Giáo án lịch sử lớp 11 bài 7

CHƯƠNG III BÀI 7 NHỮNG THÀNH TỰU VĂN HOÁ THỜI CẬN ĐẠI I. Mục tiêu bài học 1. Về kiến thức - Qua bài học giúp cho học sinh hiểu được những thành tựu văn học nghệ thuật mà con người đã đạt được trong thời kỳ cận đ ại t ừ th ế k ỷ XVII đ ến Đ ầu thế kỷ XX - Cuộc đấu tranh trong lĩnh vực tư tưởng đẫn đến sự ra đ ời c ủa CNXH Khoa học. 2. Về tư tưởng -Trân trọng và phát huy những giá trị thành tựu văn học – nghệ thuật mà con người đã đạt được trong thời cân đại - Thấy được công lao của C.Mác, Ph.Ăngghen, Lê-nin trong vi ệc cho ra đời CNXH Khoa học,biết trân trọng và kế thừa, ứng dụng vào th ực ti ễn CNXH Khoa học. 3. Về kỹ năng - Biết sử dụng phương pháp đối chiếu, so sánh các sự kiện. - Biết trình bày một vấn đề có tính logic - Biết tổng kết kinh nghiệm rút ra bài học. II. Thiết bị và tài liệu day-học Cho HS sưu tầm tranh ảnh, các tác phẩm văn học, nghệ thuật của thời kỳ cận đại từ thế kỷ XVII đến đầu thế kỷ XX III. Gợi ý tiến trình tổ chức dayhọc 1. Kiểm tra bìa cũ : không 2. Giới thiệu bài mới Thời cận đại CNTB đã thắng thế trên phạm vi thế giới.Khi chủ nghĩa tư bản chuyển lên chủ nghĩa đế quốc bên cạnh những mâu thuẫn, những bất công trong xã hội cần lên án thì đây cũng là thời kỳ đạt được nhi ều thành t ựu trong các lĩnh vực văn học – nghệ thuật, khoa học k ỹ thu ật. Bài h ọc này s ẽ giúp các em nhận thức đúng những vấn đề này. 3. Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp Hoạt động của thày và trò Kiến thức cơ bản HS cần nắm vững Hoạt động 1: Cá nhân I. Sự phát triển của nền văn hoá mới trong - Trước hết, GV nêu câu hỏi dẫn buổi đầu thời cận đại đến giữa thé kỉ XIX dắt và gợi ý vào nội dung chính: Tại sao đầu thời cận đại nền văn hoá thế giới nhất là ở châu Âu có điều kiện phát triển? - Kinh tế các nước có điều kiện phát triển sau Gợi ý: Kinh tế phát triển, mối quan hệ xã hội thay đổi đó chính là các cuộc CMTS và cách mạng công nghiệp. hiện thực để có nhiều thành tựu về - Trong xã hội tồn tại những mối quan hệ cũ , văn học nghệ thuật giai đoạn này. mới chồng chéo phức tạp, đây là hiện thực cuộc sống để các nhà văn, thơ , kịch có điều kiện sáng tác. - Thành trì của chế độ phong kiến đang lung lay rệu rã. -Xuất hiện những nhà tư tưởng tiến bộ, những nhà văn, thơ, nhà viết kịch nổi tiếng. Hoạt động 2: Nhóm - Trào lưu triết học ánh sáng thế kỷ XVII-Tiếp theo GV chia học sinh theo tổ XVIII ở Pháp với những con người tiêu biểu như Mông-te-xki-ơ(1689-1755), Vôn –te(1694- hoặc nhóm, chuẩn bị bài sưu tầm ở 1778),Rút-xô(1712-1778), nhóm Bách khoa toàn nhà từ trước đó một tuần để bài thư học này GV tổ chức cho học sinh thảo luận với câu hỏi: Hãy cho biết những thành tựu về mặt tư tưởng, văn hóa đến thế kỉ XIX? HS thảo luận theo nhóm, sau đó đại diện các nhóm học sinh lên trình bày phần sưu tầm của nhóm mình. Sau khi học sinh đại diện các nhóm lên trình bày, HS bên dưới bổ sung thì GV chốt lại: Những thành tựu về mặt tư tưởng ở thế kỷ XVIII với trào lưu triết học ánh sáng( ảnh của ba nhà tư tưởng tiêu biểu: Mông-texki-ơ; Vôn te; Rut-xô) và những ý tưởng tốt đẹp của các ông,...Những tư tưởng mới trong trào lưu Triết học ánh sáng được ví “Như những khẩu đại bác, mở đường cho bộ binh xuất kích” -Thành tựu về văn hoá - Châu Âu: ở Pháp có Pi-eCooc-nây(16061684) là đại diện xuất sắc của nền bi kịch cổ điển Pháp; Giăng đơ La Phông –ten(1621-1695) là nhà thơ ngụ ngôn Pháp; Mô-li-e (1622-1673) là người mở đầu cho nền hài kịch cổ điển Pháp...Hô-nô-rê đơ Ban-dắc (Pháp 1799-1850), An-đéc-xen (Đan Mạch, 1805-1875), Pu-skin(Nga, 1799-1837) La phông ten với các truyện ngụ - Châu á: Tào Tuyết Cần(1716-1763) của ngôn có tính giáo dục mọi lứa tuổi, Trung Quốc với tác phẩm Hồng lâu mộng; Nhật VD: Gà trống và Cáo Bản có nhà thơ, nhà soạn kịch xuất sắc Chi-kaAn-đéc-xen: Con vịt xấu xí, Cô mát-xư Môn-đa-ê-môn (1653-1725); ở Việt Nam thế kỷ XVIII có nhà bác học Lê Quý Đôn (1726bé bán diêm,... 1784),... Ban- dắc – Nhà văn hiện thực Pháp đã phản ánh đầy đủ hiện thực nước Pháp đầu thế kỷ XIX qua các + Phản ánh hiện thực xã hội ở các nước khác tác phẩm của mình. nhau trên thế giới thời kỳ cận đại Pu-skin ( Nga) với bài thơ:Tôi + Hình thành quan điểm, tư tưởng của con yêu em,... người tư sản, tấn công vào thành trì của chế độ - Tào Tuyết Cần(1716-1763) phong kiến, góp phần vào thắng lợi của CNTB của Trung Quốc với tác phẩm Hồng lâu mộng phản ánh các mối quan hệ trong gia đình, xã hội Trung Quốc thời phong kiến. Lê Quí Đôn – nhà bác học của Việt Nam thế kỷ XVIII với những tác phẩm tiêu biểu như Kiến văn tiểu lục; Phủ biên tạp lục,... GV hỏi: Những thành tựu văn hóa đầu thời cận đại có tác dụng gì? + Phản ánh hiện thực xã hội ở các nứoc khác nhau trên thế giới thời kỳ cận đại II- Thành tựu của văn học, nghệ thuật từ giữa thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX 1.Điều kiện lịch sử - CNTB được xác lập, thắng lợi trên phạm vi toàn thế giới và bước sang giai đoạn CNĐQ + Hình thành quan điểm, tư - Giai cấp tư sản nắm quyền thống trị, mở tưởng của con người tư sản, tấn công vào thành trì của chế độ phong rộng và xâm lược thuộc địa thì đời sống nhân dân kiến, góp phần vào thắng lợi của lao động bị áp bức ngày càng khốn khổ CNTB Hoạt động 1: Cá nhân Giáo viên đạt câu hỏi cho cả lớp: Qua phần trình bày của bạn, các em có nhận xét gì về điêù kiện lịch sử giai đoạn giữa thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX với thời kỳ đầu cận đại? Điều kiện đó có tác dụng gì đối với các nhà văn, nhà nghệ thuật? Gợi ý: - CNTB được xác lập, thắng lợi trên phạm vi toàn thế giới và bước sang giai đoạn CNĐQ - Giai cấp tư sản nắm quyền thống trị, mở rộng và xâm lược thuộc địa thì đời sống nhân dân lao động bị áp bức ngày càng khốn khổ = > Đây là hiện thực để các nhà văn, nhà nghệ thuật phản ánh đầy đủ trong các tác phẩm của mình. Hoạt động 2: Cá nhân - GV nêu câu hỏi: Hãy cho biết những thành tựu tiêu biểu về văn -Vích to Huy-gô (1802-1885)- Những người học, nghệ thuật đầu thế kỉ XIX đến khốn khổ đầu thế kỉ XX ? - Lép Tôn-xtôi (1828-1910)- Chiến tranh và Trước khi HS trả lời GV có thể gợi ý: Phương Tây có những tác hoà bình phẩm nào ? Phương Đông có những - Mác-Tuên (1835-1910)- Những cuộc phiêu tác phẩm nào? lưu của Hác-ki-bê-ri (1884) -Học sinh trình bày một vài tác - Lỗ Tấn (1881-1936)- A.Q.Chính chuyện; phẩm văn học tiêu biểu đại diện Nhật kí người điên, Thuốc,... cho các khía cạnh khác nhau:VD -Hô-xê-Mác-ti (1823-1893)- nhà thơ nổi tiếng Tác phẩm Những người khốn khổ của Cu ba của Vích to Huy-gô phản ánh hiện - Nghệ thuật: cung điện Véc Xai được hoàn thực đời sống nhân dân trong xã hội Pháp khi Pháp trở thành đế quốc và thành vào năm 1708; Bảo tàng Anh;Viện bảo tàng Ec-mi-ta-giơ; Bảo tàng Lu-vrơ (Pa-ri-Pháp), là đã từng đi xâm lược thuộc địa,... bảo tàng bằng hiện vật lớn nhất thế giới -Tác Phẩm Thuốc của Lỗ Tấn -Hoạ sĩ: Van Gốc(Hà Lan) với tác phẩm Hoa phản ánh xã hội Trung Quốc trong bối cảnh trở thành bị các nước đế hướng dương, Phu-gi-ta(Nhật Bản), Pi-cátquốc xâu xé, đời sống nhân dân xô(Tây Ban Nha)... Trung Quốc quoằn quoại như thể những cơ thể đau yếu cả về thể chất và tinh thần , cần đến một thứ Thuốc để vực dậy,... * Tác dụng: - Về nghệ thuật. - Phản ánh hiện thực xã hội, mong ước xây - Nghệ thuật: cung điện Véc Xai dựng một xã hội mới tôt đẹp hơn. được hoàn thành vào năm 1708; Bảo tàng Anh;Viện bảo tàng Ec-mita-giơ; Bảo tàng Lu-vrơ (Pa-riPháp), là bảo tàng bằng hiện vật lớn nhất thế giới ( GV cho học sinh xem ảnh, giới thiệu về quá trình xây dựng và một số hiện vật trong các bảot tàng lớn – Phần này có thể cho hs xem phần mềm ENCARTA 2007) -Hoạ sĩ: Van Gốc(Hà Lan) với tác phẩm Hoa hướng dương - Phu-gi-ta(Nhật Bản) III- Trào lưu tư tưởng tiến bộ và sự ra đời của CNXH Khoa học * Chủ nghĩa xã hội không tưởng - Pi-cát-xô(Tây Ban Nha), danh - Những nhà tư tưởng tiến bộ Xanh Xi-mông, hoạ nổi tiếng về tranh tượng hình,.. Phu-ri-ê, Ô oen: Mong muốn xây dựng một xã hội GV hỏi: Các tác phẩm văn học, không có chế độ tư hữu, không có áp bức bóc lột, nghệ thuật thời kỳ này có gì khác nhân dân làm chủ các phương tiện sản xuất của mình=> Không tưởng vì họ không thực hiện được với giai đoạn trước? kế hoạch của mình trong điều kiện CNTB vẫn - Đạt được nhiều thành tựu rực được duy trì và phát triển rỡ hơn, phản ánh hiện thực cuộc sống ở cả các nước tư bản và các nước thuộc địa, phản ánh cuộc đấu * Triết học Đức và Kinh tế chính trị học tranh giai cấp trong xã hội, mong Anh: ước một xã hội tốt đẹp hơn,... Hê-ghen(1770-1831)vàPhoi-ơ-bách(1804Hoạt động 1: Cá nhân Cho học sinh đọc SGK, xem ảnh của các nhà tư tưởng tiếnbộ: Xanh Xi-mông, Phu-ri-ê, Ô oen và trả lời câu hỏi: Tư tưởng chính của các ông là gì? Nó có thể trở thành hiện thực trong bối cảnh xã hội bấy giờ không? 1872) là những nhà triết học nổi tiếng người Đức.Hê-ghen là nhà duy tâm khách quan còn Phoiơ-bách là nhà duy vật siêu hình... Khoa Kinh tế- chính trị cổ điển phát sinh ở Anh với các đại biểu như A đamxmít(1723-1790) và Ri-các-đô(1772-1823)=> mở đầu “lí luận về giá trị lao động” nhưng chỉ mới nhìn thấy mối quan hệ giữa vật và vật chứ chưa thấy mối quan hệ giữa người với người . - Mong muốn xây dựng một xã hội không có chế độ tư hữu, không *Chủ nghĩa xã hội khoa học. có áp bức bóc lột, nhân dân làm chủ Hoàn cảnh: các phương tiện sản xuất của - Sự áp bức bóc lột của giai cấp tư sản giai mình=> Không tưởng vì họ không thực hiện được kế hoạch của mình đoạn CNĐQ trong điều kiện CNTB vẫn được - Phong trào công nhân phát triển duy trì và phát triển. - C.Mác và Ph.Ăngghen thành lập, được LêHoạt động 2: Cá nhân nin phát triển Cho HS tự đọc SGK và nhận xét Nội dung: về tư tưởng của các nhà triết học -Kế thừa, phát triển có chọn lọcnhững thành nổi tiếng người Đức: Hê- ghen; Phoi-ơ-bách,.. Các nhà Kinh tế – chính trị Anh như A- đamxmít(17231790) và Ri-các-đô(1772-1823). tựu của khoa học xã hội và tự nhiên mà loài người đã đạt được, chủ yếu từ thế kỷ XIX( Định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng, học thuyết tế bào,định luật tiến hoá của các giống => Chưa thấy được mối quan loài, các trào lưu triết học cổ điển Đức, học hệ giữa người với người đằng sau thuyết kinh tế Anh và Lý luận về chủ nghĩa xã hội Pháp) sự trao đổi hàng hoá. -Học thuyết gồm ba bộ phận chính: Triết học, kinh tế –chính trị học và chủ nghĩa xã hội khoa Giáo viên cho hs làm việc theo học.( Chủ nghĩa duy vật biện chứng và Chủ nghĩa nhóm, đọc SGK và thảo luận, điền duy vật lịch sử kết hợp chặt chẽ với nhau. vào phiếu học tập, trả lời các vấn - Điểm khác:Xây dựng học thuyết của mình đề sau: trên quan điểm, lập trường giai cấp công nhân, - Hoàn cảnh dẫn đến sự ra đời thực tiễn đấu tranh của phong trào cách mạng vô của CNXHKH? sản thế giới => hình thành hệ thống lý luận mới vừa khoa học vủa cách mạng - Nội dung cơ bản? Vai trò: - Điểm khác với các học thuyết trước đây? - Chủ nghĩa Mac-Lê-nin là đỉnh cao của trí tuệ loài người, là cương lĩnh cách mạng cho cuộc -Vai trò của CNXHKH? đấu tranh chống CNTB, xây dựng xã hội cộng -Từ những nội dung trên Gv có sản và mở ra kỷ nguyên mới cho sự phát triển của thể cụ thể thành bài tập trắc khoa học ( tự nhiên và xã hội, nhân văn). nghiệm cho học sinh làm. Hoạt động3: Nhóm Ngoài ra cho hs xem ảnh của C.Mac, Ph.ăngghen, Lê-nin và giới thiệu qua về công lao của các ông đối với việc cho ra đời và hoàn chỉnh dần CNXHKH. - GV cho học sinh đọc định luật Bảo toàn và chuyển hoá năng lưọng, Học thuyết tế bào, định luật tiến hoá của các giống loài,... 4.Sơ kết bài học -Củng cố: Nhấn mạnh những thành tựu mà con người đạt được trong thời cận đại và giá trị của nó có ý nghĩa cho đến ngày nay. -Dặn dò: Học bài cũ, chuẩn bị ôn tập