BÀI 35: NHỮNG ĐIỀU KIỆN CHO HẠT NẢY MẦM

I. Lý thuyết

Hạt giống sau khi thu hoạch được phơi khô và bảo quản cẩn thận, có thể giữ được trong một thời gian dài mà không có gì thay đổi.

Nhưng nếu đem gieo hạt đó vào đất thoáng và ẩm hoặc tưới ít nước thì hạt sẽ nảy mầm. Tuy nhiên, thời gian nảy mầm của các hạt khác nhau là khác nhau

+ Hạt cà phê chỉ còn khả năng nảy mầm sau vài giờ bảo quản

+ Hạt đỗ, lạc, vừng giữ được khả năng nảy mầm sau 7 – 8 tháng bảo quản

+ Hạt sen có thể giữ được khả năng nảy mầm sau nhiều năm bảo quản

+ Ở Ai Cập, các nhà khoa học tìm thấy hạt của những cây lúa mì có tuổi đời cách đây hàng nghìn năm. Khi đem gieo chúng vẫn có khả năng nảy mầm

 

Vậy điều kiện cần cho hạt này mầm là gì?

 1. Thí nghiệm về những điều kiện nảy mầm của hạt

a. Thí nghiệm 1

- Chuẩn bị:

+ Chọn các hạt đỗ tốt, khô bỏ vào cốc thủy tinh (mỗi cốc 10 hạt)

 

+ Cốc 1: Không bỏ gì thêm

+ Cốc 2: Đổ nước cho ngập hạt khoảng 6 – 7 cm

+ Cốc 3: lót xuống dưới những hạt đỗ 1 lớp bông ẩm

+ Cả 3 cốc đều để ở chỗ mát

+ Quan sát sự nảy mầm của hạt đổ sau 3 – 4 ngày

- Kết quả:

STT	Điều kiện thí nghiệm	Kết quả thí nghiệm (số hạt nảy mầm)
Cốc 1	10 hạt để khô	0
Cốc 2	10 hạt đỗ ngâm ngập trong nước	0
Cốc 3	10 hạt đỗ để trên bông ẩm	6 – 9 hạt

 

- Nhận xét:

+ Hạt ở cốc 1 không nảy mầm vì: hạt thiếu nước

+ Hạt ở cốc 2 không nảy mầm vì: hạt bị ngâm ngập trong nước \(\rightarrow\)​  hạt không có không khí

+ Hạt ở cốc 3 này mầm vì: hạt có đủ nước và không khí

b. Thí nghiệm 2:

- Làm 1 cốc thí nghiệm như cốc số 3 ở trên. Sau đó cho cốc thí nghiệm vào hộp xốp đựng nước đá. Để 3 – 4 ngày quan sát hiện tượng nảy mầm của hạt.

- Kết quả: hạt trong cốc thí nghiệm không nảy mầm vì: nhiệt độ trong thùng nước đá thấp  \(\rightarrow\)​   hạt không nảy mầm được

* Kết luận

- Từ thí nghiệm 1 và thí nghiệm 2 cho ta biết điều kiện bên ngoài cần cho sự nảy mầm của hạt là: nước, không khí và nhiệt độ

- Tuy nhiên, để hạt nảy mầm được còn phụ thuộc vào chất lượng của hạt như: hạt giống tốt, không bị sâu mọt, sứt sẹo hoặc mốc thì hạt cũng sẽ khó nảy mầm hoặc không nảy mầm.

* Lưu ý: tất cả các yếu tố trên đều tác động đến sự nảy mầm của hạt. Thiếu bất kì 1 yếu tố nào thì hạt cũng sẽ không nảy mầm.

2. Những hiểu biết về điều kiện nảy mầm của hạt được vận dụng như thế nào trong sản xuất?

Biện pháp kĩ thuật	Cơ sở khoa học
Sau khi gieo hạt gặp trời mưa to, nếu đất bị úng thì phải tháo hết nước ngay	Bảo đảm cho hạt có đủ không khí để hô hấp. Nếu không tháo nước hạt sẽ bị thối, chết
Phải làm đất thật tơi, xốp trước khi gieo hạt	Làm đất tơi xốp thì khi gieo hạt xuống đảm bảo được cho hạt có đủ không khí để nảy mầm
Khi trời rét phải phủ rơm, rạ cho hạt đã gieo	Đảm bảo cho hạt được nảy mầm trong điều kiện nhiệt độ thích hợp, tránh nhiệt độ thấp.
Phải gieo hạt đúng thời vụ	Giúp hạt gặp những điều kiện thuận lợi nhất về lượng nước, nhiệt độ, không khí để hạt nảy mầm tốt nhất
Phải bảo quản hạt giống tốt	Đảm bảo chất lượng hạt giống tốt nhất, tránh mối, mọt, nấm mốc phá hoại.

 

- Một số hình ảnh ứng dụng hiểu biết về điều kiện nảy mầm của hạt trong sản xuất

  

  

    

  II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

Câu 1: Trong thí nghiệm 2 ta đã dùng cốc thí nghiệm nào để làm đối chứng ? Giữa cốc đối chứng và cốc thí nghiệm chỉ khác nhau về điều kiện nào ? Thí nghiệm nhằm chứng minh điều gì ?

Hướng dẫn trả lời:

Cốc 3 ở thí nghiệm 1 được dùng làm cốc đối chứng. Giữa cốc thí nghiệm và cốc đối chứng giống nhau về các điều kiện: hạt giống, nước, không khí. nhưng khác nhau về điều kiện nhiệt độ. Thí nghiệm nhằm chứng minh dù có đầy đủ các điều kiện khác, nhưng nếu lạnh quá hạt cũng không nảy mầm được. Vậy hạt nảy mầm còn cần có nhiệt độ thích hợp.

Câu 2: Những điều kiện bên ngoài và bên trong nào cần cho hạt nảy mầm ?

Hướng dẫn trả lời:

- Điều kiện bên ngoài cần cho hạt nảy mầm là: Nước (độ ẩm), nhiệt độ, không khí. 

- Điều kiện bên trong cần cho hạt nảy mầm là: chất lượng hạt giống: hạt giống tốt, không bị sâu mọt, sứt sẹo hoặc mốc.

Câu 3: Cần phải thiết kế thí nghiệm như thế nào để chứng minh sự nảy mầm của hạt phụ thuộc vào chất lượng hạt giống ?

Hướng dẫn trả lời:

 Muốn chứng minh được sự nảy mầm của hạt phụ thuộc vào chất lượng hạt giống, cần thiết kế thí nghiệm như sau: Làm nhiều cốc thí nghiệm giống nhau về tất cả các điều kiện bên ngoài (đủ nước, đủ không khí. có nhiệt độ thích hợp), nhưng khác nhau về chất lượng hạt giống. Ví dụ. chỉ để một cốc có hạt giống tốt (hạt chắc. mẩy. không bị sứt sẹo, không bị sâu bệnh) còn các cốc khác đều có một trong những loại hạt giống xấu (hại bị mọt. hạt bị mốc, hạt bị lép, hạt bị sứt sẹo...).

  

Bài tập

• Câu 3 (SGK trang 115)
• Câu 1 (SGK trang 115)
• Câu 2 (SGK trang 115)