Bài 47: Cấu tạo trong của Thỏ
BÀI 47: CẤU TẠO TRONG CỦA THỎ
I. Lý thuyết
1. Bộ xương và hệ cơ
a. Bộ xương
- Bộ xương của thỏ gồm 3 phần:
- Xương đầu
- Xương thân: xương cột sống, xương sườn, xương mỏ ác …
- Xương chi:
+ Xương đai vai, xương chi trước
+ Xương đai hông, xương chi sau
Chức năng: định hình, nâng đỡ, bảo vệ và giúp cơ thể vận động
- So sánh bộ xương của thằn lằn và thỏ
+ Giống nhau: bộ xương của thỏ có nhiều điểm tương đồng với bộ xương của thằn lằn:
- Xương đầu
- Xương thân: xương cột sống, xương sườn, xương mỏ ác …
- Xương chi: đai vai, chi trước, đai hông, chi sau
+ Khác nhau
Đặc điểm |
Bộ xương thằn lằn |
Bộ xương thỏ |
Đốt sống cổ |
8 đốt |
7 đốt |
Xương sườn |
Có cả ở các đốt sống thắt lưng |
Kết hợp với đốt sống lưng và xương ức tạo thành lồng ngực |
Xương chi |
Nằm ngang cơ thể |
Nằm dưới cơ thể |
- Hệ cơ lưng phát triển
- Xuất hiện cơ hoành:
+ Chia cơ thể thành 2 khoang: ngực và bụng.
+ Tác dụng: cùng với cơ liên sườn tham gia vào hoạt động hô hấp
3. Các cơ quan dinh dưỡng
Hệ cơ quan |
Các thành phần |
Tuần hoàn |
- Tim, các mạch máu (động mạch, tĩnh mạch, mao mạch) |
Hô hấp |
- Khí quản. phế quản và 2 lá phổi |
Tiêu hóa |
- Ống tiêu hóa: miệng, thực quản, dạ dày, ruột non, manh tràng, ruột già, ruột thẳng, hậu môn - Tuyến tiêu hóa: gan, tụy, nước bọt |
Bài tiết |
- 2 quả thận, 2 ống dẫn nước tiểu, bóng đái, đường tiểu |
Sinh sản |
- Con đực: 2 tinh hoàn, 2 ống dẫn tinh, bộ phận giao phối - Con cái: 2 buồng trứng, 2 ống dẫn trứng, sừng tử cung |
a. Tiêu hóa
+ Đặc điểm:
- Có những bộ phận giống động vật có xương sống ở cạn.
- Có những đặc điểm biến đổi thích nghi với đời sống gặm nhấm cây cỏ và củ:
.) Răng cửa cong sắc như lưỡi bào và thường xuyên mọc dài, thiếu răng nanh, răng hàm kiểu nghiền.
.) Ruột dài với manh tràng lớn (ruột tịt): nơi tiêu hóa xellulose
b. Tuần hoàn
+ Đặc điểm:
- Tim 2 ngăn, 2 vòng tuần hoàn
- Máu đi nuôi cơ thể là máu đỏ tươi
c. Hô hấp
- Các thành phần: Khí quản. phế quản và 2 lá phổi
- Phổi lớn gồm nhiều túi phổi (phế nang) với mạng mao mạch dày đặc giúp trao đổi khí dễ dàng
- Sự thông khí ở phổi được thực hiện nhờ sự co dãn của cơ liên sườn và cơ hoành
d. Bài tiết
- Đôi thận sau có cấu tạo hoàn thiện hơn phù hợp với chức năng lọc máu.
3. Thần kinh và giác quan
- Thần kinh:
+ Bán cầu não phát triển: là trung ương của các phản xạ phức tạp
+ Tiểu não phát triển: liên quan tới các cử động phức tạp
- Giác quan: khứu giác và thính giác phát triển
II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Câu 1: Nêu những đặc điểm cấu tạo của hệ tuần hoàn, hô hấp, thần kinh của thỏ (một đại diện lớp Thú) thể hiện sự hoàn thiện so với các lớp động vật có xương sống đã học.
Hướng dẫn trả lời:
- Bộ não phát triển, đặc biệt là đại não, tiểu não liên quan đến sự hoạt động phong phú và phức tạp của thỏ.
- Có cơ hoành tham gia vào hô hấp. Phổi chia thành nhiều túi có tác dụng làm tăng diện tích trao đổi khí.
- Tim 4 ngân, 2 vòng tuần hoàn, máu nuôi cơ thể là máu đỏ tươi.
- Thân sau: cấu tạo phức tạp phù hợp với chức năng trao đổi chất.
Câu 2: Hãy nêu tác dụng của cơ hoành qua mô hình thí nghiệm ở hình 47.5 trang 155 SGK.
Hướng dẫn trả lời:
Cơ hoành co dãn làm thay đối lồng ngực. Khi cơ hoành co, thể tích lồng ngực lớn, áp suất giám, không khí tràn vào phổi (hít vào). Khi cơ hoành dãn, thể tích lồng ngực giảm, áp suất tăng, không khí từ phổi ra ngoài (thở ra).
III. Câu hỏi ôn tập
Câu 1: So sánh đặc điểm bộ xương thỏ và bộ xương thằn lằn?
Câu 2: Nêu đặc điểm các giác quan của thỏ?
Câu 3: Nêu rõ vai trò và những đặc điểm cấu tạo ở thỏ chứng tỏ thỏ hoàn thiện hơn các động vật có xương sống khác ?
Câu 4: Trong hệ tiêu hóa của thỏ, ruột tịt (manh tràng) có chức năng gì ?
Câu 5: Vì sao thỏ luôn gặm nhấm ngay cả khi không ăn ?