Bài 31. Trao đổi chất
BÀI 31: TRAO ĐỔI CHẤT
I. Lý thuyết
1. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường
Cơ thể có trao đổi chất với môi trường mới tồn tại và phát triển
- Cơ thể lấy oxi, thức ăn, nước muối khoáng từ môi trường bên ngoài và đồng thời thải ra khí CO2, phân, nước tiểu, mồ hôi ra môi trường bên ngoài.
- Sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường bên ngoài có sự tham gia của 1 số hệ cơ quan:
+ Hệ tiêu hóa: lấy thức ăn từ môi trường bên ngoài vào \(\rightarrow\) biến đổi \(\rightarrow\)chất dinh dưỡng và thải các chất thừa ra ngoài
+ Hô hấp: lấy khí O2 và thải khí CO2
+ Hệ tuần hoàn: vận chuyển O2 và các chất dinh dưỡng tới tế bào và khí CO2 tới phổi, chất thải tới cơ quan bài tiết.
+ Hệ bài tiết: lọc từ máu các chất thải để bài tiết qua nước tiểu.
* Kết luận: ở cấp độ cơ thể, môi trường ngoài cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hóa, hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân hủy và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
2. Trao đổi chất giữ tế bào và môi trường (môi trường trong)
- Tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của cơ thể. Mọi tế bào đều phải thực hiện trao đổi chất giữa máu và nước mô (môi trường trong để tổn tại và phát triển)
Nhận xét:
- Máu và nước mô cung cấp O2 và chất dinh dưỡng cho tế bào
- Hoạt động sống của tế bào tạo ra:
+ Năng lượng cho hoạt động sống của cơ thể
+ Khí CO2, chất thải: được thải ra ngoài
- Kết luận: Ở cấp độ tế bào, các chất dinh dưỡng và O2 tiếp nhận từ máu và nước mô được tế bào sử dụng cho các hoạt động sống, đồng thời các sản phẩm phân hủy được thải vào môi trường trong, đưa tới cơ quan bài tiết, còn khí CO2 được đưa tới phổi để thải ra ngoài.
3. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào
- Sự trao đổi chất giữa các hệ cơ quan với môi trường ngoài để lấy oxi, dinh dưỡng và thải các sản phẩm thừa ra ngoài.
- Sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong: máu vận chuyển cho tế bào oxi, dinh dưỡng và tế bào thải vào máu khí CO2 và các chất thải.
- Mối quan hệ giữa sự trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào:
+ Có mỗi quan hệ mật thiết với nhau không thể tách rời, đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển được.
+ Khi 1 trong hai quá trình dừng lại thì cơ thể có thể chết.
II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Câu 1: Trình bày vai trò của hệ tiêu hóa, hệ hô hấp và hệ bài tiết trong sự trao đổi chất giữa cơ thể với môi trường
Hướng dẫn trả lời:
Môi trường cung cấp cho cơ thể thức ăn, nước và muối
Quá trình tiêu hóa biến thức ăn thành các chất dinh dưỡng để cơ thể hấp thụ, đồng thời thải các sản phẩm thừa ra ngoài cơ thể.
Nhờ có quá trình hô hấp, quá trình trao đổi khí ở tế bào và ở phổi thực hiện. Qua đó, cơ thể nhận 02, từ môi trường để cung cấp cho các hoạt động sống, đồng thời thải khí CO2 ra ngoài môi trường.
Câu 2: Hệ tuần hoàn có vai trò gì trong sự trao đổi chất ở tế bào ?
Hướng dẫn trả lời:
Vai trò của hệ tuần hoàn trong sự trao đổi chất ở tế bào :
- Nhả ôxi và chất dinh dưỡng cho tế bào
- Nhận CO2, chất thải của tế bào để chuyển đến hệ bài tiết
Câu 3: Phân biệt sự trao đổi chất ở cấp độ cơ thể và trao đổi chất ở cấp độ tế bào. Nêu mối quan hệ về sự trao đổi chất ờ hai cấp độ này.
Hướng dẫn trả lời:
- Trao đổi chất ở cấp độ cơ thể là sự trao đổi vật chất giữa hệ tiêu hóa, hô hấp, bài tiết với môi trường ngoài. Cơ thể lấy thức ăn, nước, muối khoáng, ôxi từ môi trường ra thải ra khí cacbônic và chất thải.
Trao đổi chất ở cấp độ tế bào là sự trao đổi vật chất giữa tế bào và môi trường trong. Máu cung cấp cho tế bào các chất dinh dưỡng và ôxi. Tế bào thải vào máu khí cacbônic và sản phẩm bài tiết.
- Mối quan hệ : Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp chất dinh dưỡng và O2 cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, khí C02 để thải nỉ môi trường. Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lượng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất... Như vậy, hoạt động trao đổi chất ở hai cấp độ gắn bó mật thiết với nhau không thể tách rời.
Bài tập
Có thể bạn quan tâm
Có thể bạn quan tâm
