Bài 1. So sánh hai dị bản của câu ca dao:
- Râu tôm nấu với ruột bầu
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon.
- Râu tôm nấu với ruột bù
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon.
Cho biết trong trường hợp này, “gật đầu” hay “gật gù” thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cân biểu đạt. Vì sao?
Trả lời
- “Gật gù” mang tính biểu cảm hơn “gật đầu”. “Gật gù” là từ tượng hình gợi động tác gật nhẹ và nhiều lần, thể hiện sự đồng tình tán thưởng cao.
- Câu ca dao không chỉ cho thấy món ăn ngon mà còn nói lên tình vợ chồng hoà hợp.
Bài 2. Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ của người vợ trong truyện cười sau đây:
Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói:
- Đội này chỉ có một chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn.
Vợ nghe thấy thế liên than thở:
- Rõ khổ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ!
Trả lời
Câu chuyện cho thấy người vợ không hiểu ý chồng do không hiểu cách nói chỉ có một chân sút (chỉ thuận một chân).
Bài 3. Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi.
Áo anh rách vai
Quân tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
(Chính Hữu, Đồng chí)
Trong các từ vai, miệng, chân, tay, đầu ở đoạn thơ, từ nào được dùng theo nghĩa gốc, từ nào được dùng theo nghĩa chuyển? Nghĩa chuyển nào được hình thành theo phương thức ẩn dụ, nghĩa chuyển nào được hình thành theo phương thức hoán dụ?
Trả lời
- Các từ miệng, chân, tay được dùng theo nghĩa gốc.
- Từ vai (trong Áo anh rách vai), đầu (Đầu súng trăng treo) dùng theo nghĩa chuyển. Từ vai dùng theo phương thức hoán dụ (vai người ➜ vai áo), từ đầu dùng theo phương thức ẩn dụ (đầu người ➜ đầu súng, lấy nét nghĩa "phần phía trên").
Bài 4. Vận dụng kiến thức đã học về trường từ vựng để phân tích cái hay trong cách dùng từ ở bài thơ sau:
Áo đỏ em đi giữa phố đông
Cây xanh như cũng ánh theo hồng
Em đi lửa cháy trong bao mắt
Anh đứng thành tro, em biết không?
(Vũ Quần Phương, Áo đỏ)
Gợi ý: Thử đặt các từ đỏ, xanh, hồng, lửa, cháy, tro vào các trường từ vựng và xem các từ vựng đó có quan hệ với nhau như thế nào (giữa sự cháy và màu sắc, sự biến đổi do sự cháy tạo nên), từ đó thấy tình yêu mãnh liệt của chàng trai.
Bài 5. Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi [...]
Các sự vật và hiện tượng trên được đặt tên theo cách nào (đặt từ ngữ mới để gọi riêng sự vật, hiện tượng đó hay dùng từ ngữ đã có sẵn theo một nội dung mới)? Hãy tìm năm ví dụ về những sự vật, hiện tượng được gọi tên theo cách dựa vào đặc điểm riêng biệt của chúng.
Trả lời
Các sự vật, hiện tượng được đặt tên theo cách: dùng từ ngữ có sẵn để gọi tên sự vật mới (dựa theo đặc điểm, tính cách của nó): rạch có nhiều cây Mái Giầm ➜ rạch Mái Giầm.
- Các ví dụ về những sự vật được gọi tên theo đặc điểm: cá kiếm, cá chuồn, chè móc câu, ong ruồi, dưa bở, mướp hương...
Bài 6. Truyện cười sau đây phê phán điều gì?
Một ông sính chữ bất chợt lên cơn đau ruột thừa. Bà vợ hốt hoảng bảo con:
- Mau đi gọi bác sĩ ngay!
Trong cơn đau quằn quại, ông ta vẫn gượng dậy nói với theo:
- Đừng... đừng gọi bác sĩ gọi cho bố đốc tờ!
(Theo Truyện cười dân gian)
Trả lời
Vì sính chữ ngoại cho nên anh ta dùng “đốc tờ” là thay cho “bác sĩ” thể hiện sự kiểu cách, gọi “đốc tờ” thay cho “bác sĩ” (hoàn toàn vô nghĩa). Bởi hai từ đó có cùng nghĩa với nhau. “Đốc tờ” là cách phiên âm của ta khi đọc chữ “doctor” trong tiếng anh.
Được cập nhật: 6 tháng 4 lúc 19:55:53 | Lượt xem: 723
