Cộng đồng chia sẻ tri thức Lib24.vn

Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm

Kiến thức trọng tâm

1. Dấu ngoặc đơn

Đọc những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi
a. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tói cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.

(Nguyễn Ái Quốc)

b. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tâp trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tms đỏ..)

(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng Phương Nam)

c. Lí Bạch (701 – 762) nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc snh thời mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long, thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).
Câu hỏi :

  • Dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích trên dùng để làm gì?
  • Nếu bỏ phần dấu ngoặc đơn thì ý nghĩa cơ bản của những đoạn trích trên có thay đổi không?

Trả lời:
a. Phần giải thích để làm rõ cho từ họ. Phần này giúp người đọc hiểu rõ hơn họ là những người bản xứ.Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú thích.
b. Phần thuyết minh về một loài động vật mà tên của nó (ba khía) được dùng đê gọi tên một con kênh. Phần này giúp người đọc hình dung rõ hơn đặc điểm của con kênh này. Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú thích, mục đích giải thích.
c. Phần bổ sung thêm thông tin về năm sinh, năm mất của nhà thơ Lí Bạch và phần chú thích thêm về địa danh Miên Châu thuộc tỉnh nào (Tứ Xuyên). Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú thích, mục đích bổ sung.
Nếu ta bỏ dấu ngoặc đơn ý nghĩa cơ bản của đoạn văn vẫn không thay đổi. Phần trong ngoặc đơn chỉ giải thích, bổ sung thêm thông tin chứ không thuộc phần nghĩa cơ bản.

2. Dấu hai chấm

Dấu hai chấm trong những đoạn trích sau dùng để làm gì?
a. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:
- Ðược, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nàọ 
Rồi Dế Choắt nhìn tôi mà rằng: 
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp em một cái ngách sang bên nhà anh phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang..... 
b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất
Người xưa có câu: “Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng”. Tre là thẳng thắn, bất khuất!
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên tôi thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
Trả lời:

  • Dấu hai chấm trong đoạn (a) dùng để đánh dấu lời đối thoại của Dế Mèn và Dế Choắt.
  • Dấu hai chấm trong đoạn (b) dùng để đánh dấu lời dẫn trực tiếp.
  • Dấu hai chấm trong đoạn (c) đánh dấu phần giải thích thuyết minh.

3. Ghi nhớ

  • Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung).
  • Dấu hai chấm dùng để:
    • Đánh dấu (báo trước phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó).
    • Đánh dấu (báo trước lời dẫn trực tiếp dùng với dấu ngoặc kép hay lời đối thoại, dùng với dấu gạch ngang).

Bài tập

Có thể bạn quan tâm



Có thể bạn quan tâm