Đề cương ôn tập kiểm tra giữa học kì II Hóa 10 chương trình chuyên, trường THPT Chuyên Bảo Lộc, năm học 2020-2021.

TRƢỜNG THPT CHUYÊN BẢO LỘC
TỔ HÓA - SINH

ĐỀ CƢƠNG
ÔN TẬP KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ II LỚP 10 CHUYÊN
NĂM HỌC 2020 – 2021
A. HÌNH THỨC KIỂM TRA
Phần 1 : Trắc nghiệm (7điểm)
Phần 2: Tự luận ( 3 điểm)
B. LÝ THYẾT
Chuyeân ñeà 1: TOÁC ÑOÄ PHAÛN ÖÙNG - CAÂN BAÈNG HOÙA HOÏC
I/. KIEÁN THÖÙC CAÀN NHÔÙ:
1/. Toác ñoä phaûn öùng:
Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä xaûy ra nhanh hay chaäm cuûa caùc phaûn öùng hoùa hoïc, ngöôøi ta ñöa ra
khaùi nieäm toác ñoä phaûn öùng hoùa hoïc, goïi taét laø toác ñoä phaûn öùng.
Toác ñoä phaûn öùng laø ñoä bieán thieân noàng ñoä cuûa moät trong caùc chaát phaûn öùng hoaëc saûn
phaåm trong moät ñôn vò thôøi gian.
ΔC
=> C: ñoä bieán thieân noàng ñoä (mol/l), t: ñoä bieán thieân thôøi gian (s), x: heä soá
v=
x . Δt
tæ löôïng.
Caùc yeáu toá aûnh höôûng toác ñoä phaûn öùng:
+ Noàng ñoä: Khi taêng noàng ñoä chaát phaûn öùng, toác ñoä phaûn öùng taêng.
+ AÙp suaát: Ñoái vôùi phaûn öùng coù chaát khí, khi taêng aùp suaát, toác ñoä phaûn öùng taêng.
+ Nhieät ñoä: Khi taêng nhieät ñoä, toác ñoä phaûn öùng taêng.
+ Dieän tích beà maët: Khi taêng dieän tích beà maët chaát phaûn öùng, toác ñoä phaûn öùng taêng.
+ Chaát xuùc taùc laø chaát laøm taêng toác ñoä phaûn öùng, nhöng coøn laïi sau khi phaûn öùng keát thuùc.
2/. Caân baèng hoùa hoïc:
a/. Phaûn öùng thuaän nghòch:
Phaûn öùng xaûy ra ñoàng thôøi theo hai chieàu ngöôïc nhau trong cuøng ñieàu kieän nhö nhau.H2 + I2 €
2HI
b/. Caân baèng hoùa hoïc: Traïng thaùi cuûa phaûn öùng thuaän nghòch maø taïi ñoù vaän toác cuûa phaûn öùng
thuaän baèng vaän toác phaûn öùng nghòch.
Löu yù: Caân baèng hoùa hoïc laø caân baèng ñoäng vì khi ñoù phaûn öùng thuaän vaø phaûn öùng nghòch vaãn
xaûy ra nhöng vôùi vaän toác nhö nhau neân noàng ñoä caùc chaát trong heä khoâng coøn thay ñoåi.
c/. Nguyeân lí chuyeån dòch caân baèng (Le Chatelier): “Caân baèng cuûa phaûn öùng thuaän nghòch seõ
chuyeån dôøi theo chieàu choáng laïi söï thay ñoåi caùc ñieàu kieän beân ngoaøi (veà noàng ñoä, nhieät ñoä, aùp
suaát).
Thay ñoåi
Chuyeån dôøi theo chieàu
Noàng ñoä Taêng [A]
Giaûm [A]
Giaûm [A]
Taêng [A]

AÙp suaát

Taêng aùp suaát
Giaûm soá phaân töû khí
Haï aùp suaát
Taêng soá phaân töû khí
Nhieät ñoä Taêng nhieät ñoä Thu nhieät
Haï nhieät ñoä
Phaùt nhieät
Löu yù: Chaát xuùc taùc khoâng laøm dòch chuyeån caân baèng, chæ laøm phaûn öùng nhanh ñaït ñeán traïng thaùi
caân baèng.
II/. KIEÁN THÖÙC BOÅ SUNG:
1/. Bieåu thöùc vaän toác phaûn öùng:
Vaän toác phaûn öùng tæ leä thuaän vôùi tích noàng ñoä cuûa caùc chaát tham gia phaûn öùng, vôùi soá muõ laø heä
soá hôïp thöùc cuûa caùc chaát töông öùng trong phöông trình phaûn öùng hoùa hoïc.
Xeùt phaûn öùng: mA + nB  pC + qD
Bieåu thöùc vaän toác: v = k [A]m[B]n
k: haèng soá tæ leä (haèng soá vaän toác).
[A], [B]: noàng ñoä mol cuûa chaát A vaø B.
2/. Haèng soá caân baèng:
Xeùt phaûn öùng thuaän nghòch: mA + nB € pC + qD
Vaän toác phaûn öùng thuaän: vt = kt [A]m[B]n
Vaän toác phaûn öùng nghòch: vn = kn [C]p[D]q
Khi phaûn öùng ñaït caân baèng: vt = vn  kt [A]m[B]n = kn [C]p[D]q
k [C]p .[D]q
 K cb = t =
(kí hieäu: [] laø noàng ñoä luùc caân baèng)
k n [A]m .[B]n
Bieát Kcb suy ra noàng ñoä caùc chaát luùc caân baèng vaø ngöôïc laïi.
III. Baøi taäp vaän duïng.
Câu 01:Trong phòng thí nghiệm, có thể điều chế khí oxi từ muối kali clorat. Người ta sử dụng cách
nào
sau đây nhằm mục đích tăng tốc độ phản ứng?
A. Nung kaliclorat ở nhiệt độ cao.
B. Nung hỗn hợp kali clorat và mangan đioxit ở nhiệt độ cao.
C. Dùng phương pháp dời nước để thu khí oxi.
D. Dùng phương pháp dời không khí để thu khí oxi.
Câu 02 : Khi nhiệt độ tăng lên 100C, tốc độ của một phản ứng hoá học tăng lên 3 lần. Người ta nói
rằng tốc độ phản ứng hoá học trên có hệ số nhiệt độ bằng 3. Chẳng hạn như nếu tăng nhiệt độ của
phản ứng trên lên thêm 300C thì tốc độ của phản ứng tăng thêm 33 = 27 lần. Tốc độ phản ứng hoá học
nói trên tăng lên bao nhiêu lần khi nhiệt độ tăng từ 250C lên 450C ?
A. 6 lần

B. 9 lần

C. 12 lần

D. 18 lần

Câu 03: Tốc độ của phản ứng hoá học: A (k) + 2B (k)  C (k) + D (k) được tính theo biểu thức  = k
[A].[B]2, trong đó k là hằng số tốc độ, [A] và [B] là nồng độ mol/ lít của chất A và chất B. Khi
nồng độ chất B tăng 3 lần và nồng độ chất A không đổi thì tốc độ phản ứng
A. tăng 3 lần
B. tăng 9 lần
C. giảm 3 lần
D. không thay đổi
0
Câu 04. Khi nhiệt độ tăng lên 10 C, tốc độ của một phản ứng hoá học tăng lên 3 lần. Người ta nói
rằng tốc độ phản ứng hoá học trên có hệ số nhiệt độ bằng 3. iều khẳng đ nh nào sau đây là đ ng?

A. Tốc độ phản ứng tăng lên 256 lần khi nhiệt độ tăng từ 200C lên 500C.
B. Tốc độ phản ứng tăng lên 243 lần khi nhiệt độ tăng từ 200C lên 500C.
C. Tốc độ phản ứng tăng lên 27 lần khi nhiệt độ tăng từ 200C lên 500C.
D. Tốc độ phản ứng tăng lên 81 lần khi nhiệt độ tăng từ 200C lên 500C.
Câu 05. Cho hệ phản ứng sau ở trạng thái cân bằng:
H < 0
2 SO2 + O2
2 SO3 (k)
Nồng độ của SO3 sẽ tăng lên khi:
A. Giảm nồng độ của SO2
C.Tăng nồng độ của O2
B. Tăng nhiệt độ lên rất cao
D. Giảm nhiệt độ xuống rất thấp
Câu 06. ối với một hệ ở trạng thái cân bằng, nếu thêm vào chất x c tác thì:
A. Chỉ làm tăng tốc độ phản ứng thuận
B. Chỉ làm tăng tốc độ phản ứng ngh ch
C. Làm tăng tốc độ phản ứng thuận và nghịch với số lần nhƣ nhau.
D. Không làm tăng tốc độ của phan ứng thuận và ngh ch
Câu 07. Trong phản ứng tổng hợp amoniac: N2 (k) + 3H2 (k)
2NH3 (k) H < 0
ể tăng hiệu suất phản ứng tổng hợp phải:
A. Giảm nhiệt độ và áp suất
B. Tăng nhiệt độ và áp suất
C. Tăng nhiệt độ và giảm áp suất
D. Giảm nhiệt độ vừa phải và tăng áp suất
Câu 08. Cho phản ứng sau ở trang thái cân bằng:
H2 (k) + F2 (k)
2HF (k) H < 0
Sự biến đổi nào sau đây không làm chuyển d ch cân bằng hoá học?
C. Thay đổi nồng độ khí H2 hoặc F2
A. Thay đổi áp suất
B. Thay đổi nhiệt độ
D. Thay đổi nồng độ khí HF
Câu 09. Hệ phản ứng sau ở trạng thái cân bằng:
H2 (k) + I2 (k)
2HI (k)
Biểu thức của hằng số cân bằng của phản ứng trên là:
H 2  I 2 
2 HI 
A. KC =
B.Kc =
H 2  I 2 
2HI 
C.KC =

HI 2
H 2  I 2 

D.KC =

H 2  I 2 
HI 2

Câu 10. Trộn 2 mol khí NO và một lượng chưa xác đ nh khí O2 vào trong một bình kín có dung tích
1 lít ở 40oC. Biết:
2 NO(k) + O2 (k)
2 NO2 (k)
Khi phản ứng đạt đến trạng thái cân bằng, ta được hỗn hợp khí có 0,00156 mol O2 và 0,5 mol
NO2. Hằng số cân bằng K l c này có giá tr là:
A. 4,42
B.40,1
C.71,2
D.214
Câu 11. Cho phản ứng : 2 SO2(k) + O2(k)
2SO3 (k)
Số mol ban đầu của SO2 và O2 lần lượt là 2 mol và 1 mol. Khi phản ứng đạt đến trạng thái cân
bằng (ở một nhiệt độ nhất đ nh), trong hỗn hợp có 1,75 mol SO2. Vậy số mol O2 ở trạng thái cân
bằng là:
A. 0 mol
B.0,125 mol
C.0,25 mol
D.0,875 mol
Câu 12. Khi phản ứng : N2 (k) + 3H2 (k)
2NH3 (k)
đạt đến trạng thái cân bằng thì hỗn hợp khí thu được có thành phần: 1,5 mol NH3, 2 mol N2 và 3
mol H2. Vậy số mol ban đầu của H2 là:
A. 3 mol
B.4 mol
C.5,25 mol
D.4,5 mol
Câu 13. Tốc độ phản ứng tăng lên khi:
A. Giảm nhiệt độ

B. Tăng diện tích tiếp xúc giữa các chất phản ứng
C. Tăng lượng chất x c tác
D. Giảm nồng độ các chất tham gia phản ứng
Câu 14. Cho phản ứng thuận ngh ch ở trạng thái cân bằng:
4 NH3 (k) + 3 O2 (k)
2 N2 (k) + 6 H2O(h) H <0
Cân bằng sẽ chuyển d ch theo chiều thuận khi:
A. Tăng nhiệt độ
B.Thêm chất x c tác
C.Tăng áp suất
D.Loại bỏ hơi nƣớc
Câu 15. Cho phản ứng: A + 2B → C
Nồng độ ban đầu của A là 0,8 mol/l, của B là 1 mol/l
Sau 10 ph t, nồng độ của B còn 0,6 mol/l. Vậy nồng độ của A còn lại là:
A. 0,4
B.0,2
C.0,6
D.0,8
Câu 16. Cho phản ứng A + B  C
Nồng độ ban đầu của A là 0,1 mol/l, của B là 0,8 mol/l. Sau 10 ph t, nồng độ của B chỉ còn 20%
nồng độ ban đầu. Tốc độ trung bình của phản ứng là:
A. 0,16 mol/l.phút
B.0,016 mol/l.phút
C.1,6 mol/l.phút
D.0,106 mol/l.phút
Câu 17. Cho phản ứng: 2 SO2 + O2
2SO3
Tốc độ phản ứng tăng lên 4 lần khi:
A. Tăng nồng độ SO2 lên 2 lần
B.Tăng nồng độ SO2 lên 4 lần
C.Tăng nồng độ O2 lên 2 lần
D.Tăng đồng thời nồng độ SO2 và O2 lên 2 lần
Câu 18. Cho phản ứng: 2 NaHCO3 (r)
Na2CO3 (r) + CO2(k) + H2O (k) H = 129kJ
Phản ứng xảy ra theo chiều ngh ch khi:
A. Giảm nhiệt độ
B.Tăng nhiệt độ
C.Giảm áp suất
D.Tăng nhiệt độ và giảm áp suất
Câu 19. Cho phản ứng : 2A + B → C
Nồng độ ban đầu của A là 6M, của B là 4M. Hằng số tốc độ k = 0,5
Tốc độ phản ứng l c ban đầu là :
A. 12
B.18
C.48
D.72
Câu 20. Cho phản ứng A + 2B → C
Nồng độ ban đầu của A là 1M, B là 3M, hằng số tốc độ k = 0,5. Vận tốc của phản ứng khi đã có
20% chất A tham gia phản ứng là:
A. 0,016
B.2,304
C.2.704
D.2.016
Câu 21. Cho phản ứng : H2 + I2
2 HI
Ở toC, hằng số cân bằng của phản ứng bằng 40.
Nếu nồng độ ban đầu của H2 và I2 đều bằng 0,01 mol/l thì % của ch ng đã chuyển thành HI là:
A. 76%
C. 24%
B. 46%
D. 14,6%
Câu 22. Cho phản ứng : N2 (k) + 3H2 (k)
2NH3 (k) + Q
Yếu tố nào ảnh hưởng đến cân bằng hoá học trên?
A. Áp suất
C. Nồng độ
B. Nhiệt độ
D. Tất cả đều đúng
Câu 23. Cho phản ứng : A + B → C
Nồng độ ban đầu của A là 0,12 mol/l; của B là 0,1 mol/l. Sau 10 ph t, nồng độ của B giảm còn
0,078 mol/l. Nồng độ còn lại (mol/l) của chất A là :
A. 0,042
C. 0,02
D. 0,034
B. 0,98
Câu 24. Thực nghiệm cho biết tốc độ phản ứng: A2 + B2 → 2AB
được tính theo biểu thức: V = k [A2][B2].
Trong các điều khẳng đ nh dưới đây, khẳng đ nh nào phù hợp với biểu thức trên?
A. Tốc độ phản ứng hoá học được đo bằng sự biến đổi nồng độ các chất phản ứng trong một đơn
v thời gian.
B. Tốc độ phản ứng tỉ lệ thuận với tích số nồng độ các chất phản ứng

C. Tốc độ phản ứng giảm theo tiến trình phản ứng.
D. Tốc độ phản ứng tăng lên khi có mặt chất x c tác.
Câu 25. Trong các khẳng đ nh sau, khẳng đ nh nào phù hợp với một phản ứng thuận ngh ch ở trạng
thái cân bằng?
A. Phản ứng thuận đã kết th c
B. Phản ứng ngh ch đã kết th c
C. Cả phản ứng thuận và phản ứng ngh ch đã kết th c
D. Tốc độ phản ứng thuận bằng tốc độ phản ứng nghịch
Câu 26. Cho phản ứng ở trạng thái cân bằng: N2 (k) + 3H2 (k)
2NH3 (k) H < 0
Những thay đổi nào sau đây làm cân bằng d ch chuyển theo chiều thuận?
A. Giảm áp suất
B.Tăng nhiệt độ
C.Tăng nồng độ các chất N2 và H2
D.Tăng nồng độ NH3
Câu 27. Cho các phản ứng sau:
1. H2(k) + I2(r)
2 HI(k) , H >0
2. 2NO(k) + O2(k)
2 NO2 (k) , H <0
3. CO(k) + Cl2(k)
COCl2(k) , H <0
4. CaCO3(r)
CaO(r) + CO2(k) , H >0
Khi tăng nhiệt độ hoặc áp suất các cân bằng nào trên đây đều chuyển d ch theo chiều thuận?
A. 1,2
B.1,3,4
C.2,4
D.tất cả đều sai
Câu 28. Hằng số cân bằng của một phản ứng thuận ngh ch phụ thuộc vào những yếu tố nào sau
đây?
A. Nhiệt độ
B.Chất x c tác
C.Nồng độ các chất p/ư
D. Áp suất
Câu 29. Tốc độ của phản ứng sẽ tăng lên bao nhiêu lần khi tăng nhiệt độ từ 0 oC đến 40oC, biết khi
tăng nhiệt độ lên 10oC thì tốc độ phản ứng tăng lên gấp đôi.
A. 2 lần
B. 4 lần
C. 8 lần
D. 16 lần
1
Câu 30. Cho phản ứng thuận ngh ch : A
B có hằng số cân bằng K = 10 (ở 25oC). Lúc cân
bằng, % chất A đã chuyển hoá thành chất B là:
A. 0,1%
B. 10%
C. 9,1%
D. Kết quả khác
Câu 31. Tốc độ phản ứng không phụ thuộc yếu tố nào sau đây:
A. Thời gian xảy ra phản ứng
B. Bề mặt tiếp x c giữa các chất phản ứng
C. Nồng độ các chất tham gia phản ứng.
D. Chất x c tác
Câu 32. Phản ứng phân huỷ hidro peoxit có x c tác được biểu diễn :
2
t
2 H2O2 MnO
o  2 H2O + O2
Những yếu tố không ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng là:
A. Nồng độ H2O2
B. Nồng độ của H2O
C. Nhiệt độ
D. Chất xuc tác
MnO2
Câu 33.
nh nghĩa nào sau đây là đ ng
A. Chất x c tác là chất làm thay đổi tốc độ phản ứng, nhưng không b tiêu hao trong phản ứng.
B. Chất x c tác là chất làm giảm tốc độ phản ứng, nhưng không b tiêu hao trong phản ứng.
C. Chất xúc tác là chất làm tăng tốc độ phản ứng, nhƣng không bị tiêu hao trong phản ứng.
D. Chất x c tác là chất làm tăng tốc độ phản ứng, nhưng b tiêu hao không nhiều trong phản ứng
Câu 34. Khi cho cùng một lượng Magie vào cốc đựng dung d ch axit HCl, tốc độ phản ứng sẽ lớn
nhất khi dùng Magiê ở dạng :
A. Viên nhỏ
B. Bột mịn, khuấy đều
C. Lá mỏng
D. Thỏi lớn
Câu 35. Cho phản ứng thuận ngh ch ở trạng thái cân bằng:
H2(k) + Cl2(k)
2HCl , H <0
Cân bằng sẽ chuyển d ch theo chiều ngh ch khi tăng
A. Nhiệt độ
B.Áp suất
C.Nồng độ H2
D.Nồng độ Cl2
Câu 36. Cho phản ứng: A (k) + B (k)
C (k) + D (k) ở trạng thái cân bằng.
Ở nhiệt độ và áp suất không đổi, nguyên nhân nào sau đây làm nồng độ khí D tăng ?
A. Sự tăng nồng độ khí C
B.Sự giảm nồng độ khí A
C.Sự giảm nồng độ khí B
D.Sự giảm nồng độ khí C

Câu 37. Cho phản ứng thuận ngh ch: 2 HgO(r)
2 Hg(l) + O2(k) , H >0
ể thu được lượng oxi lớn nhất cần phải:
A. Cho phản ứng xảy ra ở nhiệt độ cao, áp suất cao
B. Cho phản ứng xảy ra ở nhiệt độ cao, áp suất thấp
C. Cho phản ứng xảy ra ở nhiệt độ thấp, áp suất thấp
D. Cho phản ứng xảy ra ở nhiệt độ thấp, áp suất cao
Câu 38. Cho một cục đá vôi nặng 1g vào dung d ch HCl 2M, ở nhiệt độ 25oC. Biến đổi nào sau đây
không làm bọt khí thoát ra mạnh hơn?
A. Tăng thể tích dung dịch HCl lên gấp đôi.
B. Thay cục đá vôi bằng 1 gam bột đá vôi
C. Thay dung d ch HCl 2M bằng dung d ch HCl 4M
D. Tăng nhiệt độ lên 50oC
Câu 39. Sự tăng áp suất có ảnh hưởng như thế nào đến trạng thái cân bằng hoá học của phản ứng:
H2(k) + Br2(k)
2HBr(k)
A. Cân bằng chuyển d ch sang chiều ngh ch
B. Cân bằng chuyển d ch theo chiều thuận
C. Phản ứng trở thành một chiều
D. Cân bằng không thay đổi
Câu 40. Ở nhiệt độ không đổi, hệ cân bằng nào sẽ d ch chuyển về bên phải nếu tăng áp suất:
A. 2H2(k) + O2(k)
2H2O(k)
B. 2SO3(k)
2SO2(k) + O2(k)
C. 2NO(k)
N2(k) + O2(k)
D. 2CO2(k) 2CO(k) + O2(k)
Câu 41. Trạng thái cân bằng của phản ứng sau được thiết lập:
PCl3(k) + Cl2(k) PCl5(k) + nhiệt
Hãy ghép câu có chữ cái hoa với câu có chữ cái thường sao cho phù hợp:
A. Tăng nhiệt độ
a. cân bằng chuyển d ch sang trái.
B. Giảm áp suất
b. cân bằng chuyển d ch sang phải.
C. Thêm khí Cl2
c. cân bằng không chuyển d ch.
D. Thêm khí PCl5
E. Dùng chất x c tác
Câu 42. Một phản ứng hoá học xảy ra theo phương trình:
A+B →C
Nồng độ ban đầu của chất A là 0,8 mol/l; của chất B là 1,00 mol/l. Sau 20 ph t, nồng độ chất A là
0,78 mol/l. Nồng độ của chất B l c đó là:
A. 0,92 mol/lít
B. 0,85 mol/l
C. 0,75 mol/l
D. 0,98mol/l
Câu 43. Khi đun nóng HI trong một bình kín, xảy ra phản ứng sau:
2HI(k)
H2(k) + I2(k)
Ở một nhiệt độ nào đó, hằng số cân bằng KC của phản ứng bằng 1. Ở nhiệt độ đó, có bao nhiêu % HI
b phân huỷ?
A. 10%
B. 15%
C. 20%
D. 25%
Câu 44. Cho phản ứng sau:
A(k) + B(k)
C(k) + D(k)
Trộn 4 chất A, B, C, D mỗi chất 1 mol vào bình kín có thể tích V không đổi. Khi cân bằng được thiết
lập, lượng chất C có trong bình là 1,5 mol. Hằng số cân bằng của phản ứng đó là:
A. 3
B. 5
C. 8
D. 9
Câu 45. Phản ứng nào trong các phản ứng dưới đây có hằng số cân bằng được tính bằng biểu thức:
A. B2
K
AB2 
A. 2AB(k)
A2(k) + B2(k)
B. A(k) + 2B(k)
AB2(k)
C. AB2(k)
A(k) + 2B(k)
D. A2(k) + B2(k)
2AB(k)
Câu 46. Cho một cục đá vôi nặng 1g vào dung d ch HCl 2M, ở nhiệt độ 25oC. Biến đổi nào sau đây
không làm bọt khí thoát ra mạnh hơn?
A. Tăng thể tích dung d ch HCl lên gấp đôi.

B. Thay cục đá vôi bằng 1 gam bột đá vôi

C. Thay dung d ch HCl 2M bằng dung d ch HCl 4MD. Tăng nhiệt độ lên 50o

IV. Baøi taäp làm thêm
Caâu 1/. Caân baèng hoùa hoïc lieân quan ñeán loaïi phaûn öùng
A. khoâng thuaän nghòch.
B. thuaän nghòch.
C. moät chieàu.
D. khoâng oxi hoùa
– khöû.
Caâu 2/. Phaûn öùng thuaän nghòch laø loaïi phaûn öùng xaûy ra
A. theo hai chieàu ngöôïc nhau vôùi ñieàu kieän khaùc nhau.
B. khoâng hoaøn toaøn, hieäu suaát khoâng bao giôø ñaït toái ña.
C. theo hai chieàu ngöôïc nhau trong cuøng ñieàu kieän nhö nhau.
D. ñeán cuøng, nhöng saûn phaåm taùc duïng trôû laïi thaønh chaát ban ñaàu.
Caâu 3/. Phaûn öùng thuaän nghòch ñaït ñeán traïng thaùi caân baèng khi toác ñoä phaûn öùng
A. thuaän vaø nghòch gaàn baèng nhau.
B. thuaän vaø nghòch baèng nhau.
C. thuaän ñaõ ñaït giôùi haïn toái ña.
D. thuaän vaø nghòch ñeàu ñaït giôùi haïn toái ña.
Caâu 4/. Ñaëc ñieåm quan troïng cuûa phaûn öùng thuaän nghòch laø caùc chaát phaûn öùng
A. khoâng chuyeån hoùa hoaøn toaøn thaønh saûn phaåm. B. coù theå chuyeån hoùa hoaøn toaøn thaønh saûn
phaåm.
C. coù theå phaûn öùng vôùi nhau ñaït hieäu suaát toái ña. D. töï phaûn öùng vôùi nhau ñeå ñaït caân baèng.
Caâu 5/. Caân baèng hoùa hoïc coù tính chaát ñoäng vì
A. phaûn öùng thuaän vaø nghòch chöa keát thuùc.
B. phaûn öùng thuaän vaø nghòch chöa ñaït toác ñoä toái ña.
C. phaûn öùng thuaän vaø nghòch vaãn xaûy ra vôùi toác ñoä baèng nhau.
D. noàng ñoä caùc chaát trong heä vaãn tieáp tuïc thay ñoåi.
Caâu 6/. Phaûn öùng giöõa caùc chaát naøo sau ñaây laø phaûn öùng thuaän nghòch ?
1) Cu + HNO3 2) KClO3 + S
3) N2 + H2
4) H2 + I2
5) Cl2 + H2O 6) Al + NaOH
A. 1, 4, 5
B. 2, 3, 5.
C. 1, 5, 6
D. 3, 4, 5
Caâu 7/. Trong bình coù dung tích 2 lít, khi toång hôïp NH3 ñaït caân baèng, trong heä coù 1 mol N2, 5 mol
H2 vaø 2mol NH3. Haèng soá caân baèng cuûa phaûn öùng coù giaù trò laø
A. 0,032
B. 0,8
C. 0,4
D. 0,128
Caâu 8/. Haèng soá caân baèng cuûa phaûn öùng H2 + I2  2HI laø 50. Neáu noàng ñoä ñaàu cuûa H2 vaø I2 ñeàu laø
3M, thì noàng ñoä cuûa HI khi phaûn öùng ñaït caân baèng laø
A. 0,66M
B. 2,34M
C. 4,68M
D. 1,32M
Caâu 9/. Khi taêng aùp suaát, caân baèng phaûn öùng 2SO2 + O2  2SO3 seõ
A. dòch chuyeån theo chieàu thuaän
B. dòch chuyeån theo chieàu nghòch
C. khoâng dòch chuyeån
D. dòch chuyeån theo chieàu coù soá mol khí taêng
Caâu 10/. Xeùt phaûn öùng: 2NO2 (naâu)  N2O4 (khí khoâng maøu). Khi haï nhieät ñoä, maøu cuûa khí trong
bình nhaït daàn. Chieàu thuaän laø chieàu
A. thu nhieät
B. toûa nhieät
C. khoâng beàn vôùi nhieät
D. khoâng hieäu öùng nhieät
Caâu 11/. Xeùt phaûn öùng thuaän nghòch: 2SO2 + O2  2SO3. Khi phaûn öùng ñaït caân baèng, ôû nhieät ñoä
xaùc ñònh, [SO2] = 0,2M, [O2] = 0,1M vaø [SO3] = 1,8M. Haèng soá caân baèng K cuûa phaûn öùng
A. 810
B. 90
C. 81
D. 1/90
Caâu 12/. Xeùt phaûn öùng thuaän nghòch: 2SO2 + O2  2SO3 khi phaûn öùng ñaõ ñaït caân baèng, neáu ta
giaûm theå tích cuûa heä xuoáng 3 laàn thì caân baèng phaûn öùng seõ
A.dòch chuyeån theo chieàu thuaän
B. dòch chuyeån theo chieàu nghòch
C. khoâng dòch chuyeån theo chieàu naøo
D. dòch chuyeån theo chieàu thu nhieät
Caâu 13/. Khi taêng nhieät ñoä, caân baèng phaûn öùng 2H2O (khí)  2H2 + O2 – 115,6kcal (H =
+483,2kJ) seõ dòch chuyeån theo chieàu
A. thuaän
B. nghòch
C. toûa nhieät
D. giaûm soá mol khí
Caâu 14/. Khi taêng aùp suaát, caân baèng phaûn öùng H2 + Cl2  2HCl + 45,3kcal (H = - 189,35kJ) seõ

A. dòch chuyeån theo chieàu thuaän
B. dòch chuyeån theo chieàu nghòch
C. khoâng dòch chuyeån
D. dòch chuyeån theo chieàu thu nhieät
Caâu 15/. Ñeå naâng cao hieäu suaát ñieàu cheá NH3 töø phaûn öùng N2 + 3H2  2NH3 + 22kcal (H = 92kJ), ta aùp duïng moät soá bieän phaùp naøo sau ñaây? 1) taêng aùp suaát
2) giaûm aùp suaát
3) taêng nhieät ñoä 4) nhieät ñoä thích hôïp, coù xuùc taùc
5) hoùa loûng NH3
A. 2, 4, 5
B. 1, 3, 5
C. 1, 4, 5
D. 1, 2, 5
Caâu 16/. Chaát xuùc taùc trong phaûn öùng thuaän nghòch laøm
A. taêng toác ñoä phaûn öùng thuaän
B. taêng toác ñoä phaûn öùng nghòch
C. taêng hieäu suaát phaûn öùng thuaän
D. phaûn öùng mau ñaït traïng thaùi caân baèng
Caâu 17/. Cho quaù trình ñieän li: CH3COOH  CH3COO- + H+. Ñeå quaù trình ñieän li taêng leân, ta caàn
A. theâm HCl
B. theâm NaOH
C. pha loaõng
D. pha loaõng hoaëc theâm bazô
Caâu 18/. Este hoùa 0,15mol CH3COOH vaø 0,15mol C2H5OH, khi phaûn öùng ñaït caân baèng ñöôïc
8,8gam este. Haèng soá caân baèng cuûa phaûn öùng este hoùa laø A. 6
B. 4
C. 8
D. 10
Câu 19: Khi tăng thêm 10OC, tốc độ một phản ứng hoá học tăng lên 2 lần. Vậy khi tăng nhiệt độ của
phản ứng đó từ 25OC lên 75OC thì tốc độ phản ứng tăng
A. 5 lần.
B. 10 lần.
C. 16 lần.
D. 32 lần.
Câu 20: Khi tăng thêm 10OC, tốc độ một phản ứng hoá học tăng lên 3 lần. ể tốc độ phản ứng đó
(đang tiến hành ở 30OC) tăng 81 lần thì cần phải tăng nhiệt độ lên đến
A. 50OC.
B.
O
O
O
60 C. C. 70 C.
D. 80 C.
Câu 21: Khi tăng thêm 10OC, tốc độ một phản ứng hoá học tăng lên 4 lần. Vậy khi giảm nhiệt độ từ
70OC xuống 40OC thì tốc độ phản ứng giảm đi
A. 16 lần.
B.
32 lần. C. 64 lần.
D. 128 lần.
Câu 22: Xét phản ứng sau ở nhiệt độ không đổi: 2NO + O2  2NO2. Khi thể tích bình phản ứng
giảm đi một nửa thì tốc độ phản ứng
A. tăng 4 lần.
B. giảm 4 lần.
C.
tăng 8 lần.
D. giảm 8 lần.
Câu 23: Cho 6 gam, kẽm hạt vào cốc đựng dung d ch H2SO4 2M ở nhiệt độ thường. Biến đổi nào sau
đây KHÔNG làm thay đổi tốc độ phản ứng?
A. thay 6 gam kẽm hạt bằng 6 gam kẽm bột.
B. tăng nhiệt độ lên đến 50OC.
C. thay dung d ch H2SO4 2M bằng dung d ch H2SO4 1M.
D. tăng thể tích dung d ch
H2SO4 2M lên 2 lần.
Câu 24: Cho phản ứng: 2KClO3 (r)  2KCl(r) + 3O2 (k). Yếu tố KHÔNG ảnh hưởng đến tốc độ của
phản ứng trên là
A. kích thước hạt KClO3.
B. áp suất.
C. chất x c tác.
D. nhiệt độ.
Câu 25: Khi phản ứng thuận ngh ch ở trạng thái cân bằng thì nó
A. không xảy ra nữa.
B. vẫn tiếp tục xảy ra.
C. chỉ xảy ra theo chiều thuận.
D. chỉ xảy ra theo chiều ngh ch.
Câu 26: Các yếu tố ảnh hưởng đến cân bằng hoá học là
A. nồng độ, nhiệt độ và chất x c tác.
B. nồng độ, áp suất và diện tích bề mặt.
C. nồng độ, nhiệt độ và áp suất.
D. áp suất, nhiệt độ và chất x c tác.
Câu 27: Cho phản ứng: Fe2O3 (r) + 3CO (k) €
2Fe (r) + 3CO2 (k). Khi tăng áp suất của
phản ứng này thì
A. cân bằng chuyển d ch theo chiều thuận. B. cân bằng không b chuyển d ch.
C. cân bằng chuyển d ch theo chiều ngh ch. D. phản ứng dừng lại.
Câu 28: Cho phản ứng: N2 (k) + 3H2 (k) €
2NH3 (k) H < 0. Khi giảm nhiệt độ của phản
O
O
ứng từ 450 C xuống đến 25 C thì A. cân bằng chuyển d ch theo chiều thuận. B. cân bằng không
b chuyển d ch.
C. cân bằng chuyển d ch theo chiều ngh ch. D. phản ứng dừng lại.

Câu 29: Phản ứng: 2SO2 + O2 €
2SO3 H < 0. Khi giảm nhiệt độ và khi giảm áp suất thì cân
bằng của phản ứng trên chuyển d ch tương ứng là
A. thuận và thuận.
B. thuận và ngh ch. C. ngh ch và ngh ch. D.ngh ch và thuận.
Câu 30: Khi hoà tan SO2 vào nước có cân bằng sau: SO2 + H2O €
HSO3- + H+. Khi cho thêm
NaOH và khi cho thêm H2SO4 loãng vào dung d ch trên thì cân bằng sẽ chuyển d ch tương ứng là
A. thuận và thuận.
B. thuận và ngh ch. C. ngh ch và thuận. D. ngh ch và ngh ch.
o

t , xt
Câu 31: Cho phương trình hoá học của phản ứng tổng hợp amoniac: N2 (k) + 3H2 (k) ‡ˆ ˆˆ ˆˆ ˆ†ˆˆ 2NH3
(k)
Khi tăng nồng độ của hiđro lên 2 lần, tốc độ phản ứng thuận
A. tăng lên 8 lần.
B. giảm đi 2 lần.
C. tăng lên 6 lần.
D. tăng lên 2 lần.

Câu 32: Cho các cân bằng hoá học: N2 (k) + 3H2 (k) € 2NH3 (k) (1)
H2 (k) + I2 (k) €
(k) (2) 2SO2 (k) + O2 (k) € 2SO3 (k) (3)
2NO2 (k) € N2O4 (k) (4)
Khi thay đổi áp suất những cân bằng hóa học b chuyển d ch là:
A. (1), (2), (3).
B. (2), (3), (4).
C. (1), (3), (4).
D. (1), (2), (4).
Câu 33: Hằng số cân bằng của phản ứng xác đ nh chỉ phụ thuộc vào
A. nhiệt độ.
B. áp suất.
C. chất x c tác.
D. nồng độ.
Câu 1: Cho các cân bằng sau:
t o , xt
t o , xt
(1) 2SO2 (k) + O2 (k) ‡ˆ ˆˆ ˆˆ ˆ†ˆˆ 2SO3 (k)
(2) N2 (k) + 3H2 (k) ‡ˆ ˆˆ ˆˆ ˆ†ˆˆ 2NH3 (k)
o

o

2HI

t
t
(3) CO2 (k) + H2 (k) ‡ˆ ˆˆ ˆ†ˆ CO (k) + H2O (k)
(4) 2HI (k) ‡ˆ ˆˆ ˆ†ˆ H2 (k) + I2 (k)
Khi thay đổi áp suất, nhóm gồm các cân bằng hoá học đều không b chuyển d ch là
A. (1) và (2).
B. (1) và (3).
C. (3) và (4).
D. (2) và (4).
Câu 34: Cho cân bằng (trong bình kín) sau: CO (k) + H2O (k) € CO2 (k) + H2 (k) ΔH < 0
Trong các yếu tố: (1) tăng nhiệt độ; (2) thêm một lượng hơi nước; (3) thêm một lượng H2; (4) tăng
áp suất chung của hệ; (5) dùng chất x c tác. Dãy gồm các yếu tố đều làm thay đổi cân bằng của hệ là:
A. (1), (4), (5).
B. (1), (2), (3).
C. (2), (3), (4).
D. (1), (2), (4).
Câu 35: Cho các cân bằng sau:
1
1
(1) H2 (k) + I2 (k) € 2HI (k)
(2) H2 (k) + I2 (k) € HI (k)
2
2
1
1
(3) HI (k) €
H2 (k) + I2 (k) (4) 2HI (k) € H2 (k) + I2 (k)
2
2
(5) H2 (k) + I2 (r) € 2HI (k)
Ở nhiệt độ xác đ nh, nếu KC của cân bằng (1) bằng 64 thì KC bằng 0,125 là của cân bằng
A. (4).
B. (2).
C. (3).
D. (5).
Câu 36: Cho cân bằng hoá học: 2SO2 (k) + O2 (k) € 2SO3 (k); phản ứng thuận là phản ứng toả
nhiệt. Phát biểu đ ng là:
A. Cân bằng chuyển d ch theo chiều thuận khi tăng nhiệt độ.
B. Cân bằng chuyển d ch theo chiều ngh ch khi giảm nồng độ O2.
C. Cân bằng chuyển d ch theo chiều thuận khi giảm áp suất hệ phản ứng.
D. Cân bằng chuyển d ch theo chiều ngh ch khi giảm nồng độ SO3.
Câu 37: Cho cân bằng sau trong bình kín: 2NO2 (k) (màu nâu đỏ) €
N2O4 (k) (không màu) .
Biết khi hạ nhiệt độ của bình thì màu nâu đỏ nhạt dần. Phản ứng thuận có
A. ΔH > 0, phản ứng tỏa nhiệt.
B. ΔH < 0, phản ứng tỏa nhiệt.
C. ΔH > 0, phản ứng thu nhiệt.
D. ΔH < 0, phản ứng thu nhiệt.
Câu 38: Một bình phản ứng có dung tích không đổi, chứa hỗn hợp khí N2 và H2 với nồng độ tương
ứng là 0,3M và 0,7M. Sau khi phản ứng tổng hợp NH3 đạt trạng thái cân bằng ở t oC, H2 chiếm 50%
thể tích hỗn hợp thu được. Hằng số cân bằng KC ở toC của phản ứng có giá tr là
A. 2,500.
B. 3,125.
C. 0,609.
D. 0,500.

Câu 39: Cho cân bằng hoá học: N2 (k) + 3H2 (k) € 2NH3 (k); phản ứng thuận là phản ứng toả
nhiệt.
Cân bằng hoá học không b chuyển d ch khi
A. thay đổi áp suất của hệ.
B. thay đổi nồng độ N2.
C. thay đổi nhiệt độ.
D. thêm chất x c tác Fe.
Câu 40: Cho chất x c tác MnO2 vào 100 ml dung d ch H2O2, sau 60 giây thu được 33,6 ml khí O2 (ở
đktc). Tốc độ trung bình của phản ứng (tính theo H2O2) trong 60 giây trên là
A. 5,0.10-4mol/(l.s). B. 5,0.10−5mol/(l.s). C. 1,0.10−3mol/(l.s). D. 2,5.10−4mol/(l.s).

Chuyên đề II. Phƣơng pháp bảo toàn nguyên tố
1. Nội dung phƣơng pháp bảo toàn nguyên tố
- Cơ sở của phương pháp bảo toàn nguyên tố là đ nh luật bảo toàn nguyên tố : Trong phản ứng
hóa học, các nguyên tố được bảo toàn.
- Hệ quả của của đ nh luật bảo toàn nguyên tố : Trong phản ứng hóa học, tổng số mol của một
nguyên tố tham gia phản ứng bằng tổng số mol nguyên tố đó tạo thành sau phản ứng.
2. Phạm vi áp dụng :
Phương pháp bảo toàn nguyên tố có thể giải quyết được nhiều dạng bài tập liên quan đến phản
ứng trong hóa vô cơ cũng như trong hóa hữu cơ.
Một số dạng bài tập thường dùng bảo toàn nguyên tố là :
+Ion Al3+, Zn2+ tác dụng với dung dịch kiềm (NaOH, Ba(OH)2,...).
+ Khí CO2 tác dụng với dung dịch kiềm.
+ Tính số mol HNO3, H2SO4 tham gia phản ứng.
+ Đốt cháy hợp chất, thường là hợp chất hữu cơ.
+ Thủy phân không hoàn toàn peptit.
4. Bảng tính nhanh số mol nguyên tố, nhóm nguyên tố trong phản ứng
Từ ví dụ ở trên ta thấy : Có thể tính nhanh số mol nguyên tố, nhóm nguyên tố như sau :
Số mol nguyên tố X hoặc nhóm nguyên tố X = số nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử X trong đơn
chất, hợp chất  số mol chất đó.
Chất

Bảng tính nhanh số mol nguyên tố, nhóm nguyên tố
Số mol chất
Số mol nguyên tố, nhóm nguyên tố

Ba(OH)2

n Ba(OH)

H2SO4

n H SO

Fe2(SO4)3
Al2O3

2

2

n Fe

4

2 (SO 4 )3

n Al2 O3

nBa2  nBa(OH)2 ; nOH  2nBa(OH)2
nH  2nH2SO4 ; nSO 2  nH2SO4
4

nFe3  2nFe2 (SO4 )3 ; nSO 2  3nFe2 (SO4 )3
4

nAl3  2nAl2O3 ; nO2  3nAl2O3

Đối với các chất khác ta tính tương tự.
II. Phân dạng bài tập và các ví dụ minh họa
1. Dạng 1: Tính lƣợng chất trong phản ứng
Phương pháp giải
- Bước 1 : Lập sơ đồ phản ứng biểu diễn quá trình chuyển hóa giữa các chất, để thấy rõ bản
chất hóa học của bài toán.

- Bước 2 : Nhận dạng nhanh phương pháp giải bài tập : Khi gặp bài tập mà giữa lượng chất cần
tính và lượng chất đề bài cho đều có chứa cùng 1 nguyên tố hay một nhóm nguyên tố thì ta nên
dùng phương pháp bảo toàn nguyên tố.
- Bước 3 : Xác định áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với nguyên tố, nhóm nguyên tố nào.
- Bước 4 : Thiết lập phương trình bảo toàn nguyên tố. Ngoài ra, kết hợp với các giả thiết khác để
lập các phương trình toán học có liên quan. Từ đó suy ra lượng chất cần tính.
PS :
- Trong phương pháp bảo toàn nguyên tố, nếu xác định sai hoặc thiếu các chất chứa nguyên tố
mà ta sử dụng để tính lượng chất thì bảo toàn nguyên tố không còn đúng nữa.
► Các ví dụ minh họa ◄
a. Phản ứng một giai đoạn
Ví dụ 1: iện phân nóng chảy Al2O3 với các điện cực bằng than chì, thu được m kilogam Al ở catot
và 89,6 m3 (đktc) hỗn hợp khí X ở anot. Tỉ khối của X so với H2 bằng 16,7. Cho 1,12 lít X (đktc)
phản ứng với dung d ch Ca(OH)2 dư, thu được 1,5 gam kết tủa. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn.
Giá tr của m là
A. 115,2.
B. 82,8 .
C. 144,0.
D. 104,4.
(Đề thi tuyển sinh Đại học khối B năm 2013)
Hướng dẫn giải
● Bước 1 : Lập sơ đồ phản ứng :
Trong phản ứng điện phân nóng chảy Al2O3 với các điện cực làm bằng than chì (C), Al sinh ra ở
catot, O2 sinh ra ở anot và như vậy anot sẽ b O2 oxi hóa thành CO, CO2, ngoài ra vẫn có thể còn O2
dư.
Sơ đồ phản ứng :

Al2 O3

ñpnc



Al



(CO2 , CO, O2 )

(catot)

(anot)

CO2 + CaCO3  CaCO3 + H2O
● Bước 2 : Nhận dạng nhanh phương pháp giải bài tập
Bài tập yêu cầu tính khối lượng của Al khi điện phân nóng chảy oxit Al2O3, trong khi lại cho
thông qua thông tin về số mol của CO2, CO, O2. Nhận thấy : Giữa hỗn hợp (CO, CO2, O2) và Al2O3
đều có chứa nguyên tố O; Giữa Al và Al2O3 đều có nguyên tố Al. ây là dấu hiệu chứng tỏ bài tập
này sẽ sử dụng phương pháp bảo toàn nguyên tố.
● Bước 3 : Xác định áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với nguyên tố, nhóm nguyên tố nào
Dựa vào giả thiết tính được số mol của CO2, CO, O2. Từ đó tính được số mol của Al2O3 dựa vào
bảo toàn nguyên tố O. Biết được số mol của Al2O3 sẽ tính được số mol của Al dựa vào bảo toàn
nguyên tố Al.
● Bước 4 : Thiết lập phương trình bảo toàn nguyên tố. Từ đó suy ra lượng chất cần tính.
Theo giả thiết, ta có :
89,6
n X  nCO2  nO2  nCO 
 4 kmol (1)
22,4
MX 

44n CO2  32n O2  28n CO
n CO2  n O2  n CO

 16,7.2  33,4

 44nCO2  32nO2  28nCO  33,4.4  133,6 kg (2)

nCO2  nCaCO3 

1,5
0,015
 0,015 mol  %nCO2 trong hoãn hôïp X 
.100%  30%.
100
0,05

 nCO2 trong X  30%.4  1,2 kmol (3)
Thay (3) vào (1), (2), ta được hệ hai phương trình hai ẩn. Giải hệ phương trình ta có :

nO2  0,6 kmol; nCO  2,2 kmol.
Áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với O và Al, ta có :
5,8

3n Al2O3  n
n Al2O3 
kmol
CO  2 n CO2  2 n O2
{

{
{
11,6


3
2,2
1,2
0,6

 m Al  27.
 104,4 kg

3
n Al  2n Al O
n  11,6 kmol
2 3

 Al
3

Ví dụ 2: ốt 5,6 gam Fe trong không khí, thu được hỗn hợp chất rắn X. Cho toàn bộ X tác dụng với
dung d ch HNO3 loãng (dư), thu được khí NO (sản phẩm khử duy nhất) và dung d ch chứa m gam
muối. Giá tr của m là:
A. 18,0.
B. 22,4.
C. 15,6.
D. 24,2.
(Đề thi tuyển sinh Đại học khối B năm 2012)
Hướng dẫn giải
Vì dung d ch HNO3 dư nên Fe phản ứng hết, muối sắt tạo thành là Fe(NO3)3.
Giữa lượng chất cần tính là khối lượng Fe(NO3)3 và lượng chất đã biết là Fe đều có nguyên tố Fe,
nên áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với Fe, ta có :

n Fe(NO3 )3  n Fe  0,1 mol  m Fe(NO3 )3  24,2 gam
● Xét bài tập sau : Sục hoàn toàn khí CO2 vào dung d ch Ba(OH)2, tạo ra cả hai muối Ba(HCO3)2 và
BaCO3. Tìm mối quan hệ về số mol của CO2, Ba(OH)2 và BaCO3.
Hướng dẫn giải
Theo bảo toàn nguyên tố đối với C và Ba, ta có :


nCO2  n BaCO3  2n Ba(HCO3 )2
 2n Ba(OH)2  nCO2  n BaCO3

n

n

n
Ba(OH)
BaCO
Ba(HCO
)

2
3
3
2

Nếu thay bằng Ca(OH)2 thì ta có :
2nCa(OH)2  nCO2  nCaCO3
● Bây giờ ta sẽ sử dụng kết quả trên để giải bài tập ở ví dụ 3 :
Ví dụ 3: Hấp thụ hoàn toàn 2,688 lít khí CO2 (ở đktc) vào 2,5 lít dung d ch Ba(OH)2 nồng độ a mol/l,
thu được 15,76 gam kết tủa. Giá tr của a là:
A. 0,032.
B. 0,048.
C. 0,06.
D. 0,04.
(Đề thi tuyển sinh Đại học khối A năm 2007)
Vì n CO2  n BaCO3
{ {
0,12

Hướng dẫn giải
nên phản ứng còn tạo ra cả muối Ba(HCO3)2 và BaCO3.

0,08

Từ kết quả trên, ta có :
0,1
2 n Ba(OH)2  nCO2  n BaCO3  n Ba(OH)2  0,1  a  [Ba(OH)2 ] 
 0,04M
14 2 43 { {
2,5
?

0,12

0,08

Ví dụ 4: Hấp thụ hoàn toàn V lít CO2 (đktc) vào bình đựng 200 ml dung d ch X gồm NaOH 1M và
Na2CO3 0,5M, thu được dung d ch Y. Kết tinh dung d ch Y (chỉ làm bay hơi nước) thu được 19,9 gam
chất rắn khan. Giá tr V là:
A. 2,24.
B. 3,36.
C. 5,6.
D. 1,12.

(Đề thi thử đại học lần 5 – THPT Chuyên – Đại học SPHN, năm học 2011 – 2012)
Hướng dẫn giải
Áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với Na ta thấy :

nNa trong Y  nNa trong X  n NaOH  2 n Na2CO3  0,4 mol.
{
123
0,2.1

0,2.0,5

Nếu trong dung d ch Y chỉ có Na2CO3 thì số mol Na2CO3 là 0,2 mol, khi đó khối lượng chất rắn là
21,2 gam; nếu Y chỉ chứa NaHCO3 thì số mol NaHCO3 là 0,4 mol, khi đó khối lượng chất rắn là 33,6;
còn nếu Y chứa cả hai muối thì khối lượng chất rắn thuộc khoảng (21,2 ; 33,6). Trên thực tế khối
lượng chất rắn chỉ là 19,9 gam nên xảy ra trường hợp NaOH dư. Như vậy chất rắn gồm NaOH dư và
Na2CO3.
Theo giả thiết và bảo toàn nguyên tố Na, ta có :


40n NaOH dö  106n Na2CO3  19,9 
n NaOH dö  0,1





n Na2CO3  0,15
n NaOH dö  2n Na2CO3  0,4
Áp dụng bảo toàn nguyên tố C, ta có :
nCO2  n Na2CO3 trong Y  n Na2CO3 trong X  0,05  VCO2 (ñktc)  0,05.22,4  1,12 lít
1 42 43 1 42 43
0,15

0,1

● Xét bài tập sau : Cho dung d ch chứa ion OH vào dung d ch chứa ion Al3+, sau phản ứng thấy kết
tủa Al(OH)3 đã b tan một phần. Tìm mối liên hệ về số mol giữa các ion OH , Al3+ và kết tủa
Al(OH)3.
Hướng dẫn giải
Áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với Al và bảo toàn nhóm OH , ta có :

n Al3  n Al(OH)3  n[Al(OH)4 ]
 4n Al3  nOH  n Al(OH)3

nOH  3n Al(OH)3  4n[Al(OH)4 ]
Nếu thay ion Al3+ bằng ion Zn2+, ta có :
n Zn2  n Zn(OH)2  n[Zn(OH)4 ]2
 4n Zn2  nOH  2n Zn(OH)2

nOH  2n Zn(OH)2  4n[Zn(OH)4 ]2
● Bây giờ ta sẽ vận dụng kết quả trên để giải bài tập ở các ví dụ 5, 6 :
Ví dụ 5: Cho 200 ml dung d ch AlCl3 1,5M tác dụng với V lít dung d ch NaOH 0,5M, lượng kết tủa
thu được là 15,6 gam. Giá tr lớn nhất của V là:
A. 1,2.
B. 1,8.
C. 2,4.
D. 2.
(Đề thi tuyển sinh Đại học khối B năm 2007)
Vì n Al3  n Al(OH)3
{ 123
0,3

Hướng dẫn giải
nên còn một phần ion nhôm nằm trong dung d ch sau phản ứng.

0,2

Phản ứng có thể xảy ra theo hai hướng khác nhau :

NaCl
Al(OH)3   dd 
AlCl3 dö
AlCl3
NaCl
Al(OH)3   dd 
Na[Al(OH)4 ]

Theo hướng (1) : AlCl3 dư, nên lượng NaOH dùng trong trường hợp này là ít nhất.
Theo hướng (2) : AlCl3 chuyển hết vào kết tủa Al(OH)3, sau đó kết tủa b hòa tan một phần.
Trường hợp này lượng NaOH dùng nhiều nhất. Vậy ta phải tính lượng NaOH theo hướng (2).
Từ kết quả trên, ta có :

4 n Al3  nOH  n Al(OH)3  nOH  1 mol  n NaOH  1 mol  Vdd NaOH  1: 0,5  2M
{ { 123
0,3

?

0,2

PS : Ở bài này, nếu đề chỉ nói “Giá trị của V là : ...” thì phản ứng có thể xảy ra theo hướng (1)
hoặc (2). Khi đó sẽ có hai giá trị của V thỏa mãn là V(min) ứng với hướng (1) và V(max) ứng với hướng
(2).
Ví dụ 7: Hòa tan hết hỗn hợp chứa 10 gam CaCO3 và 17,4 gam FeCO3 bằng dung d ch HNO3 loãng,
nóng. Số mol HNO3 đã tham gia phản ứng là:
A. 0,8 mol.
B. 0,5 mol.
C. 0,7 mol.
D. 0,2 mol.
(Đề thi thử Đại học lần 1 – THPT Chuyên Hùng Vương – Phú Thọ, năm học 2011 – 2012)
Hướng dẫn giải
Sơ đồ phản ứng :
o

t
 Fe(NO3)3 + Ca(NO3)2 + NO + CO2 + H2O
FeCO3 + CaCO3 + HNO3 
Áp dụng bảo toàn nguyên tố Ca, Fe và bảo toàn electron, ta tính được số mol của Ca(NO 3)2,
Fe(NO3)3 và NO. Sau đó áp dụng bảo toàn nguyên tố N, ta tính được số mol của HNO3 :

n Ca(NO3 )2  n CaCO3  0,1
n NO  0,05 mol


n Fe(NO3 )3  n FeCO3  0,15  n HNO3  2 n Ca(NO3 )2  3n Fe(NO3 )3  n NO  0,7 mol
14 2 43
14 2 43 {


0,05
3n

n

0,15
0,1
0,15

FeCO3
 NO
Ví dụ 8: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm 0,18 mol FeS2 và a mol Cu2S bằng dung d ch HNO3 vừa đủ
thu được dung d ch X chỉ chứa muối sunfat và V lít NO (đktc) là sản phẩm khử duy nhất. Giá tr của
V là:
A. 44,8 lít.
B. 22,4 lít.
C. 26,88 lít.
D. 33,6 lít.
(Đề thi thử đại học lần 3 – THPT Chuyên Nguyễn Huệ – Hà Nội, năm học 2010 – 2011)
Hướng dẫn giải
Vì phản ứng chỉ tạo ra muối sunfat nên suy ra trong X có hai muối là CuSO4 và Fe2(SO4)3.
Sơ đồ phản ứng :
Cu2 S HNO3 CuSO 4


 NO  H 2 O

FeS2
Fe2 (SO 4 )3
Áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với Cu, Fe, S, ta có :
HNO3
 2CuSO4 + Fe2(SO4)3
Cu2S + 2FeS2 

mol: 0,09  0,18
0,18  0,09
Áp dụng bảo toàn electron cho phản ứng của FeS2 và Cu2S với HNO3, ta có :

15 n FeS2  10 n Cu2S  3n NO  n NO  1,2 mol  VNO (ñktc)  26,88 lít
{
{
{
0,18

0,09

?

Ví dụ 9: Nung hỗn hợp gồm 11,2 gam Fe; 6,4 gam Cu và 19,5 gam Zn với một lượng dư lưu huỳnh
đến khi phản ứng hoàn toàn. Sản phẩm của phản ứng tác dụng với dung d ch HCl dư thu được khí B.
Thể tích dung d ch Pb(NO3)2 20% (d = 1,1 g/ml) tối thiểu cần dùng để hấp thụ hết khí B là
A. 752,27 ml.
B. 902,73 ml.
C. 1053,18 ml.
D. 910,25 ml
(Đề thi thử đại học lần 2 – THPT Chuyên Nguyễn Huệ – Hà Nội, năm học 2011 – 2012)
Hướng dẫn giải

Khi cho Fe, Cu, Zn phản ứng với S dư thì sản phẩm thu được là FeS, CuS, ZnS. Trong các chất
sản phẩm chỉ có FeS và ZnS phản ứng được với HCl, CuS không phản ứng. Vì vậy ta không cần quan
tâm đến lượng Cu ban đầu.
Sơ đồ phản ứng :
 Zn  S, to  ZnS  dd HCl
 dd Pb(NO3 )2


 H 2 S  
 PbS 
 
{
Fe
FeS
B
Áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với các nguyên tố Pb, S, Fe, Zn, ta có :
11,2 19,5
nPb(NO3 )2  nPbS  nH2S  n(FeS, ZnS)  nFe  n Zn 

 0,5 mol
56
65
0,5.331
 Vdd Pb(NO3 )2 
 752,27 ml
1,1.20%

m m dd .C % V .d .C %
M .n


V 
M
M
M
d .C %
(n : số mol, M : khối lượng mol, m : khối lượng chất tan, mdd : khối lượng dung dịch, d : khối
lượng riêng của dung dịch, V : thể tích của dung dịch, C% : nồng độ phần trăm của dung dịch.)
PS : Ta có n 

Ví dụ 10: Hoà tan hoàn toàn hỗn hợp X gồm 0,2 mol Fe và 0,2 mol Fe2O3 vào dung d ch axit H2SO4
loãng (dư), thu được 2,24 lít khí (đktc) và dung d ch Y. Cho lượng dư dung d ch NaOH vào dung
d ch Y, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được m gam kết tủa. Giá tr nhỏ nhất của m là:
A. 54,0.
B. 59,1.
C. 60,8.
D. 57,4.
(Đề thi tuyển sinh cao đẳng năm 2011)
Hướng dẫn giải
Nếu Fe chỉ phản ứng với H thì số mol H2 tạo ra phải là 0,2 mol, trên thực tế chỉ là 0,1. Suy ra bản
chất phản ứng là Fe tác dụng cả với H+ và với muối sắt(III) sinh ra để tạo ra sắt(II). Như vậy muối
sắt(II) sinh ra từ Fe và một từ phần muối sắt(III).
Áp dụng bảo toàn electron, ta có :
+

2 nFe  2 n H2  n Fe3 phaûn öùng  n Fe3 phaûn öùng  0,2 mol.
{
{ 1 4 2 43
0,2
0,1

?

Vậy dung d ch Y gồm các cation Fe3+ và Fe2+ :
n Fe3  2 n Fe2O3  n Fe3 phaûn öùng  0,2 mol ; n Fe2  n Fe ban ñaàu  n Fe3 phaûn öùng  0,4 mol.
{ 1 4 2 43
14 2 43 1 4 2 4 3
0,2

0,2

0,2

0,2

Theo bảo toàn nguyên tố Fe, ta có :


n Fe(OH)2   n Fe2  0,4 mol
 m keát tuûa (min)  0,4.90  0,2.107  57,4 gam

n

n

0,2
mol
3

Fe(OH)


Fe
3

PS : Đề nói “Giá trị nhỏ nhất của m là : ...” vì Fe(OH)2 trong hỗn hợp có thể tiếp tục tác dụng
với O2 và H2O tạo thành Fe(OH)3 làm cho khối lượng kết tủa tăng lên.
III. Bài tập áp dụng
1. Bài tập có đáp án
Câu 1: Cho hỗn hợp X gồm 0,15 mol Fe, 0,075 mol Fe2O3 và 0,05 mol Fe3O4 tác dụng hết với dung
d ch HCl loãng, thu được dung d ch Y. Cho dung d ch Y tác dụng hết với dung d ch KOH dư, lọc kết
tủa đem nung trong không khí đến khối lượng không đổi thu được m gam chất rắn Z. Giá tr của m là
A. 36.
B. 72.
C. 65.
D. 75.

Câu 2: Cho 1,56 gam hỗn hợp gồm Al và Al2O3 phản ứng hết với dung d ch HCl (dư), thu được V lít
khí H2 (đktc) và dung d ch X. Nhỏ từ từ dung d ch NH3 đến dư vào dung d ch X thu được kết tủa, lọc
hết lượng kết tủa, nung đến khối lượng không đổi thu được 2,04 gam chất rắn. Giá tr của V là :
A. 0,672.
B. 0,224.
C. 0,448.
D. 1,344.
(Đề thi tuyển sinh Cao đẳng năm 2010)
Câu 3: Cho V lít hỗn hợp khí gồm H2S và SO2 tác dụng với dung d ch brom dư. Thêm dung d ch
BaCl2 dư vào hỗn hợp trên thì thu được 2,33 gam kết tủa. Giá tr của V là :
A. 0,112 lít.
B. 2,24 lít.
C. 1,12 lít.
D. 0,224 lít.
Câu 4: Cho hỗn hợp Fe và FeS tác dụng với dung d ch HCl (dư), thu được 2,464 lít hỗn hợp khí
(đktc). Dẫn hỗn hợp khí này qua dung d ch Pb(NO3)2 dư, sinh ra 23,9 gam kết tủa đen. Phần trăm
khối lượng của Fe và FeS trong hỗn hợp lần lượt là :
A. 94,02% và 5,98%.
B. 5,98% và 94,02%.
C. 25% và 75%.
D. 75% và 25%.
Câu 5: Cho hỗn hợp X gồm SO2 và O2 theo tỷ lệ số mol 1:1 đi qua V2O5 x c tác, đun nóng thu được
hỗn hợp Y có khối lượng 19,2 gam. Hoà tan Y vào nước sau đó thêm Ba(NO3)2 dư thu được 37,28
gam kết tủa. Hiệu suất phản ứng giữa SO2 và O2 là :
A. 40%.
B. 75%.
C. 80%.
D. 60%.
Câu 6: Hòa tan hỗn hợp X gồm 11,2 gam Fe và 2,4 gam Mg bằng dung d ch H2SO4 loãng (dư), thu
được dung d ch Y. Cho dung d ch NaOH dư vào Y thu được kết tủa Z. Nung Z trong không khí đến
khối lượng không đổi, thu được m gam chất rắn. Biết các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn. Giá tr của
m là
A. 24.
B. 20.
C. 36.
D. 18.
(Đề thi tuyển sinh Đại học khối B năm 2013)
Câu 7: em 11,2 gam Fe để ngoài không khí, sau một thời gian thu được một hỗn hợp gồm Fe và các
oxit. Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp đó trong dung d ch H2SO4 đặc, nóng dư thu được 3,36 lít khí SO2
(đktc). Số mol H2SO4 đã tham gia phản ứng là :
A. 0,4 mol.
B. 0,3 mol.
C. 0,5 mol.
D. 0,45 mol.
Câu 8: Cho 6 lít hỗn hợp CO2 và N2 (đktc) đi qua dung d ch KOH tạo ra 2,07 gam K2CO3 và 6 gam
KHCO3. Thành phần phần trăm về thể tích của CO2 trong hỗn hợp là :
A. 42%.
B. 56%.
C. 28%.
D. 50%.
Câu 9: Dùng khí CO để khử hoàn toàn 2,88 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe2O3 thu được 2,24 gam
chất rắn. Mặt khác, để hòa tan hết 2,88 gam X cần vừa đủ 100 ml dung d ch HCl, kết th c thí nghiệm
thu được 224 ml khí (đktc). Nồng độ mol/lít của dung d ch HCl là :
A. 1.
B. 0,5.
C. 1,6.
D. 0,8.
(Đề thi thử đại học lần 2 – THPT Chuyên – Đại học SPHN, năm học 2011 – 2012)
Câu 10: Hỗn hợp X gồm Fe3O4, FeO, Fe2O3, CuO. Lấy 46,7 gam X khử hóa hoàn toàn bằng H2 thì
thu được 9 gam H2O. Cũng lấy 46,7 gam X tác dụng với dung d ch HCl dư, rồi cô cạn dung d ch sau
phản ứng thì thu được khối lượng muối khan thu được là
A. 64,95 gam.
B. 82,2 gam.
C. 74,2 gam.
D. 96,8 gam.
(Đề thi thử đại học lần 1 – THPT Chuyên – Đại học Vinh, năm học 2011 – 2012)
Câu 11: Cho m gam hỗn hợp Mg, Al vào 250 ml dung d ch X chứa hỗn hợp axit HCl 1M và axit
H2SO4 0,5M, thu được 5,32 lít H2 (ở đktc) và dung d ch Y (coi thể tích dung d ch không đổi). Dung
d ch Y có pH là :
A. 1.
B. 6.
C. 7.
D. 2.
(Đề thi tuyển sinh Đại học khối A năm 2007)
Câu 12: Cho 150 ml dung d ch KOH 1,2M tác dụng với 100 ml dung d ch AlCl3 nồng độ x mol/l, thu
được dung d ch Y và 4,68 gam kết tủa. Loại bỏ kết tủa, thêm tiếp 175 ml dung d ch KOH 1,2M vào
Y, thu được 2,34 gam kết tủa. Giá tr của x là

A. 1,2.

B. 0,8.

C. 0,9.
D. 1,0.
(Đề thi tuyển sinh Đại học khối B năm 2010)
Câu 13: Hoà tan hoàn toàn hỗn hợp m gam hỗn hợp gồm FeS2 và Cu2S vào axit HNO3 (vừa đủ), thu
được dung d ch X (chỉ chứa hai muối sunfat) với tổng khối lượng là 72 gam. Giá tr của m là :
A. 80.
B. 20.
C. 60.
D. 40.
(Đề thi thử đại học lần 4 – THPT Chuyên – Đại học Vinh, năm học 2010 – 2011)
Câu 14: un nóng m gam hỗn hợp Cu và Fe có tỉ lệ khối lượng tương ứng 7 : 3 với một lượng dung
d ch HNO3. Khi các phản ứng kết th c, thu được 0,75m gam chất rắn, dung d ch X và 5,6 lít hỗn hợp
khí (đktc) gồm NO và NO2 (không có sản phẩm khử khác của N+5). Biết lượng HNO3 đã phản ứng là
44,1 gam. Giá tr của m là :
A. 44,8.
B. 40,5.
C. 33,6.
D. 50,4.
(Đề thi tuyển sinh Đại học khối A năm 2011)
Câu 15*: Hấp thụ hết V lít khí CO2 vào dung d ch chứa 0,42 mol Ca(OH)2 thu được a gam kết tủa.
Tách lấy kết tủa, sau đó thêm tiếp 0,6V lít khí CO2 nữa, thu thêm 0,2a gam kết tủa. Thể tích các khí
đo ở đktc. Giá tr của V là:
A. 7,84 lít.
B. 5,60 lít.
C. 6,72 lít.
D. 8,40 lít.
(Đề thi thử đại học lần 4 – THPT Chuyên Nguyễn Huệ – Hà Nội, năm học 2011 – 2012)
Câu 26: Hòa tan hết m gam ZnSO4 vào nước được dung d ch X. Cho 110 ml dung d ch KOH 2M vào
X, thu được a gam kết tủa. Mặt khác, nếu cho 140 ml dung d ch KOH 2M vào X thì cũng thu được a
gam kết tủa. Giá tr của m là
A. 20,125.
B. 12,375.
C. 22,540.
D. 17,710.
(Đề thi tuyển sinh Đại học khối A năm 2009)
Câu 27*: Cho 500 ml dung d ch Ba(OH)2 0,1M vào V ml dung d ch Al2(SO4)3 0,1M; sau khi các
phản ứng kết th c thu được 12,045 gam kết tủa. Giá tr của V là
A. 75.
B. 150.
C. 300.
D. 200.
(Đề thi tuyển sinh Đại học khối A năm 2012)
Câu 28: Hòa tan 14 gam hỗn hợp Cu, Fe3O4 vào dung d ch HCl, sau phản ứng còn dư 2,16 gam hỗn
hợp chất rắn và dung d ch X. Cho X tác dụng với AgNO3 dư thu được bao nhiêu gam kết tủa ?
A. 45,92.
B. 12,96.
C. 58,88.
D. 47,4.
(Đề thi thử đại học lần 2 – THPT Chuyên Nguyễn Huệ – Hà Nội, năm học 2011 – 2012)
Câu 29: Cho 8,96 lít hỗn hợp 2 khí H2 và CO (đktc) đi qua ống sứ đựng 0,2 mol Al2O3 và 0,3 mol
CuO nung nóng đến phản ứng hoàn toàn thu được chất rắn X. X phản ứng vừa đủ trong 0,5 lít dung
d ch HNO3 có nồng độ aM (sản phẩm khử là khí NO duy nhất). Giá tr của a là
A. 2,00.
B. 2,80.
C. 3,67.
D. 4,00.
(Đề thi thử đại học lần 4 – THPT Chuyên – Đại học Vinh, năm học 2010 – 2011)
Câu 30: Hòa tan hết 10,24 gam Cu bằng 200 ml dung d ch HNO3 3M được dung d ch A. Thêm 400
ml dung d ch NaOH 1M vào dung d ch A. Lọc bỏ kết tủa, cô cạn dung d ch rồi nung chất rắn đến
khối lượng không đổi thu được 26,44 gam chất rắn. Số mol HNO3 đã phản ứng với Cu là :
A. 0,48 mol.
B. 0,58 mol.
C. 0,56 mol.
D. 0,4 mol.
(Đề thi thử đại học lần 2 – THPT Chuyên Nguyễn Huệ – Hà Nội, năm học 2010 – 2011)
Chuyên đề III. BẢO TOÀN MOL ELECTRON
1. Nội dung phƣơng pháp bảo toàn nguyên tố
Trước hết cần nhấn mạnh đây không phải là phương pháp cân bằng phản ứng oxi hóa - khử, mặc
dù phương pháp thăng bằng electron dùng để cân bằng phản ứng oxi hóa - khử cũng dựa trên sự bảo
toàn electron.

Nguyên tắc của phương pháp như sau: khi có nhiều chất oxi hóa, chất khử trong một hỗn hợp
phản ứng (nhiều phản ứng hoặc phản ứng qua nhiều giai đoạn) thì tổng số electron của các chất khử
cho phải bằng tổng số electron mà các chất oxi hóa nhận. Ta chỉ cần nhận đ nh đ ng trạng thái đầu và
trạng thái cuối của các chất oxi hóa hoặc chất khử, thậm chí không cần quan tâm đến việc cân bằng
các phương trình phản ứng. Phương pháp này đặc biệt lý th đối với các bài toán cần phải biện luận
nhiều trường hợp có thể xảy ra.
2. Phạm vi áp dụng :
Ví dụ 1: Oxi hóa hoàn toàn 0,728 gam bột Fe ta thu được 1,016 gam hỗn hợp hai oxit sắt (hỗn hợp
A).
1. Hòa tan hỗn hợp A bằng dung d ch axit nitric loãng dư. Tính thể tích khí NO duy nhất bay ra (ở
đktc).
A. 2,24 ml.
B. 22,4 ml. C. 33,6 ml.
D. 44,8 ml.
Hướng dẫn giải
1. Các phản ứng có thể có:
t
 2FeO
2Fe + O2 

(1)

t
 Fe2O3
2Fe + 1,5O2 

(2)

o

o

 Fe3O4
3Fe + 2O2 
(3)
y
Các phản ứng hòa tan có thể có:
3FeO + 10HNO3  3Fe(NO3)3 + NO + 5H2O
(4)
Fe2O3 + 6HNO3  2Fe(NO3)3 + 3H2O
(5)

3Fe3O4 + 28HNO3  9Fe(NO3)3 + NO + 14H2O
(6)
0
+3
+5
Ta nhận thấy tất cả Fe từ Fe b oxi hóa thành Fe , còn N b khử thành N+2, O20 b khử thành
2O2 nên phương trình bảo toàn electron là:
0,728
3n  0,009  4 
 3  0,039 mol.
56
trong đó, n là số mol NO thoát ra. Ta dễ dàng r t ra
n = 0,001 mol;
VNO = 0,00122,4 = 0,0224 lít = 22,4 ml. (Đáp án B)
Ví dụ 2: Trộn 0,81 gam bột nhôm với bột Fe2O3 và CuO rồi đốt nóng để tiến hành phản ứng nhiệt
nhôm thu được hỗn hợp A. Hoà tan hoàn toàn A trong dung d ch HNO3 đun nóng thu được
V lít khí NO (sản phẩm khử duy nhất) ở đktc. Giá tr của V là
A. 0,224 lít.
B. 0,672 lít. C. 2,24 lít.
D. 6,72 lít.
Hướng dẫn giải
Tóm tắt theo sơ đồ:
 Fe2O3 to
hßa tan hoµn toµn
0,81 gam Al  

 hçn hîp A 
 VNO  ?
dung dÞch HNO3
CuO
Thực chất trong bài toán này chỉ có quá trình cho và nhận electron của nguyên tử Al và N.
Al  Al+3 + 3e c
0,81

0,09 mol
27
và
N+5 + 3e  N+2
0,09 mol  0,03 mol

VNO = 0,0322,4 = 0,672 lít. (Đáp án D)
Nhận xét: Phản ứng nhiệt nhôm chưa biết là hoàn toàn hay không hoàn toàn do đó hỗn hợp A
không xác đ nh được chính xác gồm những chất nào nên việc viết phương trình hóa học và cân bằng
phương trình phức tạp. Khi hòa tan hoàn toàn hỗn hợp A trong axit HNO3 thì Al0 tạo thành Al+3,
nguyên tử Fe và Cu được bảo toàn hóa tr .
Có bạn sẽ thắc mắc lượng khí NO còn được tạo bởi kim loại Fe và Cu trong hỗn hợp A. Thực
chất lượng Al phản ứng đã bù lại lượng Fe và Cu tạo thành.
to

Ví dụ 3: Hòa tan 15 gam hỗn hợp X gồm hai kim loại Mg và Al vào dung d ch Y gồm HNO3 và
H2SO4 đặc thu được 0,1 mol mỗi khí SO2, NO, NO2, N2O. Phần trăm khối lượng của Al và
Mg trong X lần lượt là
A. 63% và 37%.
B. 36% và 64%.
C. 50% và 50%.
D. 46% và 54%.
Hướng dẫn giải
ặt nMg = x mol ; nAl = y mol. Ta có:
24x + 27y = 15. (1)
Quá trình oxi hóa:
Mg  Mg2+ + 2e
Al  Al3+ + 3e
x
2x
y
3y
 Tổng số mol e nhường bằng (2x + 3y).
Quá trình khử:
N+5 + 3e  N+2
2N+5 + 2  4e  2N+1
0,3
0,1
0,8
0,2
+5
+4
+6
+4
N + 1e  N
S + 2e  S
0,1
0,1
0,2
0,1
 Tổng số mol e nhận bằng 1,4 mol.
Theo đ nh luật bảo toàn electron:
2x + 3y = 1,4 (2)
Giải hệ (1), (2) ta được: x = 0,4 mol ; y = 0,2 mol.
27  0,2

%Al 
100%  36%.
15
%Mg = 100%  36% = 64%. (Đáp án B)
Ví dụ 4: Trộn 60 gam bột Fe với 30 gam bột lưu huỳnh rồi đun nóng (không có không khí) thu được
chất rắn A. Hoà tan A bằng dung d ch axit HCl dư được dung d ch B và khí C. ốt cháy C
cần V lít O2 (đktc). Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. V có giá tr là
A. 11,2 lít.
B. 21 lít.
C. 33 lít.
D. 49 lít.
Hướng dẫn giải
30
Vì n Fe  n S 
nên Fe dư và S hết.
32
Khí C là hỗn hợp H2S và H2. ốt C thu được SO2 và H2O. Kết quả cuối cùng của quá trình phản
ứng là Fe và S nhường e, còn O2 thu e.
Nhường e:
Fe
 Fe2+ + 2e
60
60
mol
2  mol
56
56
+4
S
 S + 4e
30
30
mol
mol
4
32
32
Thu e: Gọi số mol O2 là x mol.
O2 + 4e  2O-2
x mol  4x
60
30
Ta có: 4x   2   4 giải ra x = 1,4732 mol.
56
32
VO2  22,4 1,4732  33 lít. (Đáp án C)

Ví dụ 6: Hỗn hợp A gồm 2 kim loại R1, R2 có hoá tr x, y không đổi (R1, R2 không tác dụng với nước
và đứng trước Cu trong dãy hoạt động hóa học của kim loại). Cho hỗn hợp A phản ứng hoàn
toàn với dung d ch HNO3 dư thu được 1,12 lít khí NO duy nhất ở đktc.
Nếu cho lượng hỗn hợp A trên phản ứng hoàn toàn với dung d ch HNO3 thì thu được bao
nhiêu lít N2. Các thể tích khí đo ở đktc.
A. 0,224 lít.
B. 0,336 lít. C. 0,448 lít.
D. 0,672 lít.

Hướng dẫn giải
Trong bài toán này có 2 thí nghiệm:
5

2

TN1: R1 và R2 nhường e cho Cu2+ để chuyển thành Cu sau đó Cu lại nhường e cho N để thành

N (NO). Số mol e do R1 và R2 nhường ra là
5

2

 N
1,12
0,15 
 0,05
22,4

N + 3e

5

TN2: R1 và R2 trực tiếp nhường e cho N để tạo ra N2. Gọi x là số mol N2, thì số mol e thu vào là
5

2 N + 10e  N 02
10x  x mol
Ta có:
10x = 0,15  x = 0,015

VN2 = 22,4.0,015 = 0,336 lít. (Đáp án B)
Ví dụ 7: Cho 1,35 gam hỗn hợp gồm Cu, Mg, Al tác dụng hết với dung d ch HNO3 thu được hỗn hợp
khí gồm 0,01 mol NO và 0,04 mol NO2. Tính khối lượng muối tạo ra trong dung d ch.
A. 10,08 gam. B. 6,59 gam. C. 5,69 gam. D. 5,96 gam.
Hướng dẫn giải
Cách 1: ặt x, y, z lần lượt là số mol Cu, Mg, Al.
Nhường e:

2

2

Cu = Cu + 2e
x  x  2x
5

2

3

Mg = Mg + 2e
y  y  2y
5

Al = Al + 3e
z  z  3z
4

N + 3e = N (NO)
N + 1e = N (NO2)
0,03  0,01
0,04  0,04
Ta có:
2x + 2y + 3z = 0,03 + 0,04 = 0,07
và 0,07 cũng chính là số mol NO3
Khối lượng muối nitrat là:
1,35 + 620,07 = 5,69 gam. (Đáp án C)
Cách 2:
Nhận đ nh mới: Khi cho kim loại hoặc hỗn hợp kim loại tác dụng với dung d ch axit HNO 3 tạo
hỗn hợp 2 khí NO và NO2 thì
n HNO3  2n NO2  4n NO
Thu e:

n HNO3  2  0,04  4  0,01  0,12 mol


n H2 O  0,06 mol

Áp dụng đ nh luật bảo toàn khối lượng:
m KL  m HNO3  m muèi  m NO  m NO2  m H2 O
1,35 + 0,1263 = mmuối + 0,0130 + 0,0446 + 0,0618

mmuối = 5,69 gam.
Ví dụ 8: (Câu 19 - Mã đề 182 - Khối A - TSĐH - 2007)
Hòa tan hoàn toàn 12 gam hỗn hợp Fe, Cu (tỉ lệ mol 1:1) bằng axit HNO3, thu được V lít (ở
đktc) hỗn hợp khí X (gồm NO và NO2) và dung d ch Y (chỉ chứa hai muối và axit dư). Tỉ
khối của X đối với H2 bằng 19. Giá tr của V là
A. 2,24 lít.
B. 4,48 lít.
C. 5,60 lít.
D. 3,36 lít.
Hướng dẫn giải
ặt nFe = nCu = a mol  56a + 64a = 12  a = 0,1 mol.
Cho e:
Fe  Fe3+ + 3e
Cu  Cu2+ + 2e
0,1

0,3
0,1

0,2
Nhận e:
N+5 + 3e  N+2
N+5 + 1e  N+4
3x  x
y  y