Soạn bài lớp 7: Cách lập ý của bài văn biểu cảm

Soạn bài: Cách lập của bài văn biểu cảmCÁCH LẬP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢMI. KIẾN THỨC CƠ BẢN1. Những cách lập thường gặp của bài văn biểu cảma) Liên hệ hiện tại với tương lai- Đọc đoạn văn sau và cho biết việc liên tưởng đến tương lai công nghiệp hoá đã khơi gợicho tác giả những cảm xúc gì về cây tre?Các em, các em rồi đây lớn lên, sẽ quen dần với sắt, thép và xi măng cốt sắt.Nhưng, nứa, tre, sẽ còn mãi với các em, còn mãi với dân tộc Việt Nam, chia bùi sẻ ngọtcủa những ngày mai tươi hát, còn mãi với chúng ta, vui hạnh phúc, hoà bình.Ngày mai, trên đất nước này, sắt, thép có thể nhiều hơn tre, nứa. Nhưng trên đường ta dấnbước, tre xanh vẫn là bóng mát. Tre vẫn mang khúc nhạc tâm tình. Tre sẽ càng tươinhững cổng chào thắng lợi. Những chiếc đu tre vẫn dướn lên bay bổng. Tiếng sáo diều trecao vút mãi.Cây tre Việt Nam! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm. Cây tremang những đức tính của người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam.(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)Gợi ý: Liên tưởng đến tương lai để khẳng định sự gắn bó mãi mãi của cây tre với cuộcsống của người Việt Nam. Tre đã từng giúp ích rất nhiều cho người dân trong lao độngsản xuất và chiến đấu, trong bối cảnh công nghiệp hoá, vẻ đẹp của tre mang đậm nghĩabiểu trưng cho nét đẹp tinh thần của người Việt Nam.- Tác giả đã biểu cảm trực tiếp bằng những biện pháp nào?Tác giả đã bày tỏ tình cảm ngợi ca của mình đối với cây tre thông qua việc phân tíchnhững nét đẹp, công dụng riêng của nó và thể hiện sự nâng niu trân trọng bằng những lờicảm thán, lời văn thiết tha, hình ảnh cây tre điệp lại nhiều lần,...b) Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ hiện tạiĐọc đoạn văn sau và cho biết tác giả đã thể hiện tình cảm gì? Tình cảm ấy hướng tới đốitượng nào và được thể hiện bằng cách nào? Việc hồi tưởng quá khứ đã gợi lên cảm xúc gìcho tác giả?Trong các món đồ chơi, tôi say mê nhất là con gà đất: một chú trống đẹp mã, oai vệ vớiDoc24.vnchiếc kèn lá tơi cài vào ức để tạo ra tiếng gáy. Đến bây giờ tôi vẫn còn cảm nhận đượcniềm vui kì diệu ấy tái sinh trong tâm hồn, khi nhớ lại buổi sáng sớm, tôi mang con gà rađứng trước thềm, ấp nó giữa lòng bàn tay, dồn hơi đầy ngực, ngửa mặt lên trời và gậpngười dần dần lúc hạ giọng, giống như dáng điệu con gà lúc gáy. Còn gì vui hơn vớimột đứa bé, khi nó được hoá thân thành con gà trống để dõng dạc cất lên điệu nhạc sớmmai: "ó... ò... o"! Bao giờ tôi cũng thử rất lâu để chọn được một con gà đất có giọng trầm;biết cách bụm hai bàn tay để điều khiển giọng gáy thật sinh động, giống như người nghệsĩ thổi kèn đồng.Bây giờ tôi hiểu ra, những đồ chơi trẻ con thời ấy rất hấp dẫn bởi chính tính mong manhcủa chúng. Chiếc trống lùng tung bị thủng trong chốc lát, con ve bị đứt dây, con gà đất rồicũng vỡ trên tay đứa bé. Vâng, thử tưởng tượng một quả bong bóng không bao giờ vỡ,không thể bay mất, nó cứ còn mãi như một vật lì lợm... Ôi, nếu thế thì còn đâu là quảbong bóng bay? Đồ chơi trẻ con, đó là nỗi vui mừng khi có được trong tay, và còn là nỗitiếc nuối khi bỗng dưng bị mất nó. Những con gà đất lần lượt vỡ dọc theo tuổi thơ mãi đểlại trong tôi một nỗi gì sâu thẳm, giống như một linh hồn.(Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường, Người ham chơi)Gợi ý: Tác giả thể hiện sự say mê với trò chơi gà đất trong niềm hoài nhớ da diết, lắngsâu. Trong dòng hồi nhớ ấy, những hình ảnh của trò chơi tuổi thơ hiện lên với một vẻ đẹpkì diệu, mang màu sắc lung linh của tâm tưởng nhớ nhung, nhuốm màu sắc triết lí sâu xacủa một tâm hồn đã từng trải,... Lưu đến sự chuyển mạch cảm xúc từ hồi nhớ quá khứđến suy nghĩ hiện tại: "Bây giờ tôi hiểu ra,...".c) Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn, mong ướcĐọc các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:(1) Cô vừa đi vừa hỏi tôi:- Bây giờ em đã giải được những bài toán khó, đã làm được những bài luận dài rồi đấy.Vậy em còn yêu mến cô giáo cũ của em nữa không?Và khi xuống đến chân cầu thang, cô nói to với tôi:- Đừng quên cô nhé!Ôi! Cô giáo rất tốt của em, không, chẳng bao giờ, chẳng bao giờ em lại quên cô được!Sau này, khi em đã lớn, em vẫn sẽ nhớ đến cô, và em sẽ tìm gặp cô giữa một đám học trònhỏ. Mỗi bận đi ngang qua một trường học và nghe tiếng một cô giáo giảng bài, em sẽtưởng chừng như nghe tiếng nói của cô. Em sẽ nhớ lại hai năm ngồi trong lớp học của cô,ở đó, em đã học được bao nhiêu điều bổ ích; đó, em đã bao nhiêu lần nhìn thấy cô mệtDoc24.vnnhọc và đau đớn, nhưng luôn luôn theo dõi lớp học, luôn luôn yêu thương mọi người. Côđã thất vọng khi thấy một em bé cứ cầm sai cây bút khi viết mà không sao mà uốn nắn lạiđược; cô đã lo lắng cho chúng em đến biến sắc mặt khi các vị thanh tra vào lớp và hỏi bàichúng em; cô lấy làm sung sướng khi chúng em đạt được những kết quả xuất sắc. Lúcnào cô cũng có lòng tốt và dịu hiền như một người mẹ.Không bao giờ, phải, không bao giờ em lại có thể quên cô được, cô giáo yêu quý của em!( Ét-môn-đô đơ A-mi-xi, Những tấm lòng cao cả)- Để bộc lộ lòng yêu mến của mình với cô giáo, người viết đã làm thế nào? Nhận xét vềcách thể hiện tình cảm của người viết.Gợi ý: Người viết đã bày tỏ tình cảm yêu mến của mình với cô giáo bắt đầu từ một tìnhhuống (lời nói của cô giáo). Tình cảm sâu sắc ấy được bộc lộ qua những kỉ niệm mà tácgiả gợi lại.(2) Chao ôi, mùa thu biên giới, người và cảnh thật là hết chỗ trữ tình. Trên các triền núiláng giềng, nắng hanh như rây bột nghệ, và đá núi lượn chạy như xô bồ những con sóngđời đời không chịu tan. Nhìn sóng đá các triền núi bạn, thấy như biển cả đang vỗ bờ màsao tự nhiên phim lại mất hẳn đi cái phần lồng tiếng. Ngồi trên núi cao mùa thu, nhìn rasóng núi tứ bề, cứ thấy nhớ biển, nghĩ về bờ biển. Lũng Cú cao hơn mặt biển khoảng haingàn thước và nằm vĩ tuyến 23 độ lẻ 22 phút. Thẳng buông một quả dọi thả lên tấm bảnđồ đất nước treo trên tường, cứ thẳng từ mũi núi này mà đổ xuôi xuống thấu vào vùng lầyphù sa đen chỗ vĩ tuyến độ rưỡi gì đó, thì là đúng mũi Cà Mau đó rồi. đây rừng củalâm nghiệp bảo vệ rừng ngày càng lấn núi, và trong chỗ tít tắp chân trời Cà Mau kia thìđất càng ngày càng lấn biển. Tổ quốc ta ngày càng xanh vui và ngày càng cao lớn mãilên. đây chim hoạ mi rất nhiều. trong mũi biển xa xôi Cà Mau thì cá múa trong luồngrạch, lòng kênh. Anh Sáu tập kết ra Bắc bảo tôi rằng đi trên cát cho giỏi, cát không níuđược chân mình lại thì đi vã bộ nửa ngày mới qua thấu xóm mũi biển. Và chỗ xóm ÔngTrang tận cùng Cà Mau, có bà mẹ chiến sĩ lúc nào cũng đầy một sân tôm khô và bongbóng cá đường để dành cho bất cứ người yêu nước nào. trong ấy, cá thành ra một thứchim bay ngược lên cành đước lòng kênh. Lòng kênh là một hành lang đước, chiếu thẳngống nhòm ra thì thấy đầu đằng kia hành lang, cù lao Hòn Khoai nhấp nhô như một tinhthể nhỏ đang bơi bơi về đất liền quê mẹ. Châu cha, hôm nào đất nước yên hàn, tôi nghĩrằng mình phải có những chuyến tàu bay trực thăng tốc hành đi thẳng từ mũi Cà Mau ramũi Lũng Cú, cứ chiếu thẳng hướng Bắc mà đi, rồi đổ xuống cái vạt núi Lũng Cú đangbốc khói lam chiều này. Bà má Nam Bộ muốn trồng cây đước bờ Hồ Kiếm, xin má cứđem trồng; nhưng tôi muốn người Cà Mau ra thăm chỗ xa cao nhất miền Bắc hãy đem tớiDoc24.vnLũng Cú đây ít tôm ít cá, và một cái lồng ấp đã đượm cháy sẵn mấy hòn than đước.(Theo Nguyễn Tuân, Mõm Lũng Cú tột Bắc)- Qua việc liên tưởng từ Lũng Cú, cực Bắc của Tổ quốc tới Cà Mau tác giả đã thể hiệntình cảm gì?Gợi ý: Bằng sự liên tưởng từ Lũng Cú, cực Bắc của Tổ quốc tới Cà Mau tác giả đã thểhiện tình yêu đất nước, ước mong về tương lai, nhắn nhủ ân tình Nam Bắc sâu nặng,bền chặt.d) Quan sát, suy ngẫmĐọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:U tôi đã đi ngủ từ lâu. Nhưng tôi buông bút, nhìn ra bốn bên, chỗ nào cũng thấy bóng u.Cái bóng đen đủi, hoà lẫn với bóng tối, vẽ lên một khuôn mặt trăng trắng với đôi mắtnhỏ, lòng đen như nhuộm màu nâu đồng. Cái bóng mơ hồ yêu dấu ấy đứng bên cạnh lớplớp những ngày tháng ngậm ngùi đói khổ, những năm này năm khác qua đi trong cơnthấp thỏm đợi chờ dài dặc mang ngấn nước mắt và tiếng thở dài. Người ta, nhiều lúcnhàn, quây quần bên cạnh người thân, nhưng không mấy khi lại tỉ mỉ vẩn vơ mà nhìnngắm những người yêu mến của ta. Cho nên thỉnh thoảng tôi sực nhớ, tôi chợt nhìn u, tôibỗng giật mình tôi ngờ ngợ như người ngồi trước mặt đây không phải là tôi. Có đâu utôi lại thế kia. Tóc đường ngôi của tôi lốm đốm, rụng, chỉ còn lưa thưa. Lúc tôi cười,nếp nhăn đuôi con mắt nheo lại, xếp lên nhau, đến khi hết cười cũng còn hằn những vếtrạn khía quanh xuống hai bên gò má. Hàm răng trên của tôi hểnh khuyết ba lỗ đã mấynăm nay. tôi già đi từ bao giờ? tôi đã già đi lúc nào? Tôi thực không hay.(Theo Tô Hoài, Cỏ dại)- Hình ảnh "u tôi" đã được miêu tả như thế nào?- Nhận xét về cách bày tỏ tình cảm của tác giả.Gợi ý: Bằng sự quan sát tinh tế hình ảnh "u tôi" đã được khắc hoạ đan lồng với những lờinhận xét sắc xảo, thấm đẫm tình thương yêu, tác giả đã thể hiện tình cảm sâu nặng củamình với người mẹ. Hình ảnh "u tôi" hiện ra càng rõ nét bao nhiêu, nhận xét càng chânthực, sắc sảo bao nhiêu thì tình thương yêu càng sâu sắc bấy nhiêu.II. RÈN LUYỆN KĨ NĂNGTập lập bài văn biểu cảm theo các đề sau:a) Cảm xúc về vườn nhà.Doc24.vnb) Cảm xúc về con vật nuôi (con bò, con chó, con mèo,...)c) Cảm xúc về người thân.d) Cảm nghĩ về mái trường thân yêu.Gợi ý: Để có thể lập được cho bài văn của mình, trước hết phải xác định được đốitượng biểu cảm trung tâm của bài văn (về ai? cái gì? chuyện gì?) và định hướng đượcmàu sắc tình cảm sẽ bộc lộ về đối tượng ấy (tình thương yêu, quý trọng, gắn bó thânthiết,... hay hòa trộn tất cả mọi tình cảm?). Tiếp đến, phải xác định cách thể hiện tìnhcảm: trực tiếp hay gián tiếp, sử dụng liên hệ với tương lai; hồi tưởng quá khứ, suy nghĩhiện tại; tưởng tượng tình huống, hứa hẹn, mong ước;quan sát, suy ngẫm như thế nào.Không thể lập được cho bài văn biểu cảm nếu không dự tính ra được cách biểu cảm.Cần cân nhắc về đối tượng biểu cảm, màu sắc tình cảm định thể hiện để lựa chọn cáchbiểu cảm cho phù hợp.Doc24.vnTrên đây chỉ là phần trích dẫn 10 trang đầu của tài liệu và có thế hiển thị lỗi font, bạn muốn xem đầyđủ tài liệu gốc thì ấn vào nút Tải về phía dưới.