Tài liệu ngữ văn 10, Cô Thu Trang

Cô Thu Trang, giáo viên tr ng THPT Uyên­ Yên Mô­ Ninh Bìnhườ ạTÀI LI NG SINH 10Ệ ỚCác em thân n, lên 10 các em đc làm quen trúc ượ ềthi THPT Qu Gia bài vi này cô Thu Trang đnh ịh ng cho các em ôn theo trúc ph :ướ ầ1. Đc hi văn đi mọ ểĐ đc hi th ng trích ho hai văn yêu sinh tr ườ ải nh ng câu liên quan đn văn đó. Nh ng văn đc trích ượd có th trong sách giáo khoa ho ngoài sách GK, có th là tác ểph văn ch ng th truy n, kí…) ho là văn nh ng. Ki nẩ ươ ếth ph đc hi ng, nh có liên quan đn ch ng trình ươNg văn 3.ữ ấ2. Ngh lu xã đi mị ểCó ng chính :ạNgh lu ng đo líị ưở ạNgh lu hi ng đi ngị ượ ố3. Ngh lu văn đi mị ểKì thi THPT Qu gia ch vào các tác ph 12, và tác ốph văn hi đi 11. Nh ng tác ph 10 KHÔNG ẰTRONG CH NG TRÌNH THI THPT QG, tác ph 10 ƯƠ ớcác em ch thi và ki tra tr ng thôi.ỉ ườ số nội dung trong ph ti ng Vi và Làm vănầ có liên quan trực tiếp đến kìthi THPT quốc gia. Bởi vậy, nếu những bạn mới vào lớp 10, xác định theo khối A2 và những khối có môn Văn thì ngay từ đầu, các em nên nắm vững kiến thức nền năm lớp 10. Cô Thu Trang hướng dẫn các em học kĩ những nội dung quan trọng, bám sát SGK Ngữ văn 10Tài liệu có phần :Phần Lí thuyết Nghị luận xã hộiPhần Lí thuyết phần đọc hiểu văn bảnPhần Kiến thức cơ bản về các tác phẩm lớp 10PHẦN LÍ THUYẾT NGHỊ LUẬN XÃ HỘINGHỊ LUẬN VỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ1. KHÁI QUÁT Ngh lu ng đo lí có th đn các ưở ủđi ng xã nh đo đc, ng, văn hoá, nhân sinh quan, th ưở ếgi quan,…ớCó thể khái quát một số vấn đề thường được đưa vào đề thi như: Về nhận thức lí tưởng mục đích sống); Về tâm hồn,tính cách, phẩm chất( lòng nhân ái, vị tha, độ Http://thutrang.edu.vnWebsite ti mùa thi môn ng vănế ữCô Thu Trang, giáo viên tr ng THPT Uyên­ Yên Mô­ Ninh Bìnhườ ạlượng…, tính trung thực ,dũng cảm chăm chỉ cần cù, …; Về quan hệ gia đình, quan hệ xã hội Tình mẫu tử tình anh em, tình thầy trò tình bạn, tình đồng bào…; Về lối sống, quan niệm sống,…Đ bài ngh lu ng đo lí khá đa ng: Có th nêu rõề ưở yêu ngh lu có th ch đa raầ ngh lu mà không đa ưra yêu th nào, có nêu tr ti ngh lu n, có ềgián ti đa ra ngh lu qua câu danh ngôn câu ộng ng câu chuy n…Vì sinh ch kĩ năng ắlàm bài.Các thao tác lu th ng đc ng trong ki bài này ườ ượ ểlà ng thao tác lu gi thích làm rõ nghĩa đ, các ềnghĩa nghĩa ng minh, hàm có ); ng thao tác lu ườ ậphân tích chia tách thành nhi khía nh nhi ch ỉra các bi hi th ng thao tác lu ch ng ứminh làm sáng đ.D ch ng th ,có th ẩtrong th văn nh ng không nhi tránh sang ngh lu văn ậh c); ng thao tác lu so sánh bình lu ,ọ bác đi ốchi các đê khác cùng ngế ướ ho ng ng ph đnh ượ ướ ịcách hi sai ch ,ể bàn tìm ra ph ng ng…ạ ươ ướCác n.ướ ảB cướ Gi thích ng đo lí.ả ưở ạĐu tiên, gi thích nh ng tr ng tâm, sau đó gi thích câu ảnói: gi thích các ng thu ng khái ni m, nghĩa đen, nghĩa bóng ệ(n có); rút ra nghĩa chung ng, đo lý; quan đi tác ưở ủgi qua câu nói (th ng dành cho bài có ng, đo lý đc th ườ ưở ượ ểhi gián ti qua câu danh ngôn, ng ng ng …).ệ ữTh ng tr câu ườ Là gì? Nh th nào? Bi hi th ?ư ểB Bàn lu nướ ậ– Phân tích và ch ng minh các đúng ng, đo lý (th ng ưở ườtr câu sao nói nh th ?ạ Dùng ch ng cu ng xã ộđ ch ng minh. đó ch ra quan tr ng, tác ng ng, ưởđo lý đi đi ng xã i).ạ ­Bác phê phán nh ng bi hi sai ch có liên quan đn ấđ :ề bác nh ng bi hi sai ch có liên quan đn ng, đo lý ưở ạvì có nh ng ng, đo lý đúng trong th đi này nh ng còn ưở ạHttp://thutrang.edu.vnWebsite ti mùa thi môn ng vănế ữCô Thu Trang, giáo viên tr ng THPT Uyên­ Yên Mô­ Ninh Bìnhườ ạch trong th đi khác, đúng trong hoàn nh này nh ng ch thích ưh trong hoàn nh khác; ch ng minh aợ ọB 3: ng.ướ ộ­M ng ng cách gi thích và ch ng minh.ở ứ­M ng ng cách đào sâu thêm đ.ở ề­M ng ng cách ng đ.ở ượ ềNg tham gia ngh lu đa ra trái đ, ph nh nó là ườ ậcông nh cái đúng,ng ,n bình lu là sai hãy ượ ậng ng cách ra đúng, cái đúng cũng có nghĩa là ượ ệph nh cái sai.ủ ịTrong các ng ,tu vào ng tr ng và kh năng ướ ườ ủmình mà áp ng cho ,không nên ng nh c.ụ ắB Nêu nghĩa ,rút ra bài nh th và hành đng.ướ ộĐây là bài ngh lu đích vi ệngh lu là rút ra nh ng lu đúng thuy ph ng đc áp ườ ọd ng vào th ti đi ng.ụ ố2. KĨ NĂNG PHÂN TÍCH ĐỀPhân tích đề là chỉ ra những yêu cầu về nội dung, thao táclập luận và phạm vi dẫn chứng của đề.Đây là bước đặc biệt quan trọng trong làm văn nghị luận xã hội.Các bước phân tích đề Đc kĩ bàiọ ,g ch chân các then ừch (nh ng ch đng nghĩa đ)ố hú các yêu ề(n có)ế ác đnh yêu đị Tìm hi dung để ìm hi hình th và ph vi li ngể .C tr các câu sau:ầ ỏ Đây là dạng đề nào? Đề đặt ra vấn đề gì cần giải quyết?Có thể viết lại rõ ràng luận đề ra giấy.Có ng đ:ạ ề Đề nổi, học sinh dễ dàng nhận ra và gạch dưới luận đề trong đề bài.Http://thutrang.edu.vnWebsite ti mùa thi môn ng vănế ữCô Thu Trang, giáo viên tr ng THPT Uyên­ Yên Mô­ Ninh Bìnhườ ạ Đề chìm, học sinh cần đọc kĩ đề bài, dựa vày nghĩa câu nói, câu chuyện văn bản được trích dẫn mà xác định luận đề.Ví dụ minh hoạ:Dạng đề trong đó tư tương đạo lí được nói đến một cách trực tiếp. Ví dụ bàn về sự tự tin, lòng tự trọng của con người trong cuộc sống, tinh thần tự hào dân tộc …Dạng đề trong đó tưởng đạo lí được nói tới một cáchgián tiếp.Ví dụ 1:Đề bài Sứ mạng của người mẹ không phải là làm chỗ dựa cho con cái mà là làm cho chỗ dựa ấy trở nên không cần thiết” (B.Babbles)Hãy trình bày suy nghĩ của anh/ chị về kiến trênHướng dẫn phân tích đề kiến trên có các từ khoá trọngtâm cần giải thích : “Sứ mạng” Vai trò lớn lao, cao cả của cha mẹ trong việc nuôi dạy con cái. “Người mẹ”: Người sinh ra con cái rộng hơn đó chính là mái ấm gia đình. Chỗ dựa cho con cái”: nơi che chở yêu thương, là nơi con cái có thể nương tựa.Câu nói đã đưa ra quan điểm giáo dục của cha mẹ với concai hết sức thuyêt phục Vai trò của cha mẹ không chỉ nằm trong việc dạy dỗ con mà quan trọng hơn là làm sao để con cái biết sống chủ động tích cực không dựa dẫm. Đây chính là vấn đề nghị luận.Ví 2.ụĐ bài.ềChi bình t.ế ứM ng có hai chi bình chuy c.M trong hai chi ườ ướ ếbình nên khi gánh gi ng trong bình ch còn ướ ộn a.chi bình lành hãnh di hoàn mình, còn chi ếbình luôn vì không hoàn thành nhi ộhôm chi bình nói ông ch Tôi th th ềmình Tôi mu nố xin ông… Ch vìỗ tôi màị ông không nh nậđc đy nh ng gìượ ng đáng công mà ông ra.” ỏHttp://thutrang.edu.vnWebsite ti mùa thi môn ng vănế ữCô Thu Trang, giáo viên tr ng THPT Uyên­ Yên Mô­ Ninh Bìnhườ ạKhông đâu ông ch tr khi đi ng có chú nh ng lu ngủ ươ ốhoa bên đng không Ng không th hoa ch bên này đng ườ ươ ườphía đng nhà ng sao Ta đã bi đc nhà ườ ươ ượ ủng nên đã gieo gi ng hoa bên y. Trong nh ng năm qua ta đã ươ ữvun cho chúngớ và hái chúng trang hoàng căn nhà. không ếcó ng nnhaf ta có cúng và duyên dáng nh th này không?”.ươ ếCu ng chúng ta đu có th nh chi bình t.ộ Anh( Ch có đng câu văn trên không?ị ảHướng dẫn gười viết cần đọc kĩ câu chuyện, giải thích nghĩa biểu tượng của các hình ảnh để rút ra vấn đề nghịluận.Giải thích vết nứt ”: tượng trưng cho những gì khiếm khuyết không trọn vẹn trong bản thân mỗi con người.Vấn đề nghị luận :Mỗi chúng ta dù không hoàn hảo như chiếc bình lành nhưng ai cũng có giá trị riêng những đóng góp riêng cho xã hội. Điều đó làm nên sự khác nhau của mỗi người trong cuộc đời. 3. KĨ NĂNG XÁC ĐỊNH LUẬN ĐIỂM, TRIỂN KHAI LUẬN CỨHọc sinh cần dựa vào dàn chung của kiểu bài nghị luận về tư tưởng đạo lí để xác định các luận điểm cho bài viết. Thông thường, bài văn nghị luận về tư tưởng đạo lí sẽ có những luận điểm chính sau:Luận điểm 1: Giải thích tư tưởng đạo líLuận điểm Bình luận, chứng minh tư tưởng đạo lí, phê phán những biểu hiện sai lệch liên quan đến vấn đềLuận điểm :Bài học rút raĐể thuyết minh cho luận điểm lớn, người ta thường đề xuất các luận điểm nhỏ. Một bài văn có thể có nhiều luậnđiểm lớn, mỗi luận điểm lớn lại được cụ thể hoá bằng nhiều luận điểm nhở hơn.Tuỳ vào từng đề bài học sinh có thể triển khai những luận điểm nhỏ hơn.Ví minh ho :ụ ạĐ bài :ềHttp://thutrang.edu.vnWebsite ti mùa thi môn ng vănế ữCô Thu Trang, giáo viên tr ng THPT Uyên­ Yên Mô­ Ninh Bìnhườ ạ“ Ch ng đng nào tr trên hoa ng. Bàn chân cũng th đau vìặ ườ ướ ấnh ngữ mũi gai. Đng vinh quang đi qua muôn ngàn sóng gió”.ườ(Trích Đng đn ngày vinh quang nh sĩ, ca sĩ Tr p)ườ ậAnh (ch hãy vi bài văn (kho ng 600 ch trình bày suy nghĩ aị ủmình nh đnh trênề ịBài văn trên có nh ng lu đi sau :ữ Lu đi :ậ Gi thích nghĩa thông đi tác gi Tác gi mu nả ốkh ng đnh chân lí: Mu có nh phúc và thành công trênẳ đng vinh ườquang ng bu ph bi ch đau’ khi pỗ ườ nh ng” mũi ữgai” và đi qua muôn ngàn sóng gió”.Lu đi :ậ Bàn lu nậVì sao ác gi kh ng đnh nh th ch ng chúng minh ểv đấ ềLu đi Nêu bài rút ra thành công trong cu ng, ỗng chúng ta suy nghĩ và hành đng nh th nào?ườ ếKhi xây ng lu n, đi quan tr ng nh là ph tìm cho đc các ượlu có thuy ph cao.Lu cậ là nh ng nh tri khai choữ ểlu đi m. Lu có th là ch ng, lí làm sáng cho lu ậđi m. Lu ph đm nh ng yêu sau:ể ả+ Trước hết, luận cứ phải phù hợp với yêu cầu khẳng định của luận điểm. Nội dung của luận cứ phải thống nhất với nội dung của luận điểm. Thứ hai, luận cứ phải xác thực, tức là nó phải đúng đắn. Khi nêu luận cứ, người viết cần biết chính xác về nguồn gốc, các số liệu, các sự kiện, tiểu sử nhân vật,… Biết không chắc chắn thì chưa vội sử dụng. Tuyệt đối không được bịa đặt luận cứ.+ Thứ ba, luận cứ phải tiêu biểu.+Thứ tư, luận cứ phải vừa đủ, đáp ứng yêu cầu chứng minh toàn diện cho luận điểm.Học sinh cần trích dẫn chính xác. Nhớ nguyên văn thì đặt trong ngoặc kép, nhớ đại thì chuyển thànhlời gián tiếp.NGHỊ LUẬN VỀ HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNGHttp://thutrang.edu.vnWebsite ti mùa thi môn ng vănế ữCô Thu Trang, giáo viên tr ng THPT Uyên­ Yên Mô­ Ninh Bìnhườ ạ1. KHÁI QUÁT Để làm bài văn nghị luận đạt điểm cao, trước hết học sinhcần nhận diện rõ đề thuộc kiểu bài nào để có cách làm bàiphù hợp. Kiểu bài nghị luận về hiện tượng đời sống thường đề cập đến những vấn đề của đời sống xã hội, những hiện tượng nổi bật, tạo được sự chú và có tác động đến đời sống con người, những vấn đề chính trị, tư tưởng, văn hoá, đạo đức,… Yêu cầu của kiểu bài này là học sinh cần làm rõ hiện tượng đời sống qua việc miêu tả, phân tích nguyên nhân, các khía cạnh của hiện tượng…) từ đó thể hiện thái độ đánh giá của bản thân cũng như đề xuất kiến, giải pháp trước hiện tượng đời sống. Học sinh cần có cách viết linh hoạt theo yêu cầu của đề bài, tránh làm bài máy móc hoặc chung chung. Ngoài việctrang bị cho mình những kỹ năng làm bài, học sinh cần tích lũy những vốn hiểu biết thực tế về đời sống xã hội. Thời gian gần đây, đề Nghị luận xã hội thường đề cập đến những vấn đề thời sự nổi bật trong năm, Ví dụ :+Vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm+ nhiễm môi trường, sự nóng lên của trái đất, nạn phá rừng, thiên tai lũ lụt…+ Bạo hành gia đình, bạo lực học đường, tai nạn giao thông…+ Tiêu cực trong thi cử, bệnh thành tích trong giáo dục, hiện tượng chảy máu chất xám…+ Phong trào tiếp sức mùa thi, giúp đỡ đồng bào lũ lụt, tấm gương người tốt, việc tốt, nếp sống đẹp…Các bước làm bài :Bước Miêu tả hiện tượng được đề cập đến trong bài.+ Giải thích nếu trong đề bài có khái niệm, thuật ngữ hoặc các ẩn dụ, hoán dụ, so sánh…)cần làm rõ để đưa ra vấn đề bàn luận.Ví dụ giải thích thế nào là nhiễm môi trường? thế nào là bệnh vô cảm?...+ Chỉ ra thực trạng biểu hiện của thực trạng)Http://thutrang.edu.vnWebsite ti mùa thi môn ng vănế ữCô Thu Trang, giáo viên tr ng THPT Uyên­ Yên Mô­ Ninh Bìnhườ ạBước 2: Phân tích tác hại, các mặt đúng sai, lợi hại củavấn đề. Phân tích tác dụng của vấn đề nếu là hiện tượng tích cực. Phân tích tác hại của vấn đề nếu là hiện tượng tiêu cực. Phân tích cả hai mặt tích cực và hạn chế nếu đề có cả hai mặt.Tác hại Đối với mỗi cá nhân anh ng kho kinh danhưở ếd nh phúc gia đình, nh ng tâm lí….)ự ưở­ Đi ng đng, xã iố ộ­ Đi môi tr ngố ườ­ …Bước 3: Chỉ ra nguyên nhân khách quan và chủ quan)­ Khách quan Do môi tr ng xung quanh, do trào u, do gia đình, ườ ưnhà tr ng, do các nhân bên ngoài tác đng,…ườ ộ­ Ch quan: Do th tâm lí, tính cách, ….c ng iủ ườBước 4: Bày tỏ thái độ, kiến đánh giá của người viết về hiện tượng., Giải pháp khắc phục hiện tượng tiêu cực, phát huy hiện tượng tích cựcG pháp Thông th ng hi ng đu xu phát nh ng ườ ượ ữnguyên nhân th nguyên nhân nào thì đi kèm gi pháp y.ụ ấNêu bài rút ra cho thân Bài nh th và hành đngọ ộ2. KĨ NĂNG PHÂN TÍCH ĐỀXác định ba yêu cầu:+ Yêu cầu về nội dung: Hiện tượng cần bàn luận là hiện tượng nào Đó là hiện tượng tốt đẹp, tích cực trong đời sống hay hiện tượng mang tính chất tiêu cực, đang bị xã hội lên án, phê phán Có bao nhiêu cần triển khai trongbài viết Mối quan hệ giữa các như thế nào?+ Yêu cầu về phương pháp Các thao tác nghị luận chínhcần sử dụng Giải thích, chứng minh, bình luận, phân tích, bác bỏ, so sánh,…+ Yêu cầu về phạm vi dẫn chứng: Bài viết có thể lấy dẫn chứng trong văn học, trong đời sống thực tiễn (chủ yếu là đời sống thực tiễn).Ví dụ minh hoạ:Tính đn nay, đã có 12 nh công tình tr ng thiên tai hán, xâm ạnh n, trong đó có nh thu nam Trung và đng ng ườ ằsông Long (ĐBSCL) là Bình Thu n, Ninh Thu n, Ti Giang, ếTre, Kiên Giang, Sóc Trăng, Long An, Cà Mau, Vĩnh Long, Trà Vinh và Http://thutrang.edu.vnWebsite ti mùa thi môn ng vănế ữCô Thu Trang, giáo viên tr ng THPT Uyên­ Yên Mô­ Ninh Bìnhườ ạhai nh Tây Nguyên là Gia Lai và Kon Tum. báo, thiên tai gây ẽnh ng tr ti p, nghiêm tr ng đn xu nông nghi p, hàng ưở ệtrăm nghìn dân có th đói do ngu ng th c. ươ (Theo báo Nhân dân đi ngày 25.3.2016)ệ thông tin trên, anh/ch hãy vi bài lu kho ng 400 trình ừbày suy nghĩ mình hi ng bi đi khí nghiêm tr ng ượ ọđang di ra ta hi nay”.ễ ướ ệH ng tìm hi đ:ướ ề+ ngh lu Hi ng bi đi khí nghiêm tr ng đang ượ ọdi ra ta hi nay.Đây là hi ng mang tính tiêu c, nh ướ ượ ảh ng đi ng con ng i. Bài vi đm trúc ưở ườ ấ4 ph chính Th tr ng­ Nguyên nhân­ Tác i­ Gi pháp và bài ảh c.ọ+ sinh có th ng các thao tác gi thích hi ng, ượphân tích bình lu tác hi ng, bác nh ng quan ni mậ ượ ệsai ch liên quan đn đ, …ệ ề+ ch ng Bài vi có th ch ng tin trong bài. ềNgoài ra, sinh có th các ch ng li hi ngề ượbi đi khí uế di ra ta.ễ ướ3. KĨ NĂNG XÁC ĐỊNH LUẬN ĐIỂM, TRIỂN KHAI LUẬN CỨKi bài ngh lu hi ng đi ng th ng xác đnh lu ượ ườ ậđi ,lu sinh ch ng dàn chung là có th tìm ểđc các lu đi phù cho ng th .Thông th ng bài vănượ ườs có các lu đi sau :ẽ ểLu đi :Th tr ngậ ạLu đi Nguyên nhânậ ểLu đi Tác i/ tác ngậ ụLu đi Gi pháp, bài cậ ọV lu đi có nh ng lu ng ng, ví bài ươ ềsau :Đ bài: Đc tin sau và th hi nh ng yêu iề ướHttp://thutrang.edu.vnWebsite ti mùa thi môn ng vănế ữCô Thu Trang, giáo viên tr ng THPT Uyên­ Yên Mô­ Ninh Bìnhườ ạ“Cùng với sự bùng nổ của công nghệ thông tin, sự phát triển của mạng xã hội như Facebook, Youtube… ngày nay người ta có thể dễ dàng trở nên nổi tiếng. Có những ngườinổi tiếng vì tài năng thực, song cũng có không ít những côgái cực “hot”, cực nổi trên mạng, nhưng lại rất “chìm” đời thực. Những ảo tưởng, huyễn hoặc về giá trị của bản thân đã gây nên bao chuyện bi hài cho những hot girl sống ảo.Theo ký bè, T. có da ngăm ngăm, ng béo tr ướ ườ ụbéo tròn và khuôn thì hao hao cái bánh bao. Th nh ng trái ng ượv ký đó, các hình nh T. trên facebook nàng đu ềxinh lung linh, ng là hot girl 9x nào đó ch không ph cô quê ạmùa ngày a. Này là da tr ng nh da em bé, khuôn ướ ặchu V­line, đôi to, hàng mi cong, cánh mũi th ng, vai tr ng ắnh th ch… Nhi ng comment có ph là Ng T. đy ườ ấkhông thì ch nhân facebook ch “Không T. thì còn ai vào đây ờn a!”. Có đi là trong khi bè cùng đu đã gia đình ềhu song T. đi bóng. thì T. do… cao .ề ốNh ng theo ng em T. thì lý do mà cô gái này lâm vào ườ ủtình nh “t kho chìa khóa” ch ph do cao th gì màả ảlà do “ch T. ng quá”.ị ả(Theo báo đi Dân Trí :ệ Bi hài “hot girl” ng o”ố )Vi bài văn kho ng 600 trình bày suy nghĩ anh/ ch hi nế ệt ng đc đn trong bài báo trênượ ượ ếLu đi Nêu hi ng/ th tr ng ng oệ ượ ảLu đi Tác hi ng ng oậ ượ ảLu đi 3: Nêu nguyên nhân ng oậ ảLu đi Gi pháp kh ph hi ng ng o, bài rút raậ ượ ọĐi lu đi 3, sinh có th tri khai nh sau:ố ư Nguyên nhân khách quan: nh ng đi ph ưở ậng tr là có nguyên nhân. Tr tiên, đó là tác ng ng ườ ướ ược ng xã iủ ộ Nguyên nhân ch quan:ủHttp://thutrang.edu.vnWebsite ti mùa thi môn ng vănế