giá trị của cây hạt trần

- Cho gỗ tốt, thơm. Ví dụ: thông, pomu, hoàng đàn, kim giao …

- Trồng làm cảnh. Ví dụ: tuế, bách tán, trắc bách diệp, thông tre ,,,

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

Câu 1: Cơ quan sinh sản của thông là gì ? Cấu tạo ra sao ?

Hướng dẫn trả lời:

Cơ quan sinh sản của thông là nón đực và nón cái nằm trên cùng một cây.

a) Nón đực: nhỏ, màu vàng mọc thành cụm ở đầu cành. Nón đực gồm:

- Trục của nón nằm chính giữa.

- Xung quanh trục là các nhị hình vảy. Mặt dưới mỗi nhị có túi phấn chứa đầy hạt phấn. Hạt phấn có hai túi khí ở hai bên.

b) Nón cái: lớn hơn nón đực, cũng gồm trục giữa mang những vảy. Mỗi vảy là một lá noãn mang hai noãn. Trong noãn có nhiều noãn cầu. Thông sinh sản hằng hạt nằm lộ trên các lá noãn hở.

Noãn được thụ tinh bằng cách truyền phấn nhờ gió. Sinh sản bằng hạt nằm lộ trên các lá noãn. (Thông chưa có hoa và quả).

Câu 2: So sánh đặc điểm cấu tạo và sinh sản của cây thông và cây dương xỉ.

Hướng dẫn trả lời: