BÀI 18: PROTEIN

I. Lý thuyết

1. Cấu trúc của protein

- Protein là hợp chất hữu cơ gồm 4 nguyên tố chính: C, H, O, N và có thể gồm 1 số nguyên tố khác.

- Đại phân tử, có kích thước và khối lượng lớn

- Cấu tạo theo nguyên tắc đa phân, đơn phân là các axit amin, có hơn 20 loại axit amin

 sự sắp xếp của các axit amin tạo nên vô số các phân tử protein khác nhau, đảm nhận các chức năng khác nhau  tính đa dạng và đặc thù của protein

- Tính đa dạng và đặc thù còn được thể hiện ở cấu trúc không gian của protein 

+ Cấu trúc bậc 1: là trình tự sắp xếp các axit amin trong chuỗi axit amin

+ Cấu trúc bậc 2: chuỗi axit amin tạo thành vòng xoắn lò xo đều đặn

+ Cấu trúc bậc 3: là hình dạng không gian 3 chiều của protein do cấu trúc bậc 2 cuộn xếp tạo thành kiểu đặc trưng

+ Cấu trúc bậc 4: cấu trúc của một số loại protein gồm hai hoặc nhiều chuỗi axit amin cùng loại hay khác loại kết hợp với nhau.

* Lưu ý:

+ Cấu trúc thể hiện tính đặc thù của protein là cấu trúc bậc 1

+ Chức năng sinh học của protein thể hiện ở cấu trúc bậc 3 và 4

2. Chức năng của protein

Đối với tế bào và cơ thể protein có nhiều chức năng quan trọng

a. Chức năng cấu trúc

- Thành phân cấu tạo chất nguyên sinh

- Hợp phần quan trọng xây dựng các bào quan và màng sinh chất

 Đặc điểm giải phẫu, hình thái của các mô, cơ quan, hệ cơ quan và cơ thể.

Ví dụ: histon là protein tham gia vào cấu trúc của NST

b. Chức năng xúc tác các quá trình trao đổi chất

- Enzim có bản chất là enzim.

- Enzim tham gia vào quá trình xúc tác của nhiều phản ứng trao đổi chất trong cơ thể.

Ví dụ: trong quá trình tổng hợp ARN có sự tham gia của enzim ARN – polimeraza

c. Chức năng điều hòa các quá trình trao đổi chất

- Protein  hoocmon  điều hòa các quá trình trao đổi chất trong tế bào và cơ thể

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

 Câu 1: Tính đa dạng và tính đặc thù của protein do những yếu tố nào xác định ?

Hướng dẫn trả lời :

Tính đa dạng và tính đặc thù của protein được xác định do :

- Thành phần, số lượng và trình tự  sắp xếp của các axit amin

- Dạng cấu trúc không gian của protein

 Câu 2: Tại sao nói protein có vai trò quan trọng đối với tế bào và cơ thể ?

Hướng dẫn trả lời :

Protein có vai trò quan trọng đối với tế bào và cơ thể vì protein có nhiều chức năng quan trọng :

- Protein là thành phần cấu trúc của tế bào trong cơ thể

- Làm chất xúc tác và điều hòa quá trình trao đổi chất

- Bảo vệ cơ thể (kháng thể), tham gia vào các hoạt động sống của tế bào.

- Sự hoạt động của protein được biểu hiện thành các tính trạng của cơ thể.

 Câu 3: Bậc cấu trúc nào sau đây có vai trò xác định tính đặc thù của protein

a. Cấu trúc bậc 1

b. Cấu trúc bậc 2

c. Cấu trúc bậc 3

d. Cấu trúc bậc 4

Hướng dẫn trả lời

Đáp án  a

Câu 4: Protein thực hiện được chức năng sinh học của mình chủ yếu ở những bậc cấu trúc nào sau đây?

a. Cấu trúc bậc 1

b. Cấu trúc bậc 1 và bậc 2

c. Cấu trúc bậc 2 và bậc 3

d. Cấu trúc bậc 3 và bậc 4

Hướng dẫn trả lời

Đáp án d

III. Câu hỏi ôn tập

Câu 1: Nêu cấu tạo hóa học của protein ? 

Câu 2: So sánh sự khác nhau về cấu tạo và chức năng giữa ADN và protein ?

 

Bài tập

• Câu 1 (SGK trang 56)
• Câu 2 (SGK trang 56)
• Câu 3 (SGK trang 56)
• Câu 4 (SGK trang 56)