Bài 39. Quyết - Cây dương xỉ
BÀI 39: QUYẾT - CÂY DƯƠNG XỈ
I. Lý thuyết
Quyết là tên gọi chung của 1 nhóm thực vật (trong đó có dương xỉ) sinh sản bằng bào tử như rêu, nhưng khác rêu về cấu tạo và cơ quan sinh dưỡng.
1. Quan sát cây dương xỉ
Có nhiều loại dưỡng xỉ khác nhau, ta cùng quan sát cây dương xỉ sau đây:
- Nơi sống: chỗ đất ẩm, ven đường đi, bờ ruộng, khe tường, dưới tán cây trong rừng …
* Đặc điểm cấu tạo
a. Cơ quan sinh dưỡng
- Rễ: rễ chùm, gồm nhiều rễ con dài gần bằng nhau, thường mọc tủa ra từ gốc thân thành 1 chùm.
- Thân: có màu nâu, có phủ những lông nhỏ.
- Lá: ở mặt dưới là có những màu xanh đến màu nâu đậm. Lá non đầu là cuộn tròn lại.
+ Khác với rêu: cấu tạo bên trong của dương xỉ đã có mạch dẫn làm chứa năng vận chuyển.
- Kết luận: dương xỉ là thực vật thuộc nhóm quyết đã có rễ, thân, lá thực sự.
b. Túi bào tử và sự phát triển cùa dương xỉ
- Cơ quan sinh sản của dương xỉ là túi bào tử nằm ở mặt dưới của lá có màu xanh khi lá non và màu nâu khi lá già.
- Túi bào tử:
+ Có hình cầu
+ Cấu tạo: túi bào tử có cơ vòng (với màng tế bào dày lên rất rõ): giải phóng các bào tử khi chín.
- Sự phát triển của dương xỉ
* Đặc điểm khác so với rêu
- Rêu cây con được hình thành trực tiếp từ bào tử
- Dương xỉ cây con được hình thành từ nguyên tản
* Kết luận
- Mặt dưới lá dương xỉ có những đốm chứa túi bào tử. Vách túi bào tử có một vòng cơ màng tế bào dầy lên rất rõ, vòng cơ có tác dụng đẩy bào tử bay xa (phát tán bào tử) khi túi bào tử chín.
- Bào tử rơi xuống đất 
\(\rightarrow\) nảy mầm và phát triển thành nguyên tản \(\rightarrow\) cây con.
- Dương xỉ sinh sản bằng bào tử như rêu.
2. Một số dương xỉ thường gặp
- Đặc điểm để nhận biết 1 số cây thược dương xỉ là: lá của cây thuộc dương xỉ khi còn non thường cuộn tròn lại ở đầu.
3. Quyết cổ đại và sự hình thành than đá
- Các loại cây vứa kể trên và nhiều loại quyết khác hiện đang sống đều là cây thân cỏ.
- Sự phát triển của quyết và quá trình hình thành than đá
II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Câu 1: So sánh cơ quan sinh dưỡng của cây rêu và cây dương xỉ, cây nào có cấu tạo phức tạp hơn ?
Hướng dẫn trả lời:
* Nhận xét: cây dương xỉ có cấu tạo phức tạp hơn, đã có rễ, thân, lá thật. Trong thân đã có mạch dẫn.
Câu 2: Sưu tầm các loại dương xỉ gặp ở địa phương. Nhận xét về đặc điểm chung của chúng. Làm thể nào để nhận biết được một cây thuộc Dương xỉ ?
Hướng dẫn trả lời:
Các em có thể tìm các cây dương xỉ ở những nơi đất ẩm và râm ở ven đường đi, bờ ruộng, khe tường hoặc dưới tán cây trong vườn (trong rừng). Khi tìm cần căn cứ vào đặc điểm của lá (lá non cuộn như vòi voi). Sau khi tìm được một số dương xỉ, thì các em quan sát để xác định đặc điếm chung của chúng: Dương xỉ. có rễ nằm ngang dưới mặt đất, từ thân rễ mọc ra nhiều rễ phụ có nhiều lông hút. Lá mọc từ thân rễ, vươn lên khỏi mặt đất. Đầu lá non cuộn lại như vòi voi; lá già duỗi thẳng, phiến lá chia thành nhiều mảnh nhỏ xếp 2 bên gân chính theo hình lồng chim. Mặt dưới lá có những đốm nhỏ nằm dọc 2 bên gân con, khi non có màu lục, khi già có màu nâu thẫm.
Câu 3: Than đá được hình thành như thế nào ?
Hướng dẫn trả lời:
Sự hình thành than đá : Cách đây khoảng 300 triệu năm, khí hậu trên Trái Đất rất thích hợp với sự sinh trưởng của Quyết (nóng ẩm quanh năm. xương mù và mưa lớn nhiều). Quyết phát triển rất nhanh làm thành những khu rừng lớn (toàn nhữngcậy thân gỗ) có cây cao tới 40m. Về sau, do sự biến đổi của vỏ Trái Đất, những khu rừng này bị chết và bị vùi sâu dưới đất. Do tác dụng của vi khuẩn, của sức nóng, sức ép của tầng trên Trái Đất mà chúng biến thành than đá.
Bài tập
Có thể bạn quan tâm
Có thể bạn quan tâm
