Đồng chí- Chính Hữu

ĐỒNG CHÍ

Chính Hữu

I.Đọc, tìm hiểu chung

1.Tác giả- tác phẩm

-Chính Hữu, sinh năm 1926

-Là nhà thơ quân đội

-Quê Cam Lộc-Hà Tĩnh

-20 tuổi tòng quân, là chiến sĩ trung đoàn thủ đô

-Đề tài viết chủ yếu về người chiến sĩ.

*Bài thơ ra đời năm 1948, trong tập “Đầu sung trăng treo” (1968)

-Chiến dịch Việt Bắc Thu –đông năm 1947, Chính Hữu cùng đơn vị tham gia chiến đấu, hoàn cảnh chiến đấu thiếu thốn, khó khăn, nhờ có tình đồng chí giúp họ vượt qua những khó khăn ấy.

-Lúc đầu đăng trên tờ báo của đại đội, sau đó đăng trên báo Sự thật (Báo Nhân dân ngày nay)

Bài thơ được đồng chí Minh Quốc phổ nhạc. Tác giả viết bài thơ Đồng chí vào đầu năm 1948, tại nơi ông phải nằm điều trị bệnh.

2.Đọc.

3.Bố cục:

Bài thơ có thể chia thành 3 phần:

-7 câu thơ đầu: cơ sở hình thành tình đồng chí đồng đội.

-10 câu tiếp: biểu hiện sức mạnh của tình đồng chí đồng đội

-3 câu cuối: biểu tượng của tình đồng chí

II.Đọc, hiểu văn bản:

1.Khổ thơ 1: Cơ sở hình thành tình đồng chí

Quê hương anh nước mặn đồng chua

Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá

-Giới thiệu như một lời trò chuyện tâm tình.

-Thành ngữ “nước mặn đồng chua” gợi tả địa phương, vùng miền.

-“Đất cày lên sỏi đá” gợi tả cái đói, cái nghèo như có từ trong lòng đất, nguồn nước.

-Anh bộ đội Cụ Hồ là những người có xuất thân từ nông dân (cơ sở của tình đồng chí, đồng đội)

-Các anh từ khắp mọi miền quê nghèo của đất nước, từ miền núi, trung du, đồng bằng, miền biển, họ là những người nông dân mặc áo lính.

-Họ chung mục đích, chung lý tưởng cao đẹp.

“Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ”

-Tình đồng chí đồng đội nảy nở nên bền chặt trong sự chan hòa, san sẻ mọi gian lao cũng như niềm vui,đó là tình cảm tri kỷ của những người bạn,những người đồng chí.

-Đồng chí là những người cùng chung lý tưởng cách mạng đấu tranh giải phóng dân tộc.

-Câu đặc biệt chỉ có 2 tiếng như khép lại tình yêu đặc biệt của khổ thơ 1…nó như dồn nén , chất chứa, bật ra thân thiết và thiêng liêng như tiếng gọi thiết tha của đồng đội, ấm áp và xúc động là cao trào của mọi cảm xúc, mở ra những gì chứa đựng ở những câu sau.

2.Mười câu thơ tiếp: Biểu hiện của tình đồng chí, đồng đội

Ruộng nương anh gửi bạn thân cày

Gian nhà không mặc kệ gió lung lay

Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính

-Những hình ảnh gần gũi thân quen gắn bó thân thiết với người dân, đối với người nông dân thì ruộng nương, mái nhà là những gì quý giá nhất,gắn bó máu thịt nhất với họ, họ không dễ gì từ bỏ được.

-“Mặc kệ” vốn là từ chỉ thái độ vô trách nhiệm, trong bài thơ từ “mặc kệ” lại mang một ý nghĩ hoàn toàn khác- chỉ thái độ ra đi một cách dứt khoát, không vướng bận khi mang dáng dấp của một kẻ trượng phu, cũng là sự thể hiện một sự hi sinh lớn, một trách nhiệm lớn với non sông đất nước, bởi họ ý thức sâu sắc về việc họ làm:

Ta hiểu vì sao ta chiến đấu

Ta hiểu vì sao ta hiến máu

“Giếng nước, gốc đa” là hính ảnh nhân hóa, hoán dụ, chỉ quê hương, người thân nhớ về các anh, nỗi nhớ của người hậu phương.

Tôi với anh biết từng cơn ớn lạnh

Sốt run người…chân không giày.

-Bút pháp miêu tả hết sức chân thực,mộc mạc, giản dị, câu thơ như dựng lại cả một thời kỳ lịch sử gian khổ, khốc liệt nhất của chiến tranh những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.

Vũ khí, trang bị, quân trang, quân dụng, thuốc men…đều thiếu thốn. Đây là thời kỳ cam go, khốc liệt nhất của cuộc kháng chiến.

-Chính Hứu không hề né tránh, không hề giấu giếm mà khắc họa một cách chân thực rõ nét chân dung anh bộ đội Cụ Hồ (Chính Hữu từng tâm sự: “không thẻ viết quá xa về người lính, vì như vậy là vô trách nhiệm với đồng đội, với những người đã chết và những người đang chiến đấu).

-Chia sẻ cuộc sống khó khăn gian khổ nơi chiến trường bằng tình cảm yêu thương gắn bó.

“Thương nhau tay nắm lấy bàn tay”

Hình ảnh rất thực, rất đời thường, mộc mạc, giản dị chứa đựng bao điều:

-Sự chân thành cảm thông

-Hơi ấm đồng đội

-Lời thề quyết tâm chiến đấu, chiến thắng

-Sự chia sẻ, lặng lẽ, lắng sâu.

3.Ba câu cuối:Biểu tượng của tình đồng chí, đồng đội.

- Trong cái vắng lặng của rừng hoang sương muối, cái tê buốt giá rét luồn vào da thịt, cái căng thẳng của trận đánh sắp tới, người lính vẫn hiện lên một vẻ đẹp độc đáo, vầng trăng lơ lửng chông chênh trong cái mênh mông bát ngát.

-Từ “treo” đột ngột nối liền bầu trời với mặt đất thật bất ngờ và lý thú.

Hình ảnh cô đọng, gợi cảm, nổi bật biểu tượng vẻ đẹp về tình đồng chí đồng đội, về cuộc đời người chiến sĩ.

III.Tổng kết

1.Về nghệ thuật

Từ ngữ, hình ảnh chân thực, gợi tả, cô đọng, hàm xúc, giàu sức khái quát, có ý nghĩa sâu sắc.

2.Về nội dung

Bài thơ ca ngợi tình đồng chí đồng đội keo sơn gắn bó, ấm áp của các anh Bộ đội Cụ Hồ trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.

 

 

 

 

Bài tập