Cộng đồng chia sẻ tri thức Lib24.vn

Ông già và biển cả (Hê-Minh-Uê)

Lý thuyết
Mục lục
* * * * *

Câu 1 (trang 135 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Hình ảnh những vòng lượn của con cá kiếm được nhắc đi nhắc lại trong đoạn văn gợi lên những đặc điểm gì về cuộc đấu giữa lão và con cá (thời điểm, phong độ, tư thế...)?

Hướng dẫn giải

- Đây là ngày thứ ba của chuyến câu, ông lão đã phải níu giữ con cá, còn con cá thì mắc câu đang cố vùng vẫy để cố thoát thân, cả hai đều không được ăn uống. Chỉ ra sự tương quan lực lượng giữa hai bên.

- Sự lặp đi lặp lại của các vòng lượn cho thấy cuộc giằng co giữa hai bên đang ở giai đoạn gay go, quyết liệt, tạo nên tình thế cả hai đối thủ phải nỗ lực hết mình.

- Con cá cố gắng để thoát hiểm, qua đó cho thấy phẩm chất kiên cường của nó. Ông lão cũng cố hết sức để bảo vệ thành quả của mình bằng kinh nghiệm và chút sức lực còn lại.

Câu 2 (trang 135 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Cảm nhận về con cá kiếm tập trung vào những giác quan nào của ông lão? Chứng minh rằng những chi tiết này gợi lên sự tiếp nhận từ xa đến gần, từ bộ phận đến toàn thể?

Hướng dẫn giải

- Ông lão cảm nhận về con cá kiếm bằng thị giác và xúc giác. Cảm giác đó ngày càng mãnh liệt (cảm nhận về khoảng cách , nhận ra con cá từ độ căng của sợi dây câu, từ lưỡi kiếm của con cá quật vào sợi dây thép đáy,...)

Ông lão còn cảm nhận con cá bằng nỗi đau thể xác vì phải nỗ lực, gắng sức để giữ cho bằng được thành quả lao động của mình. Con cá hiện ra như một nhân vật trong đoạn trích.

- Sự cảm thông xuất hiện trong cuộc đấu giữa ông lão và con cá, qua đó cho thấy tác phẩm không chỉ đề cập đến chuyện đi câu bình thường mà con là câu chuyện của con người tự vượt qua giới hạn hiểu biết của chính mình để vươn tới sự hoàn thiện.

Câu 3 (trang 135 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Hãy phát hiện thêm một lớp nghĩa mới: Phải chăng ông lão chỉ cảm nhận đối tượng bằng giác quan của một người đi săn, một kẻ chỉ nhằm tiêu diệt đối thủ của mình? Hãy tìm những chi tiết chứng tỏ một cảm nhận khác lạ ở đây, từ đó nhận xét mối liên hệ giữa ông lão và con cá kiếm.

Hướng dẫn giải

- Trong đoạn trích: ông lão không chỉ cảm nhận con cá với cảm xúc của kẻ đi săn, muốn giết đối thủ mà còn coi nó như đối thủ xứng tầm người bạn, người anh em, cảm phục nó.

- Chi tiết:

+   Lời đối thoại với con cá kiếm: đừng nhảy, cá ơi, tao chưa từng thấy ... anh em ạ. => coi con cá như con người.

+   "Khi ấy con cá, mang cái chết trong mình, sực tỉnh phóng vút lên khỏi mặt nước phô hết tầm vóc khổng lồ, vẻ đẹp và sức lực của nó". Cái chết của con cá cũng bộc lộ vẻ đẹp kiêu dũng hiếm thấy.

-   Mối liên hệ:

+ Đây không phải là quan hệ giữa người đi câu với con cá câu được.

+ Vượt lên trên quan hệ đó, đây là quan hệ giữa hai kì phùng địch thủ (quan hệ ngang hàng, cân tài cân sức, cả hai đều nỗ lực hết mình)

+ Khi ông lão chiến thắng con cá, xuất hiện một cái nhìn khác về mối quan hệ giữa họ: quan hệ ứng xử giữa con người với môi trường. 

Câu 4 (trang 135 sgk ngữ văn 12 tập 2)

So sánh hình ảnh con cá kiếm trước và sau ông lão chiếm được nó. Điều này gợi cho anh (chị) suy nghĩ gì? Vì sao có thể coi con cá kiếm như một biểu tượng?

Hướng dẫn giải

- So sánh hình ảnh con cá trước và sau khi ông lão chiếm được nó:

+ Trước: to lớn, xinh đẹp, đuôi lớn hơn hai lưỡi hái lớn, màu tím hồng, thân hình đồ sộ; phẩm chất khôn ngoan, kiên cường => mang vẻ đẹp sức mạnh oai phong, kì vĩ.

+ Sau: không chấp nhận cái chết, phóng vút lên mặt nước phô diễn vẻ đẹp; con cá bạc trắng, thẳng đơ.

- Hình ảnh con cá kiếm mang ý nghĩa biểu tượng:

   + Thiên nhiên => thể hiện vẻ đẹp, sức mạnh, tính chất kiêu hùng, kì vĩ của tự nhiên.

   + Cuộc sống => những chông gai, thử thách của cuộc đời.

   + Con người: ước mơ về thành quả lao động.

   + Nghệ thuật: ước mơ sáng tạo.

LUYỆN TẬP 1 (trang 135 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Ngoài việc mô tả bằng lời của người kể chuyện, còn có ngôn từ nào trực tiếp nói lên hành động và thái độ của ông lão trước con cá kiếm không? Tác dụng của loại ngôn ngữ đó?

Hướng dẫn giải

Ngoài việc miêu tả bằng lời kể chuyện, còn có nguồn gốc trực tiếp nói lên hành động và thái độ của ông lão trước con cá kiếm thì đó là ngôn ngữ đối thoại nội tâm của nhân vật Xan-ti-a-gô

- Ý nghĩa của lời phát biểu trực tiếp:

    + Người đọc hình dung được sự việc đang diễn ra trực tiếp

    + Hình thức đối thoại chứng tỏ Xan-ti-a-go chiêm ngưỡng được con cá kiếm như một con người

    + Vẻ đẹp của con người khi chinh phục, hoàn thiện giấc mơ của mình

→ Hình tượng ông lão và con cá kiếm mang ý nghĩa biểu tượng, gợi ra nhiều tầng nghĩa của tác phẩm

→ Hình tượng ông lão và con cá kiếm mang nghĩa biểu tượng, gợi lên triết lí tảng băng trôi của tác giả.

LUYỆN TẬP 2 (trang 135 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Tên tác phẩm trong các bản dịch ở Việt Nam đều được bổ sung thêm một định ngữ: Ông già và biển cả. Nếu dịch đúng nguyên văn, chỉ còn: Ông già và biển. Anh (chị) thích cách dịch nào hơn? Vì sao?

Hướng dẫn giải

Cách dịch ông già và biển cả tạo nên nhịp cân xứng của tiêu đề, không chỉ thế, tiêu đề này gợi lên cho người đọc sự đối lập của hai hình tượng:

    + Người già cả, sức yếu >< biển lớn, bao la, dữ dội

    + Con người có hạn >< tự nhiên vô hạn

    + Con người và tự nhiên song song cùng tồn tại

Có thể bạn quan tâm


Có thể bạn quan tâm