I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ
- Mục đích của việc tranh luận là để bác bỏ những quan điểm, ý kiến không đúng; bày tỏ, bênh vực những quan điểm, ý kiến đúng đắn.
- Yêu cầu:
+ Cần dùng các lí lẽ, dẫn chứng đúng đắn, khoa học để chỉ rõ những sai lầm, lệch lạc, thiếu khoa học của quan điểm, ý kiến nào đó.
+ Cần nắm chắc sai lầm của họ, đưa ra các lí lẽ và bằng chứng thuyết phục với thái độ thẳng thắn, có chừng mực, phù hợp với hoàn cảnh và đối tượng tranh luận.
II. CÁCH BÁC BỎ
1. Đọc các ngữ liệu và trả lời câu hỏi
a. Tác giả bài viết đã bác bỏ luận điểm cho rằng: “Nguyễn Du là một con bệnh thần kinh”
- Bác bỏ bằng việc đưa ra những câu phủ định: “Không phải thế đâu”; “Nguyễn Du chỉ mắc bệnh thôi, chứ không nói là mắc bệnh thần kinh”.
- Bác bỏ bằng cách chỉ ra sự phiến diện, thiếu toàn diện của ý kiến. Căn cứ vào mấy bài thơ mà kết luận là người ta mắc chứng bệnh thần kinh thì quả là sự quá bạo
- Bác bỏ bằng cách nêu ra những tấm gương khác. Chỉ ra Pa-xca là người mang bệnh mà tư tưởng của ông vẫn sáng suốt, khỏe mạnh, phi thường
b. Đoạn văn đã đưa ra quan điểm bác bỏ bằng cách phân tích và đưa ra câu hỏi để người đọc tự vấn: “Phải quy lỗi cho sự nghèo nàn của ngôn ngữ hay sự bất tài của con người?”
c. Tác giả bài viết bác bỏ quan điểm hút thuốc bằng cách đưa ra những dẫn chứng về tác hại của việc hút thuốc. Điều đó góp phần khẳng định: Hút thuốc không chỉ có hại cho bản thân mà còn gây hại cho những người xung quanh.
2. Các cách thức bác bỏ:
- Nêu tác hại
- Chỉ ra nguyên nhân
- Phân tích khía cạnh, phương diện của vấn đề - những khía cạnh sai lệch, thiếu chính xác.
GHI NHỚ
- Bác bỏ là dùng lí lẽ và dẫn chứng để gạt bỏ những quan điểm, ý kiến sai lệch hoặc thiếu chính xác,… từ đó, nêu ý kiến đúng của mình để thuyết phục người nghe (người đọc).
- Có thể bác bỏ một luận điểm, một luận cứ hoặc cách lập luận bằng cách nêu tác hại, chỉ ra nguyên nhân hoặc phân tích những khía cạnh sai lệch, thiếu chính xác,… của luận điểm, luận cứ, lập luận ấy.
- Khi bác bỏ, cần tỏ thái độ khách quan, đúng mực.
LUYỆN TẬP
Câu 1.
- Trong đoạn văn trích từ Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, Nguyễn Dữ đã bác bỏ một luận cứ sai lệch (cứng quá thì gãy). Để bác bỏ điều này, tác giả đã đưa ra lí lẽ (Kẻ sĩ chỉ lo không cứng cỏi được, còn gãy hay không là việc của trời. Sao lại đoán trước là sẽ gãy mà chịu đổi cứng ra mềm?) và dẫn chứng (là hành động đốt cháy đền tà, chống lại yêu ma của Tử Văn) để khẳng định chân lí rằng "kẻ sĩ, không nên kiêng sợ sự cứng cỏi". Giọng văn của Nguyễn Dữ trong đoạn trích dứt khoát, chắc nịch và thuyết phục.
- Trong đoạn văn trích từ bài Mấy ý nghĩ về thơ, Nguyễn Đình Thi đã bác bỏ luận điểm sai lầm cho "thơ là những lời đẹp", "thơ là những đề tài đẹp". Để bác bỏ luận điểm này, tác giả đã dẫn ra những dẫn chứng giàu sức thuyết phục: Thơ Hồ Xuân Hương được viết nên từ những ngôn từ hết sức tầm thường, thơ Bô-đơ-le có những đề tài về "xác chó chết đầy dòi bọ",... Khác với Nguyễn Dữ, giọng văn của Nguyễn Đình Thi trong đoạn trích nhẹ nhàng, tế nhị mà vẫn sâu sắc và cũng đầy thuyết phục.
=> Rút ra bài học: Khi bác bỏ cần lựa chọn thái độ và giọng văn phù hợp.
Câu 2. Trong lớp có bạn cho rằng: Không kết bạn với những người học yếu. Anh (chị) hãy bác bỏ quan niệm đó.
Gợi ý làm bài:
Để bác bỏ quan niệm sai lầm: "Không kết bạn với những người học yếu":
- Có thể dùng các thao tác: truy tìm nguyên nhân, phân tích tác hại của quan niệm sai,... để bác bỏ, sau đó nêu một số suy nghĩ và hành động đúng,...
- Nên dùng giọng văn nhẹ nhàng, tế nhị, tránh đao to, búa lớn,.. để thuyết phục người bạn có quan niệm sai lầm đó.
Các ý chính cần đạt được:
- Khẳng định đây là một quan niệm sai lệch.
- Phân tích nguyên nhân học yếu của bạn.
- Chỉ ra nguyên nhân và tác hại của quan niệm sai lệch trên.
- Lấy dẫn chứng: những đôi bạn học tập và giúp đỡ nhau.
- Khẳng định: cần phải kết bạn và giúp đỡ những người học yếu.
- Liên hệ bản thân: bài học nhận thức và hành động.
Được cập nhật: 7 giờ trước (8:10:39) | Lượt xem: 452
