CHÖÔNG I

CAÙC LOAÏI HÔÏP CHAÁT VOÂ CÔ

I. TOÙM TAÉT KIEÁN THÖÙC

1. Tính chaát hoùa hoïc cuûa oxit, khaùi quaùt veà söï phaân loaïi oxit

• Oxit laø hôïp chaát cuûa oxi vôùi moät nguyeân toá hoùa hoïc khaùc.

• Teân cuûa oxit kim loaïi: TEÂN CUÛA NGUYEÂN TOÁ KIM LOAÏI (keøm theo hoùa trò) + OXIT.

Ví duï: Fe₂O₃ teân saét (III) oxit.

• Teân cuûa oxit phi kim: TEÂN CUÛA NGUYEÂN TOÁ PHI KIM (keøm theo tieàn toá chæ soá nguyeân töû) + OXIT.

Ví duï: P₂O₅ ñiphotpho pentaoxit.

• Caùc tieàn toá: mono laø moät, ñi laø hai, tri laø ba, tetra laø boán, penta laø naêm…

1.1 Tính chaát hoùa hoïc cuûa oxit

a) Oxit bazô

• Taùc duïng vôùi nöôùc: moät soá oxit bazô (Na₂O, CaO, K₂O, BaO..) taùc duïng vôùi nöôùc taïo thaønh dung dòch bazô (kieàm).

Na₂O + H₂O 2NaOH

• Taùc duïng vôùi axit: oxit bazô taùc duïng vôùi axit taïo muoái vaø nöôùc.

Na₂O + H₂ SO₄ Na₂SO₄ + H₂O

• Taùc duïng vôùi oxit axit: moät soá oxit bazô (Na₂O, CaO, K₂O, BaO..) taùc duïng vôùi oxit axit taïo thaønh muoái.

Na₂O + CO₂ Na₂CO₃

b) Oxit axit

Chuù yù: oxit axit ngoaøi caùch goïi teân nhö treân coøn caùch goïi laø: ANHIDRIC cuûa axit töông öùng.

Ví duï: SO₂ anhidric sunfurô (axit töông öùng laø H₂SO₃ axit sunfurô)

• Taùc duïng vôùi nöôùc: nhieàu oxit axit taùc duïng vôùi nöôùc taïo thaønh dung dòch axit.

SO₃ + H₂O H₂SO₄

• Taùc duïng vôùi bazô: oxit axit taùc duïng vôùi bazô taïo muoái vaø nöôùc.

CO₂ + 2NaOH Na₂CO₃ + H₂O

• Taùc duïng vôùi oxit bazô: moät soá oxit axit taùc duïng vôùi oxit bazô taïo thaønh muoái.

CaO + CO₂ CaCO₃

1.2 Phaân loaïi oxit

• Oxit bazô: laø nhöõng oxit taùc duïng vôùi dung dòch axit taïo thaønh muoái vaø nöôùc.

Ví duï: Na₂O, CaO, FeO…

• Oxit axit: laø nhöõng oxit taùc duïng vôùi dung dòch bazô taïo thaønh muoái vaø nöôùc.

Ví duï: CO₂, SO₂, SO₃…

• Oxit löôõng tính: laø nhöõng oxit coù theå taùc duïng vôùi dung dòch bazô vaø taùc duïng vôùi dung dòch axit taïo thaønh muoái vaø nöôùc.

Ví duï: Al₂O₃, ZnO…

• Oxit trung tính: oxit khoâng taïo muoái, laø nhöõng oxit khoâng taùc duïng vôùi axit, bazô, nöôùc.

Ví duï: CO, NO…

2. Moät soá oxit quan troïng

2.1 Canxi oxit

• Coâng thöùc hoùa hoïc: CaO.

• Phaân töû khoái: 56

• Teân goïi thoâng thöôøng: voâi soáng

a) Tính chaát vaät lyù 

C haát raén, maøu traéng, nhieät ñoä noùng chaûy khoaûng 2585^oC.

b ) Tính chaát hoùa hoïc 

Canxi oxit laø moät oxit bazô.

- Taùc duïng vôùi nöôùc taïo thaønh canxi hidroxit Ca(OH)₂, phaûn öùng

voâi toâi.

CaO + H₂O Ca(OH)₂

- Taùc duïng vôùi axit

CaO + H₂ SO₄ CaSO₄ + H₂O

- Taùc duïng vôùi oxit axit

CaO + CO₂ CaCO₃

c) ÖÙng duïng

• Duøng trong coâng nghieäp luyeän kim.

• Nguyeân lieäu cho coâng nghieäp hoùa hoïc.

• Khöû chua ñaát troàng troït.

• Xöû lí nöôùc thaûi coâng nghieäp, saùt truøng, dieät naám.

d) Saûn xuaát

CaCO₃ CaO + CO₂

2.2 Löu huyønh ñioxit

• Coâng thöùc hoùa hoïc: SO₂

• Phaân töû khoái: 64

• Teân goïi thoâng thöôøng: khí sunfurô

a) Tính chaát vaät lyù 

Chaát khí khoâng maøu, muøi haéc, ñoäc, naëng hôn khoâng khí.

b) Tính chaát hoùa hoïc

Löu huyønh ñioxit laø moät oxit axit.

+ Taùc duïng vôùi nöôùc taïo thaønh axit sunfurô H₂SO₃

SO₂ + H₂O H₂SO₃

+ Taùc duïng vôùi bazô.

Ca(OH)₂ + SO₂ CaSO₃ + H₂O

+ Taùc duïng vôùi oxit bazôt taïo thaønh muoái sunfit (SO₃)

CaO + SO₂ CaSO₃

c) ÖÙng duïng

• Saûn xuaát axit sunfuric: SO₂ SO₃ H₂SO₄

• Taåy traéng boät goã trong coâng nghieäp giaáy.

• Dieät naám, moác vaø duøng laøm chaát baûo quaûn thöïc phaåm.

d) Ñieàu cheá – Saûn xuaát

• Ñieàu cheá trong phoøng thí nghieäm

Na₂SO₃ + H₂SO₄ Na₂SO₄ + H₂O + SO₂

hoaëc Na₂SO₃ + 2HCl 2NaCl + H₂O + SO₂

• Saûn xuaát 

Ñoát löu huyønh trong khoâng khí: S + O₂ SO₂

hoaëc ñoát quaëng pirit saét (FeS₂): 4FeS₂ + 11O₂ 2Fe₂O₃ + 8SO₂

3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa axit

• Axit laø hôïp chaát maø phaân töû goàm coù moät goác axit lieân keát vôùi moät hay nhieàu nguyeân töû hidro.

• Hoùa trò cuûa goác axit baèng soá nguyeân töû hidro

Axit khoâng coù oxi: teân axit = axit + teân phi kim + HIDRIC.

Ví duï: HCl teân laø axit clohidric

• Axit coù oxi vaø phi kim öùng vôùi hoùa trò cao nhaát: teân axit = axit + teân phi kim + ic.

Ví duï: HNO₃ teân laø axit nitric

• Axit coù oxi vaø phi kim öùng vôùi hoùa trò thaáp: teân axit = axit + teân phi kim + ô.

Ví duï: HNO₂ teân laø axit nitrô

Tính chaát hoùa hoïc

• Dung dòch axit laøm ñoåi maøu quøi tím thaønh ñoû.

• Taùc duïng vôùi kim loaïi: tröø dung dòch axit HNO₃, H₂SO₄ ñaäm ñaëc, caùc dung dòch axit taùc duïng vôùi kim loaïi ñöùng tröôùc hidro taïo thaønh muoái vaø giaûi phoùng H₂.

Zn + 2HCl ZnCl₂ + H₂

• Taùc duïng vôùi bazô: axit taùc duïng vôùi bazô taïo thaønh muoái vaø nöôùc. Phaûn öùng naøy goïi laø phaûn öùng trung hoøa.

Ca(OH)₂ + 2HCl CaCl₂ + 2H₂O

• Taùc duïng vôùi oxit bazô: axit taùc duïng vôùi oxit bazô taïo thaønh muoái vaø nöôùc.

CaO + 2HCl CaCl₂ + H₂O

4. Moät soá axit quang troïng

4.1 Axit clohidric

• Coâng thöùc hoùa hoïc: HCl

• Phaân töû khoái: 36,5

• Teân goïi: axit clohidric

• Dung dòch axit clohidric ñaäm ñaëc laø dung dòch baõo hoøa hidro clorua, coù noàng ñoä khoaûng 37%.

• Tính chaát hoùa hoïc: axit clohidric laø moät axit maïnh.

+ Dung dòch axit clohidric laøm ñoåi maø quøi tím thaønh ñoû.

+ Taùc duïng vôùi kim loaïi  ñöùng tröôùc hidro taïo thaønh muoái clorua vaø giaûi phoùng H₂.

Zn + 2HCl ZnCl₂ + H₂

+ Taùc duïng vôùi bazô taïo thaønh muoái clorua vaø nöôùc.

Ca(OH)₂ + 2HCl CaCl₂ + 2H₂O

+ Taùc duïng vôùi oxit bazô taïo thaønh muoái clorua vaø nöôùc.

CaO + 2HCl CaCl₂ + H₂O

4.2 Axit sunfuric

• Coâng thöùc hoùa hoïc: H₂SO₄

• Phaân töû khoái: 98

• Teân goïi: axit sunfuric

a) Tính chaát vaät lyù 

Chaát loûng khoâng maøu, saùnh nhö daàu thöïc vaät, khoâng bay hôi, deã tan trong nöôùc vaø toûa raát nhieàu nhieät. Nguyeân taéc pha loaõng axit sunfuric laø roùt töø töø axit sunfuric ñaäm ñaëc vaøo nöôùc.

b) Tính chaát hoùa hoïc 

• Axit sunfuric loaõng

+ Dung dòch axit sunfuric loaõng laøm ñoåi maøu quyø tím thaønh ñoû.

+ Taùc duïng vôùi kim loaïi  ñöùng tröôùc hidro taïo thaønh muoái sunfat vaø

giaûi phoùng H₂.

Zn + H₂SO₄ ZnSO₄ + H₂

+ Taùc duïng vôùi bazô taïo thaønh muoái sunfat vaø nöôùc.

Ca(OH)₂ + H₂SO₄ CaSO₄ + 2H₂O

+ Taùc duïng vôùi oxit bazô taïo thaønh muoái sunfat vaø nöôùc.

CaO + H₂SO₄ CaSO₄ + 2H₂O

• Axit sunfuric ñaëc, noùng

+ Dung dòch axit sunfuric ñaäm ñaëc, noùng laøm ñoåi maøu quyø tím thaønh ñoû.

+ Taùc duïng vôùi kim loaïi  haàu heát caùc kim loaïi taïo thaønh muoái sunfat vaø khoâng giaûi phoùng H₂.

Cu + 2H₂SO_{4 ñaëc, noùng} CuSO₄ + SO₂ + 2H₂O

+ Taùc duïng vôùi bazô taïo thaønh muoái sunfat vaø nöôùc.

Ca(OH)₂ + H₂SO₄ CaSO₄ + 2H₂O

+ Taùc duïng vôùi oxit bazô taïo thaønh muoái sunfat vaø nöôùc.

CaO + H₂SO₄ CaSO₄ + 2H₂O

+ Axit sunfuric ñaëc raát haùo nöôùc.

c) Saûn xuaát 

SO₃ + H₂O H₂SO₄

• Nhaän bieát axit sunfuric vaø muoái sunfat: Duøng BaCl₂ hoaëc Ba(NO₃)₂ taïo keát tuûa BaSO₄. Ñeå phaân bieät axit vaø muoái sunfat, coù theå duøng Mg, Zn... axit taïo ra khí coøn muoái thì khoâng taïo khí.

5. Tính chaát hoùa hoïc cuûa bazô

- Bazô laø hôïp chaát maø phaân töû goàm coù moät nguyeân töû kim loaïi lieân keát vôùi moät hay nhieàu nhoùm hidroxit (OH).

• Hoùa trò cuûa kim loaïi baèng soá nhoùm hidroxit

• Teân bazô = teân kim loaïi

(theâm hoùa trò, neáu kim loaïi coù nhieàu hoùa trò) + hidroxit

• Ví duï: NaOH: natri hidroxit

Fe(OH)₂: saét (II) hidroxit

Tính chaát hoùa hoïc

• Dung dòch bazô laøm ñoåi maøu quøi tím thaønh xanh

• Dung dòch bazô laøm dung dòch phenolphtalein khoâng maøu thaønh maøu ñoû.

• Taùc duïng vôùi axit: bazô taùc duïng vôùi axit taïo thaønh muoái vaø nöôùc. Phaûn öùng naøy goïi laø phaûn öùng trung hoøa.

Ca(OH)₂ + H₂SO₄ CaSO₄ + 2H₂O

• Taùc duïng vôùi oxit axit: bazô taùc duïng vôùi oxit axit taïo thaønh muoái vaø nöôùc.

Ca(OH)₂ + SO₂ CaSO₃ + 2H₂O

• Bazô khoâng tan bò nhieät phaân huûy: taïo thaønh oxit vaø nöôùc.

Cu(OH)₂ CuO + H₂O

6. Moät soá bazô quan troïng

6.1 Natri hidroxit

• Coâng thöùc hoùa hoïc: NaOH

• Phaân töû khoái: 40

• Teân goïi: natri hidroxit

a) Tính chaát vaät lyù 

Chaát raén, khoâng maøu, huùt aåm maïnh, tan nhieàu trong nöôùc vaø toûa nhieät.

b) Tính chaát hoùa hoïc : natri hidroxit laø moät bazô tan trong nöôùc.

• Dung dòch natri hidroxit laøm ñoåi maøu quì tím thaønh xanh

• Dung dòch NaOH laøm dung dòch phenolphtalein khoâng maøu thaønh maøu ñoû.

• Taùc duïng vôùi axit taïo thaønh muoái vaø nöôùc.

2NaOH + H₂SO₄ Na₂SO₄ + 2H₂O

• Taùc duïng vôùi oxit axit taïo thaønh muoái vaø nöôùc.

2NaOH + SO₂ Na₂SO₃ + 2H₂O

c) ÖÙng duïng

• Saûn xuaát xaø phoøng, giaáy, . . .

• Cheá bieán daàu moû.

• Saûn xuaát tô nhaân taïo

d) Saûn xuaát 

Ñieän phaân dung dòch muoái aên ñaäm ñaëc (coù maøng ngaên)

2NaCl + 2H₂O 2NaOH + Cl₂ + H₂

Chuù yù: nhaän bieát natri hidroxit baèng quøi tím hoaëc dung dòch

phenolphtalein.

6.2 Canxi hidroxit

• Coâng thöùc hoùa hoïc: Ca(OH)₂

• Phaân töû khoái: 74

• Teân goïi: canxi hidroxit

• Teân thoâng thöôøng: voâi toâi

a) Tính chaát hoùa hoïc : can xi hidroxit laø moät bazô tan trong nöôùc.

- Dung dòch canxi hidroxit laøm ñoåi maøu quøi tím thaønh xanh

- Dung dòch Ca(OH)₂ laøm dung dòch phenolphtalein khoâng maøu

thaønh maøu ñoû.

- Taùc duïng vôùi axit taïo thaønh muoái vaø nöôùc.

Ca(OH)₂ + H₂SO₄ CaSO₄ + 2H₂O

- Taùc duïng vôùi oxit axit taïo thaønh muoái vaø nöôùc

Ca(OH)₂ + SO₂ CaSO₃ + 2H₂O

b) ÖÙùng duïng

• Laøm vaät lieäu xaây döïng, khöû chua, khöû truøng...

• Baûo veä moâi tröôøng: khöû chaát thaûi.

Chuù yù: nhaän bieát canxi hidroxit baèng quøi tím hoaëc dung dòch phenolphtalein.

7. Thang pH

- pH = 7: trung tính.

- pH < 7: axit.

-

- pH > 7: bazô.

pH > 7: bazô.

8. Tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái

• Muoái laø hôïp chaát maø phaân töû goàm nguyeân töû kim loaïi lieân keát vôùi goác axit.

Ví duï: NaCl. KCl, NaNO₃….

• Trong hôïp chaát muoái: toång soá hoùa trò kim loaïi = toång soá hoùa trò goác axit (vaãn döïa vaøo quy taéc hoùa trò).

Ví duï: Fe₂(SO₄)₃: toång soá hoùa trò kim loaïi laø 2.III = 6, toång soá hoùa trò cuûa goác axit: 3 . II = 6

• Teân muoái = teân kim loaïi (theâm hoùa trò, neáu kim loaïi coù nhieàu hoùa trò) + goác axit

Ví duï: goác axit laø: -NO₃ teân nitrat, NaNO₃: muoái natrinitrat

• Phaân loaïi muoái: muoái trung hoøa (trong goác axit khoâng coù hidro), Muoái axit (trong goác axit coù hidro)

Ví duï: NaNO₃, NaCl. KCl... muoái trung hoaø

NaHSO₄, NaHCO₃... moái a xít

Tính chaát hoùa hoïc

• Taùc duïng vôùi moät soá kim loaïi taïo thaønh muoái môùi vaø kim loaïi môùi.

Zn + CuSO₄ ZnSO₄ + Cu

• Taùc duïng vôùi axit taïo thaønh axit môùi vaø muoái môùi, ñieàu kieän phaûn öùng: muoái môùi khoâng tan trong axit môùi hoaëc axit taïo thaønh yeáu hôn vaø deã bay hôi hôn.

Na₂CO₃ + 2HCl NaCl + H₂O + CO₂

• Taùc duïng vôùi bazô taïo thaønh bazô môùi vaø muoái môùi, ñieàu kieän phaûn öùng: muoái môùi vaø bazô môùi khoâng tan.

Na₂CO₃ + Ca(OH)₂ NaOH + CaCO₃

• Taùc duïng vôùi dung dòch muoái taïo thaønh 2 muoái môùi, ñieàu kieän phaûi taïo ra muoái keát tuûa.

AgNO₃ + NaCl AgCl + NaNO₃

• Moät soá muoái bò phaân huûy ôû nhieät ñoä cao.

CaCO₃ CaO + CO₂

9. Moät soá muoái quan troïng

9.1 Natri clorua

• Coâng thöùc hoùa hoïc: NaCl

• Phaân töû khoái: 58,5

• Teân goïi: natri clorua

• Teân thoâng thöôøng: muoái aên

a) Traïng thaùi töï nhieân 

Hoøa tan trong nöôùc bieån hoaëc keát tinh trong caùc moû muoái.

b) Caùch khai thaùc

+ Cho bay hôi nöôùc bieån seõ thu ñöôïc muoái keát tinh.

+ Moû muoái: khai thaùc moû vaø tinh cheá.

c) ÖÙng duïng

• Trong coâng nghieäp hoùa chaát

• Trong coâng nghieäp thöïc phaåm...

Chuù yù: nhaän bieát natri clorua baèng dung dòch AgNO₃ taïo keát tuûa traéng AgCl.

9.2 Kali nitrat

• Coâng thöùc hoùa hoïc: KNO₃

• Phaân töû khoái: 101

• Teân goïi: kali nitrat

• Teân thoâng thöôøng: dieâm tieâu

a) Tính chaát

• Bò phaân huûy thaønh kali nitrit vaø giaûi phoùng khí oxi.

2KNO₃ 2KNO₂ + O₂

• KNO₃ coù tính oxi hoùa maïnh.

b) ÖÙng duïng

• Cheá taïo thuoác noå ñen

• Laøm phaân boùn

• Laøm chaát baûo quaûn trong thöïc phaåm.

10. Phaân boùn hoùa hoïc

• Phaân boùn hoùa hoïc laø nhöõng hôïp chaát chöùa caùc nguyeân toá hoùa hoïc caàn thieát cho thöïc vaät phaùt trieån.

• Nhöõng loaïi phaân cô baûn:

+ Phaân ñaïm: caùc muoái coù chöùa nguyeân toá nitô (N): ureâ CO(NH₂)₂;

NH₄NO₃..

+ Phaân laân: caùc muoái coù chöùa nguyeân toá photpho (P): Ca₃(PO₄)₂;

Ca(H₂PO₄)₂...

+ Phaân kali: caùc muoái kali: KNO₃; KCl...

+ Phaân vi löôïng: laø phaân boùn coù chöùa moät löôïng nhoû caùc nguyeân toá

caàn thieát cho söï phaùt cuûa thöïc vaät nhö bo, mangan..

B. CAÂU HOÛI TRAÉC NGHIEÄM

Caâu 1: Oxit laø:

a) Hôïp chaát cuûa oxi vôùi moät nguyeân toá hoùa hoïc khaùc

b) Ñôn chaát cuûa oxi vôùi moät nguyeân toá hoùa hoïc khaùc

c) Hôïp chaát cuûa oxi vôùi moät kim loaïi

d) Ñôn chaát cuûa oxi vôùi moät phi kim.

Caâu 2: Oxit bazô laø:

a) Hôïp chaát cuûa oxi vôùi moät nguyeân toá hoùa hoïc khaùc

b) Ñôn chaát cuûa oxi vôùi moät nguyeân toá hoùa hoïc khaùc

c) Hôïp chaát cuûa oxi vôùi moät phi kim.

d) Laø oxit taùc taùc duïng vôùi dung dòch axit taïo thaønh muoái vaø nöôùc

Caâu 3: Oxit axit laø:

a) Hôïp chaát cuûa oxi vôùi moät nguyeân toá hoùa hoïc khaùc

b) Laø oxit taùc taùc duïng vôùi dung dòch bazô taïo thaønh muoái vaø nöôùc

c) Hôïp chaát cuûa oxi vôùi moät phi kim.

d) Laø oxit taùc taùc duïng vôùi dung dòch axit taïo thaønh muoái vaø nöôùc

Caâu 4: Ngöôøi ta daãn hoãn hôïp khí goàm O₂, CO, CO₂, N₂ ñi qua bình ñöïng

nöôùc voâi trong dö. Khí thoaùt ra khoûi bình laø:

a) O₂, CO b) O₂, CO, N₂

c) CO₂, N₂ d) O₂, CO, CO₂

Caâu 5: Nhöõng chaát naøo sau ñaây coù theå toàn taïi trong moät dung dòch:

a) BaCl₂; H₂SO₄ b) BaCl₂; Na₂SO₄

c) KCl; NaNO₃ d) AgNO₃; KCl

Caâu 6: Dung dòch axit taùc duïng vôùi chaát chæ thò maøu, laøm quøi tím:

a) Khoâng ñoåi maøu b) Maøu ñoû

c) Maøu xanh d) Khoâng maøu

Caâu 7: Ñeå nhaän bieát dung dòch bazô ta coù theå duøng:

a) Quøi tím b) Dung dòch axit

c) Dung dòch phenolphtalein

d) Quøi tím hoaëc dung dòch phenolphtalein

Caâu 8: Ñieàu kieän ñeå muoái taùc duïng vôùi axit laø:

a) Khoâng caàn ñieàu kieän

b) Muoái môùi khoâng tan trong axit môùi hoaëc axit taïo thaønh yeáu hôn vaø deã bay hôi hôn

c) Muoái môùi vaø axit môùi khoâng tan

d) Axit taïo thaønh yeáu hôn vaø deã bay hôi hôn

Caâu 9: Ñieàu kieän ñeå muoái taùc duïng vôùi bazô laø:

a) Khoâng caàn ñieàu kieän

b) Muoái môùi khoâng tan trong axit môùi hoaëc bazô taïo thaønh yeáu hôn vaø deã bay hôi hôn

c) Muoái môùi vaø bazô môùi khoâng tan

d) Muoái taïo thaønh khoâng tan

Caâu 10: Ñieàu kieän ñeå muoái taùc duïng vôùi muoái laø:

a) Khoâng caàn ñieàu kieän

b) Muoái môùi khoâng tan trong axit

c) Muoái môùi vaø bazô môùi khoâng tan

d) Muoái taïo thaønh khoâng tan

Caâu 11: Tieâu chí ñeå xeáp moät oxit thuoäc oxit axit, oxit bazô, oxit trung

tính laø:

a) Loaïi nguyeân toá (kim loaïi, phi kim) keát hôïp vôùi oxi.

b) Khaû naêng taùc duïng vôùi axit vaø kieàm.

c) Hoùa trò cuûa nguyeân toá keát hôïp vôùi oxi.

d) Ñoä tan trong nöôùc.

Caâu 12: Tính chaát hoùa hoïc quan troïng nhaát cuûa axit laø:

a) Taùc duïng vôùi phi kim, nöôùc vaø caùc hôïp chaát.

b) Taùc duïng vôùi nöôùc, kim loaïi, phi kim.

c) Taùc vôùi kim loaïi, bazô, oxit bazô vaø muoái.

d) Taùc duïng vôùi oxi, bazô.

Caâu 13: Tính chaát hoùa hoïc quan troïng nhaát cuûa bazô laø:

a) Taùc duïng vôùi phi kim, nöôùc vaø caùc hôïp chaát.

b) Taùc duïng vôùi oxit axit, axit, muoái.

c) Taùc vôùi kim loaïi, bazô, oxit bazô vaø muoái.

d) Taùc duïng vôùi oxi, bazô, muoái.

Caâu 14: Khí CO₂ bò laãn hôi nöôùc, ngöôøi ta coù theå laøm khoâ khí CO₂ baèng caùch:

a) O₂, CO b) H₂SO₄ ñaäm ñaëc

c) NaOH raén d) CaO môùi nung

Caâu 15: Choïn thuoác thöû thích hôïp ñeå nhaän bieát caùc dung dòch: HCl, H­₂SO₄ vaø NaCl

a) Quøi tím, BaCl₂ b) Quøi tím, AgNO₃

c) BaCl₂, quøi tím d) a, b, c ñeàu ñuùng.

Caâu 16: Coù theå thu ñöôïc khí CO₂ töø hoãn hôïp CO vaø CO₂ baèng caùch:

a) Quøi tím, nung.

b) Cho hoãn hôïp loäi qua dung dòch Ca(OH)₂, nhieät phaân CaCO₃

c) Oxi, CaCO₃

d) Khoâng theå thu ñöôïc khí CO₂ töø hoãn hôïp CO vaø CO₂

Caâu 17: Coù hai dung dòch CuSO₄ vaø Na₂SO₄, thuoác thöû naøo coù theå duøng

ñeå phaân bieät caùc dung dòch:

a) Quøi tím b) Dung dòch axit HCl

c) Dung dòch NaOH d) Dung dòch phenolphtalein .

Caâu 18: Dung dòch muoái NaNO₃ coù laãn NaCl, ñeå thu ñöôïc NaNO₃ tinh

khieát coù theå duøng phöông phaùp sau:

a) Phöông phaùp bay hôi.

b) Taùc duïng vöøa ñuû AgNO₃, loïc vaø coâ caïn.

c) Ñun caùch thuûy.

d) Chöng caát vôùi dung moâi höõu cô.

Caâu 19: Dung dòch A coù pH < 7 taïo keát tuûa khi taùc duïng vôùi dung dòch

AgNO₃. Dung dòch A laø:

a) Dung dòch H₂SO₄ b) Dung dòch axit HCl

c) Dung dòch NaOH d) Dung dòch NaCl

Caâu 20: Oxit naøo sau ñaây coù theå laøm khoâ khí hidro clorua:

a) CaO b) CO

c) P₂O₅ d) CO₂

C. BAØI TAÄP CÔ BAÛN VAØ NAÂNG CAO

Baøi taäp 1

Vieát caùc phöông trình phaûn öùng hoùa hoïc theo sô ñoà sau:

Na₂O  NaOH  Na₂SO₃  SO₂  K₂SO₃

Baøi taäp 2

Laäp coâng thöùc hoùa hoïc cuûa moät oxit kim loaïi hoùa trò II bieát raèng cöù 30ml dung dòch HCl noàng ñoä14,6% thì hoøa tan heát 4,8g oxit ñoù.

Baøi taäp 3

Vieát phöông trình phaûn öùng hoùa hoïc cuûa KOH taùc duïng vôùi:

a/ Silic oxit

b/ Löu huyønh trioxit

c/ Cacbon ñioxit

d/ Ñiphotpho pentaoxit

Baøi taäp 4 

Vieát phöông trình phaûn öùng hoùa hoïc cuûa nöôùc vôùi:

a/ Löu huyønh trioxit

b/ Cacbon ñioxit

c/ Ñiphotpho pentaoxit

d/ Canxi oxit

e/ Natri oxit

Baøi taäp 5

Vieát caùc phaûn öùng hoùa hoïc theo chuoãi sau:

CaCO₃ ® CaO ® Ca(OH)₂ ® CaCO₃ ® Ca(NO₃)₂

Baøi taäp 6

Trung hoøa 300ml dung dòch H₂SO₄ 1,5M baèng dung dòch NaOH 40%

a/ Tính khoái löôïng dung dòch NaOH caàn duøng.

b/ Neáu thay dung dòch NaOH baèng dung dòch KOH 5,6%

(D = 1,045g/ml) thì löôïng KOH caàn duøng laø bao nhieâu?

Baøi taäp 7

Coù 6 loï khoâng nhaõn ñöïng caùc hoùa chaát sau: HCl, H₂SO₄, CaCl₂, Na₂SO₄, Ba(OH)₂, KOH. Chæ duøng quøi tím haõy nhaän bieát hoùa chaát ñöïng trong moãi loï.

Baøi taäp 8

Cho 12,4g muoái cacbonat cuûa moät kim loaïi hoùa trò II taùc duïng hoaøn toaøn vôùi dung dòch H₂SO₄ loaõng dö thu ñöôïc 16g muoái. Tìm coâng thöùc cuûa kim loaïi ñoù.

Baøi taäp 9

Cho 5,6g CaO vaøo nöôùc taïo thaønh dung dòch A. Tính soá gam keát tuûa taïo thaønh khi ñem dung dòch A haáp thuï hoaøn toaøn 2,8 lít khí cacbonic.

Baøi taäp 10

Vieát phöông trình ñieàu cheá xuùt töø voâi soáng vaø soâña.

Baøi taäp 11

Cho 50g hoãn hôïp goàm hai muoái NaHSO₃ vaø Na₂CO₃ vaøo 200g dung dòch HCl 14,6%. Hoûi phaûn öùng coù xaûy ra hoaøn toaøn khoâng ?

Baøi taäp 12

Vieát phaûn öùng hoùa hoïc giuùp phaân bieät caùc caëp dung dòch sau:

a/ Dung dòch saét (II) sunfat vaø saét (III) sunfat.

b/ Dung dòch natri sunfat vaø ñoàng sunfat.

Baøi taäp 13

Nhaän bieát 4 loï hoùa chaát maát nhaõn chöùa 4 muoái sau: Na₂CO₃, MgCO₃, BaCO₃, vaø CaCl₂.

Baøi taäp 14

Cho 32g moät oxit kim loaïi hoùa trò III tan heát trong 294g dung dòch H₂SO₄. Tìm coâng thöùc cuûa oxit kim loaïi treân.

Baøi taäp 15

Ñoä tan cuûa NaCl ôû 90^oC laø 50g vaø ôû 0^oC laø 35g. Tính löôïng NaCl keát tinh khi laøm laïnh 900g dung dòch NaCl baõo hoøa ôû 90^oC.

Baøi taäp 16

Tính khoái löôïng caùc muoái thu ñöôïc sau khi cho 28,8g axit photphoric taùc duïng vôùi 300g dung dòch KOH noàng ñoä 8,4%.

Baøi taäp 17

Töø caùc chaát sau: P, CuO, Ba(NO₃)₂, H₂SO₄, NaOH, O₂, H₂O haõy ñieàu cheá caùc chaát sau:

a/ H₃PO₄

b/ Cu(NO₃)₂

c/ Na₃PO₄

d/ Cu(OH)₂

Baøi taäp 18

Neâu phöông phaùp hoùa hoïc ñeå nhaän bieát 3 muoái NaNO₃, NaCl,

Na₂SO₄.

Baøi taäp 19

Dung dòch X chöùa 6,2g Na₂O vaø 193,8g nöôùc. Cho X vaøo

200g dung dòch CuSO₄ 16% thu a gam keát tuûa .

a/ Tính noàng ñoä phaàn traêm cuûa X.

b/ Tính a.

c/ Tính löôïng dung dòch HCl 2M caàn duøng ñeå hoøa tan heát a gam keát tuûa sau khi ñaõ nung thaønh chaát raén ñen.

Baøi taäp 20

a/ Cho töø töø dung dòch X chöùa x mol HCl vaøo dung dòch Y chöùa y mol Na₂CO₃ (x< 2y) thì thu ñöôïc dung dòch Z chöùa V lít khí.

Tính V.

b/ Neáu cho dung dòch Y vaøo dung dòch X thì thu ñöôïc dung dòch E vaø V₁ lít khí. Caùc phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn vaø theå tích khí ño ôû ñieàu kieän tieâu chuaån. Tìm moái quan heä giöõa V₁ vôùi x, y.

Baøi taäp 21

Chæ duøng quøi tím ñeå nhaän bieát caùc oáng nghieäm maát nhaõn chöùa caùc dung dòch sau: NaHSO₄, Na₂CO₃, Na₂SO₃, BaCl₂, Na₂S.

Baøi taäp 22

Cho A gam dung dòch H₂SO₄ loaõng noàng ñoä C% taùc duïng hoaøn toaøn vôùi hoãn hôïp K vaø Fe (dö). Sau phaûn öùng khoái löôïng chung giaûm 0,0457A gam. Tìm noàng ñoä dung dòch axit.

Baøi taäp 23

Hai bình thuûy tinh ñöïng HCl caân baèng treân 2 ñóa caân. Thaû vaøo bình thöù nhaát a gam mieáng kim loaïi Mg vaø bình thöù hai a gam mieáng kim loaïi Zn. Sau khi keát thuùc thí nghieäm hoûi caân coøn caân baèng nhö cuõ khoâng?

Baøi taäp 24

Duøng dung dòch Ca(OH)₂ laøm theá naøo ñeå nhaän bieát ñöôïc 3 loaïi phaân boùn: KCl, NH₄NO₃, Ca(H₂PO₄)₂.

Baøi taäp 25

Tính löôïng nhoâm nguyeân chaát ñieàu cheá ñöôïc töø 1 taán quaëng boxit. Bieát raèng trong quaëng boxit chöùa 50% laø nhoâm oxit vaø kim loaïi luyeän töø oxit ñoù coøn chöùa 2,5% taïp chaát.

Baøi taäp 26

Cho 1,6g ñoàng (II) oxit taùc duïng vôùi 100g dung dòch axit sunfuric coù noàng ñoä 20%.

1. Vieát phöông trình hoùa hoïc

2. Tính noàng ñoä phaàn traêm cuûa caùc chaát coù trong dung dòch sau khi phaûn öùng keát thuùc.

Baøi taäp 27

200ml dung dòch HCl coù noàng ñoä 3,5M hoøa tan vöøa heát 20g hoãn hôïp CuO vaø Fe₂O₃.

1. Vieát phöông trình phaûn öùng.

2. Tính khoái löôïng moãi oxit trong hoãn hôïp ban ñaàu.

Baøi taäp 28

Daãn 112ml khí SO₂ (ñktc) ñi qua 700ml dung dòch Ca(OH)₂ coù noàng ñoä 0,01M, saûn phaåm laø muoái sunfit.

1. Vieát phöông trình hoùa hoïc.

2. Tính khoái löôïng caùc chaát sau phaûn öùng.

Baøi taäp 29

Hoøa tan hoaøn toaøn 12,1g hoãn hôïp boät CuO vaø ZnO caàn 100ml dung dòch HCl 3M.

1. Vieát phöông trình hoùa hoïc

2. Tính phaàn traêm theo khoái löôïng cuûa moãi oxit trong hoãn hôïp ñaàu.

3. Haõy tính khoái löôïng dung dòch H₂SO₄ noàng ñoä 20% ñeå hoøa tan hoãn hôïp caùc oxit treân.

Baøi taäp 30

Coù 4 loï khoâng nhaõn, moãi loï ñöïng moät dung dòch khoâng maøu sau: NaCl, Ba(OH)₂, NaOH vaø Na₂SO₄. Chæ duøng quøi tím, laøm theá nhaän bieát töøng dung dòch.

Baøi taäp 31

Troän 30ml dung dòch coù chöùa 2,22g CaCl₂ vôùi 70ml dung dòch chöùa 1,7g AgNO₃.

1. Haõy cho bieát hieän töôïng quan saùt ñöôïc vaø vieát phöông trình hoùa hoïc.

2. Tính khoái löôïng chaát raén sinh ra.

3. Tính noàng ñoä mol cuûa chaát coøn laïi trong dung dòch sau phaûn öùng. Cho raèng theå tích dung dòch thay ñoåi khoâng ñaùng keå.

D. ÑAÙP AÙN TRAÉC NGHIEÄM

Caâu 1: Oxit laø:

a) Hôïp chaát cuûa oxi vôùi moät nguyeân toá hoùa hoïc khaùc

Caâu 2: Oxit bazô laø:

d) Laø oxit taùc taùc duïng vôùi dung dòch axit taïo thaønh muoái vaø nöôùc

Caâu 3: Oxit axit laø:

b) Laø oxit taùc taùc duïng vôùi dung dòch bazô taïo thaønh muoái vaø nöôùc

Caâu 4: Ngöôøi ta daãn hoãn hôïp khí goàm O₂, CO, CO₂, N₂ ñi qua bình ñöïng

nöôùc voâi trong dö. Khí thoùat ra khoûi bình laø:

b) O₂, CO, N₂

Caâu 5: Nhöõng chaát naøo sau ñaây coù theå toàn taïi trong moät dung dòch:

c) KCl; NaNO₃

Caâu 6: Dung dòch axit taùc duïng vôùi chaát chæ thò maøu, laøm quøi tím:

b) Maøu ñoû

Caâu 7: Ñeå nhaän bieát dung dòch bazô ta coù theå duøng:

d) Quøi tím hoaëc dung dòch phenolphtalein

Caâu 8: Ñieàu kieän ñeå muoái taùc duïng vôùi axit laø:

b) Muoái môùi khoâng tan trong axit môùi hoaëc axit taïo thaønh yeáu hôn vaø deã bay hôi hôn.

Caâu 9: Ñieàu kieän ñeå muoái taùc duïng vôùi bazô laø:

c) Muoái môùi vaø bazô môùi khoâng tan.

Caâu 10: Ñieàu kieän ñeå muoái taùc duïng vôùi muoái laø:

d) Muoái taïo thaønh khoâng tan.

Caâu 11: Tieâu chí ñeå xeáp moät oxit thuoäc oxit axit, oxit bazô, oxit trung tính laø:

b) Khaû naêng taùc duïng vôùi axit vaø kieàm.

Caâu 12: Tính chaát hoùa hoïc quan troïng nhaát cuûa axit laø:

c) Taùc vôùi kim loaïi, bazô, oxit bazô vaø muoái.

Caâu 13: Tính chaát hoùa hoïc quan troïng nhaát cuûa bazô laø:

b) Taùc duïng vôùi oxit axit, axit, muoái.

Caâu 14: Khí CO₂ bò laãn hôi nöôùc, ngöôøi ta coù theå laøm khoâ khí CO₂ baèng caùch:

b) H₂SO₄ ñaäm ñaëc

Caâu 15: Choïn thuoác thöû thích hôïp ñeå nhaän bieát caùc dung dòch: HCl, H­₂SO₄

vaø NaCl

d) a, b, c ñeàu ñuùng.

Caâu 16: Coù theå thu ñöôïc khí CO₂ töø hoãn hôïp CO vaø CO₂ baèng caùch:

b) Cho hoãn hôïp loäi qua dung dòch Ca(OH)₂, nhieät phaân CaCO₃

Caâu 17: Coù hai dung dòch CuSO₄ vaø Na₂SO₄, thuoác thöû naøo coù theå duøng

ñeå phaân bieät caùc dung dòch:

c) Dung dòch NaOH

Caâu 18: Dung dòch muoái NaNO₃ coù laãn NaCl, ñeå thu ñöôïc NaNO₃ tinh

khieát coù theå duøng phöông phaùp sau:

b) Taùc duïng vöøa ñuû AgNO₃, loïc vaø coâ caïn.

Caâu 19: Dung dòch A coù pH < 7, taïo keát tuûa khi taùc duïng vôùi dung dòch

AgNO₃. Dung dòch A laø:

b) Dung dòch axit HCl

Caâu 20: Oxit naøo sau ñaây coù theå laøm khoâ khí hidro clorua:

4. P₂O₅

E. HÖÔÙNG DAÃN GIAÛI BAØI TAÄP NAÂNG CAO

Baøi taäp 1

• Na₂O + H₂O  2NaOH

• SO₂ + 2 NaOH  Na₂SO₃+ H₂O

• Na₂SO₃ + H₂SO₄ ® Na₂SO₄ + SO₂  + H₂O

• SO₂ + K₂O ® K₂SO₃

Baøi taäp 2

• Ñaët coâng thöùc hoùa hoïc cuûa kim loaïi caàn tìm laø: MO.

• Phöông trình hoùa hoïc cuûa phaûn öùng:

MO + 2HCl ® MCl₂ + H₂O

• Soá mol axit HCl:

• Soá mol oxit :

• Phaân töû löôïng cuûa oxit:

• Nguyeân töû khoái cuûa M baèng: 80 – 16 = 64 ñvc.

Vaäy M laø Cu. Oxit caàn tìm laø CuO.

Baøi taäp 3

a/ 2KOH + SiO₂ ® K₂SiO₃ + H₂O

b/ 2KOH + SO₃ ® K₂SO₄ + H₂O

c/ 2KOH + CO₂ ® K₂CO₃ + H₂O

d/ 6KOH + P₂O₅ ® 2K₃PO₄ + 3H₂O

Baøi taäp 4

a/ SO₃ + H₂O ® H₂SO₄

b/ CO₂ + H₂O ® H₂CO₃

c/ P₂O₅ + 3H₂O ® 2H₃PO₄

d/ CaO + H₂O ® Ca(OH)₂

e/ Na₂O + H₂O ® 2NaOH

Baøi taäp 5

• CaCO₃ CaO + CO₂

• CaO + H₂O ® Ca(OH)₂

• Ca(OH)₂ + CO₂ ® CaCO₃ + H₂O

• CaCO₃ + 2HNO₃ ® Ca(NO₃)₂ + CO₂­ + H₂O

Baøi taäp 6

Phöông trình hoùa hoïc: H₂SO₄ + 2NaOH ® Na₂SO₄ + 2H₂O

a/ Soá mol H₂SO₄ laø: = 0,3 . 1,5 = 0,45 mol

Khoái löôïng NaOH caàn duøng: m = 2. 0,45. 40 = 36g.

Khoái löôïng dung dòch NaOH 40%:

b/ Phöông trình phaûn öùng: H₂SO₄ + 2KOH ® K₂SO₄ + 2 H₂O

Khoái löôïng KOH caàn duøng: m = 2 . 0,45 . 56 = 50,4g

Khoái löôïng dung dòch KOH:

Theå tích dung dòch KOH caàn duøng:

Baøi taäp 7

Laàn 1: duøng quøi tím seõ chia ra thaønh 3 nhoùm:

• Nhoùm 1: laøm quøi tím hoùa ñoû: HCl, H₂SO₄.

• Nhoùm 2: laøm quøi tím hoùa xanh: Ba(OH)₂, KOH.

• Nhoùm 3: khoâng laøm quøi tím ñoåi maøu: CaCl₂, Na₂SO₄.

Laàn 2: duøng 1 trong 2 loï cuûa nhoùm 2 cho taùc duïng vôùi töøng loï trong nhoùm 3:

• Neáu khoâng taïo keát tuûa thì loï nhoùm 2 laø KOH vaø loï coøn laïi laø Ba(OH)₂ hay ngöôïc laïi.

• Loï taïo keát tuûa ôû nhoùm 2 laø Ba(OH)₂ vôùi loï Na₂SO₄ ôû nhoùm 3. Töø ñoù tìm ra loï CaCl₂.

Laàn 3: duøng Ba(OH)₂ taùc duïng laàn löôït vôùi 2 loï cuûa nhoùm 1. Loï taïo keát tuûa laø H₂SO₄, loï coøn laïi laø HCl.

Baøi taäp 8

Goïi kim loaïi caàn tìm laø M.

Phöông trình hoùa hoïc : MCO₃ + H₂SO₄ ® MSO₄ + CO₂­ + H₂O

Soá mol muoái taïo thaønh:

Ta coù: (M + 60).0,1 = 12,4

Vaäy M = 64 töùc Cu.

Baøi taäp 9

- Soá mol töøng chaát nhö sau:

CaO + H₂O ® Ca(OH)₂

0,1 mol 0,1 mol

Ca(OH)₂ + CO₂ ® CaCO₃ + H₂O

0,1 mol 0,1 mol 0,1 mol

- Soá mol CO₂ dö: 0,125 – 0,1 = 0,025 mol, seõ tieáp tuïc phaûn öùng nhö sau:

CaCO₃ + H₂O + CO₂ ® Ca(HCO₃)₂.

0,025mol 0,025mol 0,025mol

- Soá gam keát tuûa CaCO₃ laø: (0,1 – 0,025).100 = 7,5g.

Baøi taäp 10

• CaO + H₂O ® Ca(OH)₂

• Ca(OH)₂ + Na₂CO₃ ® CaCO₃ ¯ + 2NaOH.

Baøi taäp 11

• Ta coù: NaHSO₃ (M= 104) Na₂CO₃ (M=122).

NaHSO₃ + HCl ® NaCl + H₂O + SO₂

x mol x mol

Na₂CO₃ + 2HCl ® 2NaCl + H₂O + CO₂

y mol 2y mol

• Soá mol HCl:

• n_{hh hai muoái}

Vaäy axit HCl dö, phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn.

Baøi taäp 12

a/ 2NaOH + FeSO₄ ® Na₂SO₄ + Fe(OH)₂ ¯ xanh nhaït.

6NaOH + Fe₂(SO₄)₃ ® 3Na₂SO₄ + 2Fe(OH)₃ ¯ naâu ñoû.

b/ NaOH + Na₂SO₄ ® khoâng phaûn öùng

NaOH + CuSO₄ ® Na₂SO₄ + Cu(OH)₂ ¯ maøu xanh.

Baøi taäp 13

• Duøng dung dòch H₂SO₄ ñeå nhaän bieát. Loï vöøa coù khí vöøa coù keát tuûa traéng laø BaCO₃.

H₂SO₄ + BaCO₃ ® Ba SO₄ ¯ + H₂O + CO₂ ­

• Loï khoâng coù hieän töôïng gì laø CaCl₂.

• 2 loï coøn laïi coù khí bay leân laø Na₂CO₃, MgCO₃

H₂SO₄ + Na₂CO₃ ® Na₂SO₄ ¯ + H₂O + CO₂ ­

H₂SO₄ + MgCO₃ ® MgSO₄ ¯ + H₂O + CO₂ ­

• Duøng dung dòch NaOH cho vaøo 2 loï naøy, loï naøo coù keát tuûa traéng (MgOH) laø loï chöùa MgCO₃.

MgCO₃ + 2NaOH ® Mg(OH)₂ ¯ + Na₂CO₃

Baøi taäp 14

• Coâng thöùc caàn tìm: X₂O₃

• Khoái löôïng H₂SO₄: g

• Soá mol H₂SO₄ = 0,6 mol.

• Phöông trình phaûn öùng:

X₂O₃ + 3H₂SO₄ ® X₂ (SO₄)₃ + 3H₂O

0,2 mol 0,6mol

Phaân töû löôïng cuûa oxit: M =160.

Vaäy oxit ñoù laø Fe₂O₃.

Baøi taäp 15

• Dung dòch NaCl baõo hoøa ôû 90^oC chöùa:

= 900 – 300 = 600g

• Dung dòch NaCl baõo hoøa ôû 0^oC coù

• Löôïng NaCl keát tinh: 300 – 210 =90g.

Baøi taäp 16

H₃PO₄ + KOH ® KH₂PO₄ + H₂O

0,3mol 0,3mol 0,3mol

• Soá mol KOH dö: 0,45 – 0,3 = 0,15 mol

KH₂PO₄ + KOH ® K₂HPO₄ + H₂O

0,15mol 0,15mol 0,15mol

• Khoái löôïng muoái thu ñöôïc sau phaûn öùng:

m KH₂PO₄ = (0,3 – 0,15).136 =20,4g

m K₂HPO₄ = 0,15 . 174 = 26,1

Baøi taäp 17

a/ 4P + 5O₂ ® 2P₂O₅

P₂O₅ + 3 H₂O ® 2H₃PO₄

b/ Ba(NO₃)₂ + H₂SO₄ ® BaSO₄ ¯ + 2HNO₃

CuO + 2 HNO₃ ® Cu(NO₃)₂ + H₂O

c/ H₃PO₄ + 3NaOH ® Na₃PO₄ +3 H₂O

d/ CuO + H₂SO₄ ® CuSO₄ + H₂O

CuSO₄ + 2NaOH ® Cu(OH)₂ ¯ + Na₂SO₄

Baøi taäp 18

• Duøng BaCl₂ seõ nhaän ra Na₂SO₄ do keát tuûa traéng cuûa BaSO₄

• Duøng AgNO₃ ñeå phaân bieät NaCl do AgCl keát tuûa.

Baøi taäp 19

• Soá mol Na₂O = 0,1 mol.

a/ Na₂O + H₂O ® 2NaOH

0,1 mol 0,2 mol

• Noàng ñoä X (töùc dung dòch NaOH)

b/ 2NaOH + CuSO₄ ® Cu(OH)₂ ¯ + Na₂SO₄

0,2 mol 0,1 mol 0,1 mol

a = 0,1. 98 = 9,8g

c/ Cu(OH)₂ ¯ CuO + H₂O

0,1 mol 0,1 mol

2HCl + CuO ® CuCl₂ + H₂O

0,2 mol 0,1mol

- Theå tích dung dòch HCl 2M :

Baøi taäp 20

a/ Cho töø töø HCl vaøo Na₂CO₃ thì phaûn öùng nhö sau:

HCl + Na₂CO₃ ® NaHCO₃ + NaCl (1)

• Nhöng theo ñaàu baøi coù khí bay ra neân phaûn öùng tieáp:

HCl + NaHCO₃ ® NaCl + CO₂ + H₂O (2)

Muoán phaûn öùng (2) xaûy ra thì x > y. Phaûn öùng (1) seõ xaûy ra hoaøn toaøn, sinh ra y mol NaHCO₃. Do ñeà baøi cho x < 2y neân (2) xaûy ra theo soá mol cuûa HCl coøn laïi.

Vaäy V = 22,4.(x – y)

b/ Khi cho Na₂CO₃ vaøo HCl:

Na₂CO₃ + 2HCl ® 2NaCl + CO₂ + H₂O

1 mol 2 mol

y mol x mol

Ñeà baøi cho x < 2y neân tính soá mol khí sinh ra theo HCl:

Baøi taäp 21

• Laøm quøi tím hoùa ñoû: NaHSO₄

• Laøm quøi tím hoùa xanh: Na₂CO₃, Na₂SO₃, Na₂S.

• Khoâng laøm ñoåi maøu quøi tím: BaCl₂.

Duøng NaHSO₄ cho vaøo 3 loï Na₂CO₃, Na₂SO₃, Na₂S.

• Loï Na₂S: coù muøi tröùng thoái bay ra do sinh khí H₂S.

Na₂S + NaHSO₄ ® Na₂SO₄ + H₂S ­

• Loï Na₂SO₃: khí coù muøi haéc do sinh khí SO₂.

Na₂SO₃ + NaHSO₄ ® Na₂SO₄ + H₂O + SO₂ ­

• Loï Na₂CO₃: boït khí khoâng muøi.

Na₂CO₃ + 2NaHSO₄ ® 2Na₂SO₄ + H₂O + CO₂ ­

Baøi taäp 22

• 2K + H₂SO₄ ® K₂SO₄ + H_2­ (1)

• Fe+ H₂SO₄ ® FeSO₄ + H₂ (2)

• K + H₂O ® KOH + ½ H₂­ (3)

Vaäy dung dòch giaûm khoái löôïng laø do khí H₂ bay ñi.

Ta coù 100g dung dòch goàm C gam chaát tan vaø (100 – C) gam H₂O.

• A gam dung dòch goàm gam chaát tan vaø gam H₂O.

• Soá mol chaát tan soá mol H₂O = .

• Döïa vaøo (1), (2), (3) ta thaáy

• 0,025A + ½

• Suy ra C = 28%.

Baøi taäp 23

• Mg + 2HCl ® MgCl₂ + H₂ (1)

• Zn + 2HCl ® ZnCl₂ + H₂ (2)

• Neáu löôïng kim loaïi dö thì HCl phaûn öùng heát vaø löôïng H₂ thoaùt ra laø nhö nhau do ñoù caân vaãn thaêng baèng.

• Neáu löôïng HCl ôû hai bình ñeàu dö thì kim loaïi taùc duïng heát.

Phaûn öùng (1) thoaùt ra mol H₂.

Phaûn öùng (2) thoaùt ra mol H₂.

Caân khoâng coøn caân baèng nhö cuõ.

Baøi taäp 24

Cho 3 loaïi phaân boùn vaøo 3 oáng nghieäm chöùa dung dòch Ca(OH)₂ ñöôïc ñun noùng nheï.

• OÁng nghieäm coù khí khai bay ra laø NH₄NO₃

Ca(OH)₂ + 2NH₄NO₃ ® 2 NH₃­ + Ca(NO₃)₂ + 2H₂O

• OÁng nghieäm coù keát tuûa traéng laø Ca(H₂PO₄)₂.

Ca(OH)₂ + Ca(H₂PO₄)₂ ® Ca₃(PO₄)₂¯ + 4H₂O.

Baøi taäp 25

• Löôïng nhoâm oxit coù trong 1 taán quaëng = 50%. 1 taán = 500kg.

2 Al₂O₃ 4Al + 3O₂.

2. 102 4. 27

500kg xkg

• Theo lyù thuyeát löôïng nhoâm thu ñöôïc laø:

• Löôïng nhoâm thu ñöôïc thöïc teá: (1 – 0,025). 264,7 = 258 kg.

Baøi taäp 26

• Khoái löôïng axit sunfuric:

a) Phöông trình phaûn öùng:

CuO + H₂SO₄ CuSO₄ + H₂O

b) Tính noàng ñoâ phaàn traêm caùc chaát:

CuO + H₂SO₄ CuSO₄ + H₂O

80g 98g

1,6g 20g

• CuO thieáu, tính caùc chaát theo CuO.

CuO + H₂SO₄ CuSO₄ + H₂O

80g 98g 160g

1,6g ? ?

• Tính khoái löôïng H₂SO₄ tham gia phaûn öùng:

• Khoái löôïng H₂SO₄ sau phaûn öùng: 20 – 1,96 = 18,04g

• Khoái löôïng dung dòch sau phaûn öùng:

m_dd = m_CuO + m_{dd axit} = 1,6 + 100=101.6g

• Phaàn traêm khoái löôïng H₂SO₄:

• Khoái löôïng CuSO₄ sau phaûn öùng laø:

• Phaàn traêm khoái löôïng CuSO₄ laø :

Baøi taäp 27:

• Soá mol HCl: 0,2.3,5= 0,7mol.

a) Phöông trình phaûn öùng:

CuO + 2HCl CuCl₂ + H₂O

1mol 2mol

xmol 2x mol

Fe₂O₃ + 6HCl 2FeCl₃ + 3H₂O

1mol 6mol

y mol 6y mol

b) Goïi x, y laàn löôït laø soá mol CuO vaø Fe₂O₃ trong 20g hoãn hôïp:

• Phöông trình khoái löôïng hoãn hôïp: 80x + 160y = 20 (I)

• Phöông trình soá mol HCl: 2x + 6y = 0,7 (II)

• Giaûi heä phöông trình I, II suy ra x = 0,05, y = 0,1

• Khoái löôïng CuO: 0,05.80 = 4g

• Khoái löôïng Fe₂O₃: 20 – 4 = 16g

Baøi taäp 28

Trong phaûn öùng hoùa hoïc, neáu caû 2 chaát tham gia phaûn öùng ñeàu ñaõ ñöôïc cho bieát soá mol thì soá mol cuûa saûn phaåm taïo thaønh tính theo soá mol chaát thieáu. Ñeå bieát chaát naøo thieáu sau phaûn öùng ta laøm nhö sau:

Phöông trình phaûn öùng (ptpö):

aA + bB cC + dD

Theo ptpö a(mol) b(mol) c(mol) d(mol)

Theo ñeà baøi cho x(mol) y(mol)

Ta laäp tæ soá : vaø so saùnh

• Neáu thì sau phaûn öùng chaát A dö (chaát thieáu laø B)

• Neáu thì sau phaûn öùng chaát B dö ( chaát thieáu laø A)

• Neáu thì sau phaûn öùng caû A vaø B ñeàu heát.

• Soá mol SO₂:

• Soá mol Ca(OH)₂: 0,7.0,01=0.007 mol

a) Phöông trình phaûn öùng:

SO₂ + Ca(OH)₂ CaSO₃ + H₂O

1mol 1mol

0,005mol 0,007mol

b) So saùnh: SO₂ thieáu, saûn phaåm tính theo soá mol SO₂.

SO₂ + Ca(OH)₂ CaSO₃ + H₂O

1mol 1mol 1mol

Phaûn öùng: 0,005mol 0,005mol

Sau phaûn öùng: 0mol 0,002mol 0,005mol

• Khoái löôïng Ca(OH)₂ sau phaûn öùng: 0,002. 74= 0,148g

• Khoái löôïng CaSO₃ sinh ra: 0,005. 120=0,6g

Baøi taäp 29

Soá mol HCl: 3.0,1=0,3mol

a) Phöông trình hoùa hoïc:

ZnO + 2HCl ZnCl₂ + H₂O

xmol 2xmol

CuO + 2HCl CuCl₂ + H₂O

ymol 2ymol

b) Giaû söû soá mol cuûa ZnO, CuO laø x, y

Ta coù heä phöông trình:

%ZnO = 33,1%

c) Soá mol H₂SO₄ caàn = ½ soá mol HCl = 0,15 mol.

Khoái löôïng H₂SO₄ caàn: 0,15.98 = 14,7g

Khoái löôïng dung dòch H₂SO₄ noàng ñoä 20%:

Baøi taäp 30

• Khi duøng quøi tím seõ phaân thaønh 2 nhoùm:

• Nhoùm 1: Ba(OH)₂, NaOH quøi tím hoùa xanh.

• Nhoùm 2: Na₂SO₄ , NaCl quøi tím khoâng ñoåi maøu.

- Sau ñoù cho caùc nhoùm taùc duïng vôùi nhau ta coù baûng sau:

	Ba(OH)2	NaOH
Na2SO4	Taïo keát tuûa traéng: BaSO4	Khoâng xaûy ra phaûn öùng
NaCl	Khoâng xaûy ra phaûn öùng	Khoâng xaûy ra phaûn öùng

• Vaäy khi ñoå laàn löôït nhoùm 1 vaø nhoùm 2, coác naøo coù hieän töôïng keát tuûa traéng xuaát hieän laø: nhoùm 1: Ba(OH)₂, nhoùm 2: Na₂SO₄

• Phaûn öùng: Ba(OH)₂ + Na₂SO₄ BaSO₄ ¯ + 2NaOH

Baøi taäp 31

a) Keát tuûa traéng xuaát hieän

2AgNO₃ + CaCl₂ 2AgCl ¯ + Ca(NO₃)₂

b) Soá mol CaCl₂ vaø AgNO₃: ,

2AgNO₃ + CaCl₂ 2AgCl ¯ + Ca(NO₃)₂

2mol 1mol 2mol 1mol

0,02mol 0.01mol 0,02mol 0,01mol

Laäp tæ soá: _, phaûn öùng ñuû.

Chaát raén sinh ra laø AgCl: m_AgCl = 0,02.143.5=2,87g

c) Chaát coøn laïi trong dung dòch sau phaûn öùng laø: Ca(NO₃)₂: 0,01mol

Theå tích dung dòch sau phaûn öùng: 70 + 30 =100ml

Noàng ñoä mol cuûa Ca(NO₃)₂: