Hướng dẫn soạn bài6

Hướng dẫn soạn bài Chiến thắng Mtao-MxâyCHIẾN THẮNG MTAO MXÂY(Trích Đăm Săn Sử thi Tây Nguyên)I. KIẾN THỨC CƠ BẢN1. Về khái niệm sử thi Sử thi là những tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn,sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp, xây dựng những hìnhtượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về một haynhiều biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của cưdân thời cổ đại.Có hai tiểu loại sử thi dân gian :- Sử thi thần thoại là loại sử thi kể về sự hình thànhthế giới, sự ra đời của muôn loài, sự hình thành các dân tộc,các vùng cư trú thời cổ đại của họ hoặc cũng có khi kể vềsự xuất hiện nền văn minh buổi đầu. nước ta có một sốbộ sử thi tiêu biểu cho tiểu loại này như: Đẻ đất đẻ nước(Mường), Ẳm ệt luông (Thái), Cây nêu thần (Mơ-nông),…. Sử thi anh hùng là những câu chuyện kể về cuộcđời và những chiến công hiển hách của người anh hùng –người đại diện cao nhất cho sự giàu có, quyền lực, sứcmạnh và ước mơ của cộng đồng người thời cổ đại. Các tácphẩm tiêu biểu trong tiểu loại này là: Đam Săn, Đăm Di,Xing Nhã, Khinh Dú (Ê- đê); Đam Noi (Ba- na),…. Trongsố những tác phẩm này thì tác phẩm được biết đến rộng rãivà nổi tiếng hơn cả là sử thi Đam Săn.2. Về đoạn trích Chiến thắng Mtao MxâyĐoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây thuộc phầngiữa của tác phẩm: Sau khi về làm chồng hai chị em tùtrưởng Hơ Nhị và Hơ Bhị, Đam Săn trở nên một tù trưởnggiàu có và uy danh lừng lẫy. Các tù trưởng Kên Kên(MtaoGrứ) và tù trưởng Sắt (Mtao Mxây) lừa lúc Đam Săn cùngcác nô lệ lên rẫy, ra sông lao động sản xuất đã kéo ngườitới cướp phá buôn làng của chàng và bắt Hơ Nhị về làm vợ.Cả hai lần ấy Đam Săn đều tổ chức đánh trả và chiến thắng,vừa cứu được vợ lại vừa sáp nhập được đất đai, của cải củakẻ địch khiến cho oai danh của chàng càng lừng lẫy, bộ tộccàng giàu có và đông đúc hơn.Đoạn trích ngợi ca cuộc chiến đấu của Đam Săn. Đó làcuộc chiến đấu vì danh dự, vì hạnh phúc gia đình và hơnnữa vì cuộc sống bình yên và sự phồn vinh của thị tộc.Đoạn trích này tiêu biểu cho những đặc trưng của thể loạisử thi anh hùng.II. RÈN KĨ NĂNG1. Tóm tắt diễn biến trận đánh theo đúng trật tự của cáctình tiết và sự kiệna) Đam Săn đến nhà Mtao Mxây khiêu chiến nhưngMtao Mxây còn bỡn cợt chàng mà chưa chịu giao chiếnngay.b) Bước vào cuộc chiến :- Hiệp đấu thứ nhất+ Hai bên lần lượt múa khiên. Mtao Mxây múa trước: tỏ ra yếu ớt và kém cỏi Đam Săn múa khiên: tỏ ra mạnh mẽ, tài giỏi hơn+ Kết quả hiệp đấu: Mtao Mxây chạy khắp nơi để tránhđường khiên Đam Săn múa.- Hiệp đấu thứ hai+ Đam Săn múa khiên: sức mạnh như gió bão. Cây giáođâm liên tiếp Mtao Mxây nhưng không thủng.+ Kết quả Đam Săn nhờ sự giúp đỡ của Ông Trời đã cắt đượcđầu của Mtao Mxây. Dân làng Mtao Mxây nhất loạt theo Đam Săn về ngôilàng mới.2. Cuộc chiến giữa Đam Săn và Mtao Mxây là cuộcchiến tranh mang tính chất thống nhất cộng đồng. Nókhông phải là một cuộc chiến tranh xâm lược nhằm mụcđích tàn sát, cướp bóc và chiếm giữ. Chính vì thế mà tháiđộ của nô lệ cả hai phía đối với việc thắng thua của hai tùtrưởng cũng có những nét riêng:- phía Mtao Mxây: Sau khi tù trưởng của mình thấtbại, đông đảo nô lệ đều tâm phục và nghe theo lời vị tùtrưởng mạnh hơn (“không đi sao được!… người nhà giàucầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa”).Thái độ và hànhđộng của đoàn người này chứng tỏ họ luôn mơ ước đượctrở thành một tập thể giàu có và hùng mạnh.Họ luôn mơước có được một người lãnh đạo dũng cảm, tài ba.- phía Đam Săn: Dân làng tưng bừng náo nhiệt chàođón vị anh hùng của mình mới chiến thắng trở về. Họ đi lạisửa soạn vui mừng tấp nập không chỉ để mừng buôn sócđược mở mang, được hùng mạnh và giàu có mà còn để tiếpđón những người nô lệ mới bằng sự chân thành và hoà hợp(“... Các chàng trai đi lại ngực đụng ngực. Các cô gái đi lạivú đụng vú. Cảnh làng một tù trưỏng nhà giàu trông sao màvui thế!”).3. Đoạn trích tuy miêu tả cuộc chiến tranh giữa các thịtộc trong thời nguyên thuỷ, thế nhưng lại không chú trọngmiêu tả cảnh chết chóc đau thương. Trái lại, tác giả dângian chủ yếu miêu tả cảnh chiến thắng tưng bừng của phíaĐam Săn. Cuộc chiến dừng lại khi Mtao Mxây thất bại. Thếnhưng sự thất bại của Mtao Mxây không làm cho dân lànglo sợ, hoang mang. Họ ngay lập tức theo về phía Đam Săn,hoà nhập với cuộc đồng mới một cách rất tự nhiên. Dânlàng của Đam Săn cũng vậy, họ đón tiếp những ng ười bạnmới rất chân tình. Không khí của buổi tiệc sau chiến thắngtừng bừng náo nhiệt vui say không hề có một chút gợn nào.Lựa chọn cách thể hiện nghệ thuật này, tác giả dân gian đã nhận ra tính tất yếu của cuộc chiến tranh thị tộc đó là cuộcchiến tranh không kìm hãm sự phát triểu của xã hội Ê-đê,mà trái lại, nó giúp những tập thể lẽ tẻ, rời rạc tập hợpthành những tập thể lớn hơn, mạnh hơn. Và cũng chỉ nh ưvậy, họ mới trở thành một dân tộc trư ởng thành thực sự.Cách lựa chọn để hiện nghệ thuật ấy cũng là cách để dângian ngợi ca tâm vóc và sứ mệnh lịch sử của ngư ời anhhùng. Chỉ có những con ngư ời tú của thời đại như vậymới đủ sức đứng lên thống nhất các thị tộc nhỏ lẻ lại vớinhau, gom những thị tộc ấy lại thành một cộng đồng lớnmạnh và giàu có.4. Trong đoạn trích này, kiểu câu được dùng nhiều nhất làkiểu câu có sử dụng biện pháp so sánh, ví von. Những câuấy, hoặc chứa biện pháp so sánh kiểu tương đồng (chàngmúa trên cao, gió như bão; chàng múa dưới thấp, gió nhưlốc; đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêuthân, ùn ùn như kiến như mối...), hoặc so sánh kiểu tăngcấp (Đam Săn múa khiên), cũng có trường hợp so sánh kiểutương phản (đối lập giữa cảnh múa khiên của Đam Săn vàMtao Mxây). Những câu văn theo kiểu đòn bẩy này có giátrị rất lớn trong việc miêu tả nhân vật người anh hùng. Nókhẳng định và nâng bổng lên tài năng, sức mạnh của ĐamSăn người anh hùng uy danh lừng lẫy làm mờ đi cả sựgiàu có và sức mạnh của kẻ thù.Cần lưu thêm, nếu chúng ta tiến hành phân loại thì cóthể thấy rất rõ ràng: các hình ảnh, sự vật được đem ra để sosánh đây đều lấy ra từ thế giới tự nhiên, từ vũ trụ. Nhưthế hàm của tác giả là muốn lấy vũ trụ để "đo" kích cỡ,tầm vóc của nhân vật anh hùng. Thủ pháp nghệ thuật này làmột thủ pháp quen thuộc của sử thi. Nó giúp mang lạinhững giá trị thẩm mỹ rất đặc trưng cho thể loại này: đặctrưng về sự trang trọng, hoành tráng và dữ dội.5. Sự xuất hiện của Ông Trời (thần linh) vàviệc can thiệp của Ông Trời vào chiến thắngcủa Đam Săn chứng tỏ thời kì ấy, con ngườivà thần linh gắn bó mật thiết với nhau. Hay nóicách khác, nó là dấu vết của tư duy thần thoạitrong sử thi, dấu vết của một xã hội chưa có sựphân hóa giai cấp rạch ròi. Tuy nhiên cũng từcâu chuyện này có thể nhận thấy, dù có canthiệp vào công việc của con người nhưng thầnlinh chỉ đóng vai trò là người "cố vấn", "gợi ý"hành động chứ không phải là người quyết địnhtối cao kết quả của cuộc chiến. Như vậy trongmối quan hệ với các thần, người anh hùng vẫngiữ được vai trò quyết định và có tính độc lậpriêng. Sắp đặt câu chuyện theo kiểu như vậycũng là một hình thức đề cao vai trò của nhânvật anh hùng, đề cao tinh thần dân chủ củathời thị tộc cổ xưa.Trên đây chỉ là phần trích dẫn 10 trang đầu của tài liệu và có thế hiển thị lỗi font, bạn muốn xem đầyđủ tài liệu gốc thì ấn vào nút Tải về phía dưới.