Bài 34. Thoái hóa do tự thụ phấn và do giao phối gần
BÀI 34: THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
I. Lý thuyết
1. Hiện tượng thoái hóa
- Khái niệm: hiện tượng thoái hóa là hiện tượng mà ở các thế hệ con cháu có sức sống kém dần, xuất hiện nhiều tính trạng xấu, năng suất thấp, bị chết non.
- Ví dụ:
+ Ở lúa mì: vụ đầu tiên thân cây cao, cứng, số lượng bông nhiều, hạt chắc
Vụ thứ 2, 3: thân cây lùn, yếu, số lượng bông ít, hạt lép nhiều, một số cây lá có màu trắng, nhiều cây bị chết.
a. Hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn ở cây giao phấn
- Nhận xét: qua nhiều thế hệ sức sống giảm dần, năng suất thấp dần. bị dị dạng, cây có thể bị chết nhiều.
- Ở nhiều dòng bộc lộ những đặc điểm có hại như: bạch tạng, thân lùn, bắp dị dạng …
- Nguyên nhân do hiện tượng tự thụ phần ở cây giao phấn \(\overrightarrow{ }\) các cặp gen đồng hợp lặn \(\overrightarrow{ }\) đa số biểu hiện các tính trạng xấu.
b. Hiện tượng thoái hóa do giao phối gần ở động vật
- Gia phối gần là: sự giao phối giữa con cái sinh ra từ 1 cặp bố mẹ hoặc giữa bố mẹ và con cái.
- Thoái hóa do giao phối gần biểu hiện:
+ Các thế hệ sau: sự sinh trưởng, phát triển yếu, xuất hiện con quái thai, dị tật bẩm sinh, chết non
- Do giao phối gần \(\overrightarrow{ }\) các cặp gen đồng hợp lặn \(\overrightarrow{ }\) đa số biểu hiện các tính trạng xấu.
2. Nguyên nhân của hiện tượng thoái hóa
- Sơ đồ lai:
P: Aa x Aa (100%)
F1: 1AA : 2Aa : 1aa
25% 50% 25%
- Tỷ lệ các KG qua các thế hệ:
- Nhận xét: tỷ lệ KG đồng hợp tăng, tỉ lệ KG dị hợp giảm qua các thế hệ
- Tự thụ phấn hoặc giao phối gần qua nhiều thế hệ \(\overrightarrow{ }\) các gen lặn có hại chuyển từ trạng thái dị hợp sang trạng thái đồng hợp \(\overrightarrow{ }\) có thể gây hại.
- Tuy nhiên, 1 số loài thực vật thụ phấn nghiêm ngặt (đậu Hà Lan, cà chua…), động vật thường xuyên giao phối gần (chim bồ câu, chim cu gáy …) không bị thoái hóa khi tự thụ phấn hay giao phối gần vì hiện tại chúng mang các cặp gen đồng hợp không gây hại.
3. Vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối cận huyết trong chọn giống
- Củng cố, duy trì đặc tính mong muốn
- Tạo dòng thuần
- Loại bỏ gen xấu gây hại ra khỏi quần thể
- Chuẩn bị lai khác dòng để tạo ưu thế lai
II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Câu 1: Vì sao tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật qua nhiều thế hệ có thể gây ra hiện tượng thoái hóa? Cho ví dụ.
Hướng dẫn trả lời:
Tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật dẫn đến thoái hóa là do các gen lặn có hại chuyển từ trạng thái dị hợp sang trạng thái đồng hợp.
Vi dụ: Ở gà thả nuôi trong vườn của hộ gia đình ở thôn quê do giao phối gần nên chỉ sau 1 -> 2 năm thì chúng bị toi.
Câu 2: Trong chọn giống, người ta dùng hai phương pháp tự thụ phấn và giao phối gần nhằm mục đích gì?
Hướng dẫn trả lời:
Phương pháp tự thụ phấn bắt buộc và giao phôi gần có tác dụng cùng cố và giữ tính ổn định của một số tính trạng mong muốn, tạo dòng thuần, thuận lợi cho sự đánh giá kiểu gen từng dòng, phát hiện gen xấu để loại bỏ khỏi quần thể.
Bài tập
Có thể bạn quan tâm
Có thể bạn quan tâm
