Bài 47. Đại não
BÀI 47: ĐẠI NÃO
I. Lý thuyết
1. Cấu tạo của đại não
- Vị trí: nằm phía trên của não rung gian, tiểu não và trụ não
- Cấu tạo ngoài:
+ Rãnh liên bán cầu chia não thành 2 nửa.
+ Rãnh sâu chia bán cầu não thành bồn thùy: thùy trán, thùy đỉnh, thùy chẩm và thùy thái dương.
.) Rãnh đỉnh ngăn cách thùy trán với thùy đỉnh
.) Rãnh thái dương ngăn cách thùy trán, thùy đỉnh với thùy thái dương
+ Bề mặt đại não có nhiều nếp gấp là các khe và rãnh tạo thành khúc cuộn não: làm tăng diện tích tiếp xúc bề mặt của vỏ não.
- Cấu tạo trong
+ Chất xám ở ngoài làm thành vỏ não, dày khoảng 2 – 3mm, gồm 6 lớp, chủ yếu là các tế bào hình tháp.
+ Chất trắng: ở trong là các đường dây thần kinh, hầu hết các đường này đều bắt chéo ở hành tủy hoặc tủy sống 
khi bị tổn thương 1 bên đại não thì sẽ làm tê liệt các phần bên thân còn lại. Bên trong chất trắng chứa các nhân nền (nhân dưới vỏ).
2. Sự phân vùng chức năng của đại não
- Ở vỏ não có các vùng cảm giác và vận động có ý thức.
+ Vùng cảm giác thu nhận và phân tích các xung thần kinh từ các thụ quan ngoài như ở mắt, tai, mũi, lưỡi, da … và các thụ quan ở trong như cơ khớp
+ Vùng vận động vì dụ: vận động ngôn ngữ (nói viết) nằm gần vùng vận động đồng thời cũng hình thành các vùng hiểu tiếng nói và chữ viết.
1 – Vùng thị giác (ở thùy chẩm)
2 – Vùng thính giác (thùy thái dương)
3 – Vùng cảm giác (sau rãnh đỉnh)
4 – Vùng vận động (trước rảnh đỉnh)
5 – Vùng vận động ngôn ngữ: nói và viết (thùy trán)
6 – Vùng hiểu tiếng nói
7 – Vùng hiểu chữ viết (thùy đỉnh)
8 – Vùng vị giác (thùy thái dương)
II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Hướng dẫn trả lời:
- Sơ đồ đại não nhìn từ bên ngoài:
- Hình dạng và cấu tạo:
+ Rãnh liên bán cầu chia não thành 2 nửa.
+ Rãnh sâu chia bán cầu não thành bồn thùy: thùy trán, thùy đỉnh, thùy chẩm và thùy thái dương.
.) Rãnh đỉnh ngăn cách thùy trán với thùy đỉnh
.) Rãnh thái dương ngăn cách thùy trán, thùy đỉnh với thùy thái dương
+ Bề mặt đại não có nhiều nếp gấp là các khe và rãnh tạo thành khúc cuộn não: làm tăng diện tích tiếp xúc bề mặt của vỏ não.
Câu 2: Mô tả cấu tạo trong của đại não ?
Hướng dẫn trả lời :
Đại não gồm :
- Chất xám tạo thành vỏ đại não, là nơi tập trung thân và tua ngắn của nơ ron, trung tâm của các phản xạ có điều kiện
- Chất trắng nằm dưới vỏ não là các đường thần kinh nối các phần bỏ não với nhau và vỏ não với các phần dưới của hệ thần kinh
Trong chất trắng còn có nhân mềm
Câu 3: Nêu đặc điểm cấu tạo và chức năng của đại não người, chứng tỏ sự tiến hóa của người so với động vật khác trong lớp thú.
Hướng dẫn trả lời:
Đặc điểm cấu tạo và chức năng của đại não người tiến hóa hơn động vật thuộc lớp Thú được thể hiện :
Khối lượng não so với cơ thể ở người lớn hơn các động vật thuộc lớp Thú.
Vỏ não có nhiều khe và rãnh làm tăng bề mặt chứa các nơron (khối lượng chất xám lớn).
Ở người, ngoài các trung khu vận động và cảm giác như các động vật thuộc lớp Thú, còn có các trung khu cảm giác và vận động ngôn ngữ (nói, viết, hiểu tiếng nói, hiểu chữ viết).
III. Câu hỏi ôn tập
Câu 1: Kể tên các vùng chức năng của vỏ đại não ?
Hướng dẫn trả lời :
- Các vùng cảm giác (vùng cảm giác, vùng thị giác, vùng vị giác, vùng thính giác)
- Vùng vận động
- Ngoài ra còn có vùng vận động ngôn ngữ (nói, viết) và vùng hiểu tiếng nói và chữ viết
Câu 2: Chức năng của các vùng chính ở bán cầu não lớn?
Hướng dẫn trả lời :
Những vùng chính của võ não là vùng cảm giác, vùng vận động, vùng thính giác, vùng khứu giác, vùng vị giác và vùng thị giác
- Vùng cảm giác : Là vùng tiếp nhận các luồng xung thần kinh cảm giác từ khắp nơi trong cơ thể đưa về cho ta cảm giác đau đớn, nóng lạnh, xúc giác
- Vùng vận động : Là vùng phát ra các luồng xung thần kinh điều khiển sự vận động của hệ xương
Hai vùng này gọi là vùng cảm giác - vận động, tiếp nhận cảm giác và điều khiển sự vận động của cơ thể. Tại đây có vùng viết và vùng nói
- Vùng thị giác : Tiếp nhận những luồng xung thần kinh từ mắt truyền về. Tại đây có vùng hiểu chữ viết
- Vùng thính giác, khứu giác, vị giác : Tiếp nhận các luồng xung thần kinh từ tai, mũi, lưỡi dẫn về. Tại đây có vùng hiểu tiếng nói
Câu 3: Trình bày cấu tạo, chức năng của đại não ?
Hướng dẫn trả lời :
* Cấu tạo của đại não : Gồm 2 bán cầu, cấu tạo chất xám và chất trắng
- Chất xám :
+ Tạo thành lớp vỏ đại não, dày 2 - 3mm, gồm 6 lớp, chủ yếu là các tế bào hình tháp
+ Bề mặt có nhiều khe, rãnh và các thuỳ làm tăng diện tích bề mặt não
+ Mặt ngoài có các rãnh sâu : rãnh đỉnh, rãnh thái dương, rãnh thẳng góc chia mỗi nừa đại não thành 4 thuỳ : trán, đỉnh, chẩm, thái dương
+ Mỗi thuỳ có các khe nhỏ hơn chia thành các hồi hay khúc cuộn não
- Chất trắng : Nằm bên trong tạo thành các đường dẫn truyền thần kinh, gồm các đường nối các phần khác nhau của đại não và các đường nối đại não với tuỷ sống và các phần não khác
* Chức năng :
- Chất xám : là trung khu của các phản xạ có điều kiện, ý thức, trí nhớ, trí khôn
- Chất trắng : có chức năng dẫn truyền
Bài tập
Có thể bạn quan tâm
Có thể bạn quan tâm
