Lớp Bò sát - Bài 39. Cấu tạo trong của thằn lằn
BÀI 39: CẤU TẠO TRONG CỦA THẰN LẰN
I. Lý thuyết
1. Bộ xương
- Bộ xương thằn lằn có những điểm sai khác nổi bật so với bộ xương ếch.
+ Xuất hiện xương sườn
+ Đốt sống cổ có 8 đốt
+ Cột sống dài
+ Đai vai khớp với cột sống
- Bộ xương của thằn lằn gồm:
+ Xương đầu
+ Cột sống có nhiều đốt. Các đốt thân mang xương sườn kết hợp với xương mỏ ác tạo thành lồng ngực.
+ Xương sườn
2. Các cơ quan sinh dưỡng
a. Tiêu hóa
- Ống tiêu hóa đã phân hóa rõ hơn.
- Gồm có: thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già, lỗ huyệt, dan , mật và tụy.
- Ruột già chứa phân đặc do có khả năng hấp thu lại nước.
b. Tuần hoàn – hô hấp
* Tuần hoàn
- Gồm: tĩnh mạch chủ dưới, tim, động mạch chủ
- Có 2 vòng tuần hoàn, tim 3 ngăn, tâm thất có vách ngăn hụt (tạm thời ngăn tâm thất thành 2 nửa)
* Hô hấp
- Gồm: khí quản và phổi
- Thằn lằn sống hoàn toàn trên cạn
- Phổi có cấu tạo phức tạp hơn so với ếch: phổi có nhiều vách ngăn và nhiều mao mạch bao quanh.
- Sự thông khí ở phổi nhờ vào sự co dãn của các cơ liên sườn.
c. Bài tiết
- Thằn lằn có thận sau tiến bộ hơn so với ếch
3. Thần kinh và giác quan
- Hệ thần kinh phát triển hơn so với ếch: có não trước và tiểu não.
- Giác quan:
+ Tai có màng nhĩ nằm sâu trong trong một hốc nhỏ, chưa có vành tai.
+ Mắt cử động linh hoạt
+ Mắt có mi mắt và tuyến lệ. Ngoài 2 mi trên và dưới, mắt thằn lằn còn có mi thứ 3 mỏng và linh hoạt
II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Câu 1: So sánh bộ xương thằn lằn với bộ xương ếch.
Hướng dẫn trả lời.
Bộ xương thằn lằn cũng có các bộ phận tương tự bộ xương ếch. Tuy nhiên bộ xương thằn lằn có nhửng bộ phận phát triển hơn so với xương ếch. ơ thằn lằn đốt sống thân mang xương sườn, một sô kết hợp với xương mó ác tạo thành lồng ngực để bảo vệ nội quan và tham gia hô hấp, cổ có 8 đốt sống (nhiều hơn ở ếch đồng), nên rất linh hoạt, phạm vi quan sát rộng. Đốt sống đuôi dài, đuôi dài có tác dụng làm tăng ma sát giúp cho sự di chuyển trên cạn.
Câu 2: Trình bày rõ những đặc điểm cấu tạo bên trong của thằn lằn thích nghi với đời sống ở cạn.
Hướng dẫn trả lời:
- Hô hấp bằng phổi nhờ sự co dãn của cơ liên sườn.
- Tâm thất có vách ngăn hụt, máu nuôi cơ thể ít pha trộn.
- Thằn lằn là động vật biến nhiệt.
- Cơ thể giữ nước nhờ lớp vảy sừng và sự hấp thụ lại nước trong phân, nước tiểu.
- Hệ thần kinh và giác quan tương đối phát triển.
Câu 3: Lập bảng so sánh cấu tạo các cơ quan tim, phổi, thận của thằn lằn và ếch.
Hướng dẫn trả lời: