Cộng đồng chia sẻ tri thức Lib24.vn

Tính thống nhất về chủ đề của văn bản

Lý thuyết
Mục lục
* * * * *

Câu 1 (Trang 14 – SGK)

Phân tích tính thống nhất về chủ đề của văn bản sau theo những yêu cầu bên dưới. 

Rừng cọ quê tôi

Chẳng có nơi nào như sông Thao quê tôi, rừng cọ chập chùng.
Thân cọ vút thẳng trời hai ba chục mét cao, gió bão không thể quật ngã. Búp cọ vuốt dài như thanh kiếm sắc vung lên. Cây non vừa trồi, lá đã xòa sát mặt đất. Lá cọ tròn xòe ra nhiều phiến nhọn dài, trông xa như một rừng tay vẫy, trưa hè lấp lóa nắng như rừng mặt trời mới mọc. Mùa xuân, chim chóc kéo về từng đàn. Chỉ nghe tiếng hót líu lo mà không thấy bóng chim đâu.
Căn nhà tôi núp dưới rừng cọ. Ngôi trường tôi học cũng khuất trong rừng cọ. Ngày ngày đến lớp, tôi đi trog rừng cọ. Không đếm được có bao nhiêu tàu lá cọ xòe ô lợp kín trên đầu. Ngày nắng, bóng râm mát rượi. Ngày mưa, cũng chẳng ướt đầu.
Cuộc sống quê tôi gắn bó với cây cọ. Cha làm cho tôi chiếc chổi cọ để quét nhà, quét sân. Mẹ đựng hạt giống đầy móm lá cọ, treo lên gác bếp để gieo cấy mùa sau. Chị tôi đan nón lá cọ, lại biết đan cả mành cọ và làn cọ xuất khẩu. Chiều chiều chăn trâu, chúng tôi rủ nhau đi nhặt những trái cọ rơi đầy quanh gốc về om, ăn vừa béo vừa bùi.

Quê tôi có câu hát:

Dù ai đi ngược về xuôi
Cơm nắm lá cọ là người sông Thao.

Người sông Thao đi đâu rồi cũng nhớ về rừng cọ quê mình.

(Nguyễn Thái Vân)

a. Cho biết văn bản trên viết về đối tượng nào và viết về vấn đề gì? Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo trình tự nào? Theo em, có thể thay đổi trình tự sắp xếp này được không? Vì sao?
b. Nêu chủ đề của văn bản trên.
c. Chủ đề ấy được thể hiện trong toàn văn bản, từ việc miêu tả rừng cọ đến cuộc sống của người dân. Hãy chứng minh điều đó.
d. Tìm các từ ngữ, các câu tiêu biểu thể hiện chủ đề của văn bản.

Hướng dẫn giải

a.

  • Dựa vào nhan đề văn bản, đối tượng được đề cập đến là rừng cọ quê tôi.
  • Văn bản viết về sự gắn bó trong cuộc sống của những người dân sông Thao với rừng cọ quê mình
  • Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo một thứ tự :
    • Phần đầu miêu tả đặc điểm và đời sống của cây cọ.
    • Phần sau nói đến mối quan hệ giữa cây cọ và cuộc sống, sinh hoạt của con người; nhấn mạnh sự gắn bó bằng cách lặp lại nhiều lần từ ngữ rừng cọ.
    • Phần cuối nói về sự gắn bó giữa con người và cây cọ.

==> Như vậy trình tự sắp xếp các ý trong bài rất rõ ràng, rành mạch, liên tục và thể hiện sự logic. Do đó theo em không thể thay đổi trật tự sắp xếp của văn bản
b. Chủ đề của vãn bản: Rừng cọ và sự gắn bó giữa cuộc sống của người dân sông Thao với rừng cọ quê mình.
c. Chủ đề của văn bản Rừng cọ quê tôi được thể hiện trong toàn văn bản từ nhan đề đến các ý triển khai, tập trung vào đối tượng của văn bản là rừng cọ: miêu tả các bộ phận của cây cọ, cả rừng cọ; nói về sự gắn bó giữa cuộc sống của người dân với rừng cọ (trong cuộc sống sinh hoạt, lao động; trong cuộc sống tinh thần). Được thể hiện ở hai câu trực tiếp nói về tình cảm đó là:

  • “Chẳng có nói nào đẹp như sông Thao quê tôi…”
  • “Người sông Thao đi đâu rồi cũng nhớ về rừng cọ quê mình…”

d. Các từ ngữ, các câu tiêu biểu thể hiện chủ đề của văn bản đó là:

  • Các từ ngữ: Rừng cọ, cây cọ, thân cọ, lá cọ, búp cọ, chổi cọ, nón lá cọ, mành cọ, làn cọ, trái cọ,...
  • Các câu tiêu biểu: “Chẳng có nơi nào đẹp như sông Thao què tỏi, rừng cọ trập trùng.“, “Cuộc sống quê tôi gắn bó với cây cọ.“

Câu 2 (Trang 14 – SGK)

 Một bạn dự định viết một số ý sau trong bài văn chứng minh luận điểm: “Văn chương làm cho tình yêu quê hương đất nước trong ta thêm phong phú và sâu sắc”:
a. Văn chương làm cho những hiểu biết của ta về quê hương đất nước thêm phong phú, sâu sắc;
b. Văn chương lấy ngôn từ làm phương tiện biểu hiện;
c. Văn chương làm ta thêm tự hào về vẻ đẹp của quê hương đất nước, về truyền thống tốt đẹp của ông cha ta;
d. Văn chương giúp ta yêu cuộc sống, yêu cái đẹp;
e. Văn chương nung nấu trong ta lòng căm thù bọn giặc cướp nước, bọn bán nước và hun đúc ý chí quyết tâm hi sinh để bảo vệ nền độc lập, tự do của Tổ quốc.
Hãy trao đổi theo nhóm xem ý nào sẽ làm cho bài viết lạc đề.

Hướng dẫn giải

  • Các ý (b), (d), (e) sẽ làm cho bài viết bị lạc đề vì luận điểm cần chứng minh là : “Văn chương làm cho tình yêu quê hương đất nước trong ta thêm phong phú và sâu sắc”. Nếu đưa các ý này sẽ không đảm bảo tính thống nhất chủ đề.
  • Do đó, ý (a), (c) sẽ phù hợp vì đều nói về một đặc điểm trong chức năng tác động của văn chương và cùng tập trung biểu hiện chủ đề “Văn chương làm cho tình yêu quê hương đất nước trong ta thêm phong phú và sâu sắc”.

Câu 3 (Trang 14 – SGK)

 Để phân tích dòng cảm xúc thiết tha, trong trẻo của nhân vật “tôi” trong văn bản Tôi đi học, có bạn dự định triển khai một số ý sau:

a. Cứ mùa thu về, mỗi lần thấy các em nhỏ núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng lại náo nức, rộn rã, xốn xang;

b. Con đường đến trường trở nên lạ;

c. Mẹ nắm tay dẫn đến trường;

d. Muốn thử cố gắng tự mang sách vở như một cậu học trò thực sự;

e. Sân trường như rộng hơn, ngôi trường như cao hơn;

g. Sợ hãi, chơ vơ trong hàng người bước vào lớp;

h. Ông đốc và thầy giáo trẻ trìu mến đón học trò.

Theo em, có cần phải điều chỉnh các từ ngữ, các ý cho sát với yêu cầu đề bài không? Nếu có, hãy lựa chọn, bổ sung, điều chỉnh lại.

Hướng dẫn giải

  • Các ý (c) và (g) không hợp chủ đề “dòng cảm xúc thiết tha, trong trẻo của nhân vật “tôi” trong văn bản "Tôi đi học". Vì chủ thể của các ảcm xúc là của nhân vật “Tôi” trong văn bản Tôi đi học
  • Các ý (b), (e), (h) hợp với chủ đề nhưng cần thay đổi cách diễn đạt, có thể thay đổi như sau:
    • (b) Con đường đến trường vốn quen thuộc hàng ngày nhưng “tôi” bõng cảm thấy lạ, cảnh vật hình như cũng có nhiều đổi thay.
    • (e) “tôi” cảm thấy sân trường như rộng hơn, ngôi trường như cao hơn.
    • (h) “Tôi” cảm thấy gần gũi, thân quen với lớp học, thầy giáo và những người bạn mới.

Có thể bạn quan tâm


Có thể bạn quan tâm