Bài thơ về tiểu đội xe không kính- Phạm Tiến Duật

BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH

Phạm Tiến Duật

I.Đọc, tìm hiểu chung

Phạm Tiến Duật sinh năm  1941

Quê: Phú Thọ

-Nhà thơ trẻ, trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ

-Chiến đấu ở binh đoàn vận tải Trường Sơn

-Phong cách: sôi nổi, hồn nhiên, sâu sắc.

-Đoạt giải nhất cuộc thi thơ của Tuần báo Văn nghệ 1970

-Tác phẩm:

+Vầng trăng quầng lửa (1971)

+Thơ một chặng đường (1994)

Bài thơ được viết năm 1969, in trong tập thơ “Vầng trăng quầng lửa”

2.Đọc, chú thích (SGK)

-Nhan đề nói về những chiếc xe không kính để ca ngợi những người chiến sĩ lái xe vận tải Trường Sơn, kiên cường, dũng cảm, sôi nổi trẻ trung trong những năm chiến tranh chống Mỹ.

-Thu hút người đọc ở vẻ khác lạ.Đó là chất thơ của hiện thực chiến tranh.

II.Đọc, tìm hiểu bài thơ

1.Hình ảnh những chiếc xe không kính

Xe không kính vì bom giật, bom rung

-Động từ mạnh, cách tả thực rất gần gũi với văn xuôi, có giọng thản nhiên pha một chút ngang tang, khơi dậy không khí dữ dội của chiến tranh.

-Không kính, không đèn

-Không có mui xe, thùng xe có xước.

Liên tiếp một loạt các từ phủ định diễn tả độc đáo chân thực những chiếc xe trên đường ra trận. Trong chiến tranh, những hình ảnh như vậy không phải là hiếm. Những người lính có một tâm hồn thơ nhạy cảm, ngang tang, tinh nghịch. Những chiếc xe không kính hiện lên thực tới mức trần trụi, khơi gợi sự khốc liệt của chiến tranh trong những năm chống Mỹ cam go, khốc liệt. Dù trải qua muôn vàn gian khổ, những chiếc xe ấy vẫn bang bang ra chiến trường.

2.Hình ảnh người chiến sĩ lái xe

-Tác giả để cho những người chiến sĩ lái xe xuất hiện trong hoàn cảnh đặc biệt

-Họ vẫn ở tư thế ung dung, hiên ngang, oai hung mặc dù trải qua muôn vàn thiếu thốn, gian khổ.

-Nhìn :đất, trời, thẳng

-Thấy:gió vào xoa mắt đắng; thấy con đường chạy thẳng vào tim; sao trời và đột ngột cánh chim

Đó là cái nhìn đậm chất lãng mạn, chỉ có ở những con người can đảm vượt lên trên những thử thách khốc liệt của cuộc sống chiến trường.

-Điệp từ,  nhịp thơ dồn dập, giọng khỏe khoắn, tràn đấy niềm vui.

-Phạm Tiến Duật cũng là một người lính, anh chứng kiến những người lính ở bao hoàn cảnh khác nhau với chất liệu thực tế về tư thế của người lái xe, tư thế làm chủ hoàn cảnh, ung dung tự tại bao quát trời thiên nhiên.

-Tư thế sẵn sàng băng ra trận, người lính hòa nhập vào thiên nhiên, tìm thấy niềm vui, niềm hạnh phúc trong chiến đấu.

-Nhà thơ cảm nhận được tốc độ đang lao nhanh của chiếc xe : “Gió vào xoa mắt đắng”, “con đường chạy thẳng vào tim”: cả thiên nhiên vũ trụ như ùa vào buồng lái

Bụi phun, mưa tuôn, mưa xối, gió xoa mắt đắng, người lính vẫn cười ngạo nghễ (cười ha ha): Thể hiện tinh thần dũng cảm, lạc quan, sôi nổi, vui tươi; sẵn sang vượt qua mọi khó khăn gian khổ để làm nhiệm vụ.

Đó là những con người có tính cách tươi trẻ, vui nhộn, luôn yêu đời. Tinh thần lạc quan và tình yêu cuộc sống giúp họ vượt qua những gian lao thử thách.

“Những chiếc xe từ trong bom rơi…bắt tay nhau qua cửa kính vỡ rồi”

Người đọc lần đầu tiên bắt gặp trong thơ những hình ảnh thật lãng mạn, hào hung: những người lính bắt tay qua cửa kính vỡ. Cái bắt tay thay cho mọi lời chào hỏi, lời hứa quyết tâm, ra trận, lời thề quyết thắng, truyền sức mạnh cho nhau vượt qua gian khổ.

-Bếp Hoàng Cầm dựng giữa trời

-Chung bát đũa: gia đình

-Mắc võng chông chênh: tình đồng chí, đồng đội keo sơn, gắn bó.

Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước

Chỉ cần trong xe có một trái tim

Cách kết thúc bài thơ rất bất ngờ nhưng cũng rất giàu sức thể hiện: mặc cho bom rơi, đạn nổ, mặc cho gió mưa quất vào buồng lái, mặc cho muôn vàn thiếu thốn, hiểm nguy, những chiếc xe vẫn chạy, chỉ cần trong xe có một trái tim. Đó là trái tim yêu nước, mang lý tưởng, khát vọng cao đẹp, quyết tâm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Hình ảnh người chiến sĩ lái xe gắn liền với sự hi sinh gian khổ của những cô gái thanh niên xung phong mở đường.

III.Tổng kết

1.Về nghệ thuật

-Nhiều chất hiện thực, nhiều câu văn xuôi tạo sự phóng khoáng, ngang tang, nhịp thơ sôi nổi, trẻ trung tràn đầy sức sống.

2.Về nội dung

Hình ảnh người chiến sĩ lái xe hiên ngang, dũng cảm, lạc quan, bất chấp mọi khó khăn gian khổ, chiến đấu vì miền Nam, vì sự nghiệp thống nhất đất nước.

 

 

 

 

Bài tập