I – TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, QUÂN SỰ, PHÁP LUẬT
1.1. Tổ chức bộ máy chính quyền
- Lê Lợi lê ngôi hoàng đế, tiến hành xây dựng bộ máy nhà nước mới.
* Ở Trung ương:
- Đứng đầu là vua, trực tiếp nắm mọi quyền hành.
- Bãi bỏ một số chức quan cao cấp: tướng quốc, đại tổng quản, đại hành khiển.
- Giúp việc cho vua có các quan đại thần, 6 bộ và các cơ quan chuyên môn: Hàn lâm viện, Quốc sử viện, Ngự sử đài.
* Ở địa phương:
- Thời Lê Thái Tổ: chia cả nước làm 5 đạo.
- Thời Lê Thánh Tông: 13 đạo thừa tuyên.
+ Dưới đạo là: Phủ, châu, huyện, xã.
- Địa phương
1.2. Tổ chức quân đội
- Tổ chức theo chế độ “ Ngụ binh ư nông”.
- Quân đội gồm 2 bộ phận:
+ Quân triều đình
+ Quân địa phương
- Bao gồm: bộ binh, thủy binh, tượng binh, kị binh.
- Được trang bị vũ khí bao gồm: đao, kiếm, giáo, mác, cung tên, hỏa pháo.
- Quân lính thường xuyên tập luyện, bố trí quân đội phòng thủ biên giới.
1.3. Luật pháp:
- Lê Thánh Tông cho biên soạn và ban hành luật Hồng Đức.
- Nội dung:
+ Bảo vệ quyền lợi của vua, hoàng tộc
+ Bảo vệ quyền lợi của g/c thống trị.
+ Bảo vệ chủ quyền quốc gia.
+ Khuyến khích phát triển kinh tế.
+ Giữ gìn những truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
+ Bảo vệ phụ nữ.
II - TÌNH HÌNH KINH TẾ, XÃ HỘI
1.1. Kinh tế
a. Nông nghiệp:
- Vua Lê tiến hành nhiều biện pháp để khội phục và phát triển nông nghiệp.
+ Cho quân lính về quê sản xuất.
+ Kêu gọi nhân dân phiêu tán trở về quê làm ruộng.
+ Đặt ra các chức quan lo sản xuất nông nghiệp : Khuyến nông sứ, Hà đê sứ, Đồn điền sứ.
+ Thực hiện phép quân điền, bảo vệ sức kéo nông nghiệp.
+ Chú trọng công tác thủy lợi.
→ SX nông nghiệp được phục hồi và phát triển, đời sống của nhân dân được cải thiện.
b. Công thương nghiệp
- Phát triển nhiều ngành nghề thủ công truyền thống ở làng xã, kinh đô Thăng Long.
- Nhiều làng nghề thủ công chuyên nghiệp ra đời.
- Các xưởng thủ công nhà nước gọi là cục Bách tác, chuyên sản xuất đồ dùng cho nhà vua, vũ khí, đóng thuyền, đúc tiền,..
- Nghề khai mỏ được đẩy mạnh.
→ TCN phát triển.
c. Thương nghiệp
+ Trong nước: khuyến khích lập chợ, họp chợ.
+ Ngoại thương: buôn bán với nước ngoài được duy trì, tuy nhiên được kiểm soát chặt chẽ.
→ Kinh tế: ổn định, phát triển hưng thịnh.
1.2. Xã hội
- Giai cấp địa chủ: Nhiều ruộng đất, nắm chính quyền.
- Giai cấp nông dân: Ít ruộng đất, cày thuê cho địa chủ, nộp tô, phải đi phục dịch cho nhà nước.
- Các tầng lớp khác: phải nộp thuế cho nhà nước.
- Nô tì là tầng lớp thấp hèn nhất.
III – TÌNH HÌNH VĂN HÓA, GIÁO DỤC
1.1. Tình hình giáo dục và khoa cử
- Cho dựng lại Quốc Tử Giám, mở nhiều trường học.
- Nội dung học tập, thi cử là các sách của đạo Nho.
- Tổ chức thi cử chặt chẽ qua 3 kì thi : Hương, Hội, Đình.
- Thời Lê tổ chức thi được 26 khoa thi, lấy đỗ 989 tiến sĩ, 20 trạng nguyên.
- Dựng bia tiến sĩ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám để khắc tên Tiến sĩ.
→ Quy củ, chặt chẽ, đào tạo được nhiều nhân tài cho đất nước.
1.2. Văn học, khoa học, nghệ thuật
a. Văn học
- Văn học chữ Hán tiếp tục phát triển và chiếm ưu thế với nhiều tác phẩm nổi tiếng : Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo,..
- Văn học chữ Nôm phát triển.
→ Nội dung : thể hiện lòng yêu nước sâu sắc, niềm tự hào dân tộc, khí phách anh hùng và tinh thần bất khuất của dân tộc.
b. Khoa học
- Sử học : Đại Việt sử kí, Đại Việt sử kí toàn thư, Lam Sơn thực lục, ..
- Địa lí : Hồng Đức bản đồ, Dư địa chi, An Nam hình thắng đồ,..
- Y học : Bản thảo thực vật toát yếu.
- Toán học : Đại thành toán pháp, Lập thành toán pháp.
c. Nghệ thuật
- Nghệ thuật sân khấu : chèo, tuồng, ca hát được phục hồi và phát triển.
- Nghệ thuật điêu khắc đặc sắc, kĩ thuật điêu luyện : Cung điện Lam Kinh, Bia Vĩnh Lăng,...
IV. MỘT SỐ DANH NHÂN VĂN HÓA XUẤT SẮC CỦA DÂN TỘC
1.1. Nguyễn Trãi (1380 - 1442)
- Là nhà chính trị quân sự tài ba, anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới
- Có nhiều tác phẩm giá trị: Bình Ngô sách, Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Quốc âm thi tập...
- Tư tưởng của ông tiêu biểu cho tư tưởng của thời đại, cuộc đời ông luôn nêu cao lòng nhân nghĩa, yêu nước, thương dân.
1.2. Lê Thánh Tông (1442 - 1497)
- Là vị vua anh minh, tài năng xuất sắc trên nhiều lĩnh vực, kinh tế, chính trị, quân sự và thơ văn.
- Sáng lập ra Hội Tao đàn và làm chủ soái.
- Ông có nhiều tác phẩm có giá trị: Quỳnh uyển cửu ca, Châu cơ thắng thưởng, Hồng Đức quốc âm thi tập...
- Thơ văn của ông chứa đựng tinh thần yêu nước, tinh thần dân tộc sâu sắc.
1.3. Ngô Sỹ Liên (Thế kỷ XV)
- Là nhà sử học nổi tiếng ở thế kỷ XV.
- Đỗ tiên sĩ năm 1442, đảm nhận nhiều chức vụ quan trọng
- Tác giả cuốn “Đại Việt sử kí toàn thư”.
1.4. Lương Thế Vinh ( 1442 - ?)
- Đỗ tiến sĩ năm 1463, nổi tiếng học rộng, tài cao.
- Là nhà toán học nổi tiếng thời Lê sơ
- Có nhiều công trình có giá trị như: Đại thành toán pháp, Thiền môn giáo khoa…
Được cập nhật: 13 tháng 4 lúc 16:48:58 | Lượt xem: 659
