Bài 38. Axetilen

Công thức phân tử: C₂H₂

Phân tử khối: 26

I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Axetilen là chất khí, không màu, không mùi, nhẹ hơn không khí, ít tan trong nước.

- Công thức cấu tạo của axetilen

- Viết gọn: HC≡CH.

- Trong phân tử axetilen có một liên kết ba, trong liên kết đó có 2 liên kết dễ bị đứt lần lượt trong phản ứng hóa học.

1. Tác dụng với oxi

- Khi đốt trong không khí, axetilen cháy với ngọn lửa sáng, tỏa nhiều nhiệt

2C₂H₂ + 5O₂ \(\underrightarrow{t^o}\) 4CO₂ + 2H₂O

- Khi axetilen cháy trong không khí, nhiệt độ ngọn lửa có thể lên đến 3000^oC. Vì vậy, axetilen thường được sử dụng làm đèn xì để hàn cắt kim loại.

2. Tác dụng với dung dịch brom

- Vì trong phân tử axetilen có 2 liên kết kém bền, dễ bị bẻ gãy. Vì vậy axetilen có thể tham gia phản ứng cộng với dung dịch brom.

HC≡CH + 2Br₂ → Br₂CH-CHBr₂

(màu cam) (không màu)

- Trong điều kiện thích hợp, axetilen còn tham gia phản ứng cộng với nhiều chất khác như H₂, Cl₂...

HC≡CH + H₂ \(\underrightarrow{t^o,Pd/PbCO_3}\) CH₂=CH₂

HC≡CH + 2H₂ \(\underrightarrow{t^o,Ni}\) CH₃-CH₃

- Trong phòng thí nghiệm khi cần điều chế một lượng nhỏ khí axetilen thì cho canxi cacbua phản ứng với nước.

CaC₂ + 2H₂O → C₂H₂↑ + Ca(OH)₂

- Phương pháp hiện đại để điều chế axetilen hiện nay là nhiệt phân metan ở nhiệt độ cao, sau đó làm lạnh nhanh.

2CH₄ \(\underrightarrow{1500^oC}\) C₂H₂↑ + 3H₂↑