Biện pháp đấu tranh sinh học
BÀI 59: BIỆN PHÁP ĐẤU TRANH SINH HỌC
I. Lý thuyết
1. Thế nào là biện pháp đấu tranh sinh học
- Những biện pháp đấu tranh sinh học gồm:
+ Sử dụng các thiên địch (sinh vật tiêu diệt sinh vật có hại)
+ Sử dụng vi khuẩn gây bệnh truyền nhiễm cho sinh vật gây hại
+ Gây vô sinh diệt động vật gây hại
- Mục đích: hạn chế tác động gây hại của sinh vật gây hại
2. Biện pháp đấu tranh sinh học
a. Sử dụng thiên địch
* Sử dụng thiên địch tiêu diệt sinh vật gây hại
- Ở mỗi địa phương có rất nhiều thiên địch gần gũi với con người vì dụ: con mèo diệt chuột, gia cầm diệt các lọa sâu bọ …
- 1 số thiên địch thường gặp:
- 1 số thiên địch khác: bọ rùa, nhện lưới, nhện chân dài, ong vàng kí sinh sâu đục thân …
- Ví dụ:
+ Cây xương rồng: khi phát triển quá mạnh, sử dụng thiên địch là 1 loài bướm đêm 
\(\rightarrow\) đẻ trứng lên cây xương rồng \(\rightarrow\) 
ấu trùng nở ra ăn cây xương rồng
+ Ong mắt đỏ \(\rightarrow\) đẻ trứng lên trứng sâu xám (trứng sâu hại ngô) \(\rightarrow\) ấu t rùng nở ra \(\rightarrow\) đục và ăn trứng của sâu xám \(\rightarrow\) tiêu diệt được sâu xám từ khi còn là trứng.
- Biện pháp này tiêu diệt sâu hại gây bệnh từ giai đoạn trứng và tiêu diệt các sinh vật gây hại khác bằng cách ăn các sinh vật gây hại hoặc là trứng của sâu hại.
b. Sử dụng vi khuẩn gây bệnh truyền nhiễm cho sinh vật gây hại
- Ví dụ:
+ Năm 1859, người ta nhập 12 đôi thỏ vào Oxtraylia.
+ Đến năm 1900, số lượng thỏ lên tới vài trăm triệu con và trở thành động vật có hại.
+ Để tiêu diệt và giảm bớt số lượng loài thỏ này người ta đã sử dụng vi khuẩn Myoma để gây bệnh cho thỏ.
+ Sau 10 năm thì có 1% số thỏ miễn dịch được với vi khuẩn gây bệnh lại phát triển mạnh và gây hại. Khi đó, người ta phải sử dụng vi khuẩn Calixi thì thảm họa về thỏ mới được giải quyết.
c. Gây vô sinh diệt động vật gây hại
- Ví dụ: ở miền Nam nước Mĩ, để diệt loài ruồi gây loét da ở bò, người ta đã làm tuyệt sản ruồi đực \(\rightarrow\) ruồi cái không đẻ được
* Kết luận:
Các biện pháp đấu tranh sinh học
|
Các biện pháp đấu tranh sinh học |
Tên sinh vật gây hại |
Tên thiên địch |
|
Sử dụng thiên địch trực tiếp tiêu diệt sinh vật gây hại |
- Sâu bọ, cua, ốc mang vật chủ trung gian gây bệnh - Ấu trùng sâu bọ - Sâu bọ - Chuột |
- Gia cầm - Cá cờ - Cóc, chim sẻ, thằn lằn, sáo - Mèo, rắn sọc dưa, diều hâu, cú vọ, mèo rừng |
|
Sử dụng thiên địch đẻ trứng kí sinh vào sinh vật gây hại hay trứng sâu hại |
- Trứng sâu xám - Xương rống |
- Ong mắt đỏ - Loài bướm đêm |
|
Sử dụng vi khuẩn gây bệnh truyền nhiễm diệt sinh vật gây hại |
- Thỏ |
Vi khuẩn Myoma và Calixi |
a. Ưu điểm
- Tiêu diệt sinh vật gây hại
- Hạn chế ô nhiễm môi trường, ô nhiễm thực phẩm (rau …)
- Hạn chế ánh hưởng xấu đến các sinh vật có ích và sức khỏe của con người.
- Hạn chế sự nhờn thuốc của sinh vật gây hại, ít tốn kém
b. Nhược điểm
- Chỉ có hiệu quả ở nơi có khí hậu ổn định. Ví dụ:
+ Có nhiều loài thiên địch không quen với khí hậu địa phương nên phát triển kém: kiến vống tiêu diệt sây bọ hại cam không thể sống ở nơi có mùa đông quá lạnh
- Thiên địch không triệt đẻ diệt được vi sinh vật gây hại. Vì thiên địch thường có số lượng và sức sinh sản thấp nên chỉ bắt được con mồi yếu hoặc bị chết.
- Tiêu diệt loài sinh vật gây hại này lại tạo điều kiện cho loài sinh vật gây hại khác phát triển.
- Một loài thiên địch vừa có lợi vứa có hại. Ví dụ
+ Chim sẻ vào đầu xuân, thu và đông: ăn lúa, thậm chí ở nhiều vùng còn ăn mạ mới gieo: có hại
+ Chim sẻ vào mùa sinh sản: cuối xuân đều hè ăn sâu bọ có hại cho nông nghiệp: có ích
II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Câu 1: Nêu những biện pháp đấu tranh sinh học.
Hướng dẫn trả lời:
Câu 2: Nêu những biện pháp đấu tranh sinh học?
Hướng dẫn trả lời :
1. Sử dụng thiên địch :
- Sử dụng thiên địch diệt sinh vật gây hại : Ví dụ : mèo rừng ăn chuột về đêm, rắn dọc dưa ăn chuột về ban ngày
- Sử dụng thiên địch đẻ trứng kí sinh vào sinh vật gây hại hay trứng của sâu hại. Ví dụ : ong mắt đỏ đẻ trứng lên trứng sâu xám (trứng sâu hại ngô)
2. Sử dụng vi khuẩn gây bệnh truyền nhiễm cho sinh vật gây hại. Ví dụ : Dùng vi khuẩn Myooma và Calixi để gây bệnh cho thỏ.
3. Gây vô sinh diệt động vật gây hại. Ví dụ : để diệt loài ruồi gây loét da ở bò người ta đã làm tuyệt sản ruồi đực. Ruồi cái không sinh đẻ được
Câu 3: Nêu những ưu điểm và hạn chế của những biện pháp đấu tranh sinh học ?
Hướng dẫn trả lời :
* Ưu điểm :
- Mang lại hiệu quả
- Tiêu diệt những sinh vật có hại
- Thể hiện nhiều ưu điểm so với thuốc trừ sâu, diệt chuột
- Không gây ô nhiễm môi trường
- Giá thành thấp
* Nhược điểm :
- Những loài thiên địch được đưa từ nơi khác đến, nhiều loài không thích nghi được với khí hậu địa phương và nguồn thức ăn ở địa phương nên phát triển kém
- Thậm chí khi số lượng con mồi giảm sút, thiên địch được nhập vì không quen với nguồn thức ăn có ở địa phương cũng sẽ giảm sút về số lượng, bị tiêu diệt
- Thiên địch không diệt triệt để sinh vật gây hại mà chỉ kìm hãm sự phát triển của chúng
- Sự tiêu diệt loài sinh vật có hại này lại tạo điều kiện cho loài sinh vật khác phát triển
- Một loài thiên địch vừa có thể có ích, vừa có thể có hại
Câu 4: Thế nào là biện pháp đấu tranh sinh học ?
Hướng dẫn trả lời :
Đấu tranh sinh học là biện pháp sử dụng sinh vật hoặc sản phẩm của chúng nhằm ngăn chặn hoặc giảm bớt thiệt hại do sinh vật gây ra. Biện pháp đấu tranh sinh học gồm : Sử dụng các thiên địch (sinh vật tiêu diệt sinh vật có hại), gây bệnh truyền nhiễm và gây vô sinh ở động vật gây hại
Bài tập
Có thể bạn quan tâm
Có thể bạn quan tâm
