SỌ DỪA

SỌ DỪA (Truyện cổ tích)I. VỀ THỂ LOẠI1. Truyện cổ tích là một loại truyện dân gian phản ánh cuộc sống hằngngày của nhân dân ta. Trong truyện có một số kiểu nhân vật chính: nhân vậtbất hạnh (người mồ côi, con riêng, người em út, người có hình dạng xấuxí,...), nhân vật có tài năng kì lạ, nhân vật thông minh, nhân vật ngốcnghếch, nhân vật là động vật (các con vật biết nói năng, có hoạt động và tínhcách như con người,...).Trong truyện cổ tích thường có những yếu tố hoangđường, kì ảo, đóng vai trò cán cân công lí, thể hiện khát vọngcông bằng, mơ ước và niềm tin của nhân dân về sự chiếnthắng của cái thiện đối với cái ác, cái tốt với cái xấu (1) ...2. Truyện cổ tích được chia làm ba loại:- Truyện cổ tích về loài vật: nhân vật chính là các con vật.Từ việc giải thích những đặc điểm, thói quen, quan hệ củacác con vật, tác giả dân gian đúc kết những kinh nghiệm vềthế giới loài vật và các vấn đề đạo đức, kinh nghiệm sốngtrong xã hội loài người.- Truyện cổ tích thần kì: có nhiều yếu tố thần kì, kể về cácnhân vật như người em út, người mồ côi, người có tài năng kìlạ...- Truyện cổ tích sinh hoạt kể về sự thông minh, sắc sảo,tài phân xử của các nhân vật gắn với đời thực, ít có hoặckhông có các yếu tố thần kì.II. KIẾN THỨC CƠ BẢN1. Sự ra đời của Sọ Dừa có những đặc điểm khác thường.Thứ nhất, sự mang thai của bà mẹ khác thường: uống nướcmưa cái sọ dừa bên gốc cây to. Thứ hai, hình dạng khi rađời khác thường: không chân không tay, tròn như một quảdừa. Thứ ba, tuy hình dạng khác thường nhưng Sọ Dừa biếtnói như người. Lớn lên vẫn không khác lúc nhỏ, "cứ lăn lônglốc trong nhà, chẳng làm được việc gì".Truyện kể về sự ra đời của Sọ Dừa, loại nhân vật ngay từkhi ra đời đã mang lốt xấu xí. Chính sự ra đời khác thường ấybao hàm khả năng mở ra những tình huống khác thường đểphát triển cốt truyện.2. Những chi tiết thể hiện sự tài giỏi của Sọ Dừa: chàngchăn bò rất giỏi, thổi sáo rất hay, tự tin (chăn bò, giục mẹ hỏicon gái phú ông làm vợ và lo đủ sính lễ theo điều kiện phúông đặt ra), thông minh (thi đỗ Trạng nguyên), có tài dự đoántương lai chính xác (khi đi xứ, đưa cho vợ một hòn đá lửa,một con dao và hai quả trứng gà, dặn vợ phải luôn giắt trongngười).Đọc truyện cổ tích Sọ Dừa có thể thấy mối quan hệ giữahình dạng bên ngoài và phẩm chất bên trong của nhân vật.Về hình thức bề ngoài, Sọ Dừa dị dạng (tròn như sọ dừa) đốilập với phẩm chất bên trong (thông minh, tài giỏi). Sự đối lậpgiữa hình dạng bên ngoài và phẩm chất bên trong của SọDừa khẳng định giá trị bản chất và chân chính của con người,đồng thời thể hiện ước mơ mãnh liệt về một sự đổi đời củangười xưa.3. Cô Út lấy Sọ Dừa vì: cô nhận biết được thực chất vẻ đẹpbên trong của Sọ Dừa "không phải người phàm trần".Khác với hai cô chị "ác nghiệt, kiêu kì, thường hắt hủi SọDừa; cô Út "hiền lành, tính hay thương người, đối đãi với SọDừa rất tử tế" ngay cả khi Sọ Dừa mới đến chăn bò và cònmang lốt xấu xí. Cô út là người thông minh, biết lo xa và xửtrí kịp thời trước tình huống hiểm nguy để thoát nạn (đâmchết cá, khoét bụng cá chui ra, cọ đá vào nhau bật lửa,nướng cá sống ăn qua ngày, chờ có thuyền đi qua thì gọi vàocứu). Có thể nói: đây là con người bằng tình thương, tình yêucon người để đi đến hạnh phúc, nên xứng đáng được hưởnghạnh phúc. Cùng với sự khẳng định tài năng đặc biệt củanhân vật Sọ Dừa, sự tô đậm những phẩm chất tốt đẹp củanhân vật cô út chính là dụng của tác giả dân gian, nhằmthể hiện ranh giới giữa cái tốt và cái xấu rõ nét hơn.4. Trong truyện, Sọ Dừa có hình dạng xấu xí nhưng cuốicùng đã được trút bỏ lốt, cùng cô út hưởng hạnh phúc, cònhai cô chị phải bỏ nhà trốn đi. Qua kết cục này, người laođộng xưa thể hiện những mơ ước về sự đổi đời: Sọ Dừa từthân phận thấp kém, xuất thân trong một gia đình đi ở, dịhình xấu xí... trở thành người đẹp đẽ, có tình thương vàthông minh tài giỏi, được hưởng hạnh phúc. Đồng thời, đócũng là mơ ước về sự công bằng: người thông minh, tài giỏithì được hưởng hạnh phúc, kẻ tham lam, độc ác thì bị trừngtrị đích đáng.5. Truyện Sọ Dừa đề cao, ca ngợi vẻ đẹp bên trong củacon người. Từ đó, truyện nêu một bài học kinh nghiệm khiđánh giá con người: phải xem xét toàn diện, không chỉ dừnglại biểu hiện bề ngoài. Đó là nghĩa nhân bản, thể hiệnđạo lý truyền thống của nhân dân. Truyện còn đề cao lòngnhân ái: "Thương người như thể thương thân". Chính lòngnhân ái sẽ đem lại hạnh phúc cho con người.Truyện khẳng định niềm tin vào sự chiến thắng cuối cùngcủa sự công bằng đối với những bất công, khẳng định sựchiến thắng của tình yêu chân chính đối với sự tham lam,độc ác.III. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG1. Tóm tắt:Có đôi vợ chồng già, phải đi cho nhà phú ông và hiếmmuộn con cái.Một hôm bà vợ vào rừng hái củi, uống nước trong cái sọdừa, về nhà có mang, ít lâu sau sinh ra một đứa bé kì dị,không chân không tay, tròn như một quả dừa. Thấy đứa bébiết nói, bà giữ lại nuôi và đặt luôn tên là Sọ Dừa.Thương mẹ vất vả, Sọ Dừa nhận thay mẹ chăn đàn bò nhàphú ông. Ba cô con gái nhà phú ông thay nhau đưa cơm choSọ Dừa. Hai cô chị kênh kiệu thường hắt hủi cậu, chỉ có cô útđối đãi với cậu tử tế.Phát hiện ra vẻ đẹp bên trong cái vẻ kì dị của Sọ Dừa, côút đem lòng thương yêu. Sọ Dừa nhờ mẹ đến hỏi. Phú ôngthách cưới thật to nhưng thấy Sọ Dừa mang đủ đồ thách cướiđến, đành phải gả cô út cho Sọ Dừa. Sọ Dừa hiện nguyên hìnhlàm một chàng trai trẻ đẹp khiến hai cô chị vô cùng ghen tức.Sọ Dừa thi đỗ Trạng nguyên và được nhà vua cử đi sứ.Trước khi đi chàng đưa cho vợ một hòn đá lửa, một con daovà hai quả trứng gà để đề phòng tai hoạ.Sọ Dừa đi vắng, hai người chị tìm cách hãm hại cô út, đẩycô xuống biển hòng cướp chồng em. Nhờ có các đồ vậtchồng đưa cho, cô út thoát chết, được chồng cứu trên đườngđi sứ về. Hai vợ chồng đoàn tụ. Hai cô chị thấy em khôngchết, xấu hổ bỏ nhà đi biệt tích.2. Lời kể:- Lời dẫn chuyện diễn cảm, chú các chỗ ngắt giọng khithay đổi tình huống và chọn giọng phù hợp với đặc điểm vàbiểu hiện của các nhân vật.- Lời Sọ Dừa khi thấy mẹ muốn vứt mình đi: "Mẹ ơi, con làngười đấy. Mẹ đừng vứt con đi tội nghiệp" kể bằng giọngvan nài, cầu khẩn.- Giọng than phiền của người mẹ, giọng kẻ cả, mỉa maicủa phú ông khi ra lời thách cưới, giọng trịch thượng, tỏ vẻkhinh miệt của phú ông khi muốn tìm cách nuốt lời hứa vớiSọ Dừa.(1) Theo tác giả Chu Xuân Diên:- Truyện cổ tích đã nảy sinh từ trong xã hội nguyên thuỷ, do đó có nhữngyếu tố phản ánh quan niệm thần thoại của nhân dân về các hiện tượng tựnhiên và xã hội có nghĩa ma thuật. Song truyện cổ tích phát triển chủ yếutrong xã hội có giai cấp nên chủ đề chủ yếu của nó là chủ đề xã hội, phảnánh nhận thức của nhân dân về cuộc sống xã hội muôn màu muôn vẻ vớinhững xung đột đặc trưng cho các thời kì lịch sử khi đã có chế độ tư hữu tàisản, có gia đình riêng, có mâu thuẫn giai cấp và đấu tranh giai cấp.– Truyện cổ tích biểu hiện cách nhìn hiện thực của nhân dân đối với thực tại,đồng thời nói lên những quan điểm đạo đức, những quan niệm về công lí xãhội và ước mơ về một cuộc sống tốt đẹp hơn cuộc sống hiện tại.– Truyện cổ tích là sản phẩm của trí tưởng tượng phong phú của nhân dân,và một bộ phận chủ yếu, yếu tố tưởng tượng thần kì tạo nên một đặc trưngnổi bật trong phương thức phản ánh hiện thực và ước mơ (( Từ điển vănhọc tập II, NXB Khoa học xã hội, H., 1984).Bàn về chức năng của truyện cổ tích, Gorki đã cho rằng:"Trên đời nàykhông có cái gì là không có tác dụng giáo dục, cũng khônglàm gì có những truyện cổ tích không chứa đựng những yếu tố "răn dạy",những yếu tố giáo dục. Trong các truyện cổ tích, điều trước tiên có tácdụng giáo dục là "sự hư cấu" cái khả năng kì diệu của trí óc chúng ta cóthể nhìn xa về phía trước sự kiện. Trí tưởng tượng phóng túng của nhữngngười kể truyện cổ tích đã biết đến những "tấm thảm biết bay' hàng chụcthế kỉ trước khi loài người phát minh ra máy bay, đã tiên đoán những tốc độdi chuyển kì diệu trong không gian từ rất lâu trước khi có máy hơi nước,máy nổ và máy điện Gorki bàn về văn học tập I, NXB Văn học, H.,1970).Trên đây chỉ là phần trích dẫn 10 trang đầu của tài liệu và có thế hiển thị lỗi font, bạn muốn xem đầyđủ tài liệu gốc thì ấn vào nút Tải về phía dưới.