Giáo án lịch sử lớp 10 bài 14

TIẾT 16: BÀI 14. CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI TRÊN ĐẤT NƯỚC VIỆT NAM I. Mục tiêu bài học. - Nét đại cương về 3 nhà nước cổ đại trên đất nước ta: Sự giống và khác nhau trong đặc điểm của 3 nhà nước đó: sự hình thành, cơ cấu tổ chức nhà nước, đ/s VH-XH - Tinh thần lao động sáng tạo, ý thức về cội nguồn dân tộc, lòng yêu quê hương đất nước và ý thức giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, tinh thần đoàn kết, gắn bó giữa các dân tộc anh em. - Quan sát, so sánh các hình ảnh để rút ra nhận xét. II. Thiết bị, tài liệu. - lược đồ Giao Châu và Chăm pa thế kỉ XI-XV - Bản đồ hành chính VN có các di tích văn hóa Đồng Nai, Óc Eo ở Nam bộ - Tranh ảnh công cụ lao động, đồ trang sức, nhạc cụ, đền tháp… III. Tiến trình dạy- học: 1.Ổn định tổ chức : GV : ghi sĩ số hs 2. Kiểm tra: Hỏi: hãy cho biết những biểu hiện tiến bộ của “cách mạng đá mới” ở VN? 3. Bài mới: Sự xuất hiện của công cụ lao động kim loại và sự phổ biến của nghề nông trồng lúa nước là cơ sở hình thành các quốc gia cổ đại trên đất nước. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt GV: Văn Lang là quốc gia cổ nhất trên đất Nước ta. Các em đã đợc biết đến nhiều truyền thuyết về nhà nước Văn Lang như: truyền thuyết Trăm trứng, Bánh trưng bánh dày…còn về mặt khoa học. GV : Nhà nước Văn Lang được hình thành trên cơ sở nào? GV: HS xem tranh về công cụ để thấy được sự phát triển của nông nghiệp thời kì này Hỏi: Hoạt động kinh tế của cư dân Đông Sơn có gì khác với cư dân Phùng Nguyên? - Sử dụng công cụ đồng phổ biến, đã có công cụ sắt - Dùng cày khá phổ biến - Có sự phân công lao động đời sống kinh tế, vật chất tiến bộ hơn, phát triển ở trình độ cao hơn hẳn. GV: Sự phân chia giàu- nghèo thể hiện qua hình thức mộ táng, người giàu, có địa vị thường táng theo nhiều của cải có giá trị. Khi xã hội có sự phân chia giàu nghèo tính cộng đồng không còn CXTT tan vỡ. Kinh tế nông nghiệp là chủ yếu, con người cần gắn kết với nhau trong hoạt động thuỷ lợi, thu hoạnh mùa vụ…họ sống tập trung trong các cộng đồng làng xóm(CXNT) GV: Sự biến đổi, phát triển KT, XH trên đã đặt ra những yêu cầu gì? 1. Quốc gia Văn Lang- Âu Lạc. * Cơ sở hình thành: - Đầu TNK I TCN: thời Đông Sơn: cư dân nơi đây đã sử dụng phổ biến công cụ đồng và bắt đầu có công cụ sắt - Địa bàn: lưu vực sông Hồng, Cả, Mã có ĐKTN thuận lợi. - Kinh tế: đa dạng + Nông nghiệp dùng cày khá phát triển kết hợp với săn bắn, chăn nuôi, đánh cá, làm nghề TC. + Có sự phân công lao động giữa nông nghiệp và thủ công nghiệp. - Xã hội: + Sự phân hoá giàu nghèo sâu sắc hơn + CXTT tan vỡ thay vào đó là công xã nông thôn và gia đình phụ hệ sự chuyển biến KT,XH đặt ra những yêu cầu mới: trị thuỷ, quản lí XH, chống giặc ngoại xâm GV: Trình bày những nét cơ bản về nhà nnhà nước ra đời đáp ứng những ước Văn Lang? yêu cầu đó GV: Nhà nước Văn Lang là liên minh của 15 * Quốc gia Văn Lang(VII-III bộ lạc ở Bắc và Bắc trung bộ, trong đó bộ TCN) lạc Văn Lang là bộ lạc mạnh nhất (lưu vực - Kinh đô: chưa thống nhất sông Hồng). Nhà nước Văn Lang ra đời mở - Tổ chức nhà nước: đầu thời đại dựng nước và giữ nước của + Đứng đầu nhà nước là vua; dân tộc ta. + Giúp việc cho vua có các lạc hầu, lạc tướng. Cả nước chia làm GV: Vẽ sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước Văn 15 bộ Lang- Âu Lạc? Nhận xét gì về bộ máy nhà + Ở làng xã đứng đầu là các bồ nước và đơn vị hành chính thời Văn Langchính Âu lạc? vua vua vua lạc hầu Lạc tướng  Tổ chức nhà nước sơ khai, đơn Bồ chính giản. * Quốc gia Âu Lạc:(III-II TCN) - Kinh đô: Cổ Loa(Đông Anh- HN) GV: Lạc hầu: quan văn, giúp vua cai trị đất nước; lạc tướng: quan võ, đứng đầu các bộ - Lãnh thổ mở rộng hơn, tổ chức GV: Trình bày những nét cơ bản về nhà nư- bộ máy nhà nước chặt chẽ hơn: (quân đội mạnh, vũ khí tốt, thành ớc Âu Lạc? GV cho HS xem tranh ảnh về thành Cổ Loa, Cổ Loa kiên cố , vững chắc).  nhà nước Âu Lạc có bước phát mũi tên đồng, yêu cầu HS miêu tả sơ lược triển cao hơn nhà nước Văn L ang. về thành Cổ Loa. GV: Tuy cùng một thời kì lịch sử nhng nhà nước Âu Lạc phát triển cao * Đời sống vật chất- tinh thần của người Việt Cổ: hơn nhà nước Văn Lang. GV: Trình bày những nét cơ bản về đ/s vc-tt - Đời sống vật chất : + Ăn: gạo tẻ, gạo nếp, khoai sắn, của người Việt cổ? thịt cá, rau củ + Mặc: nữ mặc áo, váy; nam đóng khố, cởi trần + Ở: nhà sàn - Đời sống tinh thần : + Sùng bái thần linh, thờ cúng tổ tiên + Tổ chức cưới xin, ma chay, lễ Hỏi: Em nhận xét gì về đ/s vc-tt của người hội Việt cổ? + Có tập quán ăn trầu, nhuộm răng đen, xăm mình, dùng đồ trang sức Đời sống vc- tt của người Việt cổ khá phong phú, hoà nhập với tự nhiên. GV : Đ/s vc đạm bạc, giản dị trong cách thức ăn ở, mặc, đi lại. Họ tìm cách thích ứng và hoà nhập cao nhất với đặc điểm môi trường tự nhiên, khắc phục, chế ngự những khó khăn do thiên nhiên gây ra. Đ/s tt phong phú với những pttq thuần hậu, chất phác. 2. Quốc gia cổ Cham- pa. * Quá trình hình thành: - TK II- nước Lâm ẤpChampa - Kinh đô:Trà Kiệu Đồng DươngChà Bàn GV trình bày về quá trình hình thành: thế kỉ II, nước Lâm Ấp được hình thành trên cơ sở nền văn hoá Sa Huỳnh và quá trình đấu tranh giành độc lập. Kinh đô nhiều lần dịch * Kinh tế: - NN lúa nước là chủ yếu - TCN đa dạng chuyển, địa bàn mở rộng về phía Nam vùng Quảng Bình, Bình Thuận và đổi tên là nước Champa Hỏi: Trình bày đặc điểm KT của cư dân Champa? - NN trồng lúa nước là chủ yếu: s/d công cụ sắt, sức kéo trâu bò, guồng nước - TCN: dệt, gốm, đồ trang sức, chế tạo vũ khí bằng kim loại, đóng gạch và xd, khai thác lâm sản - Đặc biệt KT xây tháp ở trình độ cao: thánh địa Mĩ Sơn, tháp Chăm, các bức tượng chạm nổi. Hỏi: Trình bày những đặc điểm về CT- XH của CP? - Kĩ thuật xây tháp ở trình độ cao * Chính trị – Xã hội: - CĐ Quân chủ chuyên chế. - chia nước làm 4 châu, dưới có huyện, làng - XH có 4 tầng lớp: QT, dân tự do nông dân lệ thuộc, nô lệ * Văn hoá: - Chữ viết: thế kỉ VI sáng tạo ra chữ viết trên cơ sở chữ Phạn - Tôn giáo: Hin đu giáo, Phật giáo, tập tục hảo táng người chết, ở nhà vua sàn… - Kiến trúc: nhiều công trình nổi Tể tướng tiếng  phát triển trong thời kì X-XV sau đó suy thoái, hội nhập trở thành Quan lại cao cấp 1 bộ phận của lãnh thổ, cư dân và văn hoá VN. 3. Quốc gia cổ Phù Nam * Quá trình hình thành: Hỏi: Trình bày những nét cơ bản về VH của - TKI: Phù Nam - Địa bàn: Châu thổ sông Cửu Long cư dân Champa cổ đại? - Cơ sở: VH Óc Eo * Sự ptriển: (III-V) biểu hiện: - Kinh tế: + Nông nghiệp trồng lúa nước +TCN, đánh cá + Thương mại biển phát triển GV :Trình bày quá trình hình thành – những - Chính trị: CĐQCCC biểu hiện ptriển của quốc gia cổ Phù Nam? - XH: + Phân hoá giàu-nghèo + 3 tầng lớp: quí tộc, bình dân, nô lệ - VH: + Tôn giáo: Hinđu, Phật + Nghệ thuật ca múa nhạc phát triển + Tập quán: ở nhà sàn * TK VI suy yếu, bị Chân Lạp (CPC) thôn tính. 4 . Củng cố: 1/ Những cơ sở và điều kiện đưa đến sự ra đời của nhà nước Văn Lang là gì? 2/ Trình bày quá trình hình thành quốc gia cổ ChămPa- Phù Nam 5. Giao nhiệm vụ về nhà: nhận xét ntn về về các quốc gia cổ trên đất nước ta?