Bài 36. Tổng kết về cây có hoa
BÀI 36: TỔNG KẾT VỀ CÂY CÓ HOA
I. Lý thuyết
1. Cây là 1 thể thống nhất
a. Sự thống nhất giữa cấu tạo và chức năng của mỗi cơ quan ở cây có hoa
Cây có hoa có nhiều cơ quan khác nhau, mỗi cơ quan đều đảm nhận chức năng riêng phù hợp với cấu tạo của chúng.
|
Cơ quan, bộ phận |
Đặc điểm cấu tạo |
Chức năng chính |
|
Rễ (lông rễ) |
Có tế bào biểu bì kéo dài thành lông hút |
Hấp thụ nước và muối khoáng cho cây |
|
Thân |
Gồm nhiều bó gỗ và mạch rây |
Vận chuyển nước và muối khoáng từ rễ lên lá và chất hữu cơ từ lá đến tất cả các bộ phận khác của cây |
|
Quả |
Gồm vỏ quả và hạt |
Bảo vệ hạt và góp phần phát tán hạt |
|
Hoa (bộ phận sinh sản: nhị và nhụy) |
Mang các hạt phấn chứa tế bào sinh dục đực và noãn chứa tế bào sinh dục cái |
Thực hiện thụ phấn, thụ tinh, kết hạt và tạo quả |
|
Lá |
Những tế bào vách mỏng chứa nhiều lục lạp, trên lớp tế bào biểu bì có những lỗ khĩ đóng mở được |
Thu nhận ánh sáng để chế tạo chất hữu cơ cho cây Trao đổi khí với môi trường bên ngoài và thoát nước |
|
Hạt |
Gồm vỏ, phôi và chất dinh dưỡng dự trữ |
Nảy mầm thành cây con, duy trì và phát triển nỏi giống |
Ví dụ:
- Lá muốn thực hiện quá trình quang hợp cần có sự hỗ trợ của các cơ quan như: rễ, thân …
- Rễ, thân, lá có mối quan hệ với nhau, hỗ trợ nhau trong các hoạt động của cây
- Khi hoạt động của lá giảm \(\rightarrow\) 
thoát hơi nước ít \(\rightarrow\) sự hút nước của rễ giảm \(\rightarrow\) quang hợp của lá yếu \(\rightarrow\) không cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho thân, rễ \(\rightarrow\) cây sinh trưởng chậm \(\rightarrow\) ảnh hưởng tới sự ra hoa, kết hạt và tạo quả.
- Vì vậy, trong trồng trọt, cần cung cấp đủ, đúng các loại phân bón, nước … \(\rightarrow\) rễ cây hoạt động tốt \(\rightarrow\) chuyển nhiều nguyên liệu cho lá, khi có ánh sáng đầy đủ \(\rightarrow\) lá quang hợp tốt \(\rightarrow\)chế biến được nhiều chất hữu cơ \(\rightarrow\) cơ quan khác phát triển tốt (thân to mập mạp, nhiều quả, nhiều hạt …)
- Kết luận: Cây là một thế thống nhất vì:
+ Có sự phù hợp giữa cấu tạo và chức năng.
+ Có sự thống nhất giữa chức năng của các cơ quan.
+ Tác động vào một cơ quan sẽ ảnh hưởng đến cơ quan khác và toàn bộ cây.
2. Cây với môi trường
Ở cây xanh, không những có sự thống nhất giữa các bộ phận, cơ quan với nhau mà còn có sự thống nhất giữa cơ thể với môi trường, thể hiện ở những đặc điểm hình thái, cấu tạo phù hợp với điều kiện môi trường.
a. Cây sống dưới nước
Ví dụ: cây súng trắng và cây rong đuôi chó
- Nhận xét về đặc điểm cấu tạo của cây súng trắng và cây rong đuôi chó thích nghi với đời sống dưới nước
+ Cây súng trắng có lá nổi bên trên mặt nước, phiến là phình to: giúp là dễ nổi, tăng diện tích tiếp xúc với ánh sáng.
+ Cây rong đuôi chó chìm trong nước: phiến lá nhỏ, dài và mảnh giúp tránh được những tác động của sóng nước.
- Cây bèo tây khi sống ở trên mặt nước và trên cạn có các đặc điểm khác nhau:
+ Trên mặt nước: cuống lá phình to, bóp nhẹ thấy mềm và xốp giúp cây dễ nổi trên mặt nước, thân xốp bên trong chứ nhiều O2 giúp cây hô hấp.
+ Cây sống trên cạn: cuống lá thon dài, cứng giúp phiến là vươn cao nhận được nhiều ánh sáng.
- Kết luận: các cây sống trong môi trường nước thường có các đặc điểm sau:
+ Cây có lá nôi trên mặt nước: phiến lá thường to, giúp lá dễ nổi, tăng diện tích tiếp xúc với ánh sáng
+ Cây có là chìm trong nước: phiến là nhỏ, dài và mảnh giúp lá tránh được các tác động của sóng nước.
+ Cây nổi trên mặt nước: cuống lá phình to, xốp chứa nhiều không khí giúp cây dễ nổi.
b. Cây sống ở trên cạn
- Đặc điểm:
+ Thường có rễ ăn sâu và lan rộng: giúp cây đứng vững, tìm nguồn nước.
+ Thân thấp, phân nhiều cành: lấy được nhiều sương đêm hơn.
+ Lá thường có lớp lông hoặc sáp bao phủ: hạn chế sự thoát hơi nước.
- Đặc điểm: thân thường vươn cao, các cành tập trung ở ngọn để nhận được nhiều ánh sáng hơn.
3. Cây sống ở những môi trường đặc biệt
- Cây sống trên bãi lầy ngập thủy triều ở vùng ven biển:
+ Cây đước có dễ chống giúp cây đứng vững
+ Cây bần có rễ thở giúp cây lấy O2 cung cấp cho phần rễ bên dưới
- Cây sống ở sa mạc:
+ Sương rồng: thân mọng nước, lá tiêu biến thành gai.
+ Các loại cỏ thấp nhưng có rễ dài ăn sâu hoặc lan rộng và nông.
+ Các cây bụi gai có lá rất nhỏ hoặc biến thành gai
II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Câu 1: Cây có hoa có những loại cơ quan nào ? Chúng có chức năng gì ?
Hướng dẫn trả lời:
Câu 2: Trong một cơ quan và giữa các cơ quan của cây có hoa có những mối quan hệ nào để cây thành một thể thống nhất ? Cho ví dụ.
Hướng dẫn trả lời:
Mọi cơ quan của cây có hoa đều có cấu tạo phù hợp với chức năng của nó.Trong hoạt động sống của cây các cơ quan có mối quan hệ chặt chẽ với nhau về chức năng.Tác động vào một cơ quan sẽ ảnh hưởng tới hoạt động của cơ quan khác và toàn bộ cây.
Câu 3: Hãy giải thích vì sao rau trồng trên đất khô cằn ít được tưới bón thì lá thường không xanh tốt, cây chậm lớn, còi cọc. năng suất thu hoạch sẽ thấp ?
Hướng dẫn trả lời:
Rau là loại cây có nhu cầu về nước rất cao. Nếu trồng rau trên đất khô cằn ít được tưới thì rề sẽ hoạt động yếu, hút được ít nước và muối khoáng. thiếu nước và muối khoáng, lá cũng sẽ quang hợp kém, chỉ chế tạo được ít chất dinh dưỡng nên lá không thể xanh tốt. Các cơ quan khác như rễ thân được cung cấp ít chất dinh dưỡng cũng không thể lớn nhanh, kết quả cây còi cọc, năng suất thấp.
Câu 4 : Các cây sống dưới môi trường nước thường có những đặc điểm hình thái như thế nào?
Hướng dẫn trả lời :
Những cây sống ngập trong nước thì lá có hình dải ( rong đuôi chó)
Cấy nằm sát mặt nước thì lá to ( sen , súng)
Cây nổi trên mặt nước thì cuống lá phình to, xốp tựa như phao giúp cây nổi trên mặt nước ( bèo)
Câu 5: Nêu một số ví dụ về sự thích nghi của cây ở cạn với môi trường?
Hướng dẫn trả lời :
Ở những nơi đất kho, thiếu nước thường có những cây mọng ước như xương rồng ( lá thường tiêu giảm hoặc tiêu biến thành gai hạn chế sự thoát hơi nước).
Những cây ưa ẩm như cây lá dong, vạn niên thanh... thường mọc trong rừng già ( ít ánh sáng).
Những cây cần ít nước ( kê, hương lau) lại sống ở nhũng nơi đất khô. Các loại rau cần nhiều nước thường sống ở những nơi đất ẩm và cần được tưới luôn.
Câu 6: Các cây sống trong môi trường sống đặc biệt ( sa mạc, đầm lầy) có những đặc điểm gì? Cho một vài ví dụ?
Hướng dẫn trả lời :
- Cây sống trên sa mạc rất khô và nóng:
+ các loại cây xương rồng đều mọng nước, lá biến thành gai để hạn chế sự thoát hơi nước.
+ Các loại cỏ thấp nhưng rễ rất dài
+ Các cây bụi gai có lá rất nhỏ hoặc biến thành gai.
- Cây sống trong đầm lầy ( như cây đước) có rễ chống giúp cây đứng vững trên các bãi lầy ngập thủy triều ở vùng ven biển.
Bài tập
Có thể bạn quan tâm
Có thể bạn quan tâm
