Cộng đồng chia sẻ tri thức Lib24.vn

Bài 28 : Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh chống đế quốc Mĩ và chính quyền Sài Gòn ở miền Nam (1954-1965)

Bài 28 : XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở MIỀN BẮC, ĐẤU TRANH CHỐNG ĐẾ QUỐC MỸ VÀ CHÍNH QUYỀN SÀI GÒN Ở MIỀN NAM (1954-1965).

 

I. Tình hình nước ta sau Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 về Đông Dương 

-Với Hiệp Định Giơ-ne-vơ 1954, đã chấm dứt cuộc chiến tranh xâm lược của Pháp có Mỹ giúp sức.
- Theo nội dung Hiệp định, quân đội hai bên phải ngừng bắn, tập kết, chuyển quân, chuyển giao khu vực trong vòng 300 ngày. Pháp rút quân khỏi Hà Nội ngày 10-10-1954, và rời khỏi miền Bắc 5-1955.
- Khi Pháp rút quân, hội nghị hiệp thương, tổng tuyển cử 2 miền Nam - Bắc để thống nhất đất nước vẫn chưa được tiến hành.
- Pháp rút khỏi miền Nam, Mỹ nhảy vào đưa Ngô Đình Diệm làm tay sai với âm mưu là chia cắt Việt Nam, biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự của Mỹ.

II. Miền Bắc hoàn thành cải cách ruộng đất. Khôi phục kinh tế, cải tạo quan hệ sản xuất (1954-1960).

1. Hoàn thành cải cách ruộng đất

- Từ năm 1953 - 1956 miền Bắc tiến hành tiếp 5 đợt cải cách ruộng đất, thực hiện triệt để “Người cày có ruộng” .

- Kết quả: khoảng 81 vạn hécta ruộng đất, 10 vạn trâu bò, 1,8 triệu nông cụ được chia cho nông dân. Khẩu hiệu "Người cày có ruộng đã trở thành hiện thực.

Nông dân được chia ruộng  trong cải cách ruộng đất
Niềm vui của nông dân khi được chia ruộng trong cải cách ruộng đất

 

- Mặc dù vậy, trong quá trình thực hiện cải cách, chúng ta đã mắc phải một số sai lầm như: đấu tố tràn lan, cả những địa chủ kháng chiến, người có công với cách mạng, quy nhầm nông dân, cán bộ, đảng viên thành địa chủ. Sau đó, sai lầm này đã được khắc phục, nhờ đó hạn chế được hậu quả.
- Ý nghĩa : giai cấp địa chủ phong kiến bị đánh đổ, khối liên minh công nông được củng cố, góp phần cho khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh.

2. Khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh (giảm tải - tự tìm hiểu thêm)
3. Cải tạo xã hội chủ nghĩa, bước đầu phát triển kinh tế - văn hóa (1958-1960). (giảm tải - tự tìm hiểu thêm)

III. Miền Nam đấu tranh chống chế độ Mỹ- Diệm, giữ gìn và phát triển lực lượng cách mạng, tiến tới “Đồng Khởi”(1954-1960).

1. Đấu tranh chống chế độ Mĩ- Diệm, giữ gìn và phát triển lực lượng cách mạng (1954-1960).

*Hoàn cảnh

Mĩ thay chân Pháp là kẻ thù chính, trực tiếp của nhân dân ta.

*Diễn biến

- Tháng 8/1954 diễn ra “Phong trào hoà bình” của trí thức và nhân dân Sài Gòn – Chợ Lớn.

- Tháng 11/1954, Mĩ –Diệm tiến hành khủng bố -> Phong trào vẫn dâng cao.

- 1958 – 1959, hình thức đấu tranh có nhiều thay đổi, phong trào đấu tranh còn nhằm chống khủng bố, chống “tố cộng”, “diệt cộng”, đòi tự do, dân sinh, dân chủ, giữ gìn phát triển lực lượng cách mạng.

2. Phong trào “Đồng khởi” (1959-1960).

a. Hoàn cảnh lịch sử 
- 1957-1959 Mỹ - Diệm khủng bố cách mạng, mở rộng chiến dịch tố cộng, diệt cộng, ra đạo luật 10-1959 lê máy chém khắp miền Nam.

=> Mâu thuẫn trong xã hội miền Nam trở nên gay gắt.
- Hội Nghị Trung ương Đảng lần thứ 15 (đầu năm 1959) đã xác định con đường cơ bản của cách mạng miền Nam là khởi nghĩa giành chính quyền bằng lực lượng chính trị của quần chúng là chủ yếu, kết hợp với lực lượng vũ trang nhân dân.
b. Diễn biến của cuộc “Đồng Khởi”.
- Ngày 17-1-1960 dưới sự lãnh đạo của tỉnh ủy Bến Tre, nhân dân các xã Định Thụy, Phước Hiệp, Bình Khánh (Mỏ Cày) đã đồng loạt nổi dậy đánh đồn bót, diệt ác ôn, giải tán chính quyền ngụy. Phong trào nhanh chóng lan ra toàn tỉnh, phá vỡ bộ máy cai trị của địch ở thôn xã.
- Tại Bến Tre phong trào lan ra khắp Nam Bộ, Tây Nguyên, Trung Trung Bộ.

Diễn biến phong trào Đồng Khởi
Phong trào Đồng Khởi ​​
 Phong trào đấu tranh của đội quân tóc dài
 Phong trào đấu tranh của đội quân tóc dài

 

c. Kết quả : 

- Phá vỡ bộ máy cai trị và hệ thống kìm kẹp của địch ở thôn xa ở Nam Bộ, Tây Nguyên, Trung Trung Bộ.

- Mặt trận nhân dân giải phóng Miền Nam Việt Nam ra đời (20/12/1960)

d. Ý nghĩa :
- Giáng một đòn nặng vào chính sách thực dân kiểu mới của Mỹ.
- Làm lung lay tận gốc chế độ tay sai Ngô Đình Diệm .

IV. Miền Bắc xây dựng bước đầu cơ sở vật chất, kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội (1961 - 1965)

1. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (9- 1960)

a. Hoàn cảnh :
- Đại hội diễn ra tại Hà Nội từ ngày 5-12 đến 12-9-1960.
- Giữa lúc Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc giành thắng lợi to lớn trong cải tạo và phát triển kinh tế .
- Cách Mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam có bước tiến nhảy vọt từ “Đồng Khởi”.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (9-1960)
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (9/1960)

 

b. Nội dung :

- Hội nghị đã xác định nhiệm vụ của cách mạng mỗi miền:

+ Miền Bắc thực hiện cách mạng xã hội chủ nghĩa.
+ Miền Nam thực hiện cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân.

- Xác định mục tiêu chung của cách mạng hai miền là hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trong cả nước, thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà

- Xác định vị trí, vai trò của cách mạng từng miền : Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc có nhiệm vụ quyết định nhất định đối với sự phát triển của toàn bộ cách mạng Việt Nam và sự thống nhất nước nhà. Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam có tác dụng quyết định trực tiếp đối với sự nghiệp giải phóng miền Nam khỏi ách thống trị của đế quốc Mĩ và tay sai

- Xác định phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu của kế hoạch 5 năm 1961-1965 ở miền Bắc
- Đại hội bầu ra Ban Chấp hành Trung ương và Bộ chính trị của Đảng do Hồ Chí Minh làm chủ tịch và Lê Duẩn làm Bí thư thứ nhất.

2. Miền Bắc thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961-1965)

a. Mục tiêu

- Xây dựng bước đầu cơ sở vật chất cho CNXH

b. Thành tựu

- Công nghiệp: được nhà nước ưu tiên đầu tư vốn để phát triển. Có nhiều khu công nghiệp lớn được phát triển như: khu gang thép Thái Nguyên, các nhà máy nhiệt điện Uông Bí, thủy điện Thác Bà, supe phốt phát Lâm Thao,...Các xí nghiệp ở địa phương cũng được xây dựng để hỗ trợ cho công nghiệp trung ương.

Nhà máy dệt 8-3 được xây dựng và khánh thành năm 1965
Nhà máy dệt 8-3 được xây dựng và khánh thành năm 1965

 

- Nông nghiệp:

+ phát triển nông, lâm trường quốc doanh, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật

+ Tỉ lệ sử dụng cơ khí trong nông nghiệp tăng lên.

+ Diện tích nước tưới được mở rộng 

- Thương nghiệp: chiếm lĩnh được thị trường, góp phần phát triển kinh tế

- Giao thông vận tải, văn hoá giáo dục, y tế có bước phát triển

- Ngoài ra, miền Bắc còn làm nhiệm vụ hậu phương cho miền Nam cả về vật chất (như vũ khí, đạn dược, thuốc men …) và về nhân sự (các đơn vị vũ trang, cán bộ quân sự, chính trị, y tế, giáo dục …)

=> Những thành tựu miền Bắc đạt được trong kế hoạch Nhà nước 5 năm (1961 - 1965) đã làm thay đổi bộ mặt xã hội miền Bắc, đưa miền Bắc tiến những bước dài chưa từng thấy trong lịch sử dân tộc.

V. Miền Nam chiến đấu chống chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" của Mĩ (1961 - 1965)

1. Chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mĩ ở miền Nam 1961-1965.

*Âm mưu của Mĩ 

- Sau thất bại trong phong trào "Đồng khởi", Mĩ chuyển sang chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" với âm mưu “Dùng người Việt đánh người Việt”.
- "Chiến tranh đặc biệt" là một chiến lược chiến tranh xâm lược thực dân mới của Mỹ, sử dụng quân đội tay sai do cố vấn Mỹ chỉ huy, dựa vào vũ khí, trang bị kỹ thuật, phương tiện chiến tranh của Mỹ.

*Thủ đoạn
- Gom dân, lập ấp chiến lược, nhằm đẩy lực lượng cách mạng ra khỏi các ấp, xã, tách nhân dân ra khỏi cách mạng, tiến tới nắm dân, bình định miền Nam.
- Tiến hành những cuộc hành quân càn quét, phá hoại miền Bắc, phong tỏa biên giới, vùng biển để ngăn chặn sự xâm nhập của cộng sản vào miền Nam. 

Ấp chiến lược rào tre, chông cắm vào hào cạn
Ấp chiến lược rào tre, chông cắm vào hào cạn

2. Quân dân miền Nam chiến đấu chống “chiến tranh đặc biệt” của Mỹ .

- Ngày 20-12-1960 Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam được thành lập, dưới ngọn cờ của Mặt trận dân tộc và Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam quân dân miền Nam đẩy mạnh đấu tranh bằng ba mũi tiến công trên cả ba vùng chiến lược.
- Năm 1962 ta đánh bại nhiều cuộc hành quân của địch vào chiến khu D, căn cứ U Minh, Tây Ninh .
- Ta phá “bình định” và phá “ấp chiến lược” của Mỹ-Diệm. Đến năm 1963, Mĩ - Diệm chỉ lập được gần một nửa số ấp so với dự kiến, cuối năm 1964, đầu năm 1965 thì chỉ còn lại 1/3

Phá ấp chiến lược
Quân dân ta phá ấp chiến lược

- Ngày 2-1-1963 ta giành thắng lợi vang dội ở trận Ấp Bắc (Mĩ Tho). Chiến thắng Ấp Bắc có ý nghĩa to lớn: 

+ Khẳng định quân dân miền Nam có thể đánh bại hoàn toàn chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" của Mĩ.

+ Làm dấy lên phong trào "Thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập công" trên khắp miền Nam.

Trực thăng Mĩ bị rơi ở Ấp Bắc
Trực thăng Mĩ bị rơi ở trận Ấp Bắc

 

- Tại các đô thị , nhân dân miền Nam phản đối chế độ Ngô Đình Diệm:
          + Tăng ni Phật Tử Huế biểu tình (8-5-1963).
          + Hòa Thượng Thích Quảng Đức tự thiêu tại Sài Gòn (11-6-1963) .
          + 70 vạn quần chúng Sài Gòn biểu tình (6-1963)
- Sau đó, Mĩ buộc phải giật dây Dương Văn Minh đảo chính lật đổ Diệm-Nhu (11-1963) nhằm ổn định tình hình 
- Quân ta liên tiếp mở những chiến dịch tấn công quy mô lớn, đặc biệt là chiến dịch Đông - Xuân 1964 - 1965 và giành thắng lợi. Những thắng lợi này đã làm phá sản "Chiến tranh đặc biệt” của Mĩ.
* Ý nghĩa : Tạo điều kiện thuận lợi đưa kháng chiến chống Mỹ đi đến thắng lợi.

 

* HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI

1. Cho biết tình hình nước ta sau Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 về Đông Dương ?

Trả lời :

- Ở miền Bắc, ngày 10/10/1954, Pháp rút khỏi Hà Nội. Đến giữa tháng 5-1955, quân Pháp rút hết quân khỏi miền Bắc và miền Bắc nước ta hoàn toàn giải phóng

- Ở miền Nam, khi quân Pháp rút khỏi miền Nam (5-1956), Mĩ liền nhảy vào và đưa bọn tay sai (đứng đầu là Ngô Đình Diệm) lên nắm chính quyền ở miền Nam, thực hiện âm mưu chia cắt Việt Nâm làm hai miền, biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự của Mĩ ở Đông Dương và Đông Nam Á

- Như vậy, nước ta tạm thời chia cắt thành 2 miền dưới hai chế độ chính trị - xã hội khác nhau

2. Vì sao sau Hiệp định Giơ - ne - vơ, nước ta bị chia cắt làm hai miền ?

Trả lời :

Sau Hiệp định Hiệp định Giơ - ne - vơ, nước ta bị chia làm hai miền Nam Bắc là do hành động vi phạm  Hiệp định Giơ - ne - vơ về Việt Nam của thực dân Pháp, sau đó Mĩ và chính quyền Sài Gòn. Mĩ muốn thực hiện âm mưu biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự của Mĩ

3. Nhiệm vụ của cách mạng nước ta sau Hiệp định Giơ - ne - vơ 1954 là gì ?

Trả lời :

- Miền Bắc : Sau khi hoàn thành nhiệm vụ chống đế quốc, phải tiếp tục nhiệm vụ chống phong kiến, chuyển sang giai đoạn cách mạng xã hội chủ nghĩa

- Miền Nam : đấu tranh đòi thi hành đầy đủ Hiệp định Giơ - ne - vơ, đòi tự do, dân chủ, cải thiện đời sống, chống sự khủng bố, đàn áp của địch

- Nhiệm vụ chung của nhân dân hai miền Nam - Bắc là ra sức xây dựng miền Bắc vững mạnh, đấu tranh đòi hòa bình, độc lập và dân chủ trong cả nước, tiến tới tổ chức tổng tuyển cử tự do thống nhất đất nước

4. Để đánh đổ giai cấp địa chủ phong kiến thực hiện khẩu hiệu "Người cày có ruộng" ở miền Bắc, Đảng và Chính phủ ta có chủ trương gì ?

Trả lời :

 Để đánh đổ giai cấp địa chủ phong kiến thực hiện khẩu hiệu " Người cày có ruộng" ở miền Bắc, Đảng và Chính phủ ta có chủ trương thực hiện cải cách ruộng đất.

Khôi phục kinh tế, nhằm củng cố miền Bắc, tạo điều kiện đưa miền Bắc bước sang giai đoạn mới

5. Quá trình thực hiện công cuộc cải cách ruộng đất ở miền Bắc được tiến hành như thế nào ?

Trả lời :

Cải cách ruộng đất được tiến hành từ cuối năm 1953 khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp sắp kết thúc. Ta đã tiến hành làm 5 đợt trong hơn 3 năm (1953 - 1956). Đợt đầu tiến hành trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ở một số vùng tự do miền Bắc (Việt Bắc, Thanh - Nghệ - Tĩnh,...). Bốn đợt còn lại tiến hành trong thời gian hòa bình.

6. Kết quả của công cuộc cải cách ruộng đất ở miền Bắc nước ta 1953 - 1957 ?

Trả lời :

- Có khoảng 81 vạn héc ta ruộng đất, 10 vạn trâu bò, 1,8 triệu nông cụ lấy từ tay giai cấp địa chủ chia cho 2 triệu hộ nông dân.

- Khẩu hiệu "Người cày có ruộng" đã trở thành hiện thực. Giai cấp địa chủ phong kiến bị đánh đổ. Giai cấp nông dân được giải phóng, trở thành người làm chủ nông thôn

7. Việc hoàn thành công cuộc cải cách ruộng đất ở miền Bắc nước ta (1953 - 1957) có ý nghĩa gì ?

Trả lời :

- Bộ mặt nông thôn miền Bắc đã thay đổi cơ bản, giai cấp địa chủ phong kiến bị đánh đổ, khối công nông liên minh được củng cố.

- Góp phần tích cực thực hiện nhiệm vụ khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh ở miền Bắc

8. Trong quá trình thực hiện cải cách ruộng đất, chúng ta đã phạm một số sai lầm gì ?

Trả lời :

Trong quá trình thực hiện cải cách ruộng đất, chúng ta đã phạm một số sai lầm như đấu tố cả những địa chủ kháng chiến, những người thuộc tầng lớp trên có công với cách mangh; quy nhầm một số nông dân, cán bộ, bộ đội, đảng viên thành địa chủ. Tuy nhiên, Đảng và Chính phủ ta đã kịp thời phát hiện và sửa sai.

9. Nhiệm vụ của cách mạng miền Nam sau Hiệp định Giơ - ne - vơ là gì ?

Trả lời :

Sau Hiệp định Giơ - ne - vơ, Trung ương Đảng đã đề ra nhiệm vụ của Cách mạng miền Nam là chuyển cuộc đấu tranh vũ trang chống Pháp trước đó sang đấu tranh chính trị chống Mĩ - Diệm, đòi chúng thi hành Hiệp định Giơ - ne - vơ 1954, bảo vệ hòa bình gìn giữ và phát triển lực lượng cách mạng

10. Phong trào đấu tranh chống chế độ Mĩ - Diệm của nhân dân miền Nam trong những năm đầu sau Hiệp định Giơ - ne - vơ đã diễn ra như thế nào ?

Trả lời :

- Mở đầu là "Phong trào hòa bình" ra đời ở Sài Gòn - Chợ Lớn vào tháng 8/1954. Phong trào ra đời với bàn hiệu triệu hoan nghieenh Hiệp định Giơ - ne - vơ, ủng hộ hiệp thương tổng tuyển cử và được sự hưởng ứng rộng rãi của các tầng lớp nhân dân.

- Tháng 11/1954, phong trào đấu tranh vì mục tiêu hòa bình của các tầng lớp nhân dân tiếp tục dâng cao, lan rộng tới các thành phố lớn như Huế, Đà Nẵng,.... và cả các vùng nông thôn. Phong trào đã lôi cuốn hàng triệu người tham gia, gồm tất cả các tầng lớp nhân dân, các đảng phái, giáo phái, các dân tộc ít người........hình thành nên mặt trận chống Mĩ - Diệm

- Trong những năm 1958 - 1959, phong trào đấu tranh diễn ra mạnh mẽ chống lại chính sách khủng bố, đàn áp, chống chiến dịch "tố cộng", "diệt cộng" của Mĩ - Diệm, đòi các quyền tự do, dân sinh, dân chủ, giữ gìn và phát triển lực lượng cách mạng. Từ hình thức đấu tranh chính trị, hòa bình chuyển sang dùng bạo lực, tiến hành đấu tranh chính trị kết hợp với đấu tranh vũ trang

11. Phong trào "Đồng khởi" nổ ra trong hoàn cảnh lịch sử nào ?

Trả lời :

- Trong những năm 1957 - 1959, Mĩ - Diệm mở rộng chiến dịch "tố cộng", "diệt cộng" ; tăng cường khủng bố, đàn áp; ra sắc lệnh " đặt cộng sản ngoài vòng pháp luật", thực hiện "đạo luật 10-59" (5/1959) lê máy chém khắp miền Nam, giết hại những người vô tội. Chính sách khủng bố của Mĩ - Diệm đã làm cho mâu thuẫn giữa nhân dân miền Nam với Mĩ - Diệm gay gắt

- Hội nghị Trung ương lần thứ 15 của Đảng (đầu năm 1959) xác định con đường cơ bản của cách mạng miền Nam là khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân bằng lực lượng chính trị của quần chúng là chủ yếu, kết hợp với lực lượng vũ trang nhân dân để đánh đổ ách thống trị của Mĩ - Diệm

- Nghị quyết 15 đã đáp ứng nhu cầu của cách mạng miền Nam và nguyện vọng của nhân dân miền Nam lúc bấy giờ nên được nhân dân hưởng ứng và nổi dậy đấu tranh

12. Tóm tắt diễn biến của phong trào "Đồng khởi" ?

Trả lời :

- Phong trào được bắt đầu từ những cuộc nổi dậy của quần chúng lẻ tẻ ở từng địa phương như cuộc nổi dậy Vĩnh Thạnh (Bình Định), Bác Ái (Ninh Thuận) (2/1959), Trà Bồng (Quảng Ngãi) (8/1959), rồi lan rộng ra khắp miền Nam thành cao trào cách mạng với cuộc "Đồng khởi" tiêu biểu ở Bến Tre

- Ngày 17/1/1960, nhân dân các xã Định Thủy, Phước Hiệp, Bình Khánh thuộc huyện Mỏ Cày đã đồng loạt nổi dậy đánh đồn bốt, diệt ác ôn, giải tán chính quyền địch. Cuộc nổi dậy lan nhanh ra toàn huyện Mỏ Cày và tỉnh Bến Tre, phá vỡ từng mảng lớn bộ máy cai trị và hệ thống kìm kẹp của địch ở thôn xã. Ủy ban Nhân dân tự quản được thành lập, lực lượng vũ trang nhân dân ra đời và phát triển, ruộng đất của địa chủ cường hào bị tịch thu đem chia cho dân cày nghèo

- Từ Bến Tre, phong trào  "Đồng khởi" lan khắp Nam Bộ, Tây Nguyên và một số nơi ở miền Trung Trung Bộ.

13. Nêu kết quả và ý nghĩa của phong trào "Đồng khởi" (1959 - 1960) ?

Trả lời :

* Kết quả :

- Phong trào "Đồng khởi" đã phá 2/3 chính quyền cơ sở của Mĩ _ Diệm ở thôn, xã

- Chính quyền cách mạng (Ủy ban nhân dân tự quản) được thành lập ở nhiều thôn, xã

* Ý nghĩa

- Phong trào "Đồng khởi" đã giáng đòn nặng nề vào chính sách thực dân mới của Mĩ ở miền Nam, gây tác động mạnh, làm lung lay tận gốc chính quyền Ngô Đình Diệm

- Phong trào "Đồng khởi" thắng lợi, đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng miền Nam, chuyển cách mạng từ thế giữ gìn lực lượng sang thế tiến công. Từ trong khí thế đó, Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam ra đời (20 - 12 - 1960)

14. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng họp trong hoàn cảnh lịch sử nào ?

Trả lời :

- Đất nước ta bị chia cắt làm hai miền dưới hai chế độ chính trị - xã hội khác nhau

- Cách mạng ở mỗi miền sau hơn 5 năm đã giành được những thắng lợi quan trọng. Miền Bắc đang giành thắng lợi to lớn trong việc thực hiện nhiệm vụ cải tại và phát triển kinh tế. Cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam có bước phát triển nhảy vọt với phong trào "Đồng khởi"

- Tuy nhiên, cách mạng hai miền cũng gặp không ít khó khăn. Yêu cầu của cách mạng trong giai đoạn mới đòi hỏi phải khẳng định đường lối chiến lược và có bước đi phù hợp

- Trong hoàn cảnh trên, vào tháng 9 - 1960, Đảng Lao động Việt Nam họp Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III tại Thủ đô Hà Nội.

15. Trình bày nội dung cơ bản của Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (9-1960) ? 

Trả lời :

- Phân tích đặc điểm tình hình đất nước và xác định nhiệm vụ cách mạng từng miền Bắc - Nam : miền Bắc tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa, miền Nam đẩy mạnh cách mạng dân tộc chủ nhân dân, thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà

- Xác định mục tiêu chung của cách mạng hai miền là hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trong cả nước, thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà

- Xác định vị trí, vai trò của cách mạng từng miền : Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc có nhiệm vụ quyết định nhất định đối với sự phát triển của toàn bộ cách mạng Việt Nam và sự thống nhất nước nhà. Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam có tác dụng quyết định trực tiếp đối với sự nghiệp giải phóng miền Nam khỏi ách thống trị của đế quốc Mĩ và tay sai

- Đề ra đường lối chung của cả thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và cụ thể hóa đường lối đó trong kế hoạch. Nhà nước 5 năm (1961-1965), nhằm "thực hiện một bước công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa, xây dựng bước đầu cơ sở vật chất - kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội, hoàn thành cải tạo xã hội chủ nghĩa"

- Đại hội bầu Ban chấp hành Trung ương và Bộ Chính trị của Đảng do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch và Lê Duẩn làm Bí thư thứ nhất

16. Nêu ý nghĩa của Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (9-1960) ?

Trả lời :

- Đại hội là mốc quan trọng đánh dấu bước phát triển trong quá trình xác định đường lối cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và đường lối đấu tranh thống nhất nước nhà

- Đại hội là nguồn ánh sáng mới, lực lượng mới cho toàn Đảng và toàn dân ta xây dựng thắng lợi chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà

17. Mục tiêu của kế hoạch Nhà nước 5 năm (1961 - 1965) là gì ?

Trả lời :

Mục tiêu của kế hoạch 5 năm :

- Ra sức phát triển công nghiệp và nông nghiệp

- Đẩy mạnh cải tạo xã hội chủ nghĩa, củng cố và tăng cường thành phần kinh tế quốc doanh

- Cải thiện thêm một bước đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân lao động

- Củng cố quốc phòng, tăng cường trật tự và an ninh xã hội

- Tiếp tục đưa miền Bắc tiến nhanh, đẩy mạnh lên CNXH

18. Hãy nêu những thành tựu của miền Bắc trong việc thực hiện kế hoạch Nhà nước 5 năm (1961 - 1965) ?

Trả lời :

- Về công nghiệp, được nhà nước ưu tiên đầu tư vốn để phát triển. Trong công nghiệp nặng có khu gang thép Thái Nguyên, các nhà máy nhiệt điện Uông Bí, thủy điện Thác Bà, phân đạm Bắc Giang, supe Phốt phát Lâm thao....Trong công nghiệp nhẹ có các khu công nghiệp Việt Trì, nhà máy đường Vạn Điểm, sứ Hải Dương, pin Văn Điển, dệt 8/3. Công nghiệp quốc doanh giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân. Ở địa phương, có hàng trăm xí nghiệp công nghiệp được xây dựng.

- Về nông nghiệp, các nông trường, lâm trường quốc doanh, trại thí nghiệm cây trồng và vật nuôi được xây dựng và phát triển. Tỉ lệ sử dụng cơ khí trong nông nghiệp tăng lên. Nhiều hợp tác xã đạt năng suất 5 tấn thóc trên 1 hecta. trên 90% hộ nông dân và hợp tác xã, trong đó 50% hộ vào hợp tác xã bậc cao

- Thương nghiệp quốc doanh đã chiếm lĩnh được thị trường, góp phần vào phát triển kinh tế, củng cố quan hệ sản xuất, ổn định đời sống nhân dân

- Trong giao thông vận tải, các mạng lưới đường bộ, đường sắt, đường sông, đường biển được xây dựng, củng cố, hoàn thiện đã phục vụ đặc lực cho yêu cầu giao lưu kinh tế và củng cố quốc phòng

- Các ngành văn hóa, giáo dục, y tế có bước phát triển và tiến bộ đáng kể. Vấn đề văn hóa - tư tưởng, xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa được đặc biệt coi trọng. Số học sinh phổ thông, sinh viên đại học tăng. Ngành y tế mở rộng mạng lưới đến tận huyện, xã

19. Việc thực hiện kế hoạch Nhà nước 5 năm (1961 - 1965) có ý nghĩa như thế nào ?

Trả lời :

Những thành tựu đạt được trong việc thực hiện kế hoạch Nhà nước 5 năm (1961 - 1965) đã làm thay đổi bộ mặt xã hội miền Bắc. Miền Bắc được củng cố và lớn mạnh, có khả năng tự bảo vệ và thực hiện đẩy đủ nghĩa vụ hậu phương vững chắc đối với miền Nam

20. Mĩ thực hiện chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" ở miền Nam trong hoàn cảnh nào ?

Trả lời :

- Sau thắng lợi của phong trào "Đồng khởi", nhân dân miền Nam tiếp tục nổi dậy, kết hợp đấu tranh chính trị với đáu tranh vũ trang chống Mĩ và chính quyền Sài Gòn

- Phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới dâng lên mạnh mẽ, trực tiếp đe dọa hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc

Để đối phó lại, Tổng thống Ken - nơ - đi đã đề ra chiến lược toàn cầu "Phản ứng linh hoạt". Chiến lược này được Mĩ thực hiện thí điểm ở miền Nam dưới hình thức chiến lược "Chiến tranh đặc biệt"

21. "Chiến tranh đặc biệt" là loại hình chiến tranh như thế nào ?

Trả lời :

Chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" là một loại hình chiến tranh xâm lược thực dân mới của Mĩ được tiến hành bằng quân đội tay sai, cho "cố vấn" Mĩ chỉ huy dựa vào vũ khí, trang bị kĩ thuật, phương tiện chiến tranh của Mĩ

22. Âm mưu thâm độc của Mĩ trong chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" là gì ?

Trả lời :

Âm mưu cơ bản của Mĩ trong chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" là "Dùng người Việt đánh người Việt"

23. Trong chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" ở miền Nam (1961 - 1965), Mĩ đã thực hiện những thủ đoạn gì ?

Trả lời :

- Tăng nhanh lực lượng quân đội Sài Gòn với trang thiết bị hiện địa, sử dụng phổ biến chiến thuật mới như "trực thăng vận", "thiết xa vận"

- Mở những cuộc hành quân càn quét, tiêu diệt lực lượng cách mạng

- Tiến hành gom dân, lập "ấp chiến lược", đẩy lực lượng cách mạng ra khỏi các ấp, tách sân khỏi cách mạng, tiến tới nắm dân, "bình định" miền nam

- Tiến hàng các hoạt động phá hoại miền Bắc, phong tỏa biên giới, vùng biển nhằm ngăn chặn sự thâm nhập từ ngoài vào miền Nam

24. Nêu những thắng lợi của quân dân ta ở miền Nam trong chiến đấu chống chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" của Mĩ (1961 - 1965).

Trả lời :

-Quân và dân miền nam đấu tranh chống Mĩ và chính quyền Sài Gòn bằng kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, nổi dậy với tiến công trên cả ba vùng chiến lược, bằng cả ba mũi chính trị, quân sự và binh vận

- Năm 1962, quân giải phóng cùng với nhân dân đánh bại nhiều cuộc hành quân càn quét của quân đội Sài Gòn đánh vào chiến khu D, căn cứ U Minh, Tây Ninh

- Trên mặt trận chống phá "bình định", ta và địch tranh giằng co giữa lập và phá "ấp chiến lược". Đến giữa năm 1963, địch chỉ lập được non nửa số ấp dự kiến (khoảng 7.500 ấp). Số ấp lập được đó bị ta phá đi, phá lại nhiều lần hoặc bị ta biến thành làng chiến đấu. Đến cuối năm 1964, đầu năm 1965, chỉ còn lại 1/3

- Trên mặt trận quân sự, quân dân ta ở miền Nam giành thắng lợi vang dội trong trận Ấp Bắc (Mĩ Tho) ngày 2/1/1963. Sau trận Ấp Bắc, trên khắp miền Nam dấy lên phong trào "Thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập công"

- Phong trào đấu tranh chính trị nổ ra mạnh mẽ ở các đô thị. Ngày 8/5/1963, hai vạn tăng ni, phật tử Huế biểu tình phản đối việc chính quyền Sài Gòn cấm treo cờ Phật. Ngô Đình Diệm ra lệnh đàn áp. Một làm sóng ủng hộ phong trào Phật tử Huế lan nhanh ra cả nước, mạnh nhất ở Sài Gòn. Ngày 11/6/1963, ngay trên đường phố Sài Gòn, Hòa tượng Thích Quảng Đức tự thiêu để phản đối chính quyền Diệm

- Phối hợp với đấu tranh chính trị của quần chúng, lực lượng quân giải phóng liên tiếp mở những chiến dịch tiến công quy mô lớn, tiêu biểu là chiến dịch Đông - Xuân 1964 - 1965 trên các chiến trường miền Nam và miền Trung

Với những chiến thắng dồn ấp, quân dân ta ở miền Nam đã làm phá sản chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" của Mĩ.

25. Sau khi thực hiện các kế hoạch 1954 - 1957 và 1958 - 1960, miền Bắc đã có những thay đổi gì ?

Trả lời :

- Sau cải cách ruộng đất, bộ mặt nông thông miền Bắc thay đổi hẳn. Giai cấp địa chủ phong kiến không còn, giai cấp nông dân được giải phóng, trở thành người chủ về kinh tế, chính trị ở nông thôn. Khối công nông liên minh được củng cố.

- Nền kinh tế miền Bắc bị chiến tranh tàn phá nặng nề được phục hồi, đã khắc phục được những vấn đề xã hội như giải quyết việc làm cho người lao động, nâng cao đời sống của nhân dân

- Sau cải tạo quan hệ sản xuất, bước đầu phát triển kinh tế văn hóa, giai cấp công nhân được giải phóng, trở thành người chủ về kinh tế, chính trị ở nhà máy, xí nghiệp, hầm mỏ, tư sản trở thành người lao động, giai cấp bóc lột không còn, sản xuất phát triển đời sống nhân dân được nâng cao

26. Hậu phương miền Bắc đã chi viện như thế nào cho tiền tuyến miền Nam từ năm 1961 đến năm 1965 ?

Trả lời :

Từ năm 1961 đến năm 1965, hậu phương miền Bắc đã chi viện cho tuyền tuyến miền Nam với khối lượng vũ khí, đạn dược, xăng dầu, lương thực, thực phẩm, thuốc men, quân trang, quân dụng. Ngày càng có nhiều đợn vị vũ trang, nhiều cán bộ quân sự, chính trị, văn hóa, giáo dục, y tế, được huấn luyện đưa vào chiến trường tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu xây dựng vùng giải phóng.

Bài tập

Có thể bạn quan tâm



Có thể bạn quan tâm