Phân tích tâm trạng chị Dậu

Phân tích tâm trạng chị Dậu Tắt đèn là một trong số những tác phẩm xuất sắc của Ngô Tất Tố. Ông đã xây d ựng nhân v ật chị Dậu với lòng thương yêu chồng con tha thiết. Có thể nói những dòng, nh ững trang th ể hiện tấm lòng người vợ, người mẹ của chị Dậu, mà điển hình là hai chương X, XI. Ở hai chương này, nhà văn miêu tả rất thành công tâm trạng đau đớn, giằng xé của chị Dậu khi phải về nhà báo tin cho con biết nó đã bị bán cho Nghị Quế. Đầu chương X (đoạn trích SGK), chị Dậu về tới nhà. Giờ đây khó khăn l ớn nhất c ủa ch ị D ậu là phải làm sao nói cho cái Tí biết rằng nó đã bị bán cho Nghị Quế. Chị phải làm sao đây khi lúc sáng, chị đã hứa sẽ không bán nó cho Nghị Quế. Hình như lúc này, bao nhiêu lo nghĩ d ồn dập kéo tới nên khi chị không chú ý tới bên ngoài. Thằng Dần vòi vĩnh, ch ị không đ ể ý. Cái Tí chạy ra “đon đả đón chào”, chị cũng “không trả lời”. Chị “thơ thẩn” đón lấy tay con, b ế con và “ngồi ghé vào bên mép chõng”. Dường như chị không ý thức được việc mình làm, hành động “đón lấy con bé con” hoàn toàn do bản năng sai khiến. Tâm trạng, hành đ ộng nh ư th ế, ta chỉ bắt gặp ở những người quá đau khổ... Nhưng đau khổ đến “thơ thẩn” người, ai gọi không nói, ai hỏi không thưa như chị Dậu, có lẽ là trường hợp hiếm thấy. Khi nhìn thấy cảnh các con hiếu thảo, ngoan ngoãn mà ngây thơ, như người khác chắc hẳn rất vui và hãnh diện. Nhưng chị Dậu thì khi nhìn thấy các con hiếu thảo, ngoan ngoãn, ch ị cảm thấy bị dao găm cắt từng khúc ruột, còn đau đớn nào bằng nỗi đau phải bán con trong khi đứa con rất ngoan ngoãn? càng nhìn chúng nó, chị càng nước mắt ngắn dài. Phải chăng, ngoài nỗi đau phải bán con, chị Dậu còn mang mặc cảm có tội với con? Năm lần bảy lượt cái Tí giục mẹ ăn, và cũng từng ấy lần chị buồn khổ. Chỉ đã cầm củ khoai lên, r ồi đặt xu ống chõng bởi chị có nuốt nổi đâu? Nỗi đau khổ, sự phân vân đắn đo trong chị Dậu là rất l ớn. Làm sao có thể báo cho con cái tin đau đớn ấy, chị Dậu vẫn chưa nghĩ ra. Song không ng ờ, cái Tí l ại chính là người hé cho chị một tia sáng khi nó dỗ mẹ, để mẹ nó ăn khoai. Thế là chị Dậu v ừa nói vừa mếu thông báo cho nó việc bán con. Nỗi đau khổ lúc trước, giờ vỡ òa ra. Chị Dậu như thấy mình có tội, không muốn ăn tranh phần của con. Lời nói của chị như lời tâm s ự, nh ư lời hối hận nhưng cũng tràn đầy xót xa. Nếu như ở nhà Nghị Quế, chị phải đ ắn đo v ề giá c ả bán con, thì khi ở nhà, chị lại phải phân vân suy nghĩ bởi các con hi ếu th ảo và ngoan ngoãn quáKhi nói ra được điều khó nói ấy, sự phân vân đắn đo đã bị át đi bởi một nỗi đau đ ớn, kh ổ s ở đang dâng lên. Chị chỉ thổn thổn, thức thức, không nói thêm được câu nào. Ph ải, còn gì đ ể mà nói nữa, nói gì được hơn trong lúc này nữa, khi mà những tiếng khóc bị kìm trở lại thành tiếng nấc nghẹn trong cổ? Chị dần dần cúi xuống, đối diện với con bé đương bú. Chị không còn đủ can đảm để đối diện với những đứa lớn. Chúng đã hiểu hết chuyện nhà. H ơn nữa, ch ị luôn mang nỗi ân hận giày vò đối với cái Tí, làm sao còn có th ể quay ra d ỗ nó! Hay ch ị quay vào con bé đương bú bởi nếu quay ra dỗ hai đứa trẻ kia, chị - vô tình s ẽ không ch ịu đ ược nh ững lời van xin tha thiết, những tiếng kêu, tiếng lạy của chúng mà đ ể cái Tí ở nhà, ch ồng ch ị s ẽ tiếp tục bị hành hạ? Cho tới chiều ấy, chị Dậu còn suy nghĩ đắn đo. Phải bán con, chị khổ sở lắm chứ. Có phải chị không cố gắng đâu! Chị đã nghĩ ngợi, phân vân hết mọi lẽ để cuối cùng v ẫn ph ải c ắn răng: Cảnh nhà đã thế, mẹ đành dứt tình với con. Chị cũng hiểu việc làm của ch ị trái đạo lí mà không thể cưỡng lại. Cái dáng bộ “đứng phắt dậy”, quả quyết, chùi nước mắt là k ết c ục c ủa sự tuyệt vọng. Chị đã cùng đường rồi, chị còn cách nào nữa đâu ngoài việc bán con? Lời cầu xin; U van con, u lạy con, con có thương thầy, thương u... lặp lại nhiều lần trong bài là c ả một tiếng kêu than nức nở, là sự đau khổ không gì sánh nổi trong tâm hồn chị. Thương con mà phải van lạy con để chịu mất con, thử hỏi còn gì bất hạnh hơn? Cứu chồng mà phải rứt ruột bán con, thử hỏi còn sự lựa chọn nào nghiệt ngã, cay đắng hơn? Trong đoạn này, tuy c ảm tính của người mẹ luôn được bộc lộ bằng những tiếng khóc: sụt sịt, lã chã hai hàng nước mắt, khóc nức nở v.v... Song lí trí của chị vẫn át đi tất cả. Ch ị Dậu thì van l ạy con, khi thì c ố ki ếm những lời thấm thìa xót ca để khuyên con, lúc lại tỏ ra độ đau đ ớn” hay “c ố ki ếm cho đ ược cái giọng ngon ngọt để dỗ thằng Dần”. Trên đường sang nhà Nghị Quế, chị Dậu vẫn thổn thức. Nhưng nỗi đau đớn đã được chị kìm nén, nên lặn vào “trong đáy tim”, Tuy vậy, nỗi đau ấy vẫn không th ể kìm nén n ổi, nên n ước mắt chị vẫn lăn dài. Thái độ “giả câm giả điếc” ấy phải chăng là s ự ch ất ch ứa bao đau thương xót xa trong lòng chị? Bất kì người mẹ nào sắp phải xa con cũng c ố níu kéo cho gi ờ phút ấy chậm tới. Song, chị Dậu lại phải “giả câm, giả điếc” mong cho chóng t ới nhà c ụ Nghị. Có phải chị không thương con đâu, sau này chị vẫn luôn luôn nghĩ tới nó đấy chứ? Xét cho cùng chị làm thế cũng chính bởi chị thương con. Vì thương con nhưng vẫn phải rứt ruột bán đi, nên chị không muốn thấy con nữa. Làm sao chị có thể phó thác s ố ph ận c ủa ch ồng theo cảm tính của chị, mà ngay lúc ấy, nó đang cưỡng lại chị, không cho ch ị dắt con đi? Ch ắc hẳn, chị còn ở lại lâu với cái Tí thì hai mẹ con càng phải chịu đau khổ, mà ch ị lại càng đau khổ hơn bởi chị đã làm trái với lẽ trời. Chị Dậu không muốn đau khổ hơn n ữa, ch ắc r ằng ch ị muốn hai mẹ con chia tay nhau sớm để chị bớt dằn vặt, cho chị thanh thản hơn. Qua hai chương X và XI của tác phẩm Tắt đèn, hình ảnh ch ị D ậu hi ện lên v ới đ ức tính thương chồng, yêu con tha thiết. Lòng vị tha, đức hi sinh của chị là một nét đi ển hình c ủa người phụ nữ Việt Nam. Ở hai chương này, Ngô Tất Tố đã thành công lớn trong việc miêu tả tâm trạng chị Dâu, giữa một bi kịch trong muôn vàn bi kịch của đời chị. Lối viết văn khách quan mà không kém phần xúc động của ông đã tạo niên sự hấp dẫn không chỉ ở hai chương này mà còn ở toàn tác phẩm.