I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
Đọc các đề bài sau và trả lời câu hỏi.
Đề 1. Đất nước ta có nhiều tấm gương học sinh nghèo vượt khó, học giỏi. Em hãy nêu một số tấm gương đó và trình bày suy nghĩ của mình.
Đề 2. Chất độc màu da cam mà đế quốc Mĩ đã rải xuống các cánh rừng miền Nam thời chiến tranh đã để lại di họa nặng nề cho hàng chục vạn gia đình. Hàng chục vạn người đã chết. Hàng vạn trẻ em chịu tật nguyền suốt đời. Cả nước đã lập quỹ giúp đỡ các nạn nhân nhằm phần nào cải thiện đời sống và xoa dịu nỗi đau của họ. Em hãy nêu suy nghĩ của mình về các sự việc đó.
Đề 3. Trò chơi điện tử là món tiêu khiển hấp dẫn. Nhiều bạn vì mải chơi mà sao nhãng học tập và còn phạm những sai lầm khác. Hãy nêy ý kiến của em về hiện tượng đó.
Đề 4. Đọc mẩu chuyện sau đây và nêu những nhận xét, suy nghĩ của em về con người và thái độ học tập của nhân vật.
Nguyễn Hiền nhà rất nghèo, phải xin làm chú tiểu trong chùa. Việc chính là quét lá và dọn dẹp vệ sinh. Nhưng cậu rất thông minh và ham học. Những buổi thầy giảng kinh, cậu đều nép bên cửa lắng nghe, rồi chỗ nào chưa hiểu, cậu hỏi thầy giảng thêm. Thấy Nguyễn Hiền thông minh, mau hiểu, thầy dạy cho cậu học chữ. Không có giấy, Nguyễn Hiền lấy lá để viết chữ, rồi lấy que tre xâu thành từng xâu ghim xuống đất. Mỗi ghim là một bài.
Một hôm Nguyễn Hiền xin thầy cho đi thi. Thầy ngạc nhiên bảo:
- Con đã học tập được bao nhiêu mà dám thi thố với thiên hạ?
- Con xin thi thử xem sức học của mình đến đâu.
Năm ấy, Nguyễn Hiền đã đỗ Trạng Nguyên. Vua Trần cho Nguyễn Hiền còn nhỏ quá, mới 12 tuổi, nên không bổ dụng.
Một thời gian sau, vua có việc tiếp sứ giả nước ngoài, cho gọi Nguyễn Hiền về triều. Nguyễn Hiền bảo:
- Đón Trạng nguyên mà không có võng lọng sao? Ông về tâu tới vua xin cho đầy đủ nghi thức.
Vua đành cho các quan mang võng lọng rước quan Trạng tí hon về kinh.
(Theo Cửu Thọ, Một trăm gương mặt tốt thiếu thi Việt Nam,
NXB Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 1999)
Trả lời:
a. Những đề bài trên có điểm giống nhau là:
- Cùng bàn bạc về những sự việc, hiện tượng trong đời sống
- Cùng yêu cầu học sinh phát biểu ý kiến cá nhân của mình
b. HS nghĩ một đề bài tương tự.
II. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
Cho đề bài:
Báo đưa tin: “Bạn Phạm Văn Nghĩa, học sinh lớp 7 trường Trung học cơ sở Bắc Sơn, quận Gò Vấp, nhà ở Hóc Môn. Nghĩa thường ra đồng giúp mẹ trồng trọt.
Một hôm, mẹ thấy Nghĩa cầm tờ giấy hứng cái gì, mẹ hỏi: “Con làm gì đấy?”. Nghĩa trả lời: “Con thụ phấn cho bắp”. Vụ ấy ruộng bắp nhà Nghĩa năng suất cao hơn mọi năm.
Ở nhà Nghĩa còn nuôi gà, nuôi heo. Em còn làm một cái tời để mẹ kéo nước đỡ mệt.
Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đã phát động phong trào “Học tập Phạm Văn Nghĩa”. Phong trào ấy được các bạn học sinh nhiệt liệt hướng ứng”.
Em hãy nêu suy nghĩ về hiện tượng ấy.
1. Tìm hiểu đề và tìm ý
a. Tìm hiểu đề: Đề thuộc loại nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống; nêu lên tấm gương tốt của một học sinh hiếu thảo thông minh phụ giúp mẹ chăn nuôi và trồng trọt. Yêu cầu cụ thể của đề là nêu lên suy nghĩ của mình.
b. Tìm ý: phân tích ý nghĩa những hành động của bạn Nghĩa, giải thích vì sao Thành đoàn phát động phong trào học tập bạn Nghĩa? Những việc làm của Nghĩa có khó không? Nếu mọi học sinh đều làm được như Nghĩa thì cuộc sống như thế nào?
2. Lập dàn bài
a. Mở bài
- Giới thiệu hiện tượng Phạm Văn Nghĩa.
- Nếu sơ lược ý nghĩa của tấm gương Phạm Văn Nghĩa: Một học sinh biết hiếu thảo, thông minh và sáng tạo, biết vận dụng những kiến thức đã học trong nhà trường để thay đổi cuộc sống của mình.
b. Thân bài
- Phân tích ý nghĩa việc làm của Phạm Văn Nghĩa:
+ Nghĩa thụ phấn cho bắp, mang đến năng suất cao cho vườn bắp gia đình: Cho chúng ta thấy em vừa là một đứa con ngoan, hiếu thảo trong việc giúp đỡ mẹ trồng trọt, vừa là một học sinh biết vận dụng tri thức khoa học hiện đại vào đời sống để nâng cao cuộc sống hiện tại.
+ Nghĩa còn nuôi heo, nuôi gà: vừa tham gia lao động sản xuất, vừa phụ giúp kinh tế gia đình, Nghĩa vừa có thêm kinh nghiệm trong việc chăn nuôi.
+ Nghĩa làm 1 cái tời để mẹ tưới nước cho khỏi mệt. Nghĩa là một thiếu niên cần cù, sáng tạo và hiếu thảo.
- Đánh giá việc làm của Phạm Văn Nghĩa: Việc làm của em Nghĩa thật là một tấm gương sáng cho học sinh thời đại mới chúng em noi theo.
- Đánh giá ý nghĩa của việc phát động phong trào học tập Phạm Văn Nghĩa: Phong trào noi gương Phạm Văn Nghĩa là một phong trào hay, có ý nghĩa, khuyến khích học sinh rèn luyện gương sáng về tính cần cù, sáng tạo và hiếu thảo.
c. Kết bài
- Khái quát ý nghĩa của tấm gương Phạm Văn Nghĩa.
- Rút ra bài học cho bản thân.
3. Viết bài
Sau khi các em đã làm nháp trên giấy, cần đọc lại và bổ sung, sắp xếp ý cho hợp lí, sau đó viết thành câu, thành đoạn và bài văn hoàn chỉnh.
4. Đọc lại và sửa chữa.
- Sửa lỗi chính tả, lỗi dùng từ, lỗi ngữ pháp.
- Chú ý liên kết, mạch lạc giữa các câu trong đoạn văn và giữa các phần của văn bản.
GHI NHỚ
- Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống, phải tìm hiểu kĩ đề bài, phân tích sự việc, hiện tượng đó để tìm ý, lập dàn bài, viết bài và sửa chữa sau khi viết.
- Dàn bài chung:
+ Mở bài: Giới thiệu sự việc, hiện tượng cần bàn luận.
+ Thân bài: Liên hệ thực tế, phân tích các mặt; nêu đánh giá, nhận định.
+ Kết luận: Khẳng định, phủ định, lời khuyên.
- Bài làm cần lựa chọn góc độ riêng để phân tích, nhận định; đưa ra ý kiến, suy nghĩ và cảm thụ riêng của người viết.
III. LUYỆN TẬP
Dựa trên câu chuyện kể về Nguyễn Hiền, trang 22 sách giáo khoa, để phát biểu những niềm xúc cảm, suy nghĩ và dự định của em về việc noi gương nghị lực và chỉ học tập của Nguyễn Hiền. Chú ý hai đặc điểm lớn cần khai triển:
- Ý chí vượt khó của cậu bé nhà nghèo Nguyễn Hiền.
- Trí thông minh của Nguyễn Hiền khi lấy khay giấy để học tập.
- Kết quả học tập đáng nhớ của ông quan Trạng Nguyễn Hiền.
- Tư cách nghiêm trang đĩnh đạc của Nguyễn Hiền.
Được cập nhật: 18 giờ trước (23:47:34) | Lượt xem: 715
