giáo án địa 10 cả năm

CHƯƠNG I: BẢN ĐỒ
TIẾT 1- BÀI 2: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP BIỂU HIỆN CÁC ĐỐI TƯỢNG ĐỊA LÝ TRÊN
BẢN ĐỒ
I.MỤC TIÊU:Sau bài học, học sinh cần:
1.Về kiến thức:
Phân biệt được một số phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lý trên bản đồ.
Cụ thể phương pháp: kí hiệu, kí hiệu đường chuyển động,chấm điểm,bản đồ-biểu đồ.
2.Về kĩ năng:
Nhận biết được một số phương pháp phổ biến để biểu hiện các đối tượng địa lý trên bản đồ và Atlát
3.Về thái độ: Thấy được sự cần thiết của bản đồ, Atlát trong học tập.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÓ VIÊN VÀ HỌC SINH
- Các bản đồ: Kinh tế, khí hậu, khoáng sản, dân cư VN
- Át lát địa lý VN
III. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
1. Ổn định lớp
2. Các hoạt động học tập
A. Hoạt động khởi động (3 phút)
1. Mục tiêu
- Huy động một số kiến thức, kĩ năng đã học để tìm hiểu về cách biểu hiện các đối tượng địa lí trên
bản đồ.
- Nhằm tạo tình huống có vấn đề để kết nối với bài mới.
2. Phương pháp – kĩ thuật: Phát vấn, hoạt động theo cá nhân/ cả lớp.
3. Phương tiện: SGK, bản đồ .
4. Tiến trình hoạt động
A. Hoạt động khởi động (5 phút)
- GV treo bản đồ khí hậu, bản đồ dân cư, bản đồ tự nhiên và hướng dẫn học sinh quan sát, sau đó yêu
cầu HS trả lời các câu hỏi sau
+ Trên các bản đồ đó thể hiện các đối tượng địa lí nào?
+ Dùng phương cách nào để thể hiện các đối tượng đó?
+ Vì sao người ta không đem các đối tượng đó lên bản đồ?
- HS thực hiện nhiệm vụ bằng cách ghi ra giấy nháp
- HS trả lời các câu hỏi
- GV: nhận xét và vào bài mới: Các đối tượng địa lí được thể hiện trên bản đồ thì dùng một số phương
pháp và để hiểu rõ và cụ thể hơn thì chúng ta đi vào bài học hôm nay
B. Hoạt động hình thành kiến thức
Hoạt động 1: Tìm hiểu phương pháp kí hiệu, đường chuyển động( 20 phút)
1. Mục tiêu
+ Kiến thức: HS biết khái niệm, ý nghĩa, các đối tượng thể hiện của phương pháp kí hiệu, đường chuyển
động.
+ Kĩ năng:Sử dụng bản đồ.
+ Thái độ: quan tâm đến bản đồ khi học môn địa lí
+ Năng lực: Phân tích, đọc bản đồ
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.
+ Hoạt động theo thảo luận nhóm.
3. Phương tiện: Bản đồ.
4. Tiến trình hoạt động

1

Hoạt động của GV và HS
Nội dung chính
Bước 1: -GV chia lớp 4 nhóm tìm hiểu 1. Phương pháp kí hiệu:
+ Nhóm 1,3: PP kí hiệu
a. Đối tượng biểu hiện:
+Nhóm 2,4: PP đường chuyển động
- Biểu hiện các đối tượng phân bố theo những điểm cụ thể.
- GV HS q/sát b/đồ khí hậu VN,
- Kí hiệu được đặt chính xác vào vị trí phân bố của đối tượng:
khoáng sản và các lược đồ trong sgk,
TP, thị xã, nhà máy, TTCN....
cho biết:
b.Các dạng kí hiệu:
+ Thế nào là PP kí hiệu, đường chuyển - Kí hiệu hình học.
động
- Kí hiệu chữ.
+ Ýnghĩa của PP kí hiệu, đường chuyển - Kí hiệu tượng hình.
động
c.Khả năng biểu hiện:
+ Các đối tượng nào được thể hiện qua - Vị trí phân bố của đối tượng.
các PP đó?
- Số lượng, quy mô, loại hình.
+ Đặc điểm của các phương pháp thể
- Cấu trúc, chất lượng, động lực phát triển của đối tượng.
hiện đặc điểm gì của đối tượng
- VD: Các điểm dân cư, các hải cảng, mỏ khoáng sản...
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ
2.PP kí hiệu đường chuyển động
Bước 3: HS trả lời, HS khác bổ sung
a. Đối tượng biểu hiện:
Bước 4: GV đánh giá, chốt kến thức
Biểu hiện sự di chuyển của các đối tượng, hiện tượng địa lý
và bổ sung thêm: Các ký hiệu đó được b.Khả năng biểu hiện:
gọi là ngôn ngữ của bản đồ, từng ký
- Hướng di chuyển của đối tượng.
hiệu được thể hiện trên bản đồ là cả
- Số lượng, khối lượng.
một quá trình chọn lọc cho phù hợp với - Chất lượng, tốc độ của đối tượng.
ND, mục đích, y/c và tỷ lệ mà bản đồ
- VD: Địa lý TN: hướng gió, bão, dòng biển; Địa lý KT-XH:
cho phép.
sự vận chuyển hàng hoá, các luồng di dân...
Hoạt động 2: Tìm hiểu pp chấm điểm, bản đồ - biểu đồ
1. Mục tiêu
+ Kiến thức: HS biết khái niệm, ý nghĩa, các đối tượng thể hiện của phương pháp kí hiệu, đường chuyển
động.
+ Kĩ năng:Sử dụng bản đồ.
+ Thái độ: quan tâm đến bản đồ khi học môn địa lí
+ Năng lực: Phân tích, đọc bản đồ
2. Phương pháp – kĩ thuật Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan. Hoạt động cá nhân.
3. Phương tiện: Bản đồ.
Hoạt động của GV, HS
Nội dung chính
- GV cho HS quan sát
3. Phương pháp chấm điểm:
bản đồ treo tường và các a.Đối tượng biểu hiện: Biểu hiện các đối tượng phân bố không đồng đều
bản đồ trong SGK cùng
bằng những điểm chấm có giá trị như nhau.
kênh chữ để trả lời các
b.Khả năng biểu hiện:
câu hỏi sau:
- Sự phân bố của đối tượng.
+ Các đối tượng nào được - Số lượng của đối tượng.
thể hiện trên bản đồ qua
- VD: Số dân, số đàn gia súc..
PP chấm điểm, bản đồ4. Phương pháp bản đồ, biểu đồ:
biểu đồ
a. Đối tượng biểu hiện:
+ So sánh vị trí của đối
- Thể hiện giá trị tổng cộng của một hi địa lí trên một đơn vị lãnh thổ
tượng thể hiện trên bản
- Các đối tượng phân bố trong những đơn vị lãnh thổ phân chia bằng các
đồ qua các pp này với pp biểu đồ đặt trong các lãnh thổ.
kí hiệu
b.Khả năng biểu hiện:
- HS suy nghĩ và trả lời
- Số lượng, chất lượng
- GV nhận xét, chuẩn KT - Cơ cấu của đối tượng.

2

C. Vận dụng( 5phút)
1. Mục tiêu: Củng cố kiến thức, nội dung bài học
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn
+ Hoạt động cá nhân/ cả lớp
3. Phương tiện : bản đồ
4. Tiến trình hoạt động
- HS lên bảng chỉ trên bản đồ các đối tượng địa lý và nêu tên các PP biểu hiện chúng
- So sánh hai phương pháp kí hiệu và phương pháp kí hiệu đường chuyển động
D. Mở rộng: :(3phút
1. Mục tiêu: Liên hệ để khắc sâu kiến thức, chuẩn bị bài mới
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn
+ Hoạt động cá nhân/ cả lớp
3. Tiến trình hoạt động
- Coi bài mới
.

3

TIẾT 2 - BÀI 3: SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TRONG HỌC TẬP, ĐỜI SỐNG
I.MỤC TIÊU:Sau bài học, học sinh cần:
1.Về kiến thức:
- Thấy được sợ cần thiết của bản đồ trong học tập và đời sống.
- Hiểu và trình bày được phương pháp sử dụng bản đồ , Atlát Địa lý để tìm hiểu đặc điểm các đối tượng,
hiện tượng, phân tích các mối quan hệ địa lý.
2.Về kĩ năng: Sử dụng bản đồ.
3. Về thái độ: Thấy được sự cần thiết của bản đồ trong học tập.
4. Năng lực hình thành:
+ NL chung Giao tiếp, tư duy, làm chủ bản thân
+ NL chuyên biệt: Tìm kiếm và xử lý thông tin để thấy sự cần thiết của bản đồ Làm chủ bản thân: Quản
lý thời gian, đảm nhận trách nhiệm..
II.CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS:
1.Giáo viên:SGK, SGV, bản đồ TG, châu Á, TL chuẩn kiến thức.
2.Học sinh:SGK , vở ghi
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
A. Đặt vấn đề: ( 5’)
1. Mục tiêu
- Huy động một số kiến thức, kĩ năng đã học để biết được tầm quan trọng của bản đồ.
- Tạo hứng thú học tập thông qua hình ảnh
- Nhằm tạo tình huống có vấn đề để kết nối với bài mới.
2. Phương pháp – kĩ thuật: Phát vấn, hoạt động theo cá nhân/ cả lớp.
3. Phương tiện: Một số loại bản đồ.
4. Tiến trình hoạt động
- GV: Cho học sinh đọc một nội dung về sự phân bố dân cư trong SGK trang 93 và 94 và quan sát bản
đồ phân bố dân cư trên thế giới sau đó yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau
+ Qua nội dung SGK, hãy nhận xét sự phân bố dân cư trên thế giới
+ Qua bản đồ , hãy nhận xét sự phân bố dân cư trên thế giới
+ Có thể học địa lí thông qua bản đồ được không, vì sao
- HS: nghiên cứu trả lời.
- GV: nhận xét và vào bài mới
B. Hoạt động hình thành kiến thức
Hoạt động 1: Tìm hiểu vai trò bản đồ trong học tập và đời sống
1. Mục tiêu
+ Kiến thức: HS biết được tầm quan trọng của bản đồ.
+ Kĩ năng: liên hệ thực tế .
+ Thái độ: Nhận thức về việc sử dụng phương tiên trực quan để hình thành kiến thức.
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.
+ Hoạt động theo cá nhân.
3. Phương tiện: bản đồ.
4. Tiến trình hoạt động

4

Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung chính
(HT: Cả lớp - thời gian: 20phút)
I.Vai trò của bản đồ trong HT và ĐS.
Bước 1: GV treo bản đồ châu Á để HS quan sát trả lời:
1.Trong học tập:
- Tìm trên bản đồ các dãy núi cao, các dòng sông lớn của - Bản đồ là phương tiện không thể thiếu
châu Á ?
trong học tập, rèn luyện các kĩ năng địa lý
- Dựa vào bản đồ, hãy xác định khoảng cách từ LS đến
tại lớp, ở nhà và trong làm bài kiểm tra.
HN ?
- Qua bản đồ có thể xác định được vị trí của
Bước 2:
một địa điểm, đặc điểm của các đối tượng
- 1 HS chỉ bản đồ =>trả lời câu hỏi 1
địa lý và biết được mối quan hệ giữa các
- 1 HS lên bảng tính kh/cách từ LS - HN
thành phần địa lý....
GV bổ sung cách tính KC trên bản đồ: thông qua tỷ lệ
2.Trong đời sống:
bản đồ: VD:K/cách 3cm trên b/đồ có tỷ lệ 1/6.000.000
- B/đồ là phương tiện được sử dụng rộng rãi
ứng với bao nhiêu cm ngoài thực tế?
trong cuộc sống hàng ngày
CT: KC trên B/Đ x Mẫu số của tỷ lệ B/Đ
- Phục vụ cho các ngành kinh tế, quân sự...
=> 3 × 6.000.000 =18.000.000cm =180km
+ Trong kinh tế: XD các công trình thuỷ
Bước 3: HS trả lời và nhận xét
lợi, làm đường GT..
Bước 4: GV kết luận, chuẩn kiến thức.
+ Trong q.sự:XD phương án tác chiến
Hoạt động 2: Sử dụng bản đồ, Atlat trong học tập
1. Mục tiêu
+ Kiến thức: HS biết được cách sử dụng bản đồ.
+ Kĩ năng: liên hệ thực tế .
+ Thái độ: Nhận thức về việc sử dụng phương tiên trực quan để hình thành kiến thức.
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.
+ Hoạt động theo cá nhân.
3. Phương tiện: bản đồ.
4. Tiến trình hoạt động
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung chính
Bước 1: HS dựa vào sgk kết hợp với hiểu biết II. Sử dụng bản đồ, Atlat trong học tập.
cá nhân, cho biết:
1. Một số v/đề cần lưu ý trong q/trình học tập địa lý
- Muốn sử dụng bản đồ có hiệu quả ta phải làm trên cơ sở bản đồ.
như thế nào? Tại sao?
a.Chọn bản đồ phải phù hợp với nội dung cần tìm
- Lấy VD cụ thể để c/m.
hiểu.
Bước 2: HS trả lời, HS khác bổ sung => GV kết b.Đọc bản đồ phải tìm hiểu tỉ lệ, kí hiệu của bản đồ.
luận, chuẩn KT, ghi bảng (1)
c.X/định được phương hướng trên bản đồ.
Bước 3: GV cho HS nghiên cứu mqh giữa các - Dựa vào mạng lưới kinh,vĩ tuyến - Hoặc mũi tên chỉ
đối tượng địa lý trên một bản đồ và nêu ra các hướng Bắc để xác định hướng Bắc (và các hướng còn
ví dụ cụ thể
lại).
Bước 4: GV chuẩn kiến thức trên bản đồ, GV 2.Hiểu được mqh giữa các yếu tố địa lý trong bản
giải thích thêm:
đồ, Atlat.
- Hướng chảy, độ dốc của sông dựa vào đặc - Dựa vào một bản đồ hoặc phối hợp nhiều bản đồ
điểm địa hình, địa chất khu vực
liên quan để phân tích các mối quan hệ, giải thích đặc
- Sự phân bố CN dựa vào bản đồ GTVT, dân điểm đối tượng.
cư...
- Atlat Địa lý là một tập các bản đồ, khi sử dụng
- Sự phân bố dân cư cũng phụ thuộc một phần thường phải kết hợp bản đồ ở nhiều trang Atlat có nội
vào các đặc điểm của địa hình và các yếu tố dung liên quan với nhau để tìm hiểu hoặc giải thích
khác như sự phát triển của CN, GTVT...
một đối tượng, hiện tượng địa lý.

5

C. Vận dụng:(4phút)
1. Mục tiêu: Củng cố kiến thức, nội dung bài học
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn
+ Hoạt động cá nhân/ cả lớp
3. Phương tiện : bản đồ
4. Tiến trình hoạt động
1.Học sinh trả lời các câu hỏi trong sgk
2.Sử dụng bản đồ TN châu Á để xác định hướng chảy của một số con sông lớn: S.Mê Công, S.Hồng
D . Mở rộng:(1phút)
Bài tập 1, 2 sách giáo khoa.
Đọc trước và chuẩn bị ND cho bài thực hành 4

6

TIẾT 3 - BÀI 4: THỰC HÀNH XÁC ĐỊNH MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP BIỂU HIỆN CÁC ĐỐI
TƯỢNG ĐỊA LÝ TRÊN BẢN ĐỒ
I. MỤC TIÊU:Sau bài học, học sinh cần:
1.Về kiến thức:
- Hiểu rõ một số phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lý trên bản đồ.
- Nhận biết được những đặc tính của đối tượng địa lý được biểu hiện trên bản đồ.
2.Về kĩ năng: Phân biệt được từng phương pháp biểu hiện ở các loại bản đồ khác nhau
3.Về thái độ: Thấy được sự cần thiết của b/đồ trong học tập, có ý thức sử dụng bản đồ
II.CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS:
1.Giáo viên: SGK, SGV, các lược đồ sgk.
2.Học sinh: SGK, vở ghi.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
A. Khởi động: ( 5’)
1. Mục tiêu:
- Huy động một số kiến thức, kĩ năng đã học để nắm bắt yêu cầu bài thực hành
- Nhằm tạo tình huống có vấn đề để kết nối với bài mới.
2. Phương pháp – kĩ thuật: Phát vấn, hoạt động theo cá nhân/ cả lớp.
3. Phương tiện: Bản đồ
4. Tiến trình hoạt động
- GV yêu cầu HS quan sát bản đồ để trả lời câu hỏi:
+ Để thể hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ chúng ta có thể dùng các pp nào?
+ Vì sao các đối tượng địa lí khác nhau được thể hện trên bản đồ bằng các pp khác nhau ?
- HS: nghiên cứu trả lời.
- GV: nhận xét và vào bài mới
B. Hoạt động hình thành kiến thức: 35’
1. Mục tiêu:
- Phân tích và nắm được các yêu cầu và đặc điểm khi thể hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ
- Củng cố, khắc sâu thêm kiến thức thông qua thực hành
2. Phương pháp – kĩ thuật: Nhóm
3. Phương tiện: Bản đồ
H/Đ của GV và HS
Nội dung chính
Tìm hiểu một số phương 1.Yêu cầu của bài thực hành: Xác định một số PP biểu hiện các đối
pháp biểu hiện các đối
tượng địa lý trên bản đồ
tượng địa lí trên bản đồ 2. Các bước tiến hành: Đọc bản đồ theo trình tự
(2.2; 2.3; 2.4 - sgk)
(SGK tr.17)
(HT:Cặp/nhóm- tg:
3. Nội Dung:
30phút)
3.1 .Hình 2.2 SGK:
Bước 1: GV y/c HS đọc
- Tên bản đồ: Công nghiệp điện Việt Nam
ND và x/đ y/c của bài
- Nội dung: Thể hiện sự phân bố của công nghiệp điện Việt Nam
thực hành, chia lớp 3
- PP biểu hiện: Kí hiệu (kí hiệu điểm và kí hiệu theo đường)
nhóm giao nhiệm vụ .
- Đối tượng biểu hiện ở:
Nhóm 1. Nghiên cứu hình + Kí hiệu điểm: Nhà máy nhiệt điện, thuỷ điện (đã và đang xây dựng),
2.2
các trạm biến áp.
Nhóm 2. Nghiên cứu hình + Kí hiệu theo đường là: Đường dây 220 KV, 500KV
2.3
- Thông qua các PP, biết được:
Nhóm 3. Nghiên cứu hình + Kí hiệu điểm: Tên, vị trí, qui mô, chất lượng của các các nhà máy...
2.4
+ Kí hiệu theo đường: Tên, vị trí, chất lượng đối tượng

7

H/Đ của GV và HS
Yêu cầu các nhóm
nêu được:
- Tên bản đồ
- Nội dung bản đồ
- X/định được các PP
biểu hiện các đối
tượng địa lý trên từng
bản đồ
- Qua PP biểu hiện
đó chúng ta có thể
nắm được những vấn
đề gì của đối tượng
địa lý
Bước 2: HS thực hiện
Bước 3: Đại diện
nhóm trình bày, các
nhóm khác bổ sung
=>GV chuẩn kiến
thức trên bảng phụ và
chỉ trên bản đồ,(hình
SGK).

Nội dung chính
3.2. Hình 2.3 SGK:
- Tên bản đồ: Gió và bão Việt Nam
- Nội dung:Thể hiện sự h/động của gió và bão ở VN
- Phương pháp biểu hiện: kí hiệu chuyển động, kí hiệu đường, kí hiệu.
- Đối tượng biểu hiện:
+ Kí hiệu đường chuyển động: Gió,bão.
+ Kí hiệu đường: Biên giới, sông, biển.
+ Kí hiệu: Các thành phố:
- Thông qua các PP, biết được:
+ Kí hiệu đường chuyển động: Hướng, tần suất của gió, bão trên lãnh thổ
+ Kí hiệu đường: Hình dạng đường biên giới, bờ biển; phân bố mạng lưới
sông ngòi.
+ Kí hiệu: Vị trí các TP (Hà Nội, HCM...).
3.3.Hình 2.4 SGK:
- Tên bản đồ: Bản đồ phân bố dân cư châu Á
- Nội dung: Các đô thị châu Á, các điểm dân cư
- Ph/pháp biểu hiện: Chấm điểm, kí hiệu đường
- Đối tượng biểu hiện:(Dân cư, đường biên giới,bờ biển).
- Thông qua các PP, biết được:
+ PP chấm điểm: Sự phân bố dân cư ở châu Á nơi nào đông, nơi nào thưa;
vị trí các đô thị đông dân
+ Kí hiệu đường: Hình dạng đường biên giới, bờ biển, các con sông.

C.Vận dụng:(3phút)
- Những đối tượng địa lí nào dùng pp kí hiệu?
- Những đối tượng địa lí nào dùng pp đường chuyển động?
- Những đối tượng địa lí nào dùng pp chấm điểm?
- Những đối tượng địa lí nào dùng pp biểu đồ-bản đồ?
D. Mở rộng: (2phút)
HS xem lại nội dung chương I: Bản đồ
Đọc trước ND chương II, bài 5: Vũ trụ, hệ quả các chuyển động của Trái đất

8

CHƯƠNG II: VŨ TRỤ. HỆ QUẢ CÁC CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT
Tiết 4 - Bài 5: VŨ TRỤ. HỆ MẶT TRỜI VÀ TRÁI ĐẤT.
HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT
I. MỤC TIÊU: Sau bài học, học sinh cần:
1.Về kiến thức:
- Hiểu được k/quát về Vũ Trụ, hệ Mặt Trời trong Vũ Trụ, Trái Đất trong hệ Mặt Trời.
- Tr/bày và g/thích được các hệ quả chủ yếu của c/đ tự quay quanh trục của Trái Đất.
2.Về kĩ năng: Sử dụng tranh ảnh, hình vẽ, mô hình để tr/bày, g/thích các hệ quả c/đ của Trái Đất;
X/định hướng c/đ của các hành tinh trong hệ MT, vị trí của Trái đất trong hệ MT, các múi giờ, hướng
lệch của các vật thể khi c/đ trên bề mặt Trái đất.
3.Về thái độ: Nhận thức đúng đắn quy luật hình thành, phát triển của các thiên thể.
4. Năng lực hình thành:
- Năng lực chung: Tự học, giao tiếp, giải quyết vấn đề, hợp tác.
- Năng lực chuyên biệt: Sử dụng bản đồ, hình ảnh.
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS:
1.Giáo viên: SGK, SGV, QĐC, Tập bản đồ Thế giới, Máy tính, Máy chiếu
2.Học sinh: SGK, vở ghi.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
A. Hoạt động khởi động (3 phút)
1. Mục tiêu
- Huy động một số kiến thức, kĩ năng đã biết để kết nối với bài mới .
- Tạo hứng thú học tập, giúp HS cần phải tìm hiểu sự vận động của trái đất.
- Nhằm tạo tình huống có vấn đề để kết nối với bài mới.
2. Phương pháp – kĩ thuật: Phát vấn, hoạt động theo cá nhân/ cả lớp.
3. Phương tiện: hình ảnh về Trái Đất, sự chuyển động của TĐ.
4. Tiến trình hoạt động
- GV: chiếu hình ảnh về Hệ Mặt Trời và yêu cầu HS quan sát, trả lời câu hỏi:
+ Chúng ta đang sinh sống ở hành tinh thứ mấy trong Hệ Mặt Trời?
+ Vì sao hành tinh này duy nhất có sự sống?
+ Các hành tinh trong vũ trụ luôn ở trạng thái nào?
- HS: nghiên cứu để trả lời.
- GV: nhận xét và vào bài mới
B. Hoạt động hình thành kiến thức
Hoạt động 1: Tìm hiểu khái quát về Vũ Trụ, hệ Mặt Trời, Trái Đất trong hệ Mặt Trời ( 20 phút)
1. Mục tiêu
+ Kiến thức: HS biết được khái quát về Vũ Trụ, hệ Mặt Trời, Trái Đất trong hệ Mặt Trời .
+ Kĩ năng: Khai thác hình ảnh .
+ Thái độ: Nhận thức đúng về vũ trụ
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.
+ Hoạt động theo cá nhân/ cả lớp, thảo luận nhóm.
3. Phương tiện: Hình ảnh về vũ trụ.
4. Tiến trình hoạt động

9

Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung chính
Bước 1: GV sử dụng QĐC và yêu cầu HS I. Khaí quát về Vũ Trụ, hệ Mặt Trời,Trái Đất trong hệ
dựa vào hình 5.1, 5.2 và kiến thức trả lời:
Mặt Trời.
- Vũ Trụ là gì ?
1. Vũ Trụ: Là khoảng không gian vô tận chứa các Thiên
- Phân biệt Thiên Hà và Dải Ngân Hà? Hệ Hà.
Mặt Trời là gì ? HMT có bao nhiêu hành 2. Hệ Mặt Trời:(Thái Dương Hệ)
tinh ?
* HMT là một tập hợp các thiên thể nằm trong Dải Ngân
- Kể tên các hành tinh ?
Hà gồm:
- T/Đ là hành tinh thứ mấy tính từ MT?
- Mặt Trời năm ở trung tâm
- T/Đất có những đặc điểm gì khác với các - Tám hành tinh: ( H.5.2)
hành tinh khác ?
- Tiểu hành tinh, vệ tinh, sao chổi, bụi khí...
- Nêu các c/đ chính của Trái Đất ?
* Các hành tinh vừa c/đ quanh MT lại vừa tự quay quanh
- Hướng quay quanh MT của các hành trục theo hướng ngược chiều kim đồng hồ
tinh ?
3. Trái Đất trong hệ Mặt Trời
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ qua giấy
a.Vị trí của Trái Đất trong HMT:
Bước 3: GV y/c HS trả lời và nhận xét
- Là hành tinh thứ ba từ Mặt Trời
Bước 4: GV bổ sung, chốt kiến thức và bổ - Khoảng cách TB từ TĐ đến MT là:149,6 tr km
sung
- Với k/cách trên và sự tự quay làm cho TĐ nhận được của
- (Hành tinh có 8 (H.5.2) Vệ tinh: Thiên MT một lượng bức xạ phù hợp cho sự sống tồn tại và phát
thể quay xung quanh một hành tinh như triển.
Mặt Trăng là vệ tinh của TĐ; trong hệ MT b. Các c/đ chính của Trái Đất:
có 66 vệ tinh, trừ sao Thuỷ, sao Kim ko có - Chuyến động tự quay quanh trục
vệ tinh).
+ Hướng từ Tây => Đông
- Trái Đất ở gần MT nhất vào ngày 3/1 - + Thời gian c/đ 1 vòng là 24g (23g56'04")
điểm cận nhật, do lực hút của MT lớn nên - Chuyển động xung quanh MT:
tốc độ c/đ của Trái Đất lên tới 30,3 km/s.
+ Trên quỹ đạo hình Elip theo hướng từ T=>Đ
- T/Đất ở xa MT nhất vào ngày 5/7 - điểm + T/g c/đ 1 vòng là 365 ngày 6 giờ
viễn nhật, tốc độ c/đ của Tr/Đất lúc này + Khi c/đ quanh MT , trục của Trái Đất không thay đổi độ
đạt 29,3 km/s
nghiêng và hướng nghiêng.
Hoạt động 2: Tìm hiểu sự chuyển động quanh trục của Trái Đất ( 20 phút)
1. Mục tiêu
+ Kiến thức: HS biết được đặc điểm chuyển động củaTrái Đất và hệ quả của nó.
+ Kĩ năng: Khai thác hình ảnh về sự tự quay của Trái Đất.
+ Thái độ: Nhận thức đúng về vận động tự quay của Trái Đất.
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.
+ Hoạt động theo cá nhân/ cả lớp, thảo luận nhóm.
3. Phương tiện:quả địa cầu.
4. Tiến trình hoạt động
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung chính
- HS xác định đường chuyển ngày quốc tế và giờ II. Hệ quả c/đ tự quay quanh trục của T/Đất.
trên TĐ, cho biết đường chuyển ngày nằm ở đâu? 1.Sự luân phiên ngày đêm
T/S ?
- Do Trái Đất có hình cầu và tự quay quanh trục
N/xét hướng c/đ của các vật thể trên Tr/Đất?
nên có hiện tượng luân phiên ngày đêm
- Giải thích tại sai có sự lệch hướng đó ?
- Nơi nhận tia nắng là ban ngày, nơi khuất trong tối
Bước 2: HS thực hiện yêu cầu
là ban đêm.
Bước 3: HS trả lời, HS khác bổ sung,
2.Giờ trên T/Đất và đường chuyển ngày q.tế.

10

Hoạt động của giáo viên và học sinh
Bước 4: GV kết luận, chuẩn kiến thức
vàbổ sung:
- Giờ địa phương: Các địa điểm nằm
trên một KT có cùng một giờ.
- Giờ múi: Mỗi múi giờ rộng 15oKT.
(H5.3 SGK)
- (Do trái đất hình cầu, tự quay quanh
trục→ ở các kinh tuyến khác nhau
nhìn thấy mặt trời độ cao khác nhau
→có giờ khác nhau)

Nội dung chính
- Cùng một thời điểm, các địa điểm thuộc các kinh tuyến khác
nhau sẽ có giờ khác nhau (giờ địa phương (giờ Mặt Trời)
- Giờ múi: Là giờ thống nhất trong từng múi, lấy theo giờ của
KT giữa của múi đó.
- Giờ quốc tế (GMT) là giờ của múi số 0 lấy theo giờ của KT
gốc đi qua giữa múi đó.
- Đường chuyển ngày q/tế: KT 180o
+ Từ Tây sang Đông qua KT 1800 thì lùi lại một ngày lịch
+ Từ Đông sang Tây qua KT 1800 thì cộng thêm một ngày lich
3.Sự lệch hướng c/đ của các vật thể.
- Ng/nhân: Do ả/h của lực Criôlít.
+ BBC: Lệch hướng sang bên phải so với hướng chuyển động
+ NBC: Lệch hướng sang bên trái so với hướng chuyển động
- Lực Criôlít có tác động mạnh tới hướng c/đ của các khối khí,
dòng biển, đường đạn ...

C. Vận dụng: (5phút)
1. Mục tiêu: Củng cố kiến thức, nội dung bài học
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn
+ Hoạt động cá nhân/ cả lớp
3. Phương tiện :quả địa cầu
4. Tiến trình hoạt động
1.GV hướng dẫn HS làm BT 3 tr.21sgk CT: Tm=To+m
Trong đó: To là giờ GMT; m số thứ tự múi giờ, Tm là giờ của địa điểm cần tìm
=>GMT là 24 h ngày 31/12 (0h ngày 1/1) =>Việt Nam: T7= 0+7 =7=>VN là 7h 1/1
2. Hướng dẫn HS học ở nhà Hoàn thiện bài tập ở trang 21 sách giáo khoa
D. Mở rộng:
1. Mục tiêu: Khắc sâu kiến thức, vận dụng vào thực tế để hiểu bài
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn
+ Hoạt động cá nhân/ cả lớp
3. Phương tiện :quả địa cầu
4. Tiến trình hoạt động
- GV quan sát sự bồi, lỡ của dòng sông ở địa phương
- GV yêu cầu HS về nhà đọc bài mới.

11

Tiết 5 - BÀI 6: HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG XUNG QUANH
MẶT TRỜI CỦA TRÁI ĐẤT
I. MỤC TIÊU:Sau bài học, học sinh cần:
1. Về kiến thức:
- Tr/bày và g/thích được các hệ quả chuyển động của Trái Đất xung quanh Mặt Trời.
- C/đ biểu kiến hàng năm của MT, h/tượng mùa, h/tượng ngày đêm dài ngắn theo mùa
2. Về kĩ năng:
- Sử dụng tranh ảnh , hình vẽ, mô hình để tr/bày g/thích các hệ quả c/đ của Trái Đất.
- X/đ đường c/đ biểu kiến của MT trong năm; x/đ các góc chiếu của tia MT trong các
ngày 21/3, 22/6, 23/9, 22/12
3.Về thái độ: Nhận thức đúng các hiện tượng tự nhiên.
4. Năng lực hướng đến:
- Năng lực chung: Tự học, giao tiếp, giải quyết vấn đề, hợp tác.
- Năng lực chuyên biệt: Sử dụng bản đồ, hình ảnh.
A. Hoạt động khởi động (3 phút)
1. Mục tiêu
- Huy động một số kiến thức, kĩ năng đã biết để tìm hiểu về bài mới.
- Tạo hứng thú học tập, giúp HS nắm được hệ quả của vận động quay quanh mặt trời củaTrái Đất.
- Nhằm tạo tình huống có vấn đề để kết nối với bài mới.
2. Phương pháp – kĩ thuật: Phát vấn, hoạt động theo cá nhân/ cả lớp.
3. Phương tiện: hình ảnh, quả địa cầu.
4. Tiến trình hoạt động
- GV yêu cầu HS quan sát hình 6.1 và liên hệ thực tế để trả lời câu hỏi:
+ Hình 6.1 nói đến nội dung nào?
+ Vị trí Mặt trời ở mỗi sớm thức dậy và chiều tối như thế nào?
+ Hiện tượng đó có mâu thuẩn với đặc điểm trái đất trong hệ Mặt trời không?
- HS ghi kết quả ra giấy nháp
- HS trả lời và nhận xét ý kiến của các bạn.
- GV: nhận xét và vào bài mới
B. Hoạt động hình thành kiến thức
Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu trúc của Trái Đất ( 20 phút)
1. Mục tiêu
+ Kiến thức: HS biết được độ dày, cấu trúc của các lớp vỏ Trái Đất, lớp Manti, nhân Trái Đất.
+ Kĩ năng: Khai thác hình ảnh cấu tạo Trái Đất.
+ Thái độ: Nhận thức đúng về vị trí, độ dày, thành phần của lớp vỏ Trái Đất, bao Manti và nhân Trái
Đất.
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.
+ Hoạt động theo cá nhân/ cả lớp, thảo luận nhóm.
3. Phương tiện: Hình ảnh về cấu trúc Trái Đất.
4. Tiến trình hoạt động
II. CÁC KNS CƠ BẢN ĐƯỢC GD:
- Tự nhận thức: Tự tin khi tr/bày các hiện tượng TN (HĐ1)
- Giao tiếp: Phản hồi, lắng nghe tích cực, tr/bày suy nghĩ về hệ quả c/đ quanh MT của
Trái Đất (H/Đ1,2)
- Tư duy: Tìm kiếm và xử lý thông tin về các hệ quả c/đ quanh MT của TĐ (HĐ1,2)
- Làm chủ bản thân: Quản lý thời gian, đảm nhận trách nhiệm (HĐ1)

12

III. CÁC PP/KT DẠY HỌC TÍCH CỰC: Suy nghĩ, thảo luận, chia sẻ, nhóm nhỏ...
IV. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS::
1. Giáo viên: QĐC, mô hình T/Đ - MT, SGK, SGV, các hình vẽ phóng to theo sgk
2. Học sinh: SGK , vở ghi, tập bản đồ 10
V. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
A. Hoạt động khởi động (3 phút)
1. Mục tiêu
- Huy động một số kiến thức, kĩ năng đã học về các khu vực trên thế giới.
- Tạo hứng thú học tập, giúp HS nắm được về cấu tạo Trái Đất, hoạt động các mảng kiến tạo.
- Nhằm tạo tình huống có vấn đề để kết nối với bài mới.
2. Phương pháp – kĩ thuật: Phát vấn, hoạt động theo cá nhân/ cả lớp.
3. Phương tiện: hình ảnh về cấu tạo Trái Đất, các mảng kiến tạo.
4. Tiến trình hoạt động
- GV: chiếu hình ảnh về Hệ Mặt Trời và yêu cầu HS quan sát, trả lời câu hỏi:
+ Chúng ta đang sinh sống ở hành tinh thứ mấy trong Hệ Mặt Trời?
+ Vì sao hành tinh này duy nhất có sự sống?
+ Tại sao bề mặt Trái Đất ¾ là nước mà không gọi là Trái nước, lại gọi là Trái Đất?
- HS: nghiên cứu trả lời.
- GV: nhận xét và vào bài mới: Trái Đất có cấu tạo ra sao? Mảng kiến tạo là gì? Để hiểu rõ hơn chúng
ta vào bài mới.
B. Hoạt động hình thành kiến thức
Hoạt động 1: Tìm hiểu C/đ biểu kiến hàng năm của MT ( 20 phút)
1. Mục tiêu
+ Kiến thức: HS biết được con đường đi không thật của Mặt Trời.
+ Kĩ năng: Khai thác hình ảnh và liên hệ thực tế.
+ Thái độ: Nhận thức đúng về quan điểm mặt trời là trung tâm vũ trụ.
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.
+ Hoạt động thảo luận nhóm.
3. Phương tiện: Hình ảnh .
4. Tiến trình hoạt động
Hoạt động của GV và HS
Nội dung chính
Bước 1: GV đưa ra ví dụ:
I. C/đ biểu kiến hàng năm của MT
- Buổi sáng, buổi chiều Mặt Trời ta nhìn thấy có vị trí - Khaí niệm: Là c/đ nhìn thấy nhưng không
khác nhau → Mặt Trời ko c/đ, do vận động của Trái Đất có thật của Mặt Trời hàng năm diễn ra giữa
→ c/đ này là c/đ biểu kiến.
hai chí tuyến.
- Hay khi ngồi xe ô tô nhìn ra ngoài ta cảm giác hàng - Ng/nh:Do trục T/Đ nghiêng và ko đổi
cây ven đường c/đ, nhưng thực tế là xe c/đ.GV y/c HS phương khi c/đ cho ta ảo giác MT c/đ
cho biết:
- Hiện tượng MT lên thiên đỉnh lần lượt xuất
+ Thế nào là c/đ biểu kiến của Mặt Trời trong một năm? hiện từ chí tuyến Nam (22/12) lên chí tuyến
+ X/đ KV nào trên Trái Đất có h/tượng Mặt Trời lên Bắc (22/6)
thiên đỉnh mỗi năm hai lần? Nơi nào chỉ một lần? KV - KV có h/tượng MT lên thiên đỉnh 2
nào không có h/tượng mặt trời lên thiên đỉnh? Tại sao?
lần/năm: khu vực giữa hai chí tuyến
Bước 2: HS quan sát H.6.1 và ND sgk, trả lời, HS khác - KV có h/tượng MT lên thiên đỉnh một
n/xét, bổ sung
lần/năm: tại chí tuyến Bắc và Nam
Bước 3: GV kết luận
- KV ko có h/tượng MT lên thiên đỉnh: vùng
ngoại chí tuyến Bắc và Nam.
Hoạt động 2: Tìm hiểu các mùa trong năm
1. Mục tiêu
+ Kiến thức: HS biết được đặc điểm, nguyên nhân sinh ra các mùa trong năm.

13

+ Kĩ năng: Khai thác hình ảnh và liên hệ thực tế.
+ Thái độ: Nhận thức đúng về quan điểm qui luật tự nhiên .
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.
+ Hoạt động cặp đôi.
3. Phương tiện: Hình ảnh .
4. Tiến trình hoạt động
Hoạt động của GV và HS
Nội dung chính
Bước 1: GV y/c HS đọc SGK H. 6.2, hãy:
II. Các mùa trong năm:
- Nêu khái niệm về mùa.
- Mùa là một phần thời gian của năm có
- Kể tên các mùa trong năm.
những đặc điểm riêng về thời tiết và khí
- Xác định thời gian từng mùa.
hậu.
- Vì sao sinh ra mùa? Các mùa nóng lạnh khác nhau ?
- Mỗi năm có 4 mùa:
Bước 2: HS thảo luận cặp đôi
+Mùa xuân:từ 21/3→22/6.
Bước 3: Đại diện các cặp đôi lên trả lời
+ Mùa hạ:từ 22/6 đến 23/9.
Bước 4:GV chuẩn kiến thức cho HS ghi nhớ và lưu ý HS: + Mùa thu: từ 23/9 đến 22/12
- VN và một số nước châu Á dùng âm và dương lịch nên + Mùa đông:từ 22/12 đến 21/3.
th/gian sớm hơn 1,5 tháng (45ngày) VD xuân phân là 4 - 5 - Mùa ở 2 nửa cầu trái ngược nhau.
tháng 2
- Ng/nh: do trục T/Đ nghiêng ko đổi
- Mùa ở hai bán cầu ngược nhau do thời điểm ngả về phía phương khi c/đ nên BBC và NBC lần lượt
MT hoặc chếch xa MT của hai bán cầu lệch nhau; Vị trí ngả về phía Mặt Trời, nhận được lượng
các ngày 21/3,22/6,23/9,22/12 là bốn ngày khởi đầu của nhiệt khác nhau sinh ra mùa, nóng lạnh
bốn mùa
khác nhau.
Hoạt động 3: Tìm hiểu ngày đêm dài ngắn khác nhau
1. Mục tiêu
+ Kiến thức: HS biết được đặc điểm, nguyên nhân sinh ra các mùa trong năm.
+ Kĩ năng: Khai thác hình ảnh và liên hệ thực tế.
+ Thái độ: Nhận thức đúng về quan điểm qui luật tự nhiên .
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.
+ Hoạt động nhóm.
3. Phương tiện: Hình ảnh .
4. Tiến trình hoạt động
Hoạt động của GV và HS
Nội dung chính
Bước 1: GV y/c HS q/sát H.6.3 SGK và III. Ngày đêm dài ngắn theo mùa, theo vĩ độ
chia lớp => 4 nhóm giao n/vụ.
Khi c/động, do trục TĐ nghiêng, nên tùy vị trí của TĐ trên quỹ
Nhóm 1 và 2: Tìm hiểu h/tượng ngày,đêm đạo mà ngày đêm dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ.
dài ngắn theo mùa và nêu nguyên nhân
1.Theo mùa:
Nhóm 3 và 4: Tìm hiểu h/tượng ngày, * Ở BBC:
đêm dài ngắn theo vĩ độ và nêu nguyên - MX, mùa hạ: Có ngày dài hơn đêm
nhân.
- M/Thu và M/đông: Có ngày ngắn hơn đêm
Bước 2: Đại diện nhóm trình bày GV - Ngày 21/3 và 23/9 có ngày và đêm bằng nhau ở khắp nơi trên
chuẩn kiến thức cho HS ghi nhớ.
Trái đất
GV bổ sung: ngày 21/3 và 23/9 không có * Ở NBC thì ngược lại:
bán cầu nào ngả về phía MT=> ngày,đêm 2. Theo vĩ độ:
bằng nhau; ngày 22/6 tia MT vuông góc
- Ở x/đạo quanh năm ngày bằng đêm.
với CTB lúc 12h trưa=> mọi đia điểm ở
- Càng xa X/Đ thời gian ngày và đêm càng chênh lệch.
BBC ngày dài nhất. Còn NBC là ngày
- Tại vòng cực đến cực ngày hoặc đêm bằng 24 giờ.
22/12
- Ở cực: Có 6 tháng ngày và 6 tháng đêm.

14

C. Vận dụng: (5phút)
1. Mục tiêu: Củng cố kiến thức, nội dung bài học
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn
+ Hoạt động cá nhân/ cả lớp
3. Tiến trình hoạt động
1 GV yêu cầu HS nắm được ND cơ bản của bài và trả lời câu hỏi 1, 3 SGK trang 24
2.HS tính ngày MT lên thiên đỉnh ở các vị trí nằm giữa 2 chí tuyến
D. Mở rộng:
1. Mục tiêu: Khắc sâu kiến thức, vận dụng vào thực tế để hiểu bài
2. Phương pháp – kĩ thuật
+ Phát vấn
+ Hoạt động cá nhân/ cả lớp
3. Phương tiện :quả địa cầu
4. Tiến trình hoạt động
- Quan sát vị trí mặt trời ở nước ta vào các mùa: Hạ, thu, xuân
- GV yêu cầu HS về nhà đọc bài mới.

15

TIẾT 6 - ÔN TẬP CHƯƠNG II
I.MỤC TIÊU: Học sinh cần:
1.Về kiến thức: Hệ thống hóa các kiến thức đã học ở chương II
2.Về kĩ năng: Rèn luyện các kỹ năng
- Đọc lược đồ, biết p/tích các mối q/hệ giữa các hiện tượng địa lý với nhau
II.CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS
1.Giáo viên: Quả địa cầu
2.Học sinh: SGK, vở ghi, đồ dùng học tập
III.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
A. Khởi động:
B. Hình thành kiến thức mới:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung chính
I. Vũ Trụ .Hệ Mặt Trời và Trái Đất. Hệ quả chuyển động tự
(HT:Cá nhân/lớp -t/gian:5 phút)
quay quanh trục ...
Bước 1: HS tr/bày những ND đã học - Vũ Trụ là gì? Hệ Mặt Trời, Trái Đất trong Hệ Mặt Trời
trong chương II (bài 5 và 6)
- Hệ quả của sự tự quay quanh trục của TĐ
Bước 2: Đại diện học sinh trình bày,
* Bài 6: Hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái
GV chuẩn kiến thức
Bước 3: GV hướng dẫn HS làm BT Đất:
- Chuyển động biểu kiến của Mặt trời và hiện tượng Mặt trời
3 tr/21 sgk
lên thiên đỉnh
- Các mùa trong năm
- H/tượng ngày đêm dài ngắn theo mùa, theo vĩ độ
* Cách tính giờ ở các địa điểm khác nhau trên TĐ
CT: Tm = To + m
Trong đó:
- Tm là giờ của địa điểm cần tìm
- To: Giờ GMT
- m: STT của múi giờ của địa điểm cần tìm
IV. Củng cố – luyện tập : (4 phút)
1. Hs trá lời một số câu hỏi cuối bài 5,6,9,11
2. Hoàn thành các Bt trong tập bản đồ
V. Hướng dẫn học sinh học ở nhà : (1 phút)

16