Cấu trúc dữ liệu và giải thuật
Gửi bởi: Khoa CNTT - HCEM 30 tháng 12 2019 lúc 10:37:54 | Được cập nhật: 8 tháng 5 lúc 9:34:32 Kiểu file: PDF | Lượt xem: 401 | Lượt Download: 1 | File size: 4.294033 Mb
Nội dung tài liệu
Tải xuống
Link tài liệu:
Các tài liệu liên quan
Có thể bạn quan tâm
Thông tin tài liệu
MUÏC LUÏC
Muïc
Trang
CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ CAÁU TRUÙC DÖÕ LIEÄU & GT ...........3
1.1. Taàm quan troïng cuûa CTDL & GT trong moät ñeà aùn tin hoïc ........................ 3
1.1.1. Xaây döïng caáu truùc döõ lieäu ......................................................................... 3
1.1.2. Xaây döïng giaûi thuaät ................................................................................... 3
1.1.3. Moái quan heä giöõa caáu truùc döõ lieäu vaø giaûi thuaät ....................................... 3
1.2. Ñaùnh giaù Caáu truùc döõ lieäu & Giaûi thuaät ....................................................... 3
1.2.1. Caùc tieâu chuaån ñaùnh giaù caáu truùc döõ lieäu ................................................. 3
1.2.2. Ñaùnh giaù ñoä phöùc taïp cuûa thuaät toaùn ........................................................ 4
1.3. Kieåu döõ lieäu ..................................................................................................... 4
1.3.1. Khaùi nieäm veà kieåu döõ lieäu .......................................................................... 4
1.3.2. Caùc kieåu döõ lieäu cô sôû ............................................................................... 4
1.3.3. Caùc kieåu döõ lieäu coù caáu truùc...................................................................... 5
1.3.4. Kieåu döõ lieäu con troû ................................................................................... 5
1.3.5. Kieåu döõ lieäu taäp tin.................................................................................... 5
Caâu hoûi vaø baøi taäp ................................................................................................. 6
CHÖÔNG 2: KYÕ THUAÄT TÌM KIEÁM (Searching) .............................8
2.1. Khaùi quaùt veà tìm kieám .................................................................................... 8
2.2. Caùc giaûi thuaät tìm kieám noäi ........................................................................... 8
2.2.1. Ñaët vaán ñeà ................................................................................................. 8
2.2.2. Tìm tuyeán tính............................................................................................ 8
2.2.3. Tìm nhò phaân ............................................................................................ 10
2.3. Caùc giaûi thuaät tìm kieám ngoaïi ..................................................................... 14
2.3.1. Ñaët vaán ñeà ............................................................................................... 14
2.3.2. Tìm tuyeán tính.......................................................................................... 14
2.3.3. Tìm kieám theo chæ muïc ............................................................................. 16
Caâu hoûi vaø baøi taäp ............................................................................................... 17
CHÖÔNG 3: KYÕ THUAÄT SAÉP XEÁP (SORTING) .............................19
3.1. Khaùi quaùt veà saép xeáp .................................................................................... 19
3.2. Caùc giaûi thuaät saép xeáp noäi ............................................................................ 19
3.2.1 Saép xeáp baèng phöông phaùp ñoåi choã .......................................................... 20
3.2.2. Saép xeáp baèng phöông phaùp choïn ............................................................. 28
3.2.3. Saép xeáp baèng phöông phaùp cheøn ............................................................. 33
3.2.4. Saép xeáp baèng phöông phaùp troän .............................................................. 40
3.3. Caùc giaûi thuaät saép xeáp ngoaïi ........................................................................ 60
3.3.1. Saép xeáp baèng phöông phaùp troän .............................................................. 60
3.3.2. Saép xeáp theo chæ muïc ............................................................................... 79
Caâu hoûi vaø baøi taäp ............................................................................................... 82
Giaùo trình: Caáu Truùc Döõ Lieäu vaø Giaûi Thuaät
CHÖÔNG 4: DANH SAÙCH (LIST).....................................................84
4.1. Khaùi nieäm veà danh saùch ............................................................................... 84
4.2. Caùc pheùp toaùn treân danh saùch..................................................................... 84
4.3. Danh saùch ñaëc ............................................................................................... 85
4.3.1. Ñònh nghóa............................................................................................... 85
4.3.2. Bieåu dieãn danh saùch ñaëc .......................................................................... 85
4.3.3. Caùc thao taùc treân danh saùch ñaëc ............................................................. 85
4.3.4. Öu nhöôïc ñieåm vaø ÖÙng duïng ................................................................... 91
4.4. Danh saùch lieân keát ........................................................................................ 92
4.4.1. Ñònh nghóa............................................................................................... 92
4.4.2. Danh saùch lieân keát ñôn ............................................................................ 92
4.4.3. Danh saùch lieân keát keùp .......................................................................... 111
4.4.4. Öu nhöôïc ñieåm cuûa danh saùch lieân keát .................................................. 135
4.5. Danh saùch haïn cheá...................................................................................... 135
4.5.1. Haøng ñôïi ................................................................................................ 135
4.5.2. Ngaên xeáp ............................................................................................... 142
4.5.3. ÖÙng duïng cuûa danh saùch haïn cheá.......................................................... 147
Caâu hoûi vaø baøi taäp ............................................................................................. 147
CHÖÔNG 5: CAÂY (TREE) ............................................................... 149
5.1. Khaùi nieäm – Bieåu dieãn caây ......................................................................... 149
5.1.1. Ñònh nghóa caây ...................................................................................... 149
5.1.2. Moät soá khaùi nieäm lieân quan ................................................................... 149
5.1.3. Bieåu dieãn caây ......................................................................................... 151
5.2. Caây nhò phaân ............................................................................................... 152
5.2.1. Ñònh nghóa............................................................................................. 152
5.2.2. Bieåu dieãn vaø Caùc thao taùc ..................................................................... 152
5.2.3. Caây nhò phaân tìm kieám ........................................................................... 163
5.3. Caây caân baèng............................................................................................... 188
5.3.1. Ñònh nghóa – Caáu truùc döõ lieäu ............................................................... 188
5.3.2. Caùc thao taùc .......................................................................................... 189
Caâu hoûi vaø baøi taäp ............................................................................................. 227
OÂN TAÄP (REVIEW).......................................................................... 224
Heä thoáng laïi caùc Caáu truùc döõ lieäu vaø caùc Giaûi thuaät ñaõ hoïc .......................... 224
Caâu hoûi vaø Baøi taäp oân taäp toång hôïp ................................................................. 227
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ................................................................. 229
By Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe at 9:19 pm, Jun 25, 2007
Trang: 2
Giaùo trình: Caáu Truùc Döõ Lieäu vaø Giaûi Thuaät
Chöông 1: TOÅNG QUAN VEÀ CAÁU TRUÙC DÖÕ LIEÄU VAØ GIAÛI THUAÄT
1.1. Taàm quan troïng cuûa caáu truùc döõ lieäu vaø giaûi thuaät trong moät
ñeà aùn tin hoïc
1.1.1. Xaây döïng caáu truùc döõ lieäu
Coù theå noùi raèng khoâng coù moät chöông trình maùy tính naøo maø khoâng coù döõ lieäu ñeå xöû lyù.
Döõ lieäu coù theå laø döõ lieäu ñöa vaøo (input data), döõ lieäu trung gian hoaëc döõ lieäu ñöa ra
(output data). Do vaäy, vieäc toå chöùc ñeå löu tröõ döõ lieäu phuïc vuï cho chöông trình coù yù
nghóa raát quan troïng trong toaøn boä heä thoáng chöông trình. Vieäc xaây döïng caáu truùc döõ
lieäu quyeát ñònh raát lôùn ñeán chaát löôïng cuõng nhö coâng söùc cuûa ngöôøi laäp trình trong vieäc
thieát keá, caøi ñaët chöông trình.
1.1.2. Xaây döïng giaûi thuaät
Khaùi nieäm giaûi thuaät hay thuaät giaûi maø nhieàu khi coøn ñöôïc goïi laø thuaät toaùn duøng ñeå chæ
phöông phaùp hay caùch thöùc (method) ñeå giaûi quyeát vaàn ñeà. Giaûi thuaät coù theå ñöôïc minh
hoïa baèng ngoân ngöõ töï nhieân (natural language), baèng sô ñoà (flow chart) hoaëc baèng maõ
giaû (pseudo code). Trong thöïc teá, giaûi thuaät thöôøng ñöôïc minh hoïa hay theå hieän baèng
maõ giaû töïa treân moät hay moät soá ngoân ngöõ laäp trình naøo ñoù (thöôøng laø ngoân ngöõ maø
ngöôøi laäp trình choïn ñeå caøi ñaët thuaät toaùn), chaúng haïn nhö C, Pascal, …
Khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc caáu truùc döõ lieäu thích hôïp, ngöôøi laäp trình seõ baét ñaàu tieán haønh
xaây döïng thuaät giaûi töông öùng theo yeâu caàu cuûa baøi toaùn ñaët ra treân cô sôû cuûa caáu truùc
döõ lieäu ñaõ ñöôïc choïn. Ñeå giaûi quyeát moät vaán ñeà coù theå coù nhieàu phöông phaùp, do vaäy
söï löïa choïn phöông phaùp phuø hôïp laø moät vieäc maø ngöôøi laäp trình phaûi caân nhaéc vaø tính
toaùn. Söï löïa choïn naøy cuõng coù theå goùp phaàn ñaùng keå trong vieäc giaûm bôùt coâng vieäc
cuûa ngöôøi laäp trình trong phaàn caøi ñaët thuaät toaùn treân moät ngoân ngöõ cuï theå.
1.1.3. Moái quan heä giöõa caáu truùc döõ lieäu vaø giaûi thuaät
Moái quan heä giöõa caáu truùc döõ lieäu vaø Giaûi thuaät coù theå minh hoïa baèng ñaúng thöùc:
Caáu truùc döõ lieäu + Giaûi thuaät = Chöông trình
Nhö vaäy, khi ñaõ coù caáu truùc döõ lieäu toát, naém vöõng giaûi thuaät thöïc hieän thì vieäc theå hieän
chöông trình baèng moät ngoân ngöõ cuï theå chæ laø vaán ñeà thôøi gian. Khi coù caáu truùc döõ lieäu
maø chöa tìm ra thuaät giaûi thì khoâng theå coù chöông trình vaø ngöôïc laïi khoâng theå coù
Thuaät giaûi khi chöa coù caáu truùc döõ lieäu. Moät chöông trình maùy tính chæ coù theå ñöôïc hoaøn
thieän khi coù ñaày ñuû caû Caáu truùc döõ lieäu ñeå löu tröõ döõ lieäu vaø Giaûi thuaät xöû lyù döõ lieäu
theo yeâu caàu cuûa baøi toaùn ñaët ra.
1.2. Ñaùnh giaù caáu truùc döõ lieäu vaø giaûi thuaät
1.2.1. Caùc tieâu chuaån ñaùnh giaù caáu truùc döõ lieäu
Ñeå ñaùnh giaù moät caáu truùc döõ lieäu chuùng ta thöôøng döïa vaøo moät soá tieâu chí sau:
- Caáu truùc döõ lieäu phaûi tieát kieäm taøi nguyeân (boä nhôù trong),
Trang: 3
By Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe at 9:19 pm, Jun 25, 2007
Giaùo trình: Caáu Truùc Döõ Lieäu vaø Giaûi Thuaät
- Caáu truùc döõ lieäu phaûi phaûn aûnh ñuùng thöïc teá cuûa baøi toaùn,
- Caáu truùc döõ lieäu phaûi deã daøng trong vieäc thao taùc döõ lieäu.
1.2.2. Ñaùnh giaù ñoä phöùc taïp cuûa thuaät toaùn
Vieäc ñaùnh giaù ñoä phöùc taïp cuûa moät thuaät toaùn quaû khoâng deã daøng chuùt naøo. ÔÛ daây,
chuùng ta chæ muoán öôùc löôïng thôøi gian thöïc hieän thuaän toaùn T(n) ñeå coù theå coù söï so
saùnh töông ñoái giöõa caùc thuaät toaùn vôùi nhau. Trong thöïc teá, thôøi gian thöïc hieän moät
thuaät toaùn coøn phuï thuoäc raát nhieàu vaøo caùc ñieàu kieän khaùc nhö caáu taïo cuûa maùy tính,
döõ lieäu ñöa vaøo, …, ôû ñaây chuùng ta chæ xem xeùt treân möùc ñoä cuûa löôïng döõ lieäu ñöa vaøo
ban ñaàu cho thuaät toaùn thöïc hieän.
Ñeå öôùc löôïng thôøi gian thöïc hieän thuaät toaùn chuùng ta coù theå xem xeùt thôøi gian thöïc hieän
thuaät toaùn trong hai tröôøng hôïp:
- Trong tröôøng hôïp toát nhaát: Tmin
- Trong tröôøng hôïp xaáu nhaát: Tmax
Töø ñoù chuùng ta coù theå öôùc löôïng thôøi gian thöïc hieän trung bình cuûa thuaät toaùn: Tavg
1.3. Kieåu döõ lieäu
1.3.1. Khaùi nieäm veà kieåu döõ lieäu
Kieåu döõ lieäu T coù theå xem nhö laø söï keát hôïp cuûa 2 thaønh phaàn:
- Mieàn giaù trò maø kieåu döõ lieäu T coù theå löu tröõ: V,
- Taäp hôïp caùc pheùp toaùn ñeå thao taùc döõ lieäu: O.
T =
Moãi kieåu döõ lieäu thöôøng ñöôïc ñaïi dieän bôûi moät teân (ñònh danh). Moãi phaàn töû döõ lieäu coù
kieåu T seõ coù giaù trò trong mieàn V vaø coù theå ñöôïc thöïc hieän caùc pheùp toaùn thuoäc taäp hôïp
caùc pheùp toaùn trong O.
Ñeå löu tröõ caùc phaàn töû döõ lieäu naøy thöôøng phaûi toán moät soá byte(s) trong boä nhôù, soá
byte(s) naøy goïi laø kích thöôùc cuûa kieåu döõ lieäu.
1.3.2. Caùc kieåu döõ lieäu cô sôû
Haàu heát caùc ngoân ngöõ laäp trình ñeàu coù cung caáp caùc kieåu döõ lieäu cô sôû. Tuøy vaøo moãi
ngoân ngöõ maø caùc kieåu döõ lieäu cô sôû coù theå coù caùc teân goïi khaùc nhau song chung quy
laïi coù nhöõng loaïi kieåu döõ lieäu cô sôû nhö sau:
- Kieåu soá nguyeân: Coù theå coù daáu hoaëc khoâng coù daáu vaø thöôøng coù caùc kích thöôùc sau:
+ Kieåu soá nguyeân 1 byte
+ Kieåu soá nguyeân 2 bytes
+ Kieåu soá nguyeân 4 bytes
Kieåu soá nguyeân thöôøng ñöôïc thöïc hieän vôùi caùc pheùp toaùn: O = {+, -, *, /, DIV, MOD, <,
>, <=, >=, =, …}
Trang: 4
Giaùo trình: Caáu Truùc Döõ Lieäu vaø Giaûi Thuaät
- Kieåu soá thöïc: Thöôøng coù caùc kích thöôùc sau:
+ Kieåu soá thöïc 4 bytes
+ Kieåu soá thöïc 6 bytes
+ Kieåu soá thöïc 8 bytes
+ Kieåu soá thöïc 10 bytes
Kieåu soá thöïc thöôøng ñöôïc thöïc hieän vôùi caùc pheùp toaùn: O = {+, -, *, /, <, >, <=, >=, =, …}
- Kieåu kyù töï: Coù theå coù caùc kích thöôùc sau:
+ Kieåu kyù töï byte
+ Kieåu kyù töï 2 bytes
Kieåu kyù töï thöôøng ñöôïc thöïc hieän vôùi caùc pheùp toaùn: O = {+, -, <, >, <=, >=, =, ORD,
CHR, …}
- Kieåu chuoãi kyù töï: Coù kích thöôùc tuøy thuoäc vaøo töøng ngoân ngöõ laäp trình
Kieåu chuoãi kyù töï thöôøng ñöôïc thöïc hieän vôùi caùc pheùp toaùn: O = {+, &, <, >, <=, >=, =,
Length, Trunc, …}
- Kieåu luaän lyù: Thöôøng coù kích thöôùc 1 byte
Kieåu luaän lyù thöôøng ñöôïc thöïc hieän vôùi caùc pheùp toaùn: O = {NOT, AND, OR, XOR, <, >,
<=, >=, =, …}
1.3.3. Caùc kieåu döõ lieäu coù caáu truùc
Kieåu döõ lieäu coù caáu truùc laø caùc kieåu döõ lieäu ñöôïc xaây döïng treân cô sôû caùc kieåu döõ lieäu
ñaõ coù (coù theå laïi laø moät kieåu döõ lieäu coù caáu truùc khaùc). Tuøy vaøo töøng ngoân ngöõ laäp
trình song thöôøng coù caùc loaïi sau:
- Kieåu maûng hay coøn goïi laø daõy: kích thöôùc baèng toång kích thöôùc cuûa caùc phaàn töû
- Kieåu baûn ghi hay caáu truùc: kích thöôùc baèng toång kích thöôùc caùc thaønh phaàn (Field)
1.3.4. Kieåu döõ lieäu con troû
Caùc ngoân ngöõ laäp trình thöôøng cung caáp cho chuùng ta moät kieåu döõ lieäu ñaëc bieät ñeå löu
tröõ caùc ñòa chæ cuûa boä nhôù, ñoù laø con troû (Pointer). Tuøy vaøo loaïi con troû gaàn (near
pointer) hay con troû xa (far pointer) maø kieåu döõ lieäu con troû coù caùc kích thöôùc khaùc
nhau:
+ Con troû gaàn: 2 bytes
+ Con troû xa: 4 bytes
1.3.5. Kieåu döõ lieäu taäp tin
Taäp tin (File) coù theå xem laø moät kieåu döõ lieäu ñaëc bieät, kích thöôùc toái ña cuûa taäp tin tuøy
thuoäc vaøo khoâng gian ñóa nôi löu tröõ taäp tin. Vieäc ñoïc, ghi döõ lieäu tröïc tieáp treân taäp tin
raát maát thôøi gian vaø khoâng baûo ñaûm an toaøn cho döõ lieäu treân taäp tin ñoù. Do vaäy, trong
thöïc teá, chuùng ta khoâng thao taùc tröïc tieáp döõ lieäu treân taäp tin maø chuùng ta caàn chuyeån
töøng phaàn hoaëc toaøn boä noäi dung cuûa taäp tin vaøo trong boä nhôù trong ñeå xöû lyù.
Trang: 5
Giaùo trình: Caáu Truùc Döõ Lieäu vaø Giaûi Thuaät
Caâu hoûi vaø Baøi taäp
1. Trình baøy taàm quan troïng cuûa Caáu truùc döõ lieäu vaø Giaûi thuaät ñoái vôùi ngöôøi laäp trình?
2. Caùc tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù caáu truùc döõ lieäu vaø giaûi thuaät?
3. Khi xaây döïng giaûi thuaät coù caàn thieát phaûi quan taâm tôùi caáu truùc döõ lieäu hay khoâng?
Taïi sao?
4. Lieät keâ caùc kieåu döõ lieäu cô sôû, caùc kieåu döõ lieäu coù caáu truùc trong C, Pascal?
5. Söû duïng caùc kieåu döõ lieäu cô baûn trong C, haõy xaây döïng caáu truùc döõ lieäu ñeå löu tröõ
trong boä nhôù trong (RAM) cuûa maùy tính ña thöùc coù baäc töï nhieân n (0 ≤ n ≤ 100) treân
tröôøng soá thöïc (ai , x ∈ R):
n
fn ( x ) =
∑
aix
i
i=0
Vôùi caáu truùc döõ lieäu ñöôïc xaây döïng, haõy trình baøy thuaät toaùn vaø caøi ñaët chöông trình ñeå
thöïc hieän caùc coâng vieäc sau:
- Nhaäp, xuaát caùc ña thöùc.
- Tính giaù trò cuûa ña thöùc taïi giaù trò x0 naøo ñoù.
- Tính toång, tích cuûa hai ña thöùc.
6. Töông töï nhö baøi taäp 5. nhöng ña thöùc trong tröôøng soá höõu tyû Q (caùc heä soá ai vaø x laø
caùc phaân soá coù töû soá vaø maãu soá laø caùc soá nguyeân).
7. Cho baûng giôø taøu ñi töø ga Saigon ñeán caùc ga nhö sau (ga cuoái laø ga Haø noäi):
TAØU ÑI
S2
S4
S6
S8
S10
S12
S14
S16
S18
LH2
SN2
HAØNH TRÌNH
32 giôø
41 giôø
41 giôø
41 giôø
41 giôø
41 giôø
41 giôø
41 giôø
41 giôø
27giôø
10g30
SAIGON ÑI
21g00
21g50
11g10
15g40
10g00
12g30
17g00
20g00
22g20
13g20
18g40
2g10
5g01
15g21
18g06
19g53
22g47
14g07
16g43
16g41
19g19
21g04
0g08
1g15
4g05
3g16
6g03
17g35
20g19
22g58
2g15
6g47
20g00
0g47
18g50
21g10
1g57
5g42
8g06
22g46
5g15
9g43
23g09
3g39
21g53
0g19
5g11
8g36
10g50
2g10
11g49
1g20
5g46
0g00
2g30
7g09
10g42
13g00
4g15
15g41
4g55
6g11
9g24
10g39
3g24
4g38
5g55
7g10
11g21
12g40
14g35
16g08
17g04
18g21
7g34
9g03
10g53
15g10
MÖÔNG MAÙN
THAÙP CHAØM
NHA TRANG
4g10
TUY HOØA
DIEÂU TRÌ
8g12
QUAÛNG NGAÕI
TAM KYØ
ÑAØ NAÜNG
HUEÁ
13g27
16g21
19g04
22g42
8g29
12g29
12g20
15g47
6g19
11g12
9g26
14g32
14g41
18g13
17g43
21g14
20g17
23g50
ÑOÂNG HAØ
ÑOÀNG HÔÙI
19g15
0g14
2g27
13g52
15g52
17g12
19g46
12g42
14g41
16g05
17g59
19g38
21g38
22g39
0g52
1g25
3g28
VINH
23g21
THANH HOÙA
NINH BÌNH
NAM ÑÒNH
PHUÛ LYÙ
ÑEÁN HAØ NOÄI
5g00
7g45
21g00
1g08
20g12
23g50
2g59
7g07
9g20
10g44
12g04
12g37
13g23
0g01
1g28
2g01
2g42
4g33
5g54
6g26
7g08
23g09
0g31
1g24
2g02
3g33
4g50
5g22
6g00
6g39
7g57
8g29
9g09
9g59
11g12
11g44
12g23
12g20
13g51
14g25
15g06
14g40
4g00
8g30
3g15
7g10
10g25
13g45
16g20
Söû duïng caùc kieåu döõ lieäu cô baûn, haõy xaây döïng caáu truùc döõ lieäu thích hôïp ñeå löu tröõ
baûng giôø taøu treân vaøo boä nhôù trong vaø boä nhôù ngoaøi (disk) cuûa maùy tính.
Vôùi caáu truùc döõ lieäu ñaõ ñöôïc xaây döïng ôû treân, haõy trình baøy thuaät toaùn vaø caøi ñaët
chöông trình ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäc sau:
- Xuaát ra giôø ñeán cuûa moät taøu T0 naøo ñoù taïi moät ga G0 naøo ñoù.
Trang: 6
Giaùo trình: Caáu Truùc Döõ Lieäu vaø Giaûi Thuaät
- Xuaát ra giôø ñeán caùc ga cuûa moät taøu T0 naøo ñoù.
- Xuaát ra giôø caùc taøu ñeán moät ga G0 naøo ñoù.
- Xuaát ra baûng giôø taøu theo maãu ôû treân.
Löu yù:
- Caùc oâ troáng ghi nhaän taïi caùc ga ñoù, taøu naøy khoâng ñi ñeán hoaëc chæ ñi qua maø
khoâng döøng laïi.
- Doøng “HAØNH TRÌNH” ghi nhaän toång soá giôø taøu chaïy töø ga Saigon ñeán ga Haø noäi.
8. Töông töï nhö baøi taäp 7. nhöng chuùng ta caàn ghi nhaän theâm thoâng tin veà ñoaøn taøu khi
döøng taïi caùc ga chæ ñeå traùnh taøu hay ñeå cho khaùch leân/xuoáng (caùc doøng in nghieâng
töông öùng vôùi caùc ga coù khaùch leân/xuoáng, caùc doøng khaùc chæ döøng ñeå traùnh taøu).
9. Söû duïng kieåu döõ lieäu caáu truùc trong C, haõy xaây döïng caáu truùc döõ lieäu ñeå löu tröõ trong
boä nhôù trong (RAM) cuûa maùy tính traïng thaùi cuûa caùc coät ñeøn giao thoâng (coù 3 ñeøn:
Xanh, Ñoû, Vaøng). Vôùi caáu truùc döõ lieäu ñaõ ñöôïc xaây döïng, haõy trình baøy thuaät toaùn vaø
caøi ñaët chöông trình ñeå moâ phoûng (minh hoïa) cho hoaït ñoäng cuûa 2 coät ñeøn treân hai
tuyeán ñöôøng giao nhau taïi moät ngaõ tö.
10. Söû duïng caùc kieåu döõ lieäu cô baûn trong C, haõy xaây döïng caáu truùc döõ lieäu ñeå löu tröõ
trong boä nhôù trong (RAM) cuûa maùy tính traïng thaùi cuûa moät baøn côø CARO coù kích
thöôùc M×N (0 ≤ M, N ≤ 20). Vôùi caáu truùc döõ lieäu ñöôïc xaây döïng, haõy trình baøy thuaät
toaùn vaø caøi ñaët chöông trình ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäc sau:
- In ra maøn hình baøn côø CARO trong traïng thaùi hieän haønh.
- Kieåm tra xem coù ai thaéng hay khoâng? Neáu coù thì thoâng baùo “Keát thuùc”, neáu khoâng
coù thì thoâng baùo “Tieáp tuïc”.
Trang: 7
Giaùo trình: Caáu Truùc Döõ Lieäu vaø Giaûi Thuaät
Chöông 2: KYÕ THUAÄT TÌM KIEÁM (SEARCHING)
2.1. Khaùi quaùt veà tìm kieám
Trong thöïc teá, khi thao taùc, khai thaùc döõ lieäu chuùng ta haàu nhö luùc naøo cuõng phaûi thöïc
hieän thao taùc tìm kieám. Vieäc tìm kieám nhanh hay chaäm tuøy thuoäc vaøo traïng thaùi vaø traät
töï cuûa döõ lieäu treân ñoù. Keát quaû cuûa vieäc tìm kieám coù theå laø khoâng coù (khoâng tìm thaáy)
hoaëc coù (tìm thaáy). Neáu keát quaû tìm kieám laø coù tìm thaáy thì nhieàu khi chuùng ta coøn phaûi
xaùc ñònh xem vò trí cuûa phaàn töû döõ lieäu tìm thaáy laø ôû ñaâu? Trong phaïm vi cuûa chöông
naøy chuùng ta tìm caùch giaûi quyeát caùc caâu hoûi naøy.
Tröôùc khi ñi vaøo nghieân cöùu chi tieát, chuùng ta giaû söû raèng moãi phaàn töû döõ lieäu ñöôïc
xem xeùt coù moät thaønh phaàn khoùa (Key) ñeå nhaän dieän, coù kieåu döõ lieäu laø T naøo ñoù, caùc
thaønh phaàn coøn laïi laø thoâng tin (Info) lieân quan ñeán phaàn töû döõ lieäu ñoù. Nhö vaäy moãi
phaàn töû döõ lieäu coù caáu truùc döõ lieäu nhö sau:
typedef
struct DataElement
{ T
Key;
InfoType
Info;
} DataType;
Trong taøi lieäu naøy, khi noùi tôùi giaù trò cuûa moät phaàn töû döõ lieäu chuùng ta muoán noùi tôùi giaù
trò khoùa (Key) cuûa phaàn töû döõ lieäu ñoù. Ñeå ñôn giaûn, chuùng ta giaû söû raèng moãi phaàn töû
döõ lieäu chæ laø thaønh phaàn khoùa nhaän dieän.
Vieäc tìm kieám moät phaàn töû coù theå dieãn ra treân moät daõy/maûng (tìm kieám noäi) hoaëc dieãn
ra treân moät taäp tin/ file (tìm kieám ngoaïi). Phaàn töû caàn tìm laø phaàn töû caàn thoûa maõn ñieàu
kieän tìm kieám (thöôøng coù giaù trò baèng giaù trò tìm kieám). Tuøy thuoäc vaøo töøng baøi toaùn cuï
theå maø ñieàu kieän tìm kieám coù theå khaùc nhau song chung quy vieäc tìm kieám döõ lieäu
thöôøng ñöôïc vaän duïng theo caùc thuaät toaùn trình baøy sau ñaây.
2.2. Caùc giaûi thuaät tìm kieám noäi (Tìm kieám treân daõy/maûng)
2.2.1. Ñaët vaán ñeà
Giaû söû chuùng ta coù moät maûng M goàm N phaàn töû. Vaán ñeà ñaët ra laø coù hay khoâng phaàn töû
coù giaù trò baèng X trong maûng M? Neáu coù thì phaàn töû coù giaù trò baèng X laø phaàn töû thöù
maáy trong maûng M?
2.2.2. Tìm tuyeán tính (Linear Search)
Thuaät toaùn tìm tuyeán tính coøn ñöôïc goïi laø Thuaät toaùn tìm kieám tuaàn töï (Sequential
Search).
a. Tö töôûng:
Laàn löôït so saùnh caùc phaàn töû cuûa maûng M vôùi giaù trò X baét ñaàu töø phaàn töû ñaàu tieân
cho ñeán khi tìm ñeán ñöôïc phaàn töû coù giaù trò X hoaëc ñaõ duyeät qua heát taát caû caùc phaàn
töû cuûa maûng M thì keát thuùc.
Trang: 8
Giaùo trình: Caáu Truùc Döõ Lieäu vaø Giaûi Thuaät
b. Thuaät toaùn:
B1: k = 1
//Duyeät töø ñaàu maûng
B2: IF M[k] ≠ X AND k ≤ N
//Neáu chöa tìm thaáy vaø cuõng chöa duyeät heát maûng
B2.1: k++
B2.2: Laëp laïi B2
B3: IF k ≤ N
Tìm thaáy taïi vò trí k
B4: ELSE
Khoâng tìm thaáy phaàn töû coù giaù trò X
B5: Keát thuùc
c. Caøi ñaët thuaät toaùn:
Haøm LinearSearch coù prototype:
int LinearSearch (T M[], int N, T X);
Haøm thöïc hieän vieäc tìm kieám phaàn töû coù giaù trò X treân maûng M coù N phaàn töû. Neáu tìm
thaáy, haøm traû veà moät soá nguyeân coù giaù trò töø 0 ñeán N-1 laø vò trí töông öùng cuûa phaàn
töû tìm thaáy. Trong tröôøng hôïp ngöôïc laïi, haøm traû veà giaù trò –1 (khoâng tìm thaáy). Noäi
dung cuûa haøm nhö sau:
int LinearSearch (T M[], int N, T X)
{ int k = 0;
while (M[k] != X && k < N)
k++;
if (k < N)
return (k);
return (-1);
}
d. Phaân tích thuaät toaùn:
- Tröôøng hôïp toát nhaát khi phaàn töû ñaàu tieân cuûa maûng coù giaù trò baèng X:
Soá pheùp gaùn: Gmin = 1
Soá pheùp so saùnh: Smin = 2 + 1 = 3
- Tröôøng hôïp xaáu nhaát khi khoâng tìm thaáy phaàn töû naøo coù giaù trò baèng X:
Soá pheùp gaùn: Gmax = 1
Soá pheùp so saùnh: Smax = 2N+1
- Trung bình:
Soá pheùp gaùn: Gavg = 1
Soá pheùp so saùnh: Savg = (3 + 2N + 1) : 2 = N + 2
e. Caûi tieán thuaät toaùn:
Trong thuaät toaùn treân, ôû moãi böôùc laëp chuùng ta caàn phaûi thöïc hieän 2 pheùp so saùnh ñeå
kieåm tra söï tìm thaáy vaø kieåm soaùt söï heát maûng trong quaù trình duyeät maûng. Chuùng ta
coù theå giaûm bôùt 1 pheùp so saùnh neáu chuùng ta theâm vaøo cuoái maûng moät phaàn töû caàm
canh (sentinel/stand by) coù giaù trò baèng X ñeå nhaän dieän ra söï heát maûng khi duyeät
maûng, khi ñoù thuaät toaùn naøy ñöôïc caûi tieán laïi nhö sau:
Trang: 9
Giaùo trình: Caáu Truùc Döõ Lieäu vaø Giaûi Thuaät
B1: k = 1
B2: M[N+1] = X
//Phaàn töû caàm canh
B3: IF M[k] ≠ X
B3.1: k++
B3.2: Laëp laïi B3
B4: IF k < N
Tìm thaáy taïi vò trí k
B5: ELSE
//k = N song ñoù chæ laø phaàn töû caàm canh
Khoâng tìm thaáy phaàn töû coù giaù trò X
B6: Keát thuùc
Haøm LinearSearch ñöôïc vieát laïi thaønh haøm LinearSearch1 nhö sau:
int LinearSearch1 (T M[], int N, T X)
{ int k = 0;
M[N] = X;
while (M[k] != X)
k++;
if (k < N)
return (k);
return (-1);
}
f. Phaân tích thuaät toaùn caûi tieán:
- Tröôøng hôïp toát nhaát khi phaàn töû ñaàu tieân cuûa maûng coù giaù trò baèng X:
Soá pheùp gaùn: Gmin = 2
Soá pheùp so saùnh: Smin = 1 + 1 = 2
- Tröôøng hôïp xaáu nhaát khi khoâng tìm thaáy phaàn töû naøo coù giaù trò baèng X:
Soá pheùp gaùn: Gmax = 2
Soá pheùp so saùnh: Smax = (N+1) + 1 = N + 2
- Trung bình:
Soá pheùp gaùn: Gavg = 2
Soá pheùp so saùnh: Savg = (2 + N + 2) : 2 = N/2 + 2
- Nhö vaäy, neáu thôøi gian thöïc hieän pheùp gaùn khoâng ñaùng keå thì thuaät toaùn caûi tieán seõ
chaïy nhanh hôn thuaät toaùn nguyeân thuûy.
2.2.3. Tìm nhò phaân (Binary Search)
Thuaät toaùn tìm tuyeán tính toû ra ñôn giaûn vaø thuaän tieän trong tröôøng hôïp soá phaàn töû cuûa
daõy khoâng lôùn laém. Tuy nhieân, khi soá phaàn töû cuûa daõy khaù lôùn, chaúng haïn chuùng ta tìm
kieám teân moät khaùch haøng trong moät danh baï ñieän thoaïi cuûa moät thaønh phoá lôùn theo
thuaät toaùn tìm tuaàn töï thì quaû thöïc maát raát nhieàu thôøi gian. Trong thöïc teá, thoâng thöôøng
caùc phaàn töû cuûa daõy ñaõ coù moät thöù töï, do vaäy thuaät toaùn tìm nhò phaân sau ñaây seõ ruùt
ngaén ñaùng keå thôøi gian tìm kieám treân daõy ñaõ coù thöù töï. Trong thuaät toaùn naøy chuùng ta
giaû söû caùc phaàn töû trong daõy ñaõ coù thöù töï taêng (khoâng giaûm daàn), töùc laø caùc phaàn töû
ñöùng tröôùc luoân coù giaù trò nhoû hôn hoaëc baèng (khoâng lôùn hôn) phaàn töû ñöùng sau noù.
Khi ñoù, neáu X nhoû hôn giaù trò phaàn töû ñöùng ôû giöõa daõy (M[Mid]) thì X chæ coù theå tìm
Trang: 10