Soạn bài lớp 6: Tính từ và cụm tính từ

Soạn bài: Tính từ và cụm tính từTÍNH TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪI. KIẾN THỨC CƠ BẢN1. Đặc điểm của tính từa) Trong câu sau, những từ nào là tính từ:(1) Ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung và nó thì oai như một vị chúatể.(Ếch ngồi đáy giếng)(2) Nắng nhạt ngả màu vàng hoe. Trong vườn lắc lư những chùm quả xoan vàng lịm [...].Từng chiếc lá mít vàng ối. Tàu đu đủ, chiếc lá sắn héo lại mở năm cánh vàng tươi.(Tô Hoài)- Các tính từ: bé, oai (1); vàng hoe, vàng lịm, vàng ối, vàng tươi (2).b) Kể thêm một số tính từ mà em biết và nêu nhận xét về nghĩa khái quát của chúng.Gợi ý:- Dựa theo chủ đề để kể các tính từ, chẳng hạn: chỉ tính tình (nóng nảy, nết na, thuỳmị,...), chỉ âm thanh (nhẹ, êm đềm, vang, chói,...), bộc lộ sự đánh giá (xấu, đẹp, ác,hiền,...), chỉ sắc thái (tươi tắn, rũ, hớn hở,...),....- Về nghĩa khái quát của tính từ: chỉ đặc điểm, tính chất của sự vật, hành động, trạngthái,...c) Thử cho hai từ "đi" và "đẹp" kết hợp với các từ đã, sẽ, đang, cũng, vẫn rồi rút ra nhậnxét so sánh về khả năng kết hợp của động từ, tính từ với các từ này.Gợi ý:- Có thể kết hợp: đã, sẽ, đang, cũng, vẫn đi; đã, sẽ, đang, cũng, vẫn đẹp- Như vậy, tính từ và động từ đều có khả năng kết hợp được với các từ đã, sẽ, đang, cũng,vẫn.d) Thử lấy những tính từ và động từ mà em biết rồi cho chúng kết hợp với các từ hãy,chớ, đừng. So với động từ, khả năng kết hợp của tính từ với các từ này thế nào?Gợi ý: Tính từ hạn chế hơn so với động từ về khả năng kết hợp với các từ hãy, chớ, đừng.đ) Cho các từ Bông hoa, Cô bé, tím, múa, ngoan ngoãn, rụng. Hãy ghép các từ để tạoDoc24.vnthành câu hoàn chỉnh. Từ đó nhận xét về khả năng làm vị ngữ trong câu của tính từ so vớiđộng từ.Gợi ý:- Có thể ghép thành các câu:+ Cô bé múa.+ Bông hoa rụng.Cả hai trường hợp ghép các từ thành câu đều có động từ làm vị ngữ mà không cần thêmtừ. Còn nếu ghép các tính từ tím, ngoan ngoãn mà không thêm từ thì chúng ta chỉ đượccác cụm từ: Bông hoa tím; Cô bé ngoan ngoãn. Để các cụm này thành câu, phải có thêmcác từ khác nữa, chẳng hạn: Bông hoa tím rất đẹp; Cô bé này rất ngoan ngoãn. Như vậy,so với động từ, khả năng làm vị ngữ của tính từ hạn chế hơn.e) Tính từ có thể làm chủ ngữ không? Hãy lấy ví dụ một câu có tính từ làm chủ ngữ.Tính từ có thể đảm nhiệm chức vụ chủ ngữ trong câu, ví dụ: Hấp tấp là nhược điểm củanhiều học sinh.2. Phân loại tính từa) Trong các tính từ bé, oai; vàng hoe, vàng lịm, vàng ối, vàng tươi, từ nào có thể kết hợpđược với các từ rất, hơi, khá, lắm, quá,... từ nào không?Gợi ý:- Các từ kết hợp được với từ chỉ mức độ là: bé, oai;- Các từ không kết hợp được với từ chỉ mức độ: vàng hoe, vàng lịm, vàng ối, vàng tươi.b) Nhận xét về những đặc điểm mà hai nhóm tính từ trên chỉ ra.Nhóm có thể kết hợp với từ chỉ mức độ là những tính từ chỉ đặc điểm tương đối. Các tínhtừ không thể kết hợp với từ chỉ mức độ là loại tính từ chỉ mức độ tuyệt đối. Đây là hailoại cơ bản của tính từ.3. Cụm tính từa) Căn cứ vào các từ in đậm, hãy xác định cụm tính từ trong các câu sau:(1) Cuối buổi chiều, Huế thường trở về trong một vẻ yên tĩnh lạ lùng đến nỗi tôi cảm thấyhình như có một cái gì đang lắng xuống thêm một chút nữa trong thành phố ốn đã rấtyên tĩnh này.(Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường)Doc24.vn(2) [...] Trời bây giờ trong vắt, thăm thẳm và cao, mặt trăng nhỏ lại, sáng vằng vặc ởtrên không.(Thạch Lam)Gợi ý: vốn đã rất yên tĩnh; nhỏ lại; sáng vằng vặc trên không.b) Xếp các cụm tính từ vừa tìm được vào mô hình sau:Phụ trước Trung tâm Phụ sauvốn đã rất yên tĩnh.......c) Các từ ngữ phụ trước và sau bổ sung nghĩa gì cho tính từ trung tâm?II. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG1. Xác định các cụm tính từ trong các câu sau và đặt chúng vào mô hình:a) Nó sun sun như con đỉa.b) Nó chần chẫn như cái đòn càn.c) Nó bè bè như cái quạt thóc.d) Nó sừng sững như cái cột đình.đ) Nó tun tủn như cái chổi sể cùn.Gợi ý:Phụ trước Trung tâm Phụ sausun sun như con đỉachần chẫn như cái đòn cànbè bè như cái quạt thócsừng sững như cái cột đìnhtun tủn như cái chổi sể cùn2. Những câu có cụm tính từ trên được trích trong truyện Thầy bói xem voi, hãy nhận xétvề sức gây cười của các cụm từ này.Gợi ý: Các tính từ đều là từ láy lớp từ có sức gợi tả hình ảnh rất tinh tế trong tiếng Việt -Doc24.vncho thấy, các ông thầy bói đều nhận xét rất "chính xác" những gì mình sờ được. Tuynhiên, những hình ảnh chân thực được gợi ra bởi các cụm tính từ có phụ ngữ so sánh lạigây buồn cười, bởi vì chúng chỉ là những bộ phận của con voi, không thể lấy để thay thếcho hình ảnh của một con voi hoàn chỉnh. Các cụm tính từ đã góp phần đắc lực vào việcbiểu đạt sự phê phán nhận thức hạn hẹp, phiến diện, chủ quan của năm ông thầy bói mù.3. Hãy nhận xét về năm câu văn tả cảnh biển tương ứng với năm lần ông lão đánh cá rabiển, xin cá vàng làm thoả mãn lòng tham không đáy của mụ vợ trong truyện Ông lãođánh cá và con cá vàng. Các động từ và tính từ đã được sử dụng như thế nào?(1) Biển gợn sóng êm ả.(2) Biển xanh đã nổi sóng.(3) Biển xanh nổi sóng dữ dội.(4) Biển nổi sóng mù mịt.(5) Một cơn dông tố kinh khủng kéo đến, mặt biển nổi sóng ầm ầm.Gợi ý: Các động từ và tính từ đã được dùng theo mức độ tăng tiến như thế nào? Sắc tháicủa các động từ và tính từ có tác dụng gì trong việc thể hiện diễn biến của câu chuyện?Lưu mạch phát triển: gợn sóng êm nổi sóng nổi sóng dữ dội nổi sóng mù mịt nổisóng ầm ầm.4. Quá trình thay đổi từ không đến có, rồi từ có trở lại không trong đời sống của vợ chồngngười đánh cá (truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng) thể hiện qua cách dùng các tínhtừ trong những cụm danh từ sau đây như thế nào?a) Cái máng lợn đã sứt mẻ -> một cái máng lợn mới -> cái máng lợn sứt mẻ.b) Một túp lều nát -> một ngôi nhà đẹp -> một toà lâu đài to lớn-> một cung điện nguynga -> túp lều nát ngày xưa.Gợi ý: Xác định các tính từ, so sánh nghĩa, sắc thái của các tính từ. Lưu đến sự lặp lạicác tính từ dùng lần đầu lần cuối. Việc lặp lại các tính từ này có giá trị khắc hoạ, tô đậmhình ảnh biểu tượng, thể hiện chủ đề của truyện ra sao?Doc24.vnTrên đây chỉ là phần trích dẫn 10 trang đầu của tài liệu và có thế hiển thị lỗi font, bạn muốn xem đầyđủ tài liệu gốc thì ấn vào nút Tải về phía dưới.