Từ đồng nghĩa

Lý thuyết

Câu 1: (Trang 115 - SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tìm từ Hán Việt đồng nghĩa với các từ sau:
Gan dạ 
Nhà thơ  
Mổ xẻ   
Của cải  
Nước ngoài  
Chó biển   
Đòi hỏi   
Năm học  
Loài người  
Thay mặt  

Hướng dẫn giải

Các từ Hán Việt đồng nghĩa với các từ trên gồm:

• gan dạ - dũng cảm
• nhà thơ - thi sĩ
• mổ xẻ - phẫu thuật/phân tích
• đòi hỏi - yêu cầu
• loài người - nhân loại
• của cải - tài sản
• nước ngoài - ngoại quốc
• chó biển - hải cẩu
• năm học - niên khoá
• thay mặt - đại diện.

Câu 2: (Trang 115 - SGK Ngữ văn 7 tập 1)

  Tìm từ gốc Ấn – Âu đồng nghĩa với các từ sau đây.
Máy thu thanh
Xe hơi  
Sinh tố 
Dương cầm 

Hướng dẫn giải

Các từ gốc Ấn – Âu đồng nghĩa với các từ gồm có:

• Máy thu thanh / ra-đi-ô
• Sinh tố / vi-ta-min
• Xe hơi / ô tô
• Dương cầm / pi-a-nô

Câu 3: (Trang 115 - SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tìm một số từ địa phương đồng nghĩa với từ toàn dân.

Hướng dẫn giải

Một số từ địa phương đồng nghĩa với từ toàn dân như:

• Bắp – ngô
• Vô – vào
• Tía/ba – bố
• Ông xã – chồng
• Má/mế/u/bầm – mẹ
• Đậu phộng – lạc

Câu 4: (Trang 115 - SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tìm từ đồng nghĩa thay thế các từ in đậm trong các câu sau.

• Món quà anh gửi, tôi đã đưa tận tay chị ấy rồi.
• Bố tôi đưa khách ra đến cổng rồi mới trở về.
• Cậu ấy gặp khó khăn một tí đã kêu.
• Anh đừng làm như thế người ta nói cho đấy.
• Cụ ốm nặng đã đi hôm qua rồi.

Hướng dẫn giải

Các từ đồng nghĩa có thể thay thế cho các từ in đậm như sau:

• Món quà anh gửi, tôi đã gửi tận tay chị ấy rồi.
• Bố tôi tiễn khách ra đến cổng rồi mới trở về.
• Cậu ấy gặp khó khăn một tí đã than.
• Anh đừng làm như thế người ta phê bình/trách cho đấy.
• Cụ ốm nặng đã mất/qua đời hôm qua rồi

Câu 5: (Trang 116 - SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Phân biệt nghĩa của các từ trong các nhóm từ đồng nghĩa sau đây:

• ăn, xơi, chén;
• cho, tặng, biếu;
• yếu đuối, yếu ớt;
• xinh, đẹp;
• tu, nhấp, nốc.

Hướng dẫn giải

Ăn, chén, xơi.

• Giống nhau: đều diễn tả hành động đưa thức ăn vào cơ thể.
• Khác nhau:
  • Ăn: nghĩa bình thường, dùng được nhiều trong văn cảnh.
  • Xơi: thường dùng trong lời mời nhiều hơn
  • Chén: sắc thái suồng sã, thân mật.

Cho, tặng, biếu

• Giống nhau: đều có ý trao cho ai một vật gì đấy.
• Khác nhau: 
  • Cho: sắc thái biểu cảm bình thường, thân mật, là thái độ của người cao hơn đối với người thấp hơn.
  • Tặng: thể hiện sự long trọng, có ý nghĩa cao quý,
  • Biếu: thể hiện sự tôn trọng của người dưới với người trên

Yếu đuối, yếu ớt:

• Giống nhau: có ý nghĩa diễn tả sức lực kém dưới mức bình thường.
• Khác nhau:
  • Yếu đuối: trạng thái thiếu sức lực, khó có thể chịu đựng được khó khăn, thử thách.
  • Yếu ớt: yếu đến mức sức lực, khó có thể làm được việc gì

Xinh, đẹp

• Giống nhau: nói về hình thức hoặc phẩm chất đem lại sự hứng thú cho người ta ưa nhìn ngắm hoặc thán phục.
• Khác nhau:
  • Xinh: có những nét đáng yêu làm người ta chú ý.
  • Đẹp: đạt đến sự hoàn hảo, không chỉ dùng bình phẩm về hình thức, được xem là toàn diện hơn xinh.

Tu, nhấp, nốc

• Giống nhau: chỉ hành động đưa nước vào cơ thể (uống một thứ gì đó)
• Khác nhau:
  • Tu: uống nhanh, nhiều và liền một mạch.
  • Nhấp: uống từ từ, chậm rãi, từng ít một
  • Nốc: uống nhiều và hết ngay tức khắc một cách thô tục.

Câu 6: (Trang 116 - SGK Ngữ văn 7 tập 1) 

Chọn từ thích hợp điền vào các câu dưới đây:
a. thành tích, thành quả

Thế hệ mai sau sẽ được hưởng ... của công cuộc đổi mới hôm hay.
 Trường ta đã lập nhiều ... để chào mừng ngày Quốc khánh mồng 2 tháng 9.

b. ngoan cường, ngoan cố
Bọn địch ... chống cự đã bị quân ta tiêu diệt.
Ông đã ... giữ vững khí tiết cách mạng.
c. nhiệm vụ, nghĩa vụ
Lao động là ... thiêng liêng, là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của mỗi người.
Thầy hiệu trưởng đã giao ... cụ thể cho lớp em trong đợt tuyên truyền phòng chống ma tuý.
d. giữ gìn, bảo vệ
Em Thuý luôn luôn ... quần áo sạch sẽ.
... Tổ quốc là sứ mệnh của quân đội.

Hướng dẫn giải

a. 
Thế hệ mai sau sẽ được hưởng thành quả của công cuộc đổi mới hôm nay.
Trường ta đã lập nhiều thành tích để chào mừng ngày Quốc khánh mồng 2 tháng 9.
b. .
Bọn địch ngoan cố chống cự đã bị quân ta tiêu diệt.
Ông ta đã ngoan cường giư vững chí khí cách mạng.
c. 
Lao động là nghĩa vụ thiêng liêng, là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của mỗi người.
Thầy hiểu trượng đã giao nhiệm vụ cụ thể cho lớp em trong đợt tuyên truyền phòng chống ma túy.
d. 

Em Thúy luôn luôn giữ gìn quần áo sạch sẽ.
Bảo vệ Tổ quốc là sứ mệnh của quân đội.

Câu 7: (Trang 116 - SGK Ngữ văn 7 tập 1)

 Trong các từ đồng nghĩa và các cặp câu sau, câu nào có thể dùng hai từ đồng nghĩa để thay thế nhau, câu nào chỉ có thể dùng một trong hai từ đồng nghĩa đó?
a. đối xử, đối đãi
Nó ... tử tế với mọi người xung quanh nên ai cũng mến nó.
Mọi người đều bất bình trước thái độ ... của nó đối với trẻ em.
b. trọng đại, to lớn
Cuộc Cách mạng tháng Tám có ý nghĩa ... đối với vận mệnh dân tộc.
Ông ta thân hình ... như hộ pháp.

Hướng dẫn giải

a. 
Nó đối xử / đối đãi tử tế với mọi người xung quanh nên ai cũng mến nó. ()
Mọi người đều bất bình trước thái độ đối xử của nó đối với trẻ em. (đối xử)
b. 
Cuộc Cách mạng tháng Tám có ý nghĩa trọng đại / to lớn đối với vận mệnh dân tộc.
Ông ta thân hình to lớn như hộ pháp

Câu 8: (Trang 116 - SGK Ngữ văn 7 tập 1) 

Đặt câu với mỗi từ: bình thường, tầm thường, kết quả, hậu quả

Hướng dẫn giải

• Cảm ơn anh đã hỏi thăm, sức khỏe của tôi bình thường.
• Tớ không nghĩ cậu lại làm việc tầm thường như thế.
• Dù kết quả cuộc thi thế nào thì tớ cũng tin cậu đã cố gắng hết sức.
• Hành động dại dột của cậu đã gây ra hậu quả rất nghiêm trọng

Câu 9: (Trang 116 - SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Phát hiện các từ dùng sai và thay thế bằng từ khác cho đúng.

• Ông bà cha mẹ đã lao động vất vả, tạo ra thành quả để con cháu đời sau hưởng lạc.
• Trong xã hội ta, không ít người sống ích kỉ, không giúp đỡ bao che cho người khác.
• Câu tục ngữ "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây" đã giảng dạy cho chúng ta lòng biết ơn đối với thế hệ cha anh.
• Phòng tranh có trình bày nhiều bức tranh của các hoạ sĩ nổi tiếng.

Hướng dẫn giải

Cách dùng từ trong các câu trên chưa chính xác, ta có thể thay thế bằng các từ đồng nghĩa sau:

• Ông bà cha mẹ đã lao động vất vả, tạo ra thành quả để con cháu đời sau hưởng thụ
• Trong xã hội ta, không ít người sống ích kỉ, không giúp đỡ đùm bọc/che chở cho người khác.
• Câu tục ngữ "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây" đã dạy cho chúng ta lòng biết ơn đối với thế hệ cha anh.
• Phòng tranh có trưng bày nhiều bức tranh của các hoạ sĩ nổi tiếng.

Bài tham khảo thêm

Viết một đoạn văn ngắn về chủ đề về nhà trường, có sử dụng các từ đồng nghĩa. 

Hướng dẫn giải

Bài tham khảo 1:

Ngôi trường của tôi rất khang trang và đẹp đẽ với những dãy nhà cao tầng được sơn màu vàng, được lợp mái tôn đỏ tươi. Từng phòng học lúc nào cũng vang lên lời giảng ân cần của thầy cô, tiếng phát biểu dõng dạc trước lớp hay tiếng cười nói hồn nhiên, trong sáng của những bạn học sinh. Sân trường rộng rãi thoáng mát nhờ những hàng cây xanh tươi xào xạc lá và những cơn gió nhè nhẹ. Và nơi đây cũng lưu giữ bao kỉ niệm đẹp đẽ về những người thầy cô, những bạn bè mà tôi yêu quý. Tôi yêu nhất mái trường cấp hai – nơi tôi đang học - đơn giản bởi chính nơi đây tôi đã và đang lưu giữ được nhiều cảm xúc thiêng liêng nhất

=> Từ đồng nghĩa: hồn nhiên- trong sáng

Bài tham khảo 2:

Trường học, là nơi chúng ta học được biết bao điều. Nơi đây có thầy cô, những người truyền lửa, cho chúng ta biết bao nhiêu kiến thức, dạy dỗ chúng ta khôn lớn, trưởng thành. Đây còn là nơi lưu giữ những kỉ niệm tuyệt vời bên bạn bè, những tháng ngày học bài, ôn bài, nô đùa mỗi giờ ra chơi. Trường học như cái nôi, đón chúng ta từ tay ba mẹ, dạy chúng ta thế nào là cuộc đời, dạy ta cách làm người, đạo đức, nhân phẩm, tính cách, trí tuệ. Những chùm phượng vĩ đỏ rực, những trang sách trắng mực đen, những người bạn tri kỉ,... tất cả sẽ giúp chúng ta có những tháng ngày học trò vô tư, vô lo. Dù mai này lớn khôn, nhưng kí ức học trò, công ơn dạy dỗ của thầy cô luôn khắc sâu trong lòng mỗi học sinh.

=> Từ đồng nghĩa: khôn lớn, trưởng thành, lớn khôn