Chủ đề phân bào Sinh 9

Nội dung

Nhận biết

MĐ1

Thông hiểu

MĐ2

Vận dụng

MĐ3

Vận dụng cao

MĐ4

Nguyên phân

- Trình bày được sự biến đổi hình thái NST trong chu kì tế bào.

- Trình bày được những diễn biến cơ bản của NST qua các kì của nguyên phân.

- Phân tích được ý nghĩa của nguyên phân đối với sự sinh sản và sinh trưởng của cơ thể.

Giải bài tập xác định số NST, số tế bào con,..được tạo ra sau nguyên phân, giảm phân.

Giảm phân

- Trình bày được những diễn biến cơ bản của NST qua các kì của giảm phân I và giảm phân II

- Nêu được điểm khác nhau ở từng thời kì của giảm phân I và giảm phân II.

- Phân tích được những sự kiện quan trọng có liên quan tới các cặp NST tương đồng.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

GV nêu vấn đê:

Tế bào của mỗi loài sinh vật có bộ nhiễm sắc thể đặc trưng về số lượng và hình dạng xác định. Tuy nhiên hình thái của nhiễm sắc thể lại biến đổi qua các kì của chu kì tế bào.

Giảm phân cũng là hình thức phân bào có thoi phân bào như nguyên phân, diễn ra vào thời kì chín của tế bào sinh dục.

Các tế bào con được hình thành qua giảm phân sẽ phát triển thành các giao tử, nhưng có sự khác nhau về sự tạo thành các giao tử đực và cái.

- Gv đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của học sinh, từ đó hướng HS vào phần nội dung kiến thức mới

- HS cập nhật thông tin

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

- GV y/c HS đọc thông tin sgk, kết hợp quan sát H9.1 trả lời :

+ H:Chu kì tb gồm những giai đoạn nào?

+ H: Thời gian và sự biến đổi của tb qua từng giai đoạn?

- GV nhận xét, lưu ý HS về thời gian và sự nhân đôi của NST ở kì trung gian.

- GV y/c HS quan sát H9.2 thảo luận nhóm, trả lời :

+ H : Nêu sự biến đổi hình thái NST trong chu kì tế bào?

+ H : Hoàn thành bảng 9.1 sgk

- GV tổ chức cho các nhóm thảo luận

- GV nhận xét, chốt lại đáp án đúng.

Nội dung:

I. Biến đổi hình thái NST trong chu kì tế bào

- Chu kì tế bào gồm:

+ Kì trung gian: tế bào lớn lên và có sự nhân đôi NST.

+ Qúa trình nguyên phân: có sự phân chia NST và chất tế bào 2 tế bào mới.

- Sự biến đổi hình thái nhiễm sắc thể trong chu kì tế bào :

+ Từ kì trung gian đến kì giữa : NST đóng xoắn (đóng xoắn cực đại ở kì giữa)

- HS suy nghĩ trả lời.

- HS quan sát hình, thảo luận nhóm thống nhất ý kiến.

-Đại diện nhóm trình bày,bổ sung.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

- GV y/c HS quan sát tranh phóng to H9.2-3sgktrả lời câu hỏi:

+ H: Nhận xét hình thái NST ở kì trung gian?

+ H: Cuối kì trung gian, NST có đặc điểm gì?

- GV nhận xét, bổ sung.

- GV y/c HS đọc thông tin sgk, kết hợp quan sát bảng 9.2thảo luận nhóm hoàn chỉnh bảng

- GV treo bảng phụ, gọi đại diện nhóm hoàn thành.

- GV nhận xét, nhấn mạnh:

+Ở kì sau có sự phân chia tế bào chất & các bào quan.

+ Kì cuối có sự hình thành màng nhân (có sự khác nhau giữa tế bào thực vật và tế bào động vật)

- H : Nêu kết quả của quá trình phân bào?

GV: Nhận xét chốt lại

NỘi dung:

II. Những diễn biến cơ bản của NST trong quá trình nguyên phân

1 Kì trung gian:

- NST dạng sợi mảnh, duỗi xoắn.

- NST tự nhân đôi thành NST kép.

- Trung tử tự nhân đôi thành 2 trung tử.

2.Quá trình nguyên phân:

- Kì đầu: NST bắt đầu đóng xoắn và co ngắn nên có hình thái rõ rệt. Các NST kép dính vào các sợi tơ của thoi phân bào ở tâm động.

- Kì giữa: các NST kép đóng xoắn cực đại, xếp thành hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.

- Kì sau: từng NST kép chẻ dọc ở tâm động thành 2 NST đơn phân li về 2 cực của tế bào.

- Kì cuối: các NST dãn xoắn dài ra ở dạng sợi mảnh dần thành nhiễm sắc chất

* Kết quả: từ 1 tb mẹ 2 tb con giống nhau và giống hệt tb mẹ.

- HS quan sát hìnhtrả lời, bổ sung.

+ NST có dạng sợi mảnh.

+ NST tự nhân đôi.

- HS thu nhận thông tinthảo luận nhóm, hoàn chỉnh bảng.

- Đại diện nhóm trình bày, nhận xét.

- HS theo dõi, ghi nhớ thông tin.

- HS trả lời.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

- GV cho HS đọc thông tin sgktrả lời:

+ H : Do đâu mà số lượng NST của tế bào con giống tế bào mẹ?.

+H:Trong nguyên phân số lượng tế bào tăng mà bộ NST không đổiđiều đó có ý nghĩa gì?

+ H : nêu ý nghĩa của nguyên phân?

- GV nhận xét, nêu ý nghĩa thực tiễn trong giâm, chiết, ghép cành...

Nội dung:

III.Ý nghĩa của nguyên phân

- Là phương thức sinh sản của tế bào và lớn lên của cơ thể.

- Duy trì sự ổn định bộ NST đặc trưng của loài qua các thế hệ tế bào

- HS vận dụng kiến thứcsuy nghĩ trả lời

+ Do NST nhân đôi 1 lần và chia đôi 1 lần.

+ Bộ NST của loài được ổn định.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

- GV cho HS quan sát kì trung gian ở h.10 Nêu hình thái, số lượng NST ở kì trung gian?

- GV hướng dẫn HS quan sát giảm phân I trong h.10, kết hợp đọc thông tin phần I Hoạt động nhóm hoàn thành cột I của bảng 10.

- GV treo bảng phụ, gọi đại diện hoàn thành.

-GV nhận xét, trình bày lại, giảng giải thêm.

- GV yêu cầu HS tiếp tục quan sát giảm phân II, đọc thông tin phần II Hoàn thành cột II của bảng 10.

- GV gọi đại diện nhóm hoàn thành trên bảng phụ.

- GV nhận xét, đưa ra đáp án đúng và trình bày lại trên tranh.

- GV gọi 1 HS lên trình bày trên tranh toàn bộ quá trình giảm phân.

- H : Hãy so sánh kết quả của nguyên phân và giảm phân?

- GV kết luận.

Nội dung:

IV. Những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân

*. Kì trung gian:

- NST ở dạng sợi mảnh.

- NST đơn nhân đôi thành NST kép dính nhau ở tâm động.

* Giảm phân I:

- Kì đầu: Các NST xoắn co ngắn. Các NST kép trong cặp tương đồng tiếp hợp, bắt chéo, tách rời nhau.

- Kì giữa: Các cặp NST kép tương đồng tập trung và xếp song song thành 2 hàng ở mpxđ của thoi phân bào.

- Kì sau: Các cặp NST kép tương đồng phân li độc lập với nhau về 2 cực của tế bào.

- Kì cuối: Các cặp NST kép nằm gọn trong 2 nhân mới được tạo thành với số lượng là bộ đơn bội (n kép)

* Giảm phân II:

- Kì đầu: NST co ngắn, cho thấy số lượng NST kép trong bộ đơn bội.

- Kì giữa : NST kép xếp thành 1 hàng ở mpxđ của thoi phân bào.

- Kì sau: Từng NST kép chẻ dọc ở tâm động thành 2 NST đơn phân li về 2 cực tế bào.

- Kì cuối: các NST đơn nằm gọn trong 2 nhân mới được tạo thành với số lượng là bộ đơn bội (n đơn).

* Kết quả: từ 1 tế bào mẹ (2n) 4 tb con (n).

- HS quan sát kĩ hình, trả lời, bổ sung.

- HS quan sát hình và đọc thông tin Thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến.

- Đại diện nhóm hoàn thành, bổ sung.

- HS tiếp tục thảo luận nhóm, thu nhận thông tin Hoàn thành cột II.

- Đại diện nhóm hoàn thành, bổ sung.

- 1 HS trình bày.

- HS so sánh.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

GV: Cho HS thảo luận và trả lời câu hỏi.

-HS: Thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi

+ Vì sao trong GP các tế bào con lại có bộ NST chỉ nhân đôi 1 lần ở kỳ trung gian trước NST giảm đi 1 nửa?

+ Giảm phân có ý nghĩa gì?

GV:Nhấn mạnh (Sự phân li độc lập của các cặp NST kép tương đồng - đây là cơ chế tạo ra các giao tử khác nhau về tổ hợp NST)

-GV: Em hãy nêu những điểm khác nhau giữa giảm phân I và giảm phân II?

GV: Nhận xét, bổ sung.

Nội dung:

V. Ý nghĩa của giảm phân

- Tạo ra tế bào con có bộ NST đơn bội khác nhau về nguồn gốc NST.

-HS: GP gồm 2 lần phân bào liên tiếp nhưng NST chỉ nhân đôi 1 lần ở kỳ trung gian trước lần phân bào I

-HS: Nghe giảng, rút ra ý nghĩa của giảm phân và ghi nhớ kiến thức vào vở học.

HS: Sử dụng kiến thức ở bảng để so sánh.

HOạt động của GV

HOạt động của HS

GV: giao nhiệm vụ cho học sinh hoàn thành các câu hỏi củng cố sau:

Câu 1. ( MĐ 1) Chu kỳ tế bào gồm có mấy giai đoạn?

Câu 2. ( MĐ 2). Vì sao khi người nông dân thực hiện biện pháp chiết cây thì sẽ cho ta một cây mới có đặc điểm giống hệt cây ban đầu?

Câu 3 ( MĐ 3). Em hãy nêu những điểm giống nhau và khác nhau cơ bản giữa giảm phân và nguyên phân?

HS: Nhận nhiệm vụ và hoàn thành câu hỏi củng cố

Câu 1: Chu kì tế bào bao gồm:

+ Kỳ trung gian: Chiếm nhiều thời gian nhất trong chu kì tế bào , là giai đoạn sinh trưởng của tế bào, sự nhân đôi NST

+ Nguyên phân gồm có 4 kỳ: kỳ đầu, kỳ giữa, kỳ sau, kỳ cuối.

Câu 2: vì bộ NST của cây mẹ di truyền nguyên vẹn cho cây con.

Câu 3: Đặc điểm giống nhau:

- Trong mỗi lần phân bào đều xảy ra các kỳ là kỳ trung gian, kỳ đầu, kỳ giữa, kỳ sau, kỳ cuối.

- NST đều xảy ra các hoạt động như duỗi xoắn, tự nhân đôi, đóng xoắn xếp trên mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào và phân li về 2 cực của tế bào.

- Các hoạt động của màng nhân, nhân con, thoi vô sắc, màng tế bào chất, trung tử trong từng kỳ tương ứng trong cả 2 quá trình tương tự nhau.

* Điểm khác nhau cơ bản.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Giáo viên chuyển giao nhiệm vụ học tập

Câu 4. ( MĐ 3). Ở ruồi giấm 2n = 8. Một tế bào ruồi giấm đang ở kì sau của nguyên phân.Tính số NST trong tế bào đó?

Câu 5. ( MĐ3). Một cơ thể có 2 cặp NST tương đồng là AaBb khi kết thúc quá trình giảm phân bình thường sẽ tạo ra mấy loại giao tử ? đó là những loại nào?

Học sinh thực hiện nhiệm vụ học tập

HS: Vận dụng lý thuyết để làm bài tập

Câu 4: NST ở kì sau: 4n = 16

Câu 5. Một cơ thể gồm nhiều tế bào nên khi ở kì giữa I sẽ có tối đa 2 cách sắp xếp NST

Hoặc AAaa Hoặc AAaa

BBbb bbBB

Kết thúc lần phân bào 1 NST ở TB có 2 khả năng :

( AA)( BB); ( aa) ( bb)

Hoặc ( AA) ( bb) ; ( aa) ( BB)

Kết thúc lần phân bào II có thể tạo ra 4 loại giao tử : AB, Ab, aB , ab

Các kì (A)

Diễn biến cơ bản của NST trong nguyên phân (B)

Kết quả(C)

1. Kì đầu

2. Kì giữa

3. Kì sau

4. Kì cuối

a. các NST kép đóng xoắn cực đại, xếp thành hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.

b. các NST dãn xoắn dài ra ở dạng sợi mảnh dần thành nhiễm sắc chất

c. NST bắt đầu đóng xoắn và co ngắn nên có hình thái rõ rệt. Các NST kép dính vào các sợi tơ của thoi phân bào ở tâm động

d. từng NST kép chẻ dọc ở tâm động thành 2 NST đơn phân li về 2 cực của tế bào