Giáo án lịch sử lớp 11 bài 10
Gửi bởi: Trần Thị Minh Hằng 3 tháng 8 2019 lúc 16:10:40 | Được cập nhật: hôm kia lúc 16:48:32 Kiểu file: DOCX | Lượt xem: 957 | Lượt Download: 5 | File size: 0.027299 Mb
Nội dung tài liệu
Tải xuống
Link tài liệu:
Các tài liệu liên quan
Có thể bạn quan tâm
Thông tin tài liệu
BÀI 10 LIÊN XÔ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 - 1941)
I. Mục tiêu bài học
1. Về kiến thức
Giúp học sinh nắm được những kiến thức cơ bản sau:
- Với chính sách kinh tế mới, nhân dân Xô Viết đã vượt qua được nh ững khó
khăn to lớn trong quá trình khôi phục đất nước sau chiến tranh.
- Những nội dung và thành tựu chủ yếu của công cuộc xây dựng chủ nghĩa
xã hội ở Liên Xô trong vòng 2 thập niên (1921 - 1941).
2. Về tư tưởng
- Bồi dưỡng giáo dục tình cảm cách mạng cho học sinh, giúp các em nhận
thức được sức mạnh, tính ưu việt và những thành tựu vĩ đ ại c ủa công cu ộc xây
dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô.
- Tránh tư tưởng phủ định lịch sử, phủ nhận những đóng góp to lớn của ch ủ
nghĩa xã hội với tiến trình phát triển của lịch sử nhân loại.
3. Về kỹ năng
- Rèn kỹ năng tập hợp, phân tích tư liệu lịch sử, để hiểu bản chất c ủa s ự
kiện lịch sử.
- Tăng cường khả năng đối chiếu, so sánh các sự kiện lịch sử để hiểu rõ hơn
đặc trưng lịch sử của từng sự kiện.
II. thiết bị, tài liệu dạy - học
- Lược đồ Liên Xô năm 1940.
- Một số tranh ảnh về công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô.
- Tư liệu, mẫu chuyện lịch sử về công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở
Liên Xô thời kỳ (1921-1941).
Iii. Gợi ý tiến trình tổ chức dạy học
1. Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Nội dung chính sách “cộng sản thời chiến” và ý nghĩa lịch sử của nó.
Câu 2: ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng Mười Nga.
2. Dẫn dắt vào bài mới
Sau khi thực hiện thắng lợi cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên
thế giới, nhân dân Xô Viết bắt tay vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã h ội.
Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội đầy mới mẻ diễn ra ở Liên Xô như thế
nào chúng ta cùng nghiên cứu bài 10.
3. Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp
Hoạt động của thầy và trò
Kiến thức cơ bản học sinh cần nắm
được
* Hoạt động 1: Cá nhân
I. Chính sách kinh tế mới và công cuộc
- Giáo viên yêu cầu học sinh khôi phục kinh tế (1921 - 1925)
theo dõi sách giáo khoa tình hình
1. Chính sách kinh tế mới
nước Nga sau chiến tranh (năm
* Hoàn cảnh lịch sử:
1921), tự ghi vào vở.
- Học sinh theo dõi sách giáo
khoa, tự tóm tắt tình hình kinh tế,
chính trị, xã hội ở Nga.
- Giáo viên mở rộng:
- Sau 7 năm chiến tranh liên miên, nền kinh
+ Sau 7 năm chiến tranh (1920) tế quốc dân bị tàn phá nghiêm trọng.
sản xuất công nghiệp giảm 7 lần
so với 1913 (còn 1/7 so với trước
- Tình hình chính trị không ổn định. Các lực
chiến tranh).
lượng phản cách mạng điên cuồng chống phá
+ Sản xuất nông nghiệp giảm gây bạo loạn ở nhiều nơi.
một nửa so với trước chiến tranh
(còn 1/2).
+ Lợi dụng tình hình kinh tế sa
sút, một bộ phận nhân dân có thái
độ bất bình với những chính sách
của Nhà nước. Bọn phản động nổi
- Chính sách cộng sản thời chiến đã lạc hậu
dậy chống phá chính quyền. Chúng
nổi loạn ở nhiều địa phương, có kìm hãm nền kinh tế, khiến nhân dân bất bình.
nơi chúng đã chiếm được chính
quyền cấp huyện.
+ Chính sách cộng sản thời
chiến, một chính sách hoàn toàn
- Nước Nga Xô Viết lâm vào khủng hoảng.
cần thiết và phù hợp với thời nội
chiến thì trong thời bình lại trở nên
- 3 - 1921 Đảng Bônsêvích quyết định thực
không phù hợp, đối lập với lợi ích hiện chính sách mới do Lênin đề xướng.
của những người nông dân, gây trở
* Nội dung:
ngại đối với sự phát triển kinh tế
của đất nước. Nông dân muốn tự
do sử dụng sản phẩm của mình, tự
do trao đổi ở thị trường và tự do
mua hàng công nghiệp.
- Nước Nga Xô Viết sau nội
chiến khủng hoảng trầm trọng.
Trước tình hình đó 3 - 1921 Đảng
Bônsêvích quyết định thực hiện
chính sách mới do Lênin đề xướng.
* Hoạt động 2: Cả lớp
- Giáo viên yêu cầu học sinh
theo dõi sách giáo khoa nội dung cơ
bản của chính sách kinh tế mới, để
thấy được sự khác nhau cơ bản
giữa chính sách kinh tế mới với
chính sách cộng sản thời chiến, qua
- Trong nông nghiệp ban hành thuế nông
đó cho thấy: tác dụng ý nghĩa của nghiệp.
chính sách cộng sản thời chiến.
- Học sinh theo dõi sách giáo
theo sự hướng dẫn của giáo viên,
suy nghĩ trả lời.
- Giáo viên kết luận về nội
dung cơ bản của chính sách kinh tế
mới:
- Trong công nghiệp: Nhà nước khôi phục
công nghiệp nặng, tư nhân hóa những xí
+ Trong nông nghiệp: Thay thế nghiệp dưới 20 công nhân. Khuyến khích nước
chế độ trưng thu lương thực thừa ngoài đầu tư vào nước Nga.
bằng thuế lương thực. Thuế lương
thực nộp bằng hiện vật. Sau khi
nộp đủ thuế đã quy định từ trước
mùa gieo hạt, nông dân được toàn
quyền sử dụng số lương thực dư
thừa và được tự do bán ra thị
trường.
Thực chất là chuyển nền kinh tế do nhà
+ Trong công nghiệp: Nhà nước nước độc quyền sang nền kinh tế hàng hóa
tập trung khôi phục công nghiệp nhiều thành phần do nhà nước nhà kiểm soát.
nặng, tư nhân hoá những xí nghiệp
vừa và nhỏ hơn.
Kiểm soát của nhà nước,
khuyến khích tư bản nước ngoài
đầu tư vào Nga, nhà nước ngắm
các ngành kinh tế, chủ chốt công
nghiệp, giao thông vận tải, ngân
hàng, ngoại thương.
+ Trong thương nghiệp và tiền
tệ, cho phép tư nhân tự do buôn
bán, trao đổi, mở các chợ, khôi
phục đẩy mạnh, mối liên hệ giữa
thành thị và nông thôn. 1924 nhà
nước phát hành đồng lúa.
* Tác dụng - ý nghĩa
- Thúc đẩy kinh tế quốc dân chuyến biến rõ
Như vậy cho thấy sự khác
nhau cơ bản giữa chính sách cộng rệt, giúp nhân dân Xô Viết vượt qua khó khăn,
sản thời chiến và chính sách kinh tế hoàn thành khôi phục kinh tế.
mới là:
Chính sách cộng sản thời chiến
do nhà nước nắm độc quyền quản
lý nền kinh tế quốc dân.
- Còn chính sách kinh tế mới
- Là bài học đối với công của xây dựng
thực chất là chuyển nền kinh tế do
nhà nước độc quyền, sang nền kinh cảnh một số nước xã hội chủ nghĩa.
tế nhiều thành phần do nhà nước
kiểm soát, khôi phục lại nền kinh tế
hàng hóa, mà chính sách cộng sản
thời chiến trước đây đã xóa bỏ.
* Hoạt động 3: Cả lớp
- Giáo viên yêu cầu học sinh
theo dõi bảng thống kê một số
nghành kinh tế của nước Nga
2. Liên Bang Xô Viết thành lập
(1921 - 1923) cho nhận xét.
- Học sinh theo dõi bảng thống
kê và phát biểu nhận xét của mình.
- 12 - 1922 Đại hội Xô Viết toàn Nga thành
- Giáo viên nhận xét bổ sung: lập Liên Bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô
Từ 1921 - 1923 sản lượng nhiều Viết (Liên Xô)
ngành kinh tế ở Nga tăng nhanh,
chứng tỏ chính sách kinh tế mới có
tác dụng thúc đẩy kinh tế quốc dân
- gồm 4 nước cộng hòa 1940 có thêm 11
chuyển biến rõ rệt, giúp Liên Xô nước.
khôi phục được kinh tế.
- Học sinh phát biểu nhận xét
của mình
+ Chính sách kinh tế mới là sự
chuyển đổi kịp thời, đầy sáng tạo
của Lê Nin và Đảng Bônsêvích.
+ Phù hợp với hòan cảnh đất
nước và nguyện vọng của nhân dân
vì vậy nó đã phát huy tác dụng ,
hiệu quả.
+ Mang ý nghĩa quốc tế sâu sắc
đối với công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở một số nước trong
đó có Việt Nam, đã tiếp thu tinh
thần cơ bản của chính sách kinh tế
mới, vận dụng phù hợp vào tinh
thần đất nước.
* Hoạt động 1: Cả lớp/cá nhân:
- Giáo viên yêu cầu học sinh
theo dõi sách giáo khoa sự hình
thành mở rộng Liên bang Xô Viết.
- Học sinh theo dõi SGK tự tóm
tắt vào vở sự hình thành và mở
rộng của Liên bang Xô Viết.
- Giáo viên đặt câu hỏi: Tại sao
thành lập liên bang? việc thành lập
liên bang có ý nghĩa gì?
- Học sinh theo dõi SGK suy
nghĩ và trả lời.
+ Công cuộc xây dựng và bảo
vệ đất nước đòi hỏi các dân tộc II. Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở
trên lãnh thổ Xô Viết phải liên Liên Xô (1925 - 1941)
minh chặt chẽ với nhau, nhằm tăng
1. Những kế hoạch 5 năm đầu tiên và
cường sức mạnh mọi mặt.
thành tựu
- Giáo viên mở rộng: Mặc dù có
sự chênh lệch về trình độ phát triển
kinh tế, về dân số và diện tích giữa
các nước cộng hòa, những tư tưởng
chỉ đạo của Lê Nin trong việc thành
lập Liên bang Xô Viết đó là: Sự
bình đẳng về mọi mặt, quyền dân
tộc tự quyết, thủ tiêu mọi sự bất
bình đẳng dân tộc và xây dựng
cộng đồng anh em, giữa các dân
tộc. Tư tưởng chỉ đạo đó của Lê
Nin lần đầu tiên chi ra con đường
giải quyết đúng đắn về dân tộc trên
đất nước Xô Viết. Việc thành lập
Liên bang Xô Viết là thành tựu cuối
cùng được thực hiện dưới sự chỉ
đạo trực tiếp của Lê Nin. Mùa thu
1922 Lê Nin ốm nặng. Người qua
đời 21 - 1 - 1924 để lại niềm tiếc
thương vô hạn đối với toàn đảng,
toàn dân, Liên Xô, với giai cấp công
nhân quốc tế và các dân tộc bị áp
bức trên thế giới, đi đâu hàng cuộc
đấu tranh giải phóng người lao
* Trong công nghiệp: thực hiện công
động và các dân tộc thuộc địa.
nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa.
- Giáo viên dẫn dắt: Sau công
cuộc khôi phục kinh tế (1921 1925) nhân dân Liên Xô bắt tay vào
công cuộc xây dựng xã hội chủ
nghĩa (1925 - 1941)
* Hoạt động 1: Nhóm
- Giáo viên dẫn dắt: ở Liên Xô
nhiệm vụ mở đầu cho công cuộc
xây dựng CNXH là thực hiện công
nghiệp hóa XHCN.
- Giáo viên yêu cầu lần lượt từ
trên xuống dưới cứ hai bàn kế tiếp
nhau ghép thành 1 nhóm: Mỗi nhóm
có nhiệm vụ theo dõi sách giáo
khoa, thảo luận nhóm về các nội
dung:
- Công nghiệp hóa xã hội chủ
nghĩa là gì?
- Sau công cuộc khôi phục kinh tế Liên Xô
- Tại sao Liên Xô phải thực
những là một nước nông nghiệp lạc hậu. Kinh
hiện công nghiệp hóa?
tế quan sự bị bao vây, kỹ thuật, thiết bị lệ
- Mục đích của công nghiệp hóa thuộc nước ngoài Đảng cộng sản đề ra
xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô
nhiệm vụ công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa.
- Biện pháp thực hiện
- Mục đích: Đức Liên Xô trở thành một
- Kết quả đạt được.
nước công nghiệp có những ngàn công nghiệp
- Học sinh các nhóm nghiên cứu chủ chốt.
sách giáo khoa, thảo luận cử đại
- Biện pháp:
diện trình bày kết quả làm việc của
+ Ưu tiên phát triển công nghiệp nặng.
nhóm.
+ Có mục tiêu cụ thể cho từng kế hoạch dài
- Giáo viên gọi đại diện một hạn (1928 - 1932) và (1933 - 1937).
nhóm trình bày, gọi các nhóm nhận
xét bổ sung, sau đó Giáo viên kết
luận, đồng thời giảng giải giúp học
sinh hiểu sâu sắc các vấn đề.
+ Khái niệm công nghiệp hóa xã
- Kết quả:
hội chủ nghĩa: Công nghiệp hóa là
1937 sản lượng công nghiệp chiến 77,4%
quá trình xây dựng một nền sản
xuất cơ khí hóa trong ngành kinh tế tổng sản phẩm quốc dân.
quốc dân, trước hết là trong ngành
công nghiệp (biến nước nông
nghiệp thành một nước công
nghiệp then chốt). Giáo viên liên
hệ, với hiện nay trong nền khoa
học học - công nghệ, công nghiệp
hóa không còn là cơ khí hóa nữa mà
là quá trình tự động hó, hiện đại
hóa, hóa học hóa... Liên Xô với Việt
Nam.
Công nghiệp hóa xã hội chủ
nghĩa là quá trình công nghiệp hóa
diễn ra dưới sự lãnh đạo của chính
đảng vô sản, nhằm cải tạo sản
xuất, phát triển công nghiệp, xã hội
nền kinh tế quốc dân, nâng cao đời
sống nhân dân.
+ Sau công cuộc khôi phục kinh
tế, Liên Xô vẫn là một nước nông
nghiệp lạc hậu. Nông nghiệp
chiếm 2/3 tổng thu nhập quốc dân,
nằm trong vòng vây thù địch và sự
cấm vận của các nước tư bản chủ
nghĩa xã hội, nhân dân Liên Xô
phải xây dựng được một nền kinh
tế độc lập, tự chủ, không phụ
thuộc vào nước ngoài. Do vậy công
nghiệp hóa là nhiệm vụ mở đầu
cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa
xã hội.
+ Trong nông nghiệp: Tiên tập thể hóa nông
+ Mục tiêu: Đưa Liên Xô trở nghiệp, đưa 91 nông hộ với 90% diện tích đất
thành một nước công nghiệp có canh tác vào nền nông nghiệp tập thể hóa.
những nghành công nghiệp chủ
- Văn hóa - giáo dục:
chốt.
Thanh toán nạn mù chữ, phát triển mạng
lưới giáo dục phổ thông, phổ cập, tiểu học
+ Biện pháp thực hiện: Trong trong cả nước, phổ cập trung học cơ sở ở
bối cảnh bị bao vây cấm vận Liên thành phố
Xô chủ trương ưu tiên phát triển
công nghiệp nặng, công nghiệp chế
* Xã hội: cơ cấu giai cấp thay đổi xã hội
tạo máy móc và nông cụ, công
nghiệp năng lượng (điện, than, dầu chỉ còn 2 giai cấp lao động là công nhân, nông
mỏ....) công nghiệp khai khoáng, dân và trí thức xã hội.
công nghiệp quốc phòng. Công
nghiệp nặng được ưu tiên hàng đầu
và phải tiến hành với tốc độ nhanh,
phương châm tự lực cánh sinh, có
thể tự lực sản xuất lấy máy móc và
trang thiết bị cần thiết cho nền
kinh tế quốc dân.
+ Kết quả: Giáo viên cho học
sinh theo dõi khai thác bảng thống
kê, sản lượng một số ngành công
nghiệp của Liên Xô 1929 - 1938 để
thấy được kết quả của công
nghiệp hóa đến 1937, sản lượng
công nghiệp chiếm 77,4% tổng sản
phẩm quốc dân.
* Hoạt động 2: Cả lớp
- Giáo viên dẫn dắt: Trong
những lĩnh vực khác: Nông nghiệp
văn hóa, giáo dục, cũng đạt những
thành tựu đáng kể giáo viên tiếp
tục yêu cầu học sinh theo dõi sách
giáo khoa cho những thành tựu trên
lĩnh vực nông nghiệp và văn hóa
giáo dục.
- Học sinh theo dõi sách giáo
khoa tự tóm tắt các thành tựu nông - Từ 1937 Liên Xô tiếp tục thực hiện kế hoạch
nghiệp , văn hóa - giáo dục vào vở. 5 năm lần ba, sang 6 - 1941 Đức tấn công Liên
Xô, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội bị
- Giáo viên giải thích: Tập thể gián đoạn.
hóa nông nghiệp ở Liên Xô được
tiến hành song song với kế hoạch 3
năm lần thứ nhất (1928 - 1933)
- Khái niệm: Tập thể nông
nghiệp là một hình thức cải tạo sản
2. Quan hệ ngoại giao với Liên Xô
xuất chủ yếu trước đây nhằm tổ
chức nông dân cá thể theo con
đường xã hội chủ nghĩa. Đưa nông
dân cá thể vào làm ăn tập thể trong
các tổ chức đổi công, tổ hợp sản
xuất, hợp tác xã nông nghiệp, nông
trang tập thể hóa.
Liên Xô nhiệm vụ của công
việc này là tập thể hóa, cơ giới hóa
nông nghiệp, đưa thành tựu khoa
học - kỹ thuật tiên tiến vào nông
nghiệp, đưa người nông dân tiến
lên xã hội chủ nghĩa. Vận dụng kế
hoạch hợp tác hóa của Lê -nin.
Công cuộc tập thể hóa ở Liên
Xô đạt được những thành tựu đáng
kể song trong quá trình thực hiện
có nhiều sai lầm nghiêm trọng đó là
vi phạm nguyên tắc tự nguyện
nóng vội, đốt cháy giai đoạn, gây
nên những bất bình trong nông dân
dùng lối cưỡng bức hành chính
buộc nông dân trong tập thể họa cả
nhà cửa, gia súc có sừng và gia súc
nhỏ, có nơi thành lập nông trang
tập thể quá lớn trong khi tổ chia
sản xuất yếu. Một số địa phương
lại đề ra khẩu hiệu “Tập thể hóa
trong thời hạn ngắn nhất. Nông dân
bất mãn đã sát hại gia súc. 1930 gia
súc lớn có sừng giảm sút
14.600.000 con. Nhà nước Xô Viết
kịp thời phát hiện và có biện pháp
khắc phục. Vì vậy sản xuất nông
nghiệp giành được những thành
tích lớn: Cơ sở kỹ thuật trên
500.000 máy kéo, 123,5 nghìn xe
hơi vận tải, hơn 40% việc thu
hoạch lúa mì ở các nông trang là do
máy liên hợp gặt đập đảm nhiệm.
* Hoạt động 3: Cả lớp
- Giáo viên dẫn dắt, từ 1937
Liên Xô tiếp tục thực hiện kế
hoạch 5 năm lần thứ ba, nhưng
công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã
hội bị gián đoạn bởi cuộc chiến
tranh xâm lược của phát xít Đức 6 1914.
- Giáo viên nêu câu hỏi, những
thành tựu Liên Xô đạt được trong
Liên Xô đã từng bước xác lập quan hệ
ngoại giao với một số nước láng giềng châu á,
Châu Âu.
- Từng bước phá vỡ chính sách bao vây
cấm vận, cô lập kinh tế ngoại giao của các
nước đế quốc.
+ 1925: Liên Xô đã thiết lập quan hệ ngoại
giao với 20 nước.
+ 1933 đặt quan hệ ngoại giao với Mĩ.