34 CHUYÊN ĐỀ HÓA HỌC PHẦN 2 LỚP 9

NG Ợ34 CHUY ÊNĐ IỒD NG HOÁƯỠH THCSỌT 2Chuyªn ®Ò 6:Axit t¸c dông víi kim lo¹iC¸ch lµm:1/ Ph©n lo¹i axit:Axit lo¹i 1: TÊt c¶ c¸c axit trªn( HCl, H2 SO4 lo·ng, HBr,...), trõ HNO3 vµH2 SO4 ®Æc.Axit lo¹i 2: HNO3 vµ H2 SO4 ®Æc.2/ C«ng thøc ph¶n øng: gåm c«ng thøc.C«ng thøc 1: Kim lo¹i ph¶n øng víi axit lo¹i 1.Kim lo¹i Axit lo¹i ----> Muèi H2§iÒu kiÖn:- Kim lo¹i lµ kim lo¹i ®øng tr íc trong d·y ho¹t ®éng ho¸ häc Bªkªt«p.- D·y ho¹t ®éng ho¸ häc Bªkªt«p.K, Na, Ba, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, H, Cu, Hg, Ag, Pt,Au.§Æc ®iÓm:- Muèi thu îc cã ho¸ trÞ thÊp(®èi víi kim lo¹i cã nhiÒu ho¸ trÞ)ThÝ dô: Fe 2HCl ----> FeCl2 H2 Cu HCl ----> Kh«ng ph¶n øng.C«ng thøc 2: Kim lo¹i ph¶n øng víi axit lo¹i 2:Kim lo¹i Axit lo¹i -----> Muèi H2 S¶n phÈm khö.§Æc ®iÓm:- Ph¶n øng x¶y ra víi tÊt c¶ c¸c kim lo¹i (trõ Au, Pt).- Muèi cã ho¸ trÞ cao nhÊt(®èi víi kim lo¹i ®a ho¸ trÞ)Bµi tËp ¸p dông:Bµi 1: Hoµ tan hÕt 25,2g kim lo¹i trong dung dÞch axit HCl, sauph¶n øng thu îc 1,008 lit H2 (®ktc). X¸c ®Þnh kim lo¹i R.§¸p sè:Bµi 2: Hoµ tan hoµn toµn 6,5g mét kim lo¹i ch râ ho¸ trÞ vµodung dÞch axit HCl, th× thu îc 2,24 lit H2 (®ktc). X¸c ®Þnh kimlo¹i A.§¸p sè: lµ Zn.Bµi 3: Cho 10g mét hçn hîp gåm Fe vµ Cu t¸c dông víi dung dÞchaxit HCl, th× thu îc 3,36 lit khÝ H2 (®ktc). X¸c ®Þnh thµnh phÇn% vÒ khèi îng cña mçi kim lo¹i trong hçn hîp ®Çu.§¸p sè: Fe 84%, Cu 16%.Bµi 4: Cho hçn hîp gåm Al vµ Ag ph¶n øng víi dung dÞch axitH2 SO4 thu îc 5,6 lÝt H2 (®ktc). Sau ph¶n øng th× cßn 3g mét chÊtr¾n kh«ng tan. X¸c ®Þnh thµnh phÇn theo khèi îng cu¶ mçi kimlo¹i trong hçn hîp ban ®Çu.§¸p sè: Al 60% vµ Ag 40%.Bµi 5: Cho 5,6g Fe t¸c dông víi 500ml dung dÞch HNO3 0,8M. Sauph¶n øng thu îc V(lit) hçn hîp khÝ gåm N2 vµ NO2 cã tû khèi sovíi H2 lµ 22,25 vµ dd B.a/ TÝnh (®ktc)?b/ TÝnh nång ®é mol/l cña c¸c chÊt cã trong dung dÞch B.H íng dÉn:Theo bµi ra ta cã:nFe 5,6 56 0,1 molnHNO3 0,5 0,8 0,4 molMhh khÝ 22,25 44,5§Æt x, lÇn ît lµ sè mol cña khÝ N2 vµ NO2 .PTHH x¶y ra: 8Fe 30HNO3 ----> 8Fe(NO3 )3 3N2 15H2 (1) 8mol 3mol8x/3 Fe 6HNO3 -----> Fe(NO3 )3 3NO2 3H2 (2) 1mol 3moly/3 yTØ lÖ thÓ tÝch c¸c khÝ trªn lµ:Gäi lµ thµnh phÇn theo thÓ tÝch cña khÝ N2 O.VËy (1 a) lµ thµnh phÇn cña khÝ NO2 Ta cã: 44a 46(1 a) 44,5 0,75 hay cña khÝ N2 lµ 75% vµ cña khÝ NO2 lµ25%Tõ ph ¬ng tr×nh ph¶n øng kÕt hîp víi tØ lÖ thÓ tÝch ta cã: 3y (I) ---> 0,012 vµ 0,036 8x/3 y/3 0,1 (II) VËy thÓ tÝch cña c¸c khÝ thu îc ®ktc lµ:VN2 0,81(lit) vµ VNO2 0,27(lit)Theo ph ¬ng tr×nh th×:Sè mol HNO3 (ph¶n øng) 10nN2 2n NO2 10.0,036 2.0,012 =0,384 molSè mol HNO3 (cßn 0,4 0,384 0,016 molSè mol Fe(NO3 )3 nFe 0,1 molVËy nång ®é c¸c chÊt trong dung dÞch lµ:CM (Fe(NO3 )3 0,2MCM (HNO3 )d 0,032MBµi 6: §Ó hoµ tan 4,48g Fe ph¶i dïng bao nhiªu ml dung dÞch hçnhîp HCl 0,5M vµ H2 SO4 0,75M.H íng dÉn: Gi¶ sö ph¶i dïng V(lit) dung dÞch hçn hîp gåm HCl 0,5Mvµ H2 SO4 0,75MSè mol HCl 0,5V (mol)Sè mol H2 SO4 0,75V (mol)Sè mol Fe 0,08 molPTHH x¶y ra:Fe 2HCl ---> FeCl2 H2Fe H2 SO4 ---> FeSO4 H2Theo ph ¬ng tr×nh ta cã: 0,25V 0,75V 0,08---> 0,08 0,08 (lit)Bµi 7: §Ó hoµ tan 4,8g Mg ph¶i dïng bao nhiªu ml dung dÞch hçn hîpHCl 1,5M vµ H2 SO4 0,5M.a/ TÝnh thÓ tÝch dung dÞch hçn hîp axit trªn cÇn dïng.b/ TÝnh thÓ tÝch H2 thu îc sau ph¶n øng ®ktc.§¸p sè:a/ Vhh dd axit 160ml.b/ ThÓ tÝch khÝ H2 lµ 4,48 lit.Bµi 8: Hoµ tan 2,8g mét kim lo¹i ho¸ trÞ (II) b»ng mét hçn hîp gåm80ml dung dÞch axit H2 SO4 0,5M vµ 200ml dung dÞch axit HCl 0,2M.Dung dÞch thu îc cã tÝnh axit vµ muèn trung hoµ ph¶i dïng 1mldung dÞch NaOH 0,2M. X¸c ®Þnh kim lo¹i ho¸ trÞ II ®em ph¶n øng.H íng dÉn:Theo bµi ra ta cã:Sè mol cña H2 SO4 lµ 0,04 molSè mol cña HCl lµ 0,04 molS« mol cña NaOH lµ 0,02 mol§Æt lµ KHHH cña kim lo¹i ho¸ trÞ IIa, lµ sè mol cña kim lo¹i t¸c dông víi axit H2 SO4 vµ HCl.ViÕt c¸c PTHH x¶y ra.Sau khi kim lo¹i t¸c dông víi kim lo¹i R. Sè mol cña c¸c axit cßn l¹i lµ:Sè mol cña H2 SO4 0,04 (mol)Sè mol cña HCl 0,04 2b (mol)ViÕt c¸c PTHH trung hoµ:Tõ PTP¦ ta cã: Sè mol NaOH ph¶n øng lµ: (0,04 2b) 2(0,04 a) 0,02---> (a b) 0,1 0,05VËy sè mol kim lo¹i (a b) 0,05 mol---> MR 2,8 0,05 56 vµ cã ho¸ trÞ II ---> lµ Fe.Bµi 9: Chia 7,22g hçn hîp gåm Fe vµ (R lµ kim lo¹i cã ho¸ trÞkh«ng ®æi) thµnh phÇn b»ng nhau:- PhÇn 1: Ph¶n øng víi dung dÞch HCl thu îc 2,128 lit H2 (®ktc)- PhÇn 2: Ph¶n øng víi HNO3 thu îc 1,972 lit NO(®ktc)a/ X¸c ®Þnh kim lo¹i R.b/ TÝnh thµnh phÇn theo khèi îng mçi kim lo¹i trong hçn hîp A.H íng dÉn:a/ Gäi 2x, 2y (mol) lµ sè mol Fe, cã trong hçn hîp --> Sè mol Fe,R trong 1/2 hçn hîp lµ x, y.ViÕt c¸c PTHH x¶y ra:LËp c¸c ph ¬ng tr×nh to¸n häc;mhh 56.2x 2y.MR (I)nH2 ny/2 0,095 (II)nNO ny/3 0,08 (III)Gi¶i hÖ ph ¬ng tr×nh ta îc: MR 9n (víi lµ ho¸ trÞ cña R)LËp b¶ng: Víi th× MR 27 lµ phï hîp. VËy lµ nh«m(Al)b/ %Fe 46,54% vµ %Al 53,46%.Chuyªn ®Ò 7: axit t¸c dông víi baz¬(Bµi to¸n hçn hîp axit t¸c dông víi hçn hîp baz¬)* Axit ®¬n: HCl, HBr, HI, HNO3 Ta cã nH nA xit Axit ®a: H2 SO4 H3 PO4 H2 SO3 Ta cã nH 2nA xit hoÆc nH 3nA xit* Baz¬ ®¬n: KOH, NaOH, LiOH. Ta cã nOH 2nBaZ¬ Baz¬ ®a: Ba(OH)2 Ca(OH)2 Ta cã nOH 2nBaZ¬ PTHH cña ph¶n øng trung hoµ: OH  H2 O* trong mét hçn hîp mµ cã nhiÒu ph¶n øng x¶y ra th× ph¶n øng trung hoµ îc tiªn x¶y ra tr íc.C¸ch lµm:- ViÕt c¸c PTHH x¶y ra.- §Æt Èn sè nÕu bµi to¸n lµ hçn hîp.- LËp ph ¬ng tr×nh to¸n häc- Gi¶i ph ¬ng tr×nh to¸n häc, t×m Èn.- TÝnh to¸n theo yªu cÇu cña bµi.L ý:- Khi gÆp dung dÞch hçn hîp c¸c axit t¸c dông víi hçn hîp c¸cbaz¬ th× dïng ph ¬ng ph¸p ®Æt c«ng thøc ¬ng ¬ng cho axitvµ baz¬.- §Æt thÓ tÝch dung dÞch cÇn t×m lµ V(lit)- T×m cÇn nhí: nHX nMOH .Bµi tËp :Cho tõ tõ dung dÞch H2 SO4 vµo dung dÞch NaOH th× cã c¸c ph¶nøng x¶y ra:Ph¶n øng tiªn t¹o ra muèi trung hoµ tr íc.H2 SO4 2NaOH  Na2 SO4 H2 Sau ®ã khi sè mol H2 SO4 sè mol NaOH th× cã ph¶n øngH2 SO4 NaOH  NaHSO4 H2 íng gi¶i xÐt tû lÖ sè mol ®Ó viÕt PTHH x¶y ra. §Æt 42SOHNaOHnn NÕu th× chØ cã ph¶n øng (2) vµ cã thÓ H2 SO4 .- NÕu th× chØ cã ph¶n øng (1) vµ cã thÓ NaOH.- NÕu th× cã c¶ ph¶n øng (1) vµ (2) trªn. Ng îc l¹i:Cho tõ tõ dung dÞch NaOH vµo dung dÞch H2 SO4 th× cã c¸c ph¶nøng x¶y ra:Ph¶n øng tiªn t¹o ra muèi axit tr íc.H2 SO4 NaOH  NaHSO4 H2 !Vµ sau ®ã NaOH NaHSO4  Na2 SO4 H2 !HoÆc dùa vµo sè mol H2 SO4 vµ sè mol NaOH hoÆc sè mol Na2 SO4vµ NaHSO4 t¹o thµnh sau ph¶n øng ®Ó lËp c¸c ph ¬ng tr×nh to¸nhäc vµ gi¶i. §Æt Èn x, lÇn ît lµ sè mol cña Na2 SO4 vµ NaHSO4 t¹o thµnh sau ph¶n øng.Bµi tËp ¸p dông:Bµi 1: CÇn dïng bao nhiªu ml dung dÞch KOH 1,5M ®Ó trung hoµ300ml dung dÞch chøa H2 SO4 0,75M vµ HCl 1,5M.§¸p sè: Vdd KOH 1,5M 0,6(lit)Bµi 2: §Ó trung hoµ 10ml dung dÞch hçn hîp axit gåm H2 SO4 vµ HClcÇn dïng 40ml dung dÞch NaOH 0,5M. MÆt kh¸c lÊy 100ml dungdÞch axit ®em trung hoµ mét îng xót võa ®ñ råi c« c¹n th× thu -îc 13,2g muèi khan. TÝnh nång ®é mol/l cña mçi axÝt trong dungdÞch ban ®Çu.H íng dÉn:§Æt x, lÇn ît lµ nång ®é mol/lit cña axit H2 SO4 vµ axit HClViÕt PTHH.LËp hÖ ph ¬ng tr×nh:2x 0,02 (I)142x 58,5y 1,32 (II)Gi¶i ph ¬ng tr×nh ta îc:Nång ®é cña axit HCl lµ 0,8M vµ nång ®é cña axit H2 SO4 lµ 0,6M.Bµi 3: CÇn bao nhiªu ml dung dÞch NaOH 0,75M ®Ó trung hoµ400ml hçn hîp dung dÞch axit gåm H2 SO4 0,5M vµ HCl 1M.§¸p sè: VNaOH 1,07 litBµi 4: §Ó trung hoµ 50ml dung dÞch hçn hîp axit gåm H2 SO4 vµ HClcÇn dïng 200ml dung dÞch NaOH 1M. MÆt kh¸c lÊy 100ml dungdÞch hçn hîp axit trªn ®em trung hoµ víi mét îng dung dÞch NaOHvõa ®ñ råi c« c¹n th× thu îc 24,65g muèi khan. TÝnh nång ®émol/l cña mçi axit trong dung dÞch ban ®Çu.§¸p sè: Nång ®é cña axit HCl lµ 3M vµ nång ®é cña axit H2 SO4 lµ0,5MBµi 5: Mét dung dÞch chøa HCl vµ H2 SO4 theo tØ lÖ sè mol 3:1,biÕt 100ml dung dÞch îc trung hoµ bëi 50ml dung dÞch NaOHcã chøa 20g NaOH/lit.a/ TÝnh nång ®é mol cña mçi axit trong A.b/ 200ml dung dÞch ph¶n øng võa ®ñ víi bao nhiªu ml dung dÞchbaz¬ chøa NaOH 0,2M vµ Ba(OH)2 0,1M.c/ TÝnh tæng khèi îng muèi thu îc sau ph¶n øng gi÷a dungdÞch vµ B.H íng dÉn:a/ Theo bµi ra ta cã:nHCl nH2 SO4 3:1§Æt lµ sè mol cña H2 SO4 (A1 ), th× 3x lµ sè mol cña HCl (A2 )Sè mol NaOH cã trong lÝt dung dÞch lµ:nNaOH 20 40 0,5 mol )Nång ®é mol/lit cña dung dÞch NaOH lµ:CM NaOH 0,5 0,5MSè mol NaOH ®· dung trong ph¶n øng trung hoµ lµ:nNaOH 0,05 0,5 0,025 molPTHH x¶y ra :HCl NaOH  NaCl H2 (1) 3x 3xH2 SO4 2NaOH  Na2 SO4 2H2 (2) 2xTõ PTHH vµ ta cã 3x 2x 0,025 <--> 5x 0,025 0,005 VËy nH2 SO4 0,005 mol nHCl 3x 3*0,005 0,015 molNång ®é cña c¸c chÊt cã dung dÞch lµ:CM A1 0,005 0,1 0,05M vµ CM A2 0,015 0,1 0,15Mb/ §Æt HA lµ axit ®¹i diÖn cho axit ®· cho. Trong 200 ml dung dÞch cã:nHA nHCl 2nH2 SO4 0,015*0,2 0,05*0,2*2 0,05 mol§Æt MOH lµ baz¬ ®¹i diÖn vµ V(lit) lµ thÓ tÝch cña dung dÞch chøa baz¬ ®· cho:nMOH nNaOH 2nBa(OH)2 0,2 0,1 0,4 VPTP¦ trung hoµ: HA MOH  MA H2 (3) Theo PTP¦ ta cã nMOH nHA 0,05 molVËy: 0,4V 0,05 0,125 lit 125 mlc/ Theo kÕt qu¶ cña c©u ta cã:nNaOH 0,125 0,2 0,025 mol vµ nBa(OH)2 0,125 0,1 0,0125 molnHCl 0,2 0,015 0,03 mol vµ nH2 SO4 0,2 0,05 0,01 mol V× P¦ trªn lµ ph¶n øng trung hoµ nªn c¸c chÊt tham gia ph¶n øng ®Òu t¸c dông hÕt nªn dï ph¶n øng nµo x¶y ra tr íc th× khèi îng muèi thu îc sau cïng vÉn kh«ng thay ®æi hay nã îc b¶o toµn. mhh muèi mSO4 mNa mBa mCl 0,01*96 0,025*23 0,0125*137 0,03*35,5 0,96 1,065 0,575 1,7125 4,3125 gamHoÆc tõ:n NaOH 0,125 0,2 0,025 mol mNaOH 0,025 40 1gn Ba(OH)2 0,125 0,1 0,0125 mol mBa (OH)2 0,0125 171 2,1375gn HCl 0,2 0,015 0,03 mol mHCl 0,03 36,5 1,095g H2 SO4 0,2 0,05 0,01 mol mH2 SO4 0,01 98 0,98g¸ dông ®l BTKL ta cã: mhh muèi mNaOH mBa (OH)2 mHCl mH2 SO4- mH2 OV× sè mol: nH2 nMOH nHA 0,05 mol. mH2 0,05 *18 0,9gVËy ta cã: mhh muèi 2,1375 1,095 0,98 0,9 4,3125 gam.Bµi 6: TÝnh nång ®é mol/l cña dung dÞch H2 SO4 vµ NaOH biÕt r»ng:- 30ml dung dÞch NaOH îc trung hoµ hÕt bëi 200ml dung dÞch NaOH vµ 10ml dung dÞch KOH 2M.- 30ml dung dÞch NaOH îc trung hoµ hÕt bëi 20ml dung dÞch H2 SO4 vµ 5ml dung dÞch HCl 1M.§¸p sè: Nång ®é cña axit H2 SO4 lµ 0,7M vµ nång ®é cña dung dÞch NaOH lµ 1,1M.Bµi 7: TÝnh nång ®é mol/l cña dung dÞch HNO3 vµ dung dÞch KOH biÕt:- 20ml dung dÞch HNO3 îc trung hoµ hÕt bëi 60ml dung dÞch KOH.- 20ml dung dÞch HNO3 sau khi t¸c dông hÕt víi 2g CuO th× îc trung hoµ hÕt bëi 10ml dung dÞch KOH.§¸p sè: Nång ®é dung dÞch HNO3 lµ 3M vµ nång ®é dung dÞch KOHlµ 1M.Bµi 8: Mét dd chøa HNO3 vµ HCl theo tØ lÖ (mol).a/ BiÕt r»ng khi cho 200ml dd t¸c dông víi 100ml dd NaOH 1M, th× îng axit trong t¸c dông võa ®ñ víi 50ml Ba(OH)2 0,2M. TÝnh nång ®é mol/lit cña mçi axit trong dd A.b/ NÕu trén 500ml dd víi 100ml dd chøa NaOH 1M vµ Ba(OH)2 0,5M. Hái dd thu îc cã tÝnh axit hay baz¬ ?c/ Ph¶i thªm vµo dd bao nhiªu lit dd hoÆc ®Ó cã îc dd trung hoµ.§/S: a/ CM HCl 0,2M CM H2 SO4 0,4Mb/ dd cã tÝnh axit, sè mol axit lµ 0,1 mol.c/ Ph¶i thªm vµo dd víi thÓ tÝch lµ 50 ml dd B.Bµi 9: Hoµ tan 8g hçn hîp hi®roxit kim lo¹i kiÒm nguyªn chÊt thµnh 100ml dung dÞch X.a/ 100ml dung dÞch îc trung hoµ võa ®ñ bëi 800ml dung dÞch axit axªtic CH3 COOH, cho 14,72g hçn hîp muèi. T×m tæng sè mol hai hi®roxit kim lo¹i kiÒm cã trong 8g hçn hîp. T×m nång ®é mol/l cña dung dÞch CH3 COOH.b/ X¸c ®Þnh tªn hai kim lo¹i kiÒm biÕt chóng thuéc chu k× kÕ tiÕp trong b¶ng tuÇn hoµn. T×m khèi îng tõng hi®roxit trong 8g hçn hîp.H íng dÉn:Gäi A, lµ kÝ hiÖu cña kim lo¹i kiÒm còng chÝnh lµ kÝ hiÖu KLNT ).Gi¶ sö MA MB vµ lµ kÝ hiÖu chung cña kim lo¹i ---> MA MR MB Trong 8g hçn hîp cã mol ROH.a/ Nång ®é mol/l cña CH3 COOH 0,16 0,8 0,2Mb/ MR 33 ---> MA 23(Na) vµ MB 39(K)mNaOH 2,4g vµ mKOH 5,6g.Chuyªn ®Ò 8:axit t¸c dông víi muèi1/ Ph©n lo¹i axitGåm lo¹i axit t¸c dông víi muèi.a/ Axit lo¹i 1:- Th êng gÆp lµ HCl, H2 SO4 lo·ng, HBr,..- Ph¶n øng x¶y ra theo c¬ chÕ trao ®æi.b/ Axit lo¹i 2:- Lµ c¸c axit cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh: HNO3 H2 SO4 ®Æc.- Ph¶n øng x¶y ra theo c¬ chÕ ph¶n øng oxi ho¸ khö.c/ Axit lo¹i 3:- Lµ c¸c axit cã tÝnh khö.- Th êng gÆp lµ HCl, HI, H2 S.- Ph¶n øng x¶y ra theo c¬ chÕ ph¶n øng oxi ho¸ khö.2/ C«ng thøc ph¶n øng.a/ C«ng thøc 1:Muèi Axit ---> Muèi míi Axit míi.§iÒu kiÖn: S¶n phÈm ph¶i cã:- KÕt tña.- HoÆc cã chÊt bay h¬i(khÝ).- HoÆc chÊt ®iÖn li yÕu h¬n.§Æc biÖt: C¸c muèi sunfua cña kim lo¹i kÓ tõ Pb trë vÒ sau kh«ng ph¶n øng víi axit lo¹i 1.VÝ dô: Na2 CO3 2HCl ---> 2NaCl H2 CO2 (k) BaCl2 H2 SO4 ---> BaSO4(r) 2HClb/ C«ng thøc 2:Muèi Axit lo¹i ---> Muèi H2 s¶n phÈm khö.§iÒu kiÖn:- Muèi ph¶i cã tÝnh khö.- Muèi sinh ra sau ph¶n øng th× nguyªn tö kim lo¹i trong muèi ph¶i cã ho¸ trÞ cao nhÊt.Chó ý: Cã nhãm muèi ®em ph¶n øng.- Víi c¸c muèi: CO3 2-, NO3 -, SO4 2-, Cl .+ §iÒu kiÖn: Kim lo¹i trong muèi ph¶i lµ kim lo¹i ®a ho¸ trÞ vµ ho¸ trÞ cña kim lo¹i trong muèi tr íc ph¶i øng kh«ng cao nhÊt.- Víi c¸c muèi: SO3 2-, 2-, S2 -.+ Ph¶n øng lu«n x¶y ra theo c«ng thøc trªn víi tÊt c¶ c¸c kim lo¹i.c/ C«ng thøc 3:Th êng gÆp víi c¸c muèi s¾t(III). Ph¶n øng x¶y ra theo quy t¾c 2.(lµph¶n øng oxi ho¸ khö)2FeCl3 H2 ---> 2FeCl2 S(r) 2HCl.Chó ý: