Soạn văn Ôn tập phần tiếng Việt Ngữ văn lớp 11

ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT HƯỚNG DẪN HỌC BÀI 1. Nói ngôn ngữ là tài sản chung của xã hội còn lời nói là sản phẩm của cá nhân vì: - Ngôn ngữ là tài sản chung của xã hội vì ngôn ngữ có nh ững y ếu t ố chung cho m ọi cá nhân trong xã hội. Ngôn ngữ có các quy tắc và phương th ức chung, là ph ương ti ện giao tiếp của cả cộng đồng. - Lời nói là tài sản riêng của cá nhân vì mỗi cá nhân có m ột gi ọng nói, v ốn t ừ v ựng, s ự sáng tạo, suy nghĩ, tầm hiểu biết và cách bày tỏ riêng. 2. Mối quan hệ hai chiều giữa ngôn ngữ chung và lời nói cá nhân qua hình t ượng bà Tú trong bài Thương vợ của Tú Xương: * Tú Xương sử dụng ngôn ngữ chung mang tính toàn dân: - Các thành ngữ: “một duyên hai nợ”, “năm nắng mười mưa”. - Các quy tắc kết hợp từ ngữ. - Các quy tắc cấu tạo câu: câu tỉnh lược chủ ngữ ( Một duyên hai nợ âu đành phận/ Năm nắng mười mưa dám quản công/… Eo sèo mặt nước buổi đò đông), các kiểu câu cảm thán (Có chồng hờ hững cũng như không!) * Ngoài ra bài thơ cũng thể hiện cá tính sáng tạo của Tú Xương trong cách l ựa ch ọn, kết hợp từ ngữ, sắp xếp từ ngữ. 3. Khái niệm Ngữ cảnh: Ngữ cảnh là bối cảnh ngôn ngữ làm cơ sở cho việc sử dụng từ ngữ và tạo lập lời nói, đồng thời làm căn cứ để lĩnh hội được nội dung, ý nghĩa của lời nói. 4. Về văn bản Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc: * Bối cảnh sáng tác: - Tác phẩm được sáng tác trong bối cảnh trận tập kích đồn gi ặc Pháp ở C ần Giu ộc ngày 14.2.1861. - Nghĩa sĩ Cần Giuộc đã giết được sĩ quan Pháp và một số lính thuộc địa của chúng, làm chủ đồn trong 2 ngày. Nhưng sau đó bị phản công và thất bại. OLM.VN, BINGCLASS.COM 1 * Một số chi tiết cho thấy sự chi phối của ngữ cảnh đối với n ội dung và hình th ức c ủa câu văn trong bài văn tế: - Gươm đẹp dùng bằng lưỡi dao phay, cũng chém rớt đầu hai quan nọ. - Kẻ đâm ngang, người chém ngược, làm cho mã tà ma ní hồn kinh, bọn hè trước, lũ ó sau, trối kệ tàu sắt tàu đồng súng nổ. 5. Hai thành phần nghĩa của câu: Nghĩa của sự việc - Ứng với sự việc mà câu đề cập tới. - Sự việc có thể là hành động, trạng thái, quá trình, tư thế, sự tồn tại, quan hệ... - Do các thành phần chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ, khởi ngữ, thành phần phụ khác của câu biểu hiện. Nghĩa tình thái - Thể hiện sự nhìn nhận, đánh giá, thái độ của người nói. - Thái độ, tình cảm của người nói với người nghe - Biểu hiện riêng nhờ từ tình thái 6. Phân tích hai thành phần nghĩa của câu thứ hai trong lời nói c ủa nhân v ật bác Siêu ở đoạn trích sau: Bác Siêu đáp vẩn vơ: - Hôm nay trong ông giáo cũng có tổ tôm. Dễ họ không phải đi gọi đâu. (Thạch Lam, Hai đứa trẻ) - Nghĩa sự việc do các thành phần chính biểu hiện: Họ không phải đi gọi. - Nghĩa tình thái biểu hiện: + Từ “đâu” thể hiện ý phân trần, bác bỏ ý nghĩa trong mu ốn c ủa ch ị Tí r ằng h ọ s ẽ ở trong huyện ra. + Từ “dễ” thể hiện sự phỏng đoán chưa chắc chắn về sự việc (t ương đ ương v ới t ừ “có lẽ”, “hẳn là”, “chắc chắn”) 7. Ví dụ minh họa cho những đặc điểm loại hình của tiếng Việt: Đặc điểm loại hình của tiếng Việt Ví dụ minh họa 1. Đơn vị ngữ pháp cơ sở là tiếng. Mỗi - Hôm nay trong ông giáo cũng có tổ tôm. tiếng về ngữ âm là một âm tiết, còn về (Hai đứa trẻ - Thạch Lam) mặt sử dụng thì có thể là từ hoặc yếu tố cấu tạo từ. - Cả trời thực, mộng vẫn nao nao theo OLM.VN, BINGCLASS.COM 2 2. Từ không biến đổi hình thái. hồn ta. - Bộ phim này của Mỹ rất hay. 3. Ý nghĩa ngữ pháp được biểu hiện nhờ trật từ từ và hư từ. 8. Đặc trưng cơ bản của phong cách ngôn ngữ báo chí và phong cách ngôn ngữ chính luận: Phong cách ngôn ngữ báo chí 1. Tính thông tin thời sự Phong cách ngôn ngữ chính luận 1. Tính công khai về quan điểm chính trị 2. Tính ngắn gọn 2. Tính chặt chẽ trong diễn đạt và suy luận 3. Tính sinh động, hấp dẫn OLM.VN, BINGCLASS.COM 3. Tính truyền cảm 3